Wady serca wrodzone i nabyte.
Wady wrodzone.
W r o d z o ne w a d y serca są następst w e m zaha m o w a n ia l u b n iepra w i dło w e g o roz w o j u
u kładu k rążenia w życi u płod o w y m. M o gą b yć u w ar u n k o w a ne genet y cz n ie l u b
zależeć o d sz k o d l i w y c h cz y n n i k ó w dz iałającyc h na roz w i jający się płód, z właszcza w
p ier wsz y m tr y m estrze ciąży. D o cz y n n i k ó w t y c h należą i n fe k c je w i r uso w e (np.
p rzeb y c ie przez m at kę różycz k i w p ier wsz y c h m i esiącach ciąży) i n ie kt óre le k i.
T o w ar z yszą i m często w r o d z o ne w a d y i n n y c h narządó w.
Z asad n icz y m o b ja w e m nasu w a jący m p o dejrzenie w a d y w r o d z o nej jest w y stępo w a n ie
sz mer ó w nad serce m. T o w a rz ysz yć i m m oże d rżenie k lat k i p iersio w e j ( koci m r u k ) i
z m ia n y syl w et k i serca. N i e k ie d y st w ier dza się n iepra w i dło w ości w za k resie ciśnienia
tętniczeg o k r w i. W a d y p o w o d u jące d uże zab urzen ia he m o d y na m i cz ne m o gą o p óz
niać
r oz w ó j f i z y c z n y dz iec ka. Z w iększenie przepły w u k r w i p rzez płuca, w y stępujące p rz y
n ie kt ór y c h w a dach , sprz y ja na w racający m za każeni o m dr ó g o d dec h o w y c h. Jedn y m z
p ier wsz y c h o b ja w ó w w a d y w r o d z o nej serca jest d uszn ość w y s iłk o w a, k t órej m oże
to w a rz ysz yć k aszel. D l a n ie kt ór y c h w a d serca z sinicą chara kter yst y cz ne jest
p rz y b ieranie p o z y k u c z nej (zwiększ się p rzepły w płucn y) . Po ja w iają się b ó le serca
(nie w ystarczający przepły w k r w i przez nacz y n ia w i eńco w e w czasie w y s iłk u),
o b ja w y n ied o k r w ie n ia k ończ y n d o l n y c h. Z a b urzenia k rążenia m ó z g o w e g o m o gą b yć
p rz y c z y ną nagłej utrat y p rz y t o m n ości i w y stąpienia drga w e k. Si n ica jest o b ja w e m
w a d w r o d z o n y c h, cech u jąc yc h się p rzecie k ie m żyln o-tętnicz y m. C zase m p o ja w ia się
t y l k o p o w y s iłk u, w w i e l u prz y pa d kac h p o w o d u je p o w sta wa n ie pałecz k o w at y c h
palc ó w. L e c zen ie w a d w r o d z o n y c h serca jest gło w n ie o perac y j ne.
1) wad y serca w r o d z o ne bez sinic y i p rzecie k u:
- z wężenie cieśni tętnic y głó w ne j  z wężenie m oże b yć zl o kal iz o w a ne p o n iżej,
p o w yżej l u b w m i e jscu o dejścia p rze w o d u B o talla. P o w yżej z wężenia, a w ięc w g ó r nej
p oło w ie ciała, d oc h o d z i d o r ozr ostu c iśnienia tętniczeg o k r w i  stąd w y stępują różnice
w ciśnieni u tętnicz y m i w y pełnieni u tętna m iędz y k ończ y na m i g ó r n y m i i d o l n y m i .
C zęsto u d o r osłyc h w i d o cz ne są c hara kter yst y cz ne u b y t k i d o l n y c h b rzeg ó w żeber
(tzw. uz ur y), p o w stałe p rzez uc is k ze stron y p oszerzo n y c h nacz yń k rążenia
o b o cz neg o. D o c h o d z i d o p o w iększenia le w e j k o m o r y i w y stąpienia cech jej
p rzeciążenia.
- w r o d z o ne z wężenie tętnic y płucnej - d o pr o w a d za d o nadc iśnienia w p ra w e j
k o m o r ze i znaczneg o p rzerostu jej i pra w e g o przedsi o n ka. P oczątk o w o m oże n ie
da w ać żadn y c h d o legl i w ości, z czase m p o ja w ia się d uszn ość w y s iłk o w a i m o gą
w y stąpić o b ja w y pra w o k o m o r o w e j n ie w y d o l n ości k rążenia.
- de kstro kar d ia  p o lega na p rzełożeniu serca ta k, że le w a k o m o ra i k o n i usze k z naj d u ją
się p o pra w e stro n ie k lat k i p iersio w e j, a p ra w a k o m o ra w jej le w e j p oło w ie.
2) w a d y serca w r o d z o ne bez sin ic y z p rzecie k ie m:
- u b yte k w przegr o d zie m iędz y k o m o r o w e j - d oc h o d z i d o p rzepły w u k r w i z le w e j
k o m o r y d o pra w e j, c o p o w o d u je jej przerost i w z r ost p rzepły w u k r w i przez k rążenie
m ałe.
- u b yte k w przegr o d zie m iędz y k o m o r o w e j  m oże b yć r óżnej w i e l k ości, o d
całk o w i teg o bra k u p rzegr o d y (ciężka w a da w r o d z o na) d o n ied o m k n ięcia zasta w k i
ot w o r u o w a l neg o. R o z r óżnia m y u b yt k i przegr o d y w t ó r nej - u m iejsco w i o ne w g ó r nej
części p rzegr o d y m iędz y p rzedsi o n k o w e j  oraz u b y t k i d o l nej jej części - p rzegr o d y
p ier w o t nej (często to w arz ysz y jej n ied o m y k a l n ość zasta w k i d w u d z iel nej). W y stępuje
p rzecie k k r w i z le w e g o d o p ra w e g o p rzedsi o n ka, c o p r o w a d z i d o rozszerzenia i
p rzerostu p ra w e g o p rzedsio n ka i p ra w e j k o m o r y o raz z w iększo neg o p rzepły w u k r w i
p rzez nacz y n ia płuc ne. N a j c ięższą p ostacią tej w a d y jest w s p ó l n y ka nał
p rzedsio n k o w o-k o m o r o w y.
- p rzetr w ały p rze w ó d tętnicz y B o tal la  p o w o d u je p rzecie k k r w i z aort y d o tętnic y
płuc nej, co z w iększa przepły w k r w i przez k rążenie płucne, p r o w a d ząc w k o nse k w e nc j i
d o przeciążenia le w e g o p rzedsi o n ka i le w e j k o m o ry.
3)wad y serca w r o d z o ne z sinicą:
- tetralo g ia Fa ll ota  składają się na n ią: *ub yte k w p rzegr o dz ie m iędz y k o m o r o w e j *
z wężenie tętnic y płucnej * przełożenie aort y (aorta jez
dziec) *przerost p ra w e j k o m o r y
- pental o g ia Fal l ota  d o leg l i w ości tetral o g i i Fal l ota w s p ółistnieją z u b yt k ie m
p rzegr o d y m iędz y pr zedsi o n k o w e j, z p rzecie k ie m k r w i z p ra w e g o d o le w e g o
p rzedsio n ka
- tr y l o g ia Fal l ota  składają się na n ią: *zasta w k o w e z wężenie tętnic y płucnej *ub yte k
w przegr o d zie m iędz y p rzedsi o n k o w e j *przerost p ra w e j k o m o r y
- p rzełożenie w i e l k i c h p n i tętnicz y c h  w w a d z ie tej aorta o d c h o d z i z p ra w e j, a tętnica
płuc na z le w e j k o m o ry. T y l k o w s p ółistnienie p rzecie k u m iędz y przedsio n ka m i,
k o m o ra m i, cz y p rzez p rzetr w ały p rze w ó d tętnicz y u m ożli w ia życie z tą w a dą.
Wady serca nabyte.
W a d y serca nab yte p o w stają w w y n i k u usz k o d zenia zasta w e k serca, głó w n ie p o p rzez
p r o ces y zapalne (np. c h or o ba reu mat y c z na). U s z k o d zenie p o w o d u je p o w stanie
z wężenia o d p o w ie d n ieg o u jścia l u b n ied o m y k a l n ość zasta w k i (czase m p o ja w ia się
r ó w n o c ześnie z wężenie i n ied o m y k a l n ość). N a j c zęściej usz k o d zeni u u lega zasta w ka
d w u d z iel na, rzadziej zasta w ka aorty, a zasta w k i  serca pra w e g o n iez m ier n ie rzad k o.
U s z k o d z o ne m o gą zostać czase m d w ie zasta w k i. O p r ó cz w a d serca, będącyc h
następst w e m usz k o d zenia or ganicz neg o zasta w e k, r ozr óżnia m y tz w. W a d y w z g lędne.
D o c h o d z i d o n i c h na sk ute k rozstrzeni o d p o w ie d n iej k o m o r y, co p o w o d u je rozc iągacie
p ierścienia zasta w k o w e g o i p o w stanie w z g lędnej n ied o m y k a l n ości. W następst w ie
z w iększo neg o p rzepły w u k r w i przez o d p o w ie d n ie u jście p o w staje w z g lędne z wężenie
teg o u jścia.
1) wad y zasta w k i d w u d z iel nej:
- z wężenie le w e g o u jścia żyl neg o  najczęściej jest następst w e m reu mat y cz neg o
zapalen ia w s ierdz ia, w w y n i k u czeg o d oc h o d z i d o z gr u b ienia płat k ó w zasta w k i, ic h
zarośnięcia, z włó k n ienia i z w a p n ienia. Z b l i z n o w a ceni u i skr ócen i u u legają też stru n y
ścięgniste i m ięsnie b r o da w k o w ate. Z n acz n ie z węża się le w e u jście żylne, c o
p o w o d u je w z r ost c iśnienia (głó w n ie p o d czas w y s ił k u), r ozstrzenie i p rzerost le w e g o
p rzedsio n ka. W z rasta ciśnienie w nacz y n iach płuc n y c h, a w efe k c ie d o c h o dz i d o
z gr u b ienia ic h ścian, z w iększa się szt y w n ość t kan k i płuc nej i utru d n i o na zostaje
d y f u z ja gazó w (duszności). W k ońco w y m o k resie o bser w u je się o b ja w y
n ie w y d o l n ości pra w o k o m o r o w e j. N a j w c ześniejsz y m o b ja w e m jest d usz n ość -
p o czątk o w o w y s iłk o w a; spocz y n k o w a p o ja w ia się p rz y znaczn y m z wężeniu ( ciasna
stenoza ). P o ja w ia się k ołatanie serca, b ó le i u cz u cie uc is k u w jeg o o k o l i cy,
k r w i o p l uc ie (następst w o prze k r w ie n ia płuc, pękn ięcia rozszerz o n y c h żył os k rzelo w y c h
l u b za w ału serca), k aszel
( w n o c y l u b p o w y s iłk u)  w p l w o c i n ie tz w. K o m ó r k i w a d serca (duże k o m ó r k i z
l i cz n y m i z iarnistościa m i). N a głe nasilen ie się zastoj u w płucach p o w o d u je
w y stąpienie o brzęku płuc. C hara kter yst y cz n y jest w y g ląd c h o reg o: r u m ieńce p l i cz k ó w,
le k ka sinica w a r g i k o n i usz ka n osa oraz u w y p u k le nie przepełnio n y c h k r w ią żył
sz y j n y c h ( prz y zastoj u w iększego stop n ia).
-n ied o m y k a l n ość zasta w k i d w u d z ielnej  p o lega na n ied ostatecz nej szczeln ości
zasta w k i p o d czas sk urcz u, co p o w o d u je w s tecz n y o d pły w k r w i z le w e j k o m o r y d o
le w e g o p rzedsi o n ka  d o c h o dz i d o w z r ostu c iśnienia, r ozstrzeni i p o w iększenia.
N i eszczel n ość p o w staje w s k u te k z gr u b ienia i z włó k n ienia płató w zasta we k,
usz k o d zenia n ic i ścięgnist y c h i z b l iz n o w a cen ia p ierścienia zasta w k o w e g o. M oże b yć
w y n i k ie m zapalenia reu mat y cz neg o, ba kter y j neg o zapalen ia w s ierdz ia, p o u razo w e g o
l u b z w iązanego z za w ałe m, pęknięcia zasta w k i, n ic i ścięgnist y c h alb o m ięśnia
b r o da w k o w ateg o. W y stępuje d uszn ość (wysiłk o w a; w p ostaci zaa wa nso w a nej
spocz y n k o w a), z męczenie, k ołatanie serca, o brzęki płuc i zatory.
2)wad y zasta w k i aort y:
- n ied o m y k a l n ość zasta w k i aort y  prz y c z y ną w a d y jest c h or o ba reu m at y cz na, k iła,
ba kter y j ne zapalen ie w s ier dzia l u b u raz. U s z k o d zen ie zasta w k i p o w o d u je jej
n ieszczel n ość i w s teczn y o d pły w k r w i w o k resie r oz k u r cz u z aort y d o le w e j k o m o r y 
w z r ost c iśnienia, r ozstrzenie, p rzerost m ięśnia (może d o jść d o o g r o m n y c h roz m iar ó w
 tz w. serce w o le)Najczęstsze d o legl i w ości to: sil ne b ic ie serca, za w r ot y gło w y,
k r ót k otr w ałe o m d len ia (wyni k przejścio w e g o n ied otlen ien ia m ó z g u, spo w o d o w a ne
g w ałto w n y m i z m iana m i c iśnienia w nacz y n iac h m ó z g o w y c h), b ó le za m ost k ie m o
c hara kterze d uszn ic y b o lesnej  w c iężkiej n ied o m y k a l n ości k iło w e j.
C hara kter yst y cz ne jest w y stępo w a n ie: sz y b k ie g o i w y s o k ieg o tętna, n is k ieg o ciśnienia
r oz k u r cz o w e g o k r w i, w y raz
ne tętnienie nacz yń o b w o d o w y c h. W ciężki m stanie
p o ja w iają się o b ja w zastoj u w płucach i n ie w y d o l n ości pra w o k o m o r o w e j (obrzęki,
p o w iększenie wątro by, przesięki d o ja m ciała.
-z wężenie le w e g o u jścia tętniczeg o  rozr óżnia m y z wężenie: p o d- i nad-zasta w k o w e
(wrodz o ne) oraz zasta w k o w e (prz y cz y ną c h o r o ba reu m at y c z na, zapalenie ba kter y j ne
w s ierdz ia, m i ażdżyca). Z wężeniu m o gą to w a rz ysz yć z w a p n ienia zasta w k i; stano w i
o n o przesz k o dę d la p rzepły w u k r w i z le w e j k o m o r y d o aort y  w z r ost c iśnienia i
p rzerost le w e j k o m o ry, ostateczn ie n ie w y d o l n ość le w o k o m o r o w a. D o c h o d z i d o
n ied o k r w ie n ia narządó w, głó w n ie m ó z g u  przez p o drażnienie ośrod ka
nacz y n i o r u c h o w e g o t w ar d n ieją tętnice. W y stępują za w r ot y i b ó le gło w y, zaburzen ia
w i d zen ia i o m d le nia. C hara kter yst y cz ne jest n is k ie c iśnienie tętnicze i tętno o m ałej
a m p l itu dz ie (jego fala p o w o l i narasta i spada.
3)wad y zasta w k i trój dz iel nej:
-n ied o m y k a l n ość zasta w k i tró j dz iel nej  rzad k o jest p oc h o d zenia or ganicz neg o,
częściej jest to w a da w z g lędna, p o w stała w w y n i k u rozstrzenia pra w e j k o m o ry.
D o c h o d z i d o co fa nia się w czasie sk urcz u k r w i z pra w e j k o m o r y d o p ra w e g o
p rzedsio n ka  r ozszerzenie i p rzerost p rzedsio n ka i k o m o r y; n ie w y d o l n ość pra w o
k o m o r o w a. W y stępuje d uszn ość w y s iłk o w a (zastój k r w i w płucach), b ra k łakn ien ia,
n u d n ości, ucz u c ie pełności w ja m ie brz usznej, b ó le b rz uc ha (spo w o d o w a ne
p rze k r w ie n ie m p rze w o d u p o kar m o w e g o, p o w iększenie m wątro b y l u b w o d o b rz usze m.
C hara kter yst y cz ne jest w y raz
ne w y pełnienie żył sz y j n y c h i ic h tętnienie.
B i b l i o g ra f ia:  C h o r o b y w e w nętrzne F rancisze k K o k o t, P Z W L, 2002.