POCZEBY

I Pojęcie potrzeby

Potrzeba jako „stan napięcia domagający się rozładowania” (Siek)

Cameron - „stan nieustającej lub zaburzonej równowagi w zachowaniu się organizmu, przejawiający się zwykle jako nasilająca się lub przedłużająca czynność w napięciu”.

Kinnon - „napięcie wew. organizmu, które prowadzi do zorganizowania pola działania organizmu odpowiednio do pewnych podniet lub celów i pobudza aktywność skierowaną na ich osiągnięcie”.

Potrzeba ujmowana jest jako napięcie powstające przy zakłóceniu wew. równowagi organizmu

Rubensztejn - „potrzeby są wyrazem praktycznego zw. człowieka ze światem i jego zależności od świata”

Ja- świat

Reykowski - potrzeba to „warunek, którego niespełnienie prowadzi do uszkodzenia czy zniszczenia struktury żywej; względnie do zahamowania jej rozwoju. Jest to obiektywna zależność między istotą żywą a otoczeniem”

Zagórski - „stan organizmu, wywołujący potencjalną aktywność ukierunkowaną w stronę pewnych wartości, których osiągnięcie prowadzić ma do zapewnienia organizmowi stanu pożądanego zarówno pod względem biologicznym jak i psychologicznym”.

Szewczyk - „potrzeba jest to stan osobnika będący odchyleniem od jego optimum życiowego”

- napięcia o zabarwieniu emocjonalnym

- wzmożona ogólna ruchliwość

- pogotowie wybiórcze

II Podział potrzeb

Maslow wyróżnia 5 grup potrzeb:

1. potrzeby fizjologiczne

2. potrzeby bezpieczeństwa

3. potrzeby przynależności i miłości

4. potrzeby prestiżu i uznania

5. potrzeby samorealizacji

(Nadto wyróżnia potrzebę poznawczą i estetyczną, nie ujmuje ich jednak w oddzielną grupę). Wszystkie potrzeby ujmuje w system hierarchiczny - niższego i wyższego rzędu.

Np. picie, jedzenie, wydalanie, unikanie bólu; potem takie jak : potrzeba miłości, przyjaźni, założenia rodziny, uznania społecznego, znaczenie w grupie.

Jarosz - 3 grupy:

1. potrzeby biologiczne (jedzenia, picia, snu, wypoczynku, seksualne)

2. potrzeby psychologiczne

3. potrzeby społeczne

Guilford - 5 grup:

1. organiczne - głodu, aktywności fizycznej, popędu seksualnego

2. szukanie określonego otoczenia (środowiska):

1. szukanie akceptacji otoczenia

2. porządku

3. zwracania na siebie uwagi

3. wyczynu i osiągnięć:

1. ambicji

2. dążenia do celu

3. przezwyciężania trudności

4. niezależności:

1. wolności

2. rzetelnego działania

3. autonomii

5. kontaktów społecznych

1. stowarzyszania

2. dyscypliny

3. życzliwości

Podział potrzeb wg Murraya:

1. Potrzeba bezpieczeństwa

2. potrzeba unikania urazu psychicznego ze strony innych (wrażliwość na opinię publiczną, przesadna ostrożność)

3. potrzeba unikania urazu psych. we własnych oczach (upokorzenia, ośmieszania, zakłopotania; poczucie niższej wartości, niepokój, czerwienienie, pocenie, jąkanie)

4. Potrzeba poniżania się: (krytyka, kara, przyznanie się do błędów, robienie źle, wstyd, rezygnacja, pokora, rozpacz, utrata nadziei samodoskonalenia się, dominacja innych)

5. Potrzeba wyczynu (energia, wys. aspiracje, dowartościowanie)

6. Potrzeba stowarzyszenia (wiara, zaufanie do ludzi, lojalność, zawieranie nowych znajomości, całowanie, podawanie ręki, telefonowanie, pisanie listów)

7. Potrzeba agresywności (walka z opozycją, ranienie, zabijanie, cenzurowanie, irytacja, wściekłość, zemsta, zazdrość, gryzienie, oglądanie drastycznych scen)

8. Potrzeba autonomii (wolny, niezależny, własne impulsy) Dominujące uczucia: złość, bunt, opór, samowola, wstręt do codziennych zajęć, szukanie niezależności, czarne sny, orgie.

9. Potrzeba kompetencji (pokonywanie własnych niepowodzeń, zmazywanie upokorzeń, pokonywanie przeszkód)

10. Potrzeba uległości (respekt, szacunek, zdumienie, podatność na sugestie, potulność)

11. Potrzeba usprawiedliwiania się (poczucie winy niższości, niepokój, oburzenie na siebie)

12. Potrzeba dominacji (pewność siebie, poczucie własnej mocy, stanowczość, zdecydowanie, wew. dyscyplina)

13. Potrzeba ekshibicjonizmu (bycie widzianym i słyszanym, próżność, zgrywanie się, inny strój, gestykulacja, pisanie powieści i autobiografii)

14. Potrzeba żywienia i opiekowania się (litość, żal, wrażliwość na biedę, łagodność, wyrozumiałość)

15. Potrzeba porządku (wstręt do bałaganu, dbanie o czystość)

16. Potrzeba zabawy (lojalny, wesoły, beztroski, zabawny)

17. Potrzeba izolacji (separacja od innych, zrywanie znajomości, pogarda, obojętność, znudzenie, zamykanie drzwi na klucz, przechodzenie na drugą stronę gdy widzi znajomych)

18. potrzeba przyjemnych doznań zmysłowych (wrażliwość, zmysłowość, słuchanie głosów przyrody, dział art.)

19. Potrzeba seksualna (nawiązywanie kontaktów erotycznych, uwodzenie, dotykanie, całowanie, flirtowanie)

20. Potrzeba doznania opieki i oparcia (opowiadanie o własnych kłopotach, niepowodzeniach, własnych chorobach, sympatia do osób zainteresowanych)

21. Potrzeba rozumienia (analizowanie własnych doświadczeń, kładzenie nacisku na logikę)

22. Potrzeba twórczości (oryginalność, prezentacja różnych stanowisk)

Wszystkie potrzeby nadają zachowaniu człowieka energie i kierunek.

---