PLANOWANIE

POSIŁKÓW W CIĄGU

DNIA

PRACOWNIA ŻYWIENIA I DIETETYKI

- wykład 7

I śniadanie

Jest pierwszym posiłkiem, jaki człowiek

spożywa po dłuższej przerwie nocnej i
jednocześnie przed rozpoczęciem
codziennych zajęć, niejednokrotnie
związanych z dużymi wydatkami
energetycznymi.

•

Posiłek powinien być pełnowartościowy:

pod względem energetycznym – 25% lub 30%
całodziennego zapotrzebowania

pod względem odżywczym.

Śniadanie powinno zawierać

produkty spożywcze
dostarczające różnorodnych
składników odżywczych.

• Nasze zwyczaje żywieniowe

uwzględniają 2 typy śniadań:

podstawą jest pieczywo i napój

Pieczywo stosuje się mieszane (ciemne i jasne).

Dodatkiem do pieczywa jest tłuszcz i produkty

białkowe. Do smarowania pieczywa stosuje się

margaryny miękkie lub masło (dla dzieci do 3 lat

tylko masło). Dodatkami białkowymi są: produkty

z grupy II, III, IV. W zależności od środków

finansowych dodatków może być kilka oraz

wprowadza się jeszcze jako uzupełnienie dżem.

Celowe jest podawanie kilku dodatków co bardzo

urozmaica posiłek i nie tylko zachęca do spożycia,

ale daje większą gwarancję co do dostarczenia w

nim różnych składników odżywczych. Niezbędnym

dodatkiem do śniadania są warzywa lub owoce

np. rzodkiewka, pomidor, ogórek, sałata, sałatka z

warzyw mieszanych lub owoce w całości.

b) podstawą jest potrawa gotowana a kanapki

mogą być dodatkiem jeżeli wartość

serwowanej potraw nie zapewnia właściwej

wartości odżywczej.

Skład odżywczy musi być taki sam jak a),

jedynie podaje się potrawy po obróbce

termicznej. Przykładem takich śniadań są:

makaron z serem, zupa mleczna, naleśniki z

serem, kasze na gęsto z dodatkami....

DO ŚNIADANIA PODAJE SIĘ NAPOJE: KAWA Z

MLEKIEM, MLEKO, KAKAO, BAWARKA,

SOKI, HEBATA.

Przykłady I śniadania

1. Parówka na gorąco, pieczywo

mieszane, masło, chrzan , papryka

konserwowa, kawa zbożowa z mlekiem

2. Jajecznica ze szczypiorem, pieczywo

mieszane, masło, sałatka z pomidora,

mleko

3. Kasza manna na mleku, pieczywo

razowe , masło, ser żółty, sałatka z

papryki i ogórka, jabłko, kawa z

mlekiem

Obiad

Jest uważany w Polsce za najważniejszy

posiłek w ciągu dnia. Ponieważ on
dostarcza organizmowi człowieka
różnorodnych składników odżywczych i
jest spożywany w środku dnia.

Zazwyczaj jest posiłkiem gotowanym,

podawanym na ciepło.

Powinien pokrywać ok. 40% całodziennego

zapotrzebowania energetycznego.

Prawidłowo zestawiony obiad zawiera:
a) produkty dostarczające białka o wysokiej

zawartości biologicznej (np. mięso,

ryby,jaja, mleko, sery)

b) produkty będące źródłem węglowodanów

złożonych – skrobi. Są to: ziemniaki lub

produkty pochodzenia zbożowego(np.

makarony, kasze), ewentualnie nasiona

roślin strączkowych (fasola, soja,

soczewica).

c) warzywa i owoce w postaci gotowanej

oraz surowej (surówki)

Standardowy obiad skład się z dwóch dań:
• Zupa najczęściej zawiera warzywa i kasze
• II danie, którego podstawą jest danie mięsne

lub inne będące źródłem białka

pełnowartościowego (jaja, ser, ryby) oraz są

dwa rodzaje dodatków: skrobiowy (ziemniaki,

kasze, makarony) oraz dodatki warzywne lub

owocowe. Jeśli zupa, poza włoszczyzną nie

zawiera warzyw (np. krupnik) stosuje się w

obiedzie 2 dodatki jarzynowe (warzywo

gotowane i surówka).

• W przypadku gdy dwa dania nie pokrywają

wartości odżywczej przewidywanej dla obiadu

wprowadza się danie III.

Na zakończenie obiadu wskazane jest

podanie słodkiej potrawy (np.
galaretka, budyń, ciasto). Obiad
zawiera mało węglowodanów prostych
łatwo wchłanianych i szybko
podnoszących poziom glukozy we krwi.

Napoje zalecane do obiadu: kompoty,

soki, wody stołowe.

Przykłady zestawów

obiadowych

1. Kapuśniak, klops w sosie pomidorowym,

kasza gryczana, surówka wielowarzywna,

koktajl mleczno-truskawkowy
2. Zupa pomidorowa z makaronem,

kurczak smażony, ziemniaki, sałata

zielona, galaretka owocowa

3. Barszcz ukraiński, pirogi ruskie,

surówka z jabłek i marchwi, kompot,

kisiel mleczny

Kolacja

Kolacja jest jednym z podstawowych posiłków

spożywanych w ciągu dnia przez człowieka .

Spowodowane jest to tempem życia , długim

czasem pracy .

Najczęściej mamy mało czasu na sporządzanie

posiłków wieczorem, ale mimo wszystko

powinien być on gorący. Potrawy powinny

być łatwo strawne i niezbyt obfite.

Powinien pokrywać do 20-30 % całodziennego

zapotrzebowania na energię. Kolację należy

spożywać na co najmniej 2 godziny przed

snem.

Przykłady zestawów

kolacyjnych

1. pierogi leniwe, surówka z

marchwi i jabłek, herbata

2. zapiekanka z makaronu, wędliny i

warzyw, herbata

3. rizotto mięsno-jarzynowe w sosie

pomidorowym, herbata

4. sałatka jarzynowa z majonezem,

parówka na gorąco, herbata

II śniadanie

Bardzo istotne w żywieniu zwłaszcza dzieci i

młodzieży jest II śniadanie.Ważne jest
podawanie II śniadań, gdy przerwa między
posiłkami (śniadaniem i obiadem)
przekracza 4 godziny.

Powinien to być posiłek mniej obfity od

pozostałych (powinien pokrywać dzienne
zapotrzebowanie w 5-10%) ale jednocześnie
pełnowartościowy pod względem
odżywczym.

W zależności od grupy żywionych wyróżniamy

2 typy II śniadań.

• Dla dzieci szkolnych, młodzieży i osób

pracujących stosuje się: kanapki z
różnego pieczywa z dodatkiem
produktu białkowego oraz warzyw.
Napój zalecany do II śniadania to: napój
mleczny, owocowy, mleczno-owocowy.

• Dla osób niepracujących stosuje się:

pieczywo półcukiernicze, jogurty
owocowe, napoje mleczno-owocowe.

Przykłady II śniadań dla

dzieci szkolnych

1. Pieczywo mieszane z pastą rybną,

papryka konserwowana, herbata z
mlekiem

2 .Bułka z masłem i żółtym serem,

koktajl owocowo mleczny

3. Bułka z masłem i kiełbasą, jabłko,

mleko

Podwieczorek

Jest posiłkiem dodatkowym. Wprowadzany jest

z tego powodu co II śniadanie (gdy przerwa
między obiadem i kolacją jest dłuższa niż 4-5
godzin).

Jeżeli przerwa między obiadem a kolacja jest

dłuższa skład podwieczorku jest taki jak II
śniadania. Jeżeli przerwa jest krótsza, można
podać „coś lekkiego”, np. napój mleczno-
owocowy, mus owocowy, kisiel...