Ćwiczenia 2

10.03.2012

Temat: Metody badawcze

Metody badawcze:

• Eksperyment

• Pomiar psychofizjologii

• Neuro-obrazowanie

• Obserwacja

• Kwestionariusz (przy czym wynik kwestionariuszowy nie jest prawdziwy, bo jest obarczony błędem);

Założenie:

Procesy emocjonalne dają się w sposób emocjonalny wywołać, indukować;

2 pytania:

1. w jakim stopniu laboratoryjne modele emocji są wierne ich naturalnym odpowiednikom?

2. czy mamy prawo odnosić wnioski uzyskane w eksperymencie badawczym do sytuacji naturalnych?

Trudności z fizjologią:

Koncepcji zakładającej istnienie niezróżnicowanego pobudzenia emocjonalnego przeciwstawiana jest teoretyczna koncepcja „kategorialna” utrzymująca, że dla emocji „podstawowych” istnieją specyficzne wzorce aktywności fizjologicznej.

Autonomiczny układ nerwowy ma na to wpływ.

Ciężko jest eksperymentalnie zbadać emocje, bo jest ich całe mnóstwo, i jest mnóstwo zmiennych zakłócających.

Reakcja fizjologiczna jest immanentna (przynależna) części emocji.

Emocje podstawowe:

• szczęście (radość)

• zdumienie

• gniew

• wstręt

• strach

• smutek

• pogarda

rozwiązaniem może być jednoczesna ocena:

• zachowania

• aktywności fizjologicznej;

• doświadczenia subiektywnego

(każda emocja ma skrypt działania);

Indukcja:

• hipnoza / wyobraźnia

• feedback

• wyraz twarzy

• wspomnienia

• interakcje społeczne

• muzyka, teksty, filmy, slajdy

• strony WWW

Kwestionariusze:

Najbardziej popularna metoda badania emocji i najbardziej kontrowersyjna.

Podejrzane założenia:

1. osoba badana zwraca uwagę na zdarzenia czy zjawiska, które mogą być relacjonowane w kwestionariuszu;

2. osoba badana zapamiętuje w sposób wierny i trwały (akurat!);

3. badany myśli tak samo, jak osoba go badająca (a tak naprawdę potoczna wiedza psychologiczna różni się od naukowej);

4. osoba badana kieruje się motywacją do ujawnienia wiedzy o sobie;

5. osoba badana ma pełną możliwość ujawnienia samowiedzy (a co z nieświadomymi zniekształceniami?)

W układaniu pytań proszę zwrócić uwagę na:

• jakie mamy metody badawcze

• co z nich wynika

• jakie mają wady i zalety

• jakie są założenia ukryte?

Metody fizjologiczne:

Emocje podstawowe są nierozkładalne na inne emocje

Wskaźniki:

1. EKG

2. EMG (elektromiogram) - bada napięcie mięśni szkieletowych;

3. EOG (elektrkulogram) - badanie rozszerzania źrenic;

4. SCR - reakcje; GSR - napięcie, przewodnictwo skóry;

5. respirografia - próba wysiłkowa, objętość płuc;

6. EEG

7. zmiany temperatury ciała

Wykrywacz kłamstw - Wariograf

Kłamstwo z reguły wyzwala pewne stany emocjonalne, a zatem rejestrując wzbudzane przez różne pytania objawy fizjologiczne można określić prawdziwość lub fałszywość odpowiedzi. Po drugie wierzymy, że ten wariograf rzeczywiście wykrywa nasze kłamstwa. Nie wszystkie badania naukowe bazujące na wariografie spełniają kryteria naukowe, wariograf jest nieobiektywny.

Test Rorschacha - test plam atramentowych, Ro - test projekcyjny, stworzony w 1921 roku przez szwajcarskiego psychoanalityka, Hermanna Rorschacha. Na podstawie testu wnioskuje się o nieświadomych treściach psychicznych, cechach osobowości i zaburzeniach psychicznych (jest on używany w diagnozie klinicznej).

Test składa się z 10 tablic z plamami atramentowymi (5 szaroczarnych, 2 szaroczerwone i 3 kolorowe). Tablice prezentuje się osobie badanej, która opowiada, co na nich widzi. W odpowiedziach bierze się pod uwagę:

• interpretowany obszar (całość, części);

• determinantę odpowiedzi (kształt, barwa, pozorny ruch);

• poziom formy (zgodność obrazu z bodźcem);

• treść (ludzie, zwierzęta etc.).

Mierzony jest także czas reakcji na poszczególne tablice. Wypowiedzi są klasyfikowane według klucza, na podstawie którego tworzony jest tzw. psychogram.

Test jest nieobiektywny.

EEG - czyli co emituje Twój mózg:

• fale Beta: 14 - 30 Hz (aktywność, pobudzenie);

• fale Alfa: 9 - 13 Hz (relaks, spokój);

• fale Hetta: 4 - 8 Hz (głęboka relaksacja, medytacja);

• fale Delta: 1 - 3 Hz (głęboki sen);

badania nad możliwością różnicowania emocji na podstawie reakcji fizjologicznej skłaniają do refleksji, lecz globalne dowody istnienia swoistych emocjonalnie wzorców wciąż pozostają nieprzekonujące.

Zwężenie źrenicy - żeby precyzyjniej widzieć (złość);

Rozszerzenie źrenicy - żeby widzieć większy obszar (strach).

Jak przeżywamy silny, chroniczny stres, najszybciej wysiada najsłabszy organ.

Podglądanie mózgu:

Warunkiem wystąpienia reakcji emocjonalnych jest aktywność --> ….[Author:d]

Neuroobrazowanie:

Statyczne obrazy:

• pneumoencefalografia;

• angiografia

• tomografia komputerowa

• obrazowanie dynamiczne

• --> …[Author:d]

• --> …[Author:d]

Im bardziej się stymuluje mózg, tym szybciej komórki się męczą. Układ nerwowy się nie reprodukuje.

fMRI - bazuje na przepływie krwi

BOLD - najczęściej stosowana jest technika Blood Oxygen Level Dependent. Skoro gdzieś widzimy zwiększony przepływ świeżej krwi, to znaczy, że ten obszar akurat pracuje.

Problemy:

• Obrazowanie aktywności mózgu jest mimo wszystko bardzo nieprecyzyjne;

• Odpowiedź hemodynamiczna jest rozciągnięta w czasie (2 - 6 sekund) - w tym czasie może naprawdę dużo się wydarzyć;

• Pojedynczy weksel obejmuje tysiące neuronów;

To tak, jak w czasie meczu na stadionie - cały sektor musi krzyczeć, żeby było słychać doping.

Podsumowując:

• Związek przepływu krwi z konkretną aktywnością umysłową jest przybliżony;

• Nie umiemy objąć całej złożoności dynamiki procesów nerwowych;

Pamiętać:

Wnioski:

• Niezróżnicowane pobudzenie emocjonalne;

• Nie ma specyficznego wzorca, jeśli chodzi o emocje podstawowe!

Ciało migdałowate

Znaczenie cech fizycznej konstrukcji układu nerwowego:

Rola długości dróg łączących różne ośrodki nerwowe;

Czas przebiegu impulsów drogami nerwowymi jako wyznacznik odmienny cech zachowania --> ….[Author:d]

Bodźce ? reakcja emocjonalna (odczucia)

Le Doux - to go interesowało: jak dochodzi do reakcji, do czucia.

Ważne struktury w badaniach Le Doux:

• Wzgórze - dzięki niemu odczuwamy „całościowo”

• Ciało migdałowate

• Hipokamp

Le Doux'a interesowała reakcja emocjonalna na zagrożenie.

Interakcje pomiędzy różnymi częściami mózgu --> …[Author:d]

Wzgórze ciało migdałowate.

Dolne i górne drogi do ciała migdałowatego:

„Instancje” połączone drogą dolną

Receptory:

• Wzgórze - zgrubne „rozpoznawanie” bodźców na podstawie jego parametrów zmysłowych;

• Ciało migdałowate (amygdala) - „odczytywanie” (afektywnego) znaczenia bodźca.

Efektory:

Gdy ciało migdałowate zostaje zniszczone, zwierzęta i ludzie tracą umiejętność odczytywania emocjonalnego znaczenia bodźców, choć nie tracą zdolności spostrzegania danych bodźców, jako obiektów, bo:

• Postrzeganie obiektu i jego ewaluacja są oparte o informacje przetworzone przez mózg oddzielnie;

• Bodziec wywołuje w mózgu rozpoczęcie procesu wartościowania, zanim systemy spostrzegania w pełni przetworzą bodziec;

• Mechanizmy mózgu --> …[Author:d]

Mózg czasem wie, co jest dobre, a co złe - zanim to sobie uświadomimy.

Droga dolna omija korę, dostarcza ciału migdałowatemu impulsy nieprzetworzone świadomie. Jest więc odpowiedzialna za reakcje emocjonalne nieświadome.

Droga górna umożliwia sekwencję: bodziec, świadome rozpoznanie, ocena, reakcja afektywna, zachowanie.

Droga dolna jest krótsza, więc reakcja jest szybsza.

Gdy impulsy ze wzgórza biegną równocześnie do ciała migdałowatego i do kory, do chodzi do interakcji --> …[Author:d]

Dlatego w procesach o zbrodnie w afekcie ważne jest określenie, czy to kora wytworzyła taki a nie inny obraz, czy jest to kwestia bodźca wyzwalającego ten afekt.

Konieczne jest wskazanie obok dróg dolnej i górnej - drogi prowadzącej od ośrodków korowych do ciał migdałowatych.

Różne drogi przetwarzania informacji, różne drogi pamięci:

• Ciało migdałowate - kiedy konieczna jest szybka reakcja; silne zagrożenie (np. ucieczka na widok pająka)

Psychologia Emocji i Motywacji

Dr Tomasz Rowiński

Semestr 4

- 4 -

uzupełnić

j.w.

j.w.

j.w.

Le Doux 1998 str. 195

uzupełnić

j.w.

---