MARSKOŚĆ

MARSKOŚĆ

WĄTROBY

WĄTROBY

Ewelina Kowalczyk gr 2

Ewelina Kowalczyk gr 2

1132/S

1132/S

Marskość wątroby

Marskość wątroby

to przewlekłe uszkodzenie wątroby o

to przewlekłe uszkodzenie wątroby o

różnej przyczynie, charakteryzujące się wieloma

różnej przyczynie, charakteryzujące się wieloma

zmianami morfologicznymi. Zazwyczaj proces marskiej

zmianami morfologicznymi. Zazwyczaj proces marskiej

przebudowy wątroby rozpoczyna się od pojawienia się

przebudowy wątroby rozpoczyna się od pojawienia się

ubytku w czynnym miąższu i zastąpieniem go tkanką

ubytku w czynnym miąższu i zastąpieniem go tkanką

łączną. Zniszczenie komórek wątrobowych to

łączną. Zniszczenie komórek wątrobowych to

najczęściej następstwo działania czynników zakaźnych

najczęściej następstwo działania czynników zakaźnych

lub chemicznych, i występuje zwykle w całym

lub chemicznych, i występuje zwykle w całym

narządzie, ale o różnym natężeniu zmian w

narządzie, ale o różnym natężeniu zmian w

poszczególnych elementach budowy, w tzw. zrazikach.

poszczególnych elementach budowy, w tzw. zrazikach.

W nie uszkodzonych zrazikach lub w zdrowych

W nie uszkodzonych zrazikach lub w zdrowych

częściach zmienionych zrazików dochodzi do

częściach zmienionych zrazików dochodzi do

regeneracji zniszczonych komórek wątrobowych. Jednak

regeneracji zniszczonych komórek wątrobowych. Jednak

odbudowa miąższu następuje w sposób

odbudowa miąższu następuje w sposób

niepodporządkowany precyzyjnym zasadom

niepodporządkowany precyzyjnym zasadom

architektury zdrowej wątroby, co pozwala rozpoznać

architektury zdrowej wątroby, co pozwala rozpoznać

marskość.

marskość.

Następną zmianą morfologiczną cechującą marskość

Następną zmianą morfologiczną cechującą marskość

wątroby są zaburzenia unaczynienia narządu.

wątroby są zaburzenia unaczynienia narządu.

Guzki regeneracyjne oraz tkanka łączna uciskają

Guzki regeneracyjne oraz tkanka łączna uciskają

naczynia krwionośne utrudniając

naczynia krwionośne utrudniając

wewnątrzwątrobowy przepływ krwi. W zależności

wewnątrzwątrobowy przepływ krwi. W zależności

od wielkości guzków wyróżnia się marskość

od wielkości guzków wyróżnia się marskość

drobnoguzkową (do 3 mm), wielkoguzkową i

drobnoguzkową (do 3 mm), wielkoguzkową i

mieszaną. Ponadto powstają też nowe,

mieszaną. Ponadto powstają też nowe,

nieprawidłowe połączenia naczyniowe.

nieprawidłowe połączenia naczyniowe.

Powyższe zaburzenia w ukrwieniu wątroby

Powyższe zaburzenia w ukrwieniu wątroby

dodatkowo zmniejszają jej wydolność

dodatkowo zmniejszają jej wydolność

metaboliczną.

metaboliczną.

Patologia

Patologia

W badaniach makroskopowych można stwierdzić, że

W badaniach makroskopowych można stwierdzić, że

wątroba początkowo powiększa się, później zaś

wątroba początkowo powiększa się, później zaś

staje się mniejsza. Jej powierzchnia jest

staje się mniejsza. Jej powierzchnia jest

nieregularna, konsystencja twarda, kolor, jeśli

nieregularna, konsystencja twarda, kolor, jeśli

marskości towarzyszy stłuszczenie, bywa żółty.

marskości towarzyszy stłuszczenie, bywa żółty.

Uszkodzenie wątroby jest nieodwracalne, można

Uszkodzenie wątroby jest nieodwracalne, można

jednak spowolnić lub zatrzymać postępy

jednak spowolnić lub zatrzymać postępy

zwłóknienia, jeśli rozpocznie się umiejętne leczenie

zwłóknienia, jeśli rozpocznie się umiejętne leczenie

Ze względu na etiopatogenezę wyróżniamy

Ze względu na etiopatogenezę wyróżniamy

następujące rodzaje marskości wątroby:

następujące rodzaje marskości wątroby:

marskość alkoholowa

marskość alkoholowa

marskość zastoinowa (w przebiegu przewlekłej

marskość zastoinowa (w przebiegu przewlekłej

niewydolności krążenia)

niewydolności krążenia)

marskość pozapalna (po wirusowym zapaleniu

marskość pozapalna (po wirusowym zapaleniu

wątroby)

wątroby)

marskość żółciowa (w wyniku przedłużającego się

marskość żółciowa (w wyniku przedłużającego się

zaburzenia w odpływie żółci)

zaburzenia w odpływie żółci)

marskość uwarunkowana genetycznie

marskość uwarunkowana genetycznie

Przyczyny

Przyczyny

:

:

Przyczyny marskości wątroby są bardzo

Przyczyny marskości wątroby są bardzo

różnorodne i mogą współwystępować u

różnorodne i mogą współwystępować u

jednego pacjenta. Najbardziej powszechnymi

jednego pacjenta. Najbardziej powszechnymi

przyczynami są przewlekłe nadużywanie

przyczynami są przewlekłe nadużywanie

alkoholu i zakażenie wirusem zapalenia

alkoholu i zakażenie wirusem zapalenia

wątroby typu B i C (HBV i HCV)

wątroby typu B i C (HBV i HCV)

Choroba wątroby spowodowana alkoholem

Choroba wątroby spowodowana alkoholem

–

–

alkoholowa marskość wątroby rozwija się po około

alkoholowa marskość wątroby rozwija się po około

10 latach intensywnego picia u 15% alkoholików.

10 latach intensywnego picia u 15% alkoholików.

Dzienna dawka alkoholu, która spowoduje

Dzienna dawka alkoholu, która spowoduje

marskość, jest różna – średnio 3-4 drinki dziennie u

marskość, jest różna – średnio 3-4 drinki dziennie u

mężczyzn albo 2-3 u kobiet. Uszkodzenie wątroby

mężczyzn albo 2-3 u kobiet. Uszkodzenie wątroby

jest wynikiem blokowania przez alkohol

jest wynikiem blokowania przez alkohol

metabolizmu związków pokarmowych – tłuszczów,

metabolizmu związków pokarmowych – tłuszczów,

białek i węglowodanów. Należy wspomnieć, że

białek i węglowodanów. Należy wspomnieć, że

alkohol dostarcza również pustych kalorii, co

alkohol dostarcza również pustych kalorii, co

przyczynia się do otyłości, mimo wyraźnych

przyczynia się do otyłości, mimo wyraźnych

objawów niedoboru witamin i składników

objawów niedoboru witamin i składników

mineralnych.

mineralnych.

Zakażenie wirusem zapalenia wątroby typu B

Zakażenie wirusem zapalenia wątroby typu B

(z

(z

ewentualnym nadkażeniem wirusem typu D)

ewentualnym nadkażeniem wirusem typu D)

–

–

jest to jedna z najczęstszych przyczyn

jest to jedna z najczęstszych przyczyn

marskości wątroby. Wirus HBV (

marskości wątroby. Wirus HBV (

hepatitis B

hepatitis B

virus

virus

) powoduje zapalenie wątroby, które

) powoduje zapalenie wątroby, które

przekształca się w marskość po upływie wielu,

przekształca się w marskość po upływie wielu,

bo nawet kilkudziesięciu, lat. Wirus HDV

bo nawet kilkudziesięciu, lat. Wirus HDV

(

(

hepatitis D virus

hepatitis D virus

) nie powoduje zapalenia

) nie powoduje zapalenia

samodzielnie, ale koinfekcja tym patogenem w

samodzielnie, ale koinfekcja tym patogenem w

przypadku obecnego już zakażenia wirusem B

przypadku obecnego już zakażenia wirusem B

przyspiesza postęp choroby.

przyspiesza postęp choroby.

Zakażenie wirusem zapalenia wątroby typu C

Zakażenie wirusem zapalenia wątroby typu C

– Zakażenie tym patogenem powoduje

– Zakażenie tym patogenem powoduje

przewlekłe zapalenie miąższu i

przewlekłe zapalenie miąższu i

uszkodzenia, które po upływie wielu lat

uszkodzenia, które po upływie wielu lat

prowadzą do zwłóknienia. Wirus typu C jest

prowadzą do zwłóknienia. Wirus typu C jest

szczególnie niebezpieczny, ponieważ

szczególnie niebezpieczny, ponieważ

obecnie nie ma na niego szczepionki i jest

obecnie nie ma na niego szczepionki i jest

stosunkowo oporny na sterylizację

stosunkowo oporny na sterylizację

Marskość z autoimmunizacji

Marskość z autoimmunizacji

– spowodowana

– spowodowana

wytworzeniem przez organizm przeciwciał

wytworzeniem przez organizm przeciwciał

skierowanych przeciw własnej wątrobie.

skierowanych przeciw własnej wątrobie.

Konsekwencją jest uszkodzenie tego narządu,

Konsekwencją jest uszkodzenie tego narządu,

zapalenie, powstawanie blizn łącznotkankowych i

zapalenie, powstawanie blizn łącznotkankowych i

zwłóknienie.

zwłóknienie.

Stłuszczenie wątroby

Stłuszczenie wątroby

– nadmierne gromadzenie

– nadmierne gromadzenie

tłuszczu w wątrobie powoduje jej bliznowacenie.

tłuszczu w wątrobie powoduje jej bliznowacenie.

Stłuszczenie wątroby występuje w przebiegu

Stłuszczenie wątroby występuje w przebiegu

cukrzycy, w niedoborach białka, otyłości, chorobie

cukrzycy, w niedoborach białka, otyłości, chorobie

wieńcowej, podczas leczenia preparatami

wieńcowej, podczas leczenia preparatami

steroidowymi.

steroidowymi.

Choroby genetyczne

Choroby genetyczne

– powodują uszkodzenia funkcji

– powodują uszkodzenia funkcji

metabolicznych wątroby lub jej zdolności do

metabolicznych wątroby lub jej zdolności do

przechowywania białek, enzymów i innych cząsteczek.

przechowywania białek, enzymów i innych cząsteczek.

Niedobór alfa-1 antytrypsyny

Niedobór alfa-1 antytrypsyny

hemochromatoza

hemochromatoza

(patologiczna akumulacja żelaza)

(patologiczna akumulacja żelaza)

choroba Wilsona

choroba Wilsona

(patologiczna akumulacja miedzi)

(patologiczna akumulacja miedzi)

galaktozemia

galaktozemia

u

u

pośledzenie przechowywania glikogenu

pośledzenie przechowywania glikogenu

mukowiscydoza

mukowiscydoza

Choroby powodujące zamknięcie przewodów żółciowych

Choroby powodujące zamknięcie przewodów żółciowych

–

–

w wyniku nadmiernego gromadzenia się żółci powstaje

w wyniku nadmiernego gromadzenia się żółci powstaje

uszkodzenie wątroby

uszkodzenie wątroby

U niemowląt – przewody żółciowe bywają zablokowane

U niemowląt – przewody żółciowe bywają zablokowane

lub nie wykształcają się wcale

lub nie wykształcają się wcale

U dorosłych najczęstszą przyczyną jest zwłóknienie

U dorosłych najczęstszą przyczyną jest zwłóknienie

przewodów żółciowych z ich zapaleniem i

przewodów żółciowych z ich zapaleniem i

bliznowaceniem

bliznowaceniem

Wtórne zwłóknienie przewodów żółciowych może

Wtórne zwłóknienie przewodów żółciowych może

wystąpić po operacji wycięcia pęcherzyka żółciowego,

wystąpić po operacji wycięcia pęcherzyka żółciowego,

jeśli przypadkowo ulegną one uszkodzeniu

jeśli przypadkowo ulegną one uszkodzeniu

Inne przyczyny marskości wątroby:

Inne przyczyny marskości wątroby:

Leki i toksyny

Leki i toksyny

Niektóre pasożyty np. motylica wątrobowa

Niektóre pasożyty np. motylica wątrobowa

Rozwojowi marskości mogą też sprzyjać

Rozwojowi marskości mogą też sprzyjać

niedobory żywieniowe.

niedobory żywieniowe.

Objawy:

Objawy:

Objawy choroby

Objawy choroby

są zależne od stopnia zniszczenia czynnego

są zależne od stopnia zniszczenia czynnego

miąższu oraz od rozmiarów i tempa przebudowy marskiej.

miąższu oraz od rozmiarów i tempa przebudowy marskiej.

Przebieg marskości wątroby może być zupełnie bezobjawowy

Przebieg marskości wątroby może być zupełnie bezobjawowy

lub dawać bogaty zespół objawów, aż do cech niewydolności

lub dawać bogaty zespół objawów, aż do cech niewydolności

wątroby i nadciśnienia wrotnego.

wątroby i nadciśnienia wrotnego.

Objawy wczesne:

Objawy wczesne:

Wczesne objawy marskości wątroby to: zaczerwienienie dłoni,

Wczesne objawy marskości wątroby to: zaczerwienienie dłoni,

czerwone plamki pojawiające się na górnej połowie ciała,

czerwone plamki pojawiające się na górnej połowie ciała,

przerost ślinianek przyusznych, zwłóknienie ścięgien w

przerost ślinianek przyusznych, zwłóknienie ścięgien w

rękach. Może wystąpić zniekształcenie palców i paznokci u

rękach. Może wystąpić zniekształcenie palców i paznokci u

rąk.

rąk.

Objawy późne:

Objawy późne:

wyczerpanie; zmęczenie; postępująca utrata apetytu; nietolerancja

wyczerpanie; zmęczenie; postępująca utrata apetytu; nietolerancja

niektórych pokarmów ( smażonych, pieczonych, tlustych) i alkoholu,

niektórych pokarmów ( smażonych, pieczonych, tlustych) i alkoholu,

nudności; osłabienie; ociężałość, utrata masy ciała; ginekomastia,

nudności; osłabienie; ociężałość, utrata masy ciała; ginekomastia,

hypogonadyzm; wodobrzusze; splenomegalia – powiększenie

hypogonadyzm; wodobrzusze; splenomegalia – powiększenie

śledziony z powodu przekrwienia w wyniku nadciśnienia wrotnego;

śledziony z powodu przekrwienia w wyniku nadciśnienia wrotnego;

asteriksis– obustronne trzepotanie wyciągniętymi, grzbietowo

asteriksis– obustronne trzepotanie wyciągniętymi, grzbietowo

zgiętymi dłońmi, występujące u pacjentów z encefalopatią

zgiętymi dłońmi, występujące u pacjentów z encefalopatią

wątrobową, stany podgorączkowe, zaburzenia miesiączkowania,

wątrobową, stany podgorączkowe, zaburzenia miesiączkowania,

zmniejszenie libido, mogą wystąpić krwawienia z nosa, uczucie

zmniejszenie libido, mogą wystąpić krwawienia z nosa, uczucie

rozpierania w górnej części brzucha (zwłaszcza po posiłkach),

rozpierania w górnej części brzucha (zwłaszcza po posiłkach),

obrzęki wokół kostek, skłonność do zaparć naprzemiennych z

obrzęki wokół kostek, skłonność do zaparć naprzemiennych z

biegunkami. Pojawia się oliwkowe, a następnie podżółtaczkowe

biegunkami. Pojawia się oliwkowe, a następnie podżółtaczkowe

zabarwienie skóry i twardówek oczu. Zżółcenie oczu nasila się po

zabarwienie skóry i twardówek oczu. Zżółcenie oczu nasila się po

wypiciu alkoholu.

wypiciu alkoholu.

Objawem ciężkiej niewydolności wątroby są zaburzenia świadomości:

Objawem ciężkiej niewydolności wątroby są zaburzenia świadomości:

początkowo niewielkie zaburzenia orientacji, wahania nastroju,

początkowo niewielkie zaburzenia orientacji, wahania nastroju,

senność, a w końcowym stadium – śpiączka (tzw. śpiączka

senność, a w końcowym stadium – śpiączka (tzw. śpiączka

wątrobowa – jako wyraz toksycznego uszkodzenia mózgu nie

wątrobowa – jako wyraz toksycznego uszkodzenia mózgu nie

zneutralizowanymi przez wątrobę produktami przemiany materii).

zneutralizowanymi przez wątrobę produktami przemiany materii).

Konsekwencje dysfunkcji wątroby:

Konsekwencje dysfunkcji wątroby:

W miarę postępu choroby pojawiają się powikłania. U niektórych

W miarę postępu choroby pojawiają się powikłania. U niektórych

pacjentów, z racji niewystąpienia objawów wczesnych,

pacjentów, z racji niewystąpienia objawów wczesnych,

powikłania mogą stanowić pierwsze objawy uszkodzenia

powikłania mogą stanowić pierwsze objawy uszkodzenia

wątroby.

wątroby.

wybroczyny i krwawienia – obniżona produkcja czynników

wybroczyny i krwawienia – obniżona produkcja czynników

krzepnięcia

krzepnięcia

żółtaczka – niedostateczne tempo metabolizmu bilirubiny

żółtaczka – niedostateczne tempo metabolizmu bilirubiny

swędzenie skóry – odkładanie się w niej związków

swędzenie skóry – odkładanie się w niej związków

powstających w wyniku nieprawidłowych przemian związków

powstających w wyniku nieprawidłowych przemian związków

zawartych w żółci

zawartych w żółci

zwiększona wrażliwość na leki – spadek tempa metabolizmu

zwiększona wrażliwość na leki – spadek tempa metabolizmu

związków aktywnych biologicznie, przez co dłużej utrzymują

związków aktywnych biologicznie, przez co dłużej utrzymują

się one we krwi.

się one we krwi.

insulinoodporność i cukrzyca typu 2

insulinoodporność i cukrzyca typu 2

nowotwór złośliwy wątroby (rak wątrobowokomórkowy)

nowotwór złośliwy wątroby (rak wątrobowokomórkowy)

Encefalopatia wątrobowa– upośledzona wątroba nie usuwa z krwi

Encefalopatia wątrobowa– upośledzona wątroba nie usuwa z krwi

amoniaku i produktów przemian związków azotowych, w wyniku

amoniaku i produktów przemian związków azotowych, w wyniku

czego rośnie ich stężenie we krwi. Objawy encefalopatii wątrobowej

czego rośnie ich stężenie we krwi. Objawy encefalopatii wątrobowej

to: zaniedbany wygląd zewnętrzny, skłonność do zapominania,

to: zaniedbany wygląd zewnętrzny, skłonność do zapominania,

zaburzenia koncentracji, zaburzone reagowanie na bodźce, zmiany

zaburzenia koncentracji, zaburzone reagowanie na bodźce, zmiany

rytmu snu i czuwania.

rytmu snu i czuwania.

nadciśnienie wrotne

– krew płynąca z jelit oraz trzustki przez żyłę

– krew płynąca z jelit oraz trzustki przez żyłę

wrotną wątrobową przepływa przez marską wątrobę trudniej, w

wrotną wątrobową przepływa przez marską wątrobę trudniej, w

wyniku czego ciśnienie w żyle rośnie.

wyniku czego ciśnienie w żyle rośnie.

Następczymi problemami nadciśnienia wrotnego są:

Następczymi problemami nadciśnienia wrotnego są:

wodobrzusze

wodobrzusze

– przesączanie się płynu z naczyń krwionośnych do

– przesączanie się płynu z naczyń krwionośnych do

tkanek jamy brzusznej

tkanek jamy brzusznej

żylaki przełyku

żylaki przełyku

– wynik tworzenia się krążenia obocznego przez

– wynik tworzenia się krążenia obocznego przez

naczynia jamy brzusznej i przełyku. Przeciążone naczynia w

naczynia jamy brzusznej i przełyku. Przeciążone naczynia w

przełyku mają skłonność do powiększania się i pękania, co jest

przełyku mają skłonność do powiększania się i pękania, co jest

przyczyną zagrażających życiu

przyczyną zagrażających życiu

krwotoków.

krwotoków.

zespół wątrobowo - nerkowy – objawy

zespół wątrobowo - nerkowy – objawy

niewydolności nerek u chorego z ciężką dysfunkcją

niewydolności nerek u chorego z ciężką dysfunkcją

wątroby

wątroby

gastropatia wrotna – objawiająca się jako wrzody

gastropatia wrotna – objawiająca się jako wrzody

żołądka

żołądka

zespół watrobowo – płucny – niedotlenienie krwi u

zespół watrobowo – płucny – niedotlenienie krwi u

chorych z nadciśnieniem wrotnym

chorych z nadciśnieniem wrotnym

inne problemy – dysfunkcja wątroby może

inne problemy – dysfunkcja wątroby może

powodować upośledzenie układu

powodować upośledzenie układu

immunologicznego, zwiększając ryzyko infekcji.

immunologicznego, zwiększając ryzyko infekcji.

Marskość może być przyczyną impotencji,

Marskość może być przyczyną impotencji,

dysfunkcji lub niewydolności nerek bądź

dysfunkcji lub niewydolności nerek bądź

oste

oste

opor

opor

ozy.

ozy.

Rozpoznanie:

Rozpoznanie:

Objawów sugerujących marskość wątroby jest bardzo

Objawów sugerujących marskość wątroby jest bardzo

dużo. Nie są one jednak w większości

dużo. Nie są one jednak w większości

charakterystyczne wyłącznie dla niej. Stąd rozpoznanie

charakterystyczne wyłącznie dla niej. Stąd rozpoznanie

kliniczne marskości wątroby musi uwzględniać

kliniczne marskości wątroby musi uwzględniać

całokształt skarg chorego, stwierdzane badaniem

całokształt skarg chorego, stwierdzane badaniem

zmiany oraz wyniki różnych badań laboratoryjnych i

zmiany oraz wyniki różnych badań laboratoryjnych i

prób czynnościowych. Podkreślić należy że jedyną

prób czynnościowych. Podkreślić należy że jedyną

metodą stwarzającą możliwość właściwego,

metodą stwarzającą możliwość właściwego,

obiektywnego rozpoznania – zwłaszcza w okresie

obiektywnego rozpoznania – zwłaszcza w okresie

początkowym – natury choroby, st. zaawansowania i

początkowym – natury choroby, st. zaawansowania i

odróżnienia marskości od stanu zapalnego, lub też

odróżnienia marskości od stanu zapalnego, lub też

zmian toksycznych jest biopsja wątroby i

zmian toksycznych jest biopsja wątroby i

histopatologiczne badanie pobranego punktatu wątroby.

histopatologiczne badanie pobranego punktatu wątroby.

Badania laboratoryjne:

Badania laboratoryjne:

zaburzenia krzepnięcia

zaburzenia krzepnięcia

małopłytkowość

małopłytkowość

wzrost wartości enzymów wątrobowych AlAT, AspAT, GGTP

wzrost wartości enzymów wątrobowych AlAT, AspAT, GGTP

wzrost wartości wskaźników wskazujących na zastój żółci –

wzrost wartości wskaźników wskazujących na zastój żółci –

fosfataza zasadowa, LAP, GGTP,

fosfataza zasadowa, LAP, GGTP,

w niewyrównanej marskości wzrost poziomu bilirubiny

w niewyrównanej marskości wzrost poziomu bilirubiny

zwiększenie stężenia amoniaku

zwiększenie stężenia amoniaku

wzrost wartości globulin typu gamma

wzrost wartości globulin typu gamma

wzrost wartości glikemii (poziomu cukru) we krwi

wzrost wartości glikemii (poziomu cukru) we krwi

zaburzenia lipidowe (tłuszczowe) – wzrost wartości

zaburzenia lipidowe (tłuszczowe) – wzrost wartości

trójglicerydów

trójglicerydów

Badania obrazowe:

Badania obrazowe:

Wykonuje się przede wszystkim USG jamy brzusznej, wskazujące na

Wykonuje się przede wszystkim USG jamy brzusznej, wskazujące na

obecność wodobrzusza oraz zmiany w strukturze miąższu wątroby.

obecność wodobrzusza oraz zmiany w strukturze miąższu wątroby.

W przypadku podejrzenia raka wątroby (będącego jednym z

W przypadku podejrzenia raka wątroby (będącego jednym z

powikłań marskości wątroby) można wykonać TK (tomografię

powikłań marskości wątroby) można wykonać TK (tomografię

komputerową) jamy brzusznej celem oceny lokalizacji i wielkości

komputerową) jamy brzusznej celem oceny lokalizacji i wielkości

nowotworu.

nowotworu.

Przeprowadzanym rutynowo badaniem jest endoskopia

Przeprowadzanym rutynowo badaniem jest endoskopia

w poszukiwaniu m.in. żylaków przełyku. W niektórych przypadkach

w poszukiwaniu m.in. żylaków przełyku. W niektórych przypadkach

wykonywane jest b

wykonywane jest b

adanie histologiczne – po punkcji wątroby –

adanie histologiczne – po punkcji wątroby –

specyficzne zmiany stwierdzane w obrazie mikroskopowym (przede

specyficzne zmiany stwierdzane w obrazie mikroskopowym (przede

wszystkim cechy włóknienia i zaniku prawidłowego miąższu).

wszystkim cechy włóknienia i zaniku prawidłowego miąższu).

Badania kontrolne chory powinien wykonywać co 6 miesięcy

Badania kontrolne chory powinien wykonywać co 6 miesięcy

(aminotransferazy, ALP, GGTP, PT, albuminy, AFP oraz USG).

(aminotransferazy, ALP, GGTP, PT, albuminy, AFP oraz USG).

Badania endoskopowe zaś co roku lub co 3-4 lata w zależności od

Badania endoskopowe zaś co roku lub co 3-4 lata w zależności od

stanu zaawansowania choroby.

stanu zaawansowania choroby.

Leczenie:

Leczenie:

Leczenie jest trudne, długotrwałe, zmierzające nie tyle do

Leczenie jest trudne, długotrwałe, zmierzające nie tyle do

cofnięcia powstałego zwłóknienia wątroby, ile do

cofnięcia powstałego zwłóknienia wątroby, ile do

zahamowania stwierdzonych zmian i złagodzenia

zahamowania stwierdzonych zmian i złagodzenia

dokuczliwości objawów. Składa się na nie:

dokuczliwości objawów. Składa się na nie:

Unikanie dużych wysiłków, oszczędzający, odpowiedni

Unikanie dużych wysiłków, oszczędzający, odpowiedni

tryb życia z możliwością częstego odpoczynku w poz.

tryb życia z możliwością częstego odpoczynku w poz.

leżącej.

leżącej.

Leczenie farmakologiczne

Leczenie farmakologiczne

Chorym z wirusowym zapaleniem wątroby podaje się leki

Chorym z wirusowym zapaleniem wątroby podaje się leki

przeciwwirusowe: interferon, rybawirynę, lamiwudynę w różnych

przeciwwirusowe: interferon, rybawirynę, lamiwudynę w różnych

schematach, które są stale udoskonalane i zmieniane. Choroby

schematach, które są stale udoskonalane i zmieniane. Choroby

autoimmunologiczne wymagają podawania sterydów. U chorych na

autoimmunologiczne wymagają podawania sterydów. U chorych na

hemochromatozę stosuje się deferoksaminę, która hamuje

hemochromatozę stosuje się deferoksaminę, która hamuje

wchłanianie żelaza. Mogą oni wymagać także upuszczania krwi. W

wchłanianie żelaza. Mogą oni wymagać także upuszczania krwi. W

leczeniu choroby Wilsona, w czasie której występuje patologiczna

leczeniu choroby Wilsona, w czasie której występuje patologiczna

akumulacja miedzi w organach stosuje się penicylaminę.

akumulacja miedzi w organach stosuje się penicylaminę.

Objawowo w leczeniu marskości stosuje się:

Objawowo w leczeniu marskości stosuje się:

Leki moczopędne, które zapobiegają zatrzymywaniu płynów w

Leki moczopędne, które zapobiegają zatrzymywaniu płynów w

organizmie

organizmie

Antybiotyki w celu zmniejszenia liczby bakterii jelitowych,

Antybiotyki w celu zmniejszenia liczby bakterii jelitowych,

produkujących amoniak, którego niewydolna wątroba nie jest w

produkujących amoniak, którego niewydolna wątroba nie jest w

stanie zmetabolizować

stanie zmetabolizować

Leki przeczyszczające

Leki przeczyszczające

Preparaty żelaza

Preparaty żelaza

Propranolol, jeśli wykryto żylaki przełyku

Propranolol, jeśli wykryto żylaki przełyku

Dieta w wyrównanej marskości wątroby:

Dieta w wyrównanej marskości wątroby:

bezwzględny zakaz picia napojów alkoholowych,

bezwzględny zakaz picia napojów alkoholowych,

należy ograniczyć picie kawy i herbaty, zwłaszcza mocnych

należy ograniczyć picie kawy i herbaty, zwłaszcza mocnych

naparów,

naparów,

należy spożywać dziennie 5–6 posiłków o małej objętości, nie

należy spożywać dziennie 5–6 posiłków o małej objętości, nie

obciążających przewodu pokarmowego,

obciążających przewodu pokarmowego,

należy dostarczyć organizmowi odpowiednią ilość energii. Jeżeli

należy dostarczyć organizmowi odpowiednią ilość energii. Jeżeli

masa ciała jest prawidłowa, zaleca się dzienne spożycie 35–40 kcal

masa ciała jest prawidłowa, zaleca się dzienne spożycie 35–40 kcal

na1 kg masy ciała. Kaloryczność diety powinna średnio wynosić

na1 kg masy ciała. Kaloryczność diety powinna średnio wynosić

2400–2700 kcal. Natomiast w przypadku gdy chory ma zbyt małą

2400–2700 kcal. Natomiast w przypadku gdy chory ma zbyt małą

masę ciała, konieczne jest zwiększenie ilości przyjmowanych w

masę ciała, konieczne jest zwiększenie ilości przyjmowanych w

pokarmie kalorii do 44 kcal na 1 kg masy ciała,

pokarmie kalorii do 44 kcal na 1 kg masy ciała,

zaleca się stosowanie diety bogato białkowej. Należy spożywać w

zaleca się stosowanie diety bogato białkowej. Należy spożywać w

ciągu dnia 1,5 g białka na 1kg masy ciała i dbać o to, aby

ciągu dnia 1,5 g białka na 1kg masy ciała i dbać o to, aby

przynajmniej 1/2 do 2/3 białka było pochodzenia zwierzęcego.

przynajmniej 1/2 do 2/3 białka było pochodzenia zwierzęcego.

węglowodany powinny być źródłem łatwo przyswajalnej energii. Ich

węglowodany powinny być źródłem łatwo przyswajalnej energii. Ich

ilość w diecie ma wahać się w granicach od 330 do 400 g.

ilość w diecie ma wahać się w granicach od 330 do 400 g.

Przekroczenie 400 g na dobę jest niewskazane ze względu na

Przekroczenie 400 g na dobę jest niewskazane ze względu na

możliwości wystąpienia objawów nietolerancji węglowodanowej,

możliwości wystąpienia objawów nietolerancji węglowodanowej,

ilość tłuszczów powinna wynosić 1 g na 1 kg masy, a więc od 50 do

ilość tłuszczów powinna wynosić 1 g na 1 kg masy, a więc od 50 do

90 g na dobę. Konieczne jest wykluczenie słoniny, smalcu, bekonu,

90 g na dobę. Konieczne jest wykluczenie słoniny, smalcu, bekonu,

łoju,

łoju,

zaleca się ograniczenie ilości cukrów prostych do najwyżej 70 g na

zaleca się ograniczenie ilości cukrów prostych do najwyżej 70 g na

dobę.

dobę.

w marskości wątroby zdarzają się niedobory składników

w marskości wątroby zdarzają się niedobory składników

mineralnych. Dotyczy to głównie wapnia i cynku. Cynk jest obecny

mineralnych. Dotyczy to głównie wapnia i cynku. Cynk jest obecny

w chudym mięsie, drobiu i rybach, a źródłem wapnia powinny być

w chudym mięsie, drobiu i rybach, a źródłem wapnia powinny być

produkty mleczne.

produkty mleczne.

posiłki powinny być przygotowane zgodnie z zaleceniami diety lekko

posiłki powinny być przygotowane zgodnie z zaleceniami diety lekko

strawnej. Wskazane jest gotowanie na parze i w wodzie, duszenie

strawnej. Wskazane jest gotowanie na parze i w wodzie, duszenie

niepoprzedzone obsmażaniem, pieczenie w folii.

niepoprzedzone obsmażaniem, pieczenie w folii.

duże znaczenie w marskości wątroby ma odpowiednia ilość witamin w

duże znaczenie w marskości wątroby ma odpowiednia ilość witamin w

organizmie, z powodu możliwości wystąpienia ich niedoborów. Ma to związek

organizmie, z powodu możliwości wystąpienia ich niedoborów. Ma to związek

z faktem, że w wątrobie następuje magazynowanie witaminy A, D i K.

z faktem, że w wątrobie następuje magazynowanie witaminy A, D i K.

Spośród witamin należy zwrócić uwagę na witaminę C i witaminy z grupy B.

Spośród witamin należy zwrócić uwagę na witaminę C i witaminy z grupy B.

Zapotrzebowanie na witaminy z grupy B wynosi: na witaminę B1 30–50 mg,

Zapotrzebowanie na witaminy z grupy B wynosi: na witaminę B1 30–50 mg,

B2 5–10 mg, na witaminy PP 100 mg. Zapotrzebowanie na witaminę C

B2 5–10 mg, na witaminy PP 100 mg. Zapotrzebowanie na witaminę C

wzrasta do 500, a nawet 1000 mg na dobę. W przypadku witaminy A podaż

wzrasta do 500, a nawet 1000 mg na dobę. W przypadku witaminy A podaż

powinna wynosić 5000 j.m. W celu zwiększenia tak dużego zapotrzebowania

powinna wynosić 5000 j.m. W celu zwiększenia tak dużego zapotrzebowania

na witaminę A i C, należy włączyć do diety dużą ilość warzyw i owoców

na witaminę A i C, należy włączyć do diety dużą ilość warzyw i owoców

obfitujących w beta-karoten (prowitaminę A) i witaminę C. Źródłem witamin z

obfitujących w beta-karoten (prowitaminę A) i witaminę C. Źródłem witamin z

grupy B są drożdże piwne oraz produkty zbożowe,

grupy B są drożdże piwne oraz produkty zbożowe,

wskazane jest unikanie spożywania tych produktów, które mogą być przez

wskazane jest unikanie spożywania tych produktów, które mogą być przez

chorych źle tolerowane. Należy do nich żywność zawierająca dużą ilość

chorych źle tolerowane. Należy do nich żywność zawierająca dużą ilość

błonnika, warzywa strączkowe, warzywa cebulowe (cebula, czosnek),

błonnika, warzywa strączkowe, warzywa cebulowe (cebula, czosnek),

warzywa kapustne, a mianowicie kapusta, brukselka, kalafior. Spośród

warzywa kapustne, a mianowicie kapusta, brukselka, kalafior. Spośród

owoców przeciwwskazane są gruszki i śliwki. Źle tolerowane są ryby i

owoców przeciwwskazane są gruszki i śliwki. Źle tolerowane są ryby i

wędliny wędzone, gruboziarniste kasze, pieczywo cukiernicze o dużej

wędliny wędzone, gruboziarniste kasze, pieczywo cukiernicze o dużej

zawartości tłuszczu, tłusta wieprzowina i konserwy. Unikać należy także

zawartości tłuszczu, tłusta wieprzowina i konserwy. Unikać należy także

czekolady i kakao.

czekolady i kakao.

Dieta w niewyrównanej marskości

Dieta w niewyrównanej marskości

wątroby:

wątroby:

nie ma konieczności ograniczania ilości tłuszczu w diecie

nie ma konieczności ograniczania ilości tłuszczu w diecie

ilość energii i białka powinna być taka sama, jak w przypadku

ilość energii i białka powinna być taka sama, jak w przypadku

wyrównanej marskości wątroby. Jeśli objawy niewydolności nasilają

wyrównanej marskości wątroby. Jeśli objawy niewydolności nasilają

się, należy ograniczyć ilości białka

się, należy ograniczyć ilości białka

z powodu obrzęków i puchliny brzusznej niezbędne jest

z powodu obrzęków i puchliny brzusznej niezbędne jest

ograniczenie ilości sodu do około 1200 mg na dobę. Czyli należy

ograniczenie ilości sodu do około 1200 mg na dobę. Czyli należy

stosować dietę łagodno ubogosodową. Oznacza to, że należy

stosować dietę łagodno ubogosodową. Oznacza to, że należy

zrezygnować z solenia przygotowywanych potraw oraz

zrezygnować z solenia przygotowywanych potraw oraz

wyeliminować produkty zawierające duże ilości sodu

wyeliminować produkty zawierające duże ilości sodu

składnikiem mineralnym, na który również należy zwrócić uwagę,

składnikiem mineralnym, na który również należy zwrócić uwagę,

jest potas, ponieważ z powodu stosowania leków moczopędnych

jest potas, ponieważ z powodu stosowania leków moczopędnych

może dochodzić do jego niedoborów. W celu zapobiegnięcia temu

może dochodzić do jego niedoborów. W celu zapobiegnięcia temu

należy włączyć do diety bogatopotasowe produkty

należy włączyć do diety bogatopotasowe produkty

roślinne.Wskazane jest sporządzanie mocnych wywarów z warzyw,

roślinne.Wskazane jest sporządzanie mocnych wywarów z warzyw,

które dostarczają dużej ilości potasu.

które dostarczają dużej ilości potasu.

Zapobieganie

Zapobieganie:

unikanie alkoholu, przebywania w środowisku toksycznych par i gazów oraz

unikanie alkoholu, przebywania w środowisku toksycznych par i gazów oraz

innych szkodliwych sub.chemicznych

innych szkodliwych sub.chemicznych

w żywieniu należy preferować pokarmy świeże, bogatowitaminowe,

w żywieniu należy preferować pokarmy świeże, bogatowitaminowe,

pozbawione środków konserwujących

pozbawione środków konserwujących

szczepienie przeciwko WZW B

szczepienie przeciwko WZW B

unikanie zachowań związanych z ryzykiem zakażenia WZW (przypadkowe

unikanie zachowań związanych z ryzykiem zakażenia WZW (przypadkowe

kontakty seksualne, akupunktura, tatuaże i tym podobne)

kontakty seksualne, akupunktura, tatuaże i tym podobne)

stała opieka medyczna i odpowiednie leczenie u osób z rozpoznanym

stała opieka medyczna i odpowiednie leczenie u osób z rozpoznanym

wirusowym zapaleniem wątroby lub inną przewlekłą chorobą wątroby

wirusowym zapaleniem wątroby lub inną przewlekłą chorobą wątroby

nadzór nad członkami rodziny pacjenta w przypadku, gdy choroba jest

nadzór nad członkami rodziny pacjenta w przypadku, gdy choroba jest

uwarunkowana genetycznie

uwarunkowana genetycznie

szczepienie przeciwko grypie i szczepienie przeciwpneumokokowe u osób

szczepienie przeciwko grypie i szczepienie przeciwpneumokokowe u osób

przebywających w miejscach przeludnionych

przebywających w miejscach przeludnionych

wykonywanie badań oceniających funkcję wątroby w razie stosowania

wykonywanie badań oceniających funkcję wątroby w razie stosowania

leków hepatotoksycznych (np. INH).

leków hepatotoksycznych (np. INH).

Bibliografia:

Bibliografia:

„

„

Choroby wewn

Choroby wewn

ę

ę

trzne”

trzne”

pod red. A.

pod red. A.

Szczeklika, tom 1, wyd. Medycyna

Szczeklika, tom 1, wyd. Medycyna

Praktyczna 2005;

Praktyczna 2005;

„

„

Podstawy patogenetyczne leczenia chorób przewodu pokarmowego”

Podstawy patogenetyczne leczenia chorób przewodu pokarmowego”

;

;

doc. dr hab. med Jan Stasiewicz; Wydawnictwa Lekarskie PZWL 1993

doc. dr hab. med Jan Stasiewicz; Wydawnictwa Lekarskie PZWL 1993

„

„

Domowy poradnik medyczny”

Domowy poradnik medyczny”

pod redakcją K. Janickiego, wydanie III, wyd.

pod redakcją K. Janickiego, wydanie III, wyd.

Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, Warszawa 1992

Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, Warszawa 1992

„

„

Choroby układu pokarmowego”

Choroby układu pokarmowego”

K.Wrotek, wyd. Septem 2009

K.Wrotek, wyd. Septem 2009

"Poradnik Zdrowia. Wątroba"

"Poradnik Zdrowia. Wątroba"

E. Chomicka

E. Chomicka