Definicje i klasyfikacja kultury.
W ujęciu socjologiczno - etnograficznym „kultura” oznacza ogół wytworów działalności ludzkiej, materialnych i niematerialnych, wartości i uznawanych sposobów postępowania, zobiektywizowanych i przyjętych w dowolnych zbiorowościach, przekazywanych innym zbiorowościom i następnym pokoleniom.
Kultura to nic innego jak ogół wytworów fizycznej i umysłowej pracy ludzkiej oraz wzór zachowań.
Dziedzictwo kulturalne jak podkreśla S. Ossowski, obejmuje nie tylko przekazywane przedmioty i wartości ale i dyspozycje do postaw wobec nich i towarzyszącym im przeżyć. Stanowi ono czynnik narodotwórczy i podtrzymujący kondycję narodu w sytuacjach kryzysowych i innych próbach biologicznej i duchowej jego zagłady. Na dziedzictwo kulturalne składa się przede wszystkim: język, literatura narodowa, religia, sztuka, tradycja, zwiczaje i obyczaje.
Systemy kulturowe - są to kompleksy kulturowe, które tworzą jeszcze szersze całości zwane konfiguracjami kultury, jakimi są:
kultura feudalna,
kultura socjalistyczna,
cywilizacja maszynowa,
cywilizacja komputerowa.
Wszystkie wymienione części strukturalne kultury mają głównie znaczenie metodologiczne, a nie poznawcze. Są one istotne przy analizie wpływu kultury na życie społeczne, czym przede wszystkim zajmują się socjologowie. Kultura nie jest dla nich, z wyjątkiem socjologów kultury, głównym przedmiotem badań, tak jak nim jest dla teoretyków kultury, antropologów, etnologów czy etnografów. W problematyce kultury i mechanizmach jej oddziaływania na jednostkę i zbiorowość poświęcony więcej uwagi niż wcześniej sygnalizowanym uwarunkowaniom przyrodniczym i ekonomicznym.
Wpływ kultury na życie społeczne.
Pod wpływem kultury organizm ludzki staje się istotą społeczną, co jest zgodne z tezą, że „człowiek nie rodzi się ludzkim, lecz staje się nim w procesie wychowania”. Ten mechanizm wpływu na kulturę jest najważniejszy, ale nie jedyny. Wyróżniamy jeszcze cztery mechanizmy wpływu kultury na życie społeczne:
Socjologizacja i kształtowanie osobowości jednostki.
Mechanizm ów wskazuje jak człowiek z istoty biologicznej przeobraża się w istotę ludzką. Socjalizacja poza społeczeństwem, a tym samym bez oddziaływania kultury, nie byłaby możliwa. Młoda istota ludzka poprzez swoją orientację w najbliższym środowisku społecznym, poznając najpierw rodziców i innych członków rodziny oraz ich role społeczne spełniane w obecności, a przede wszystkim na rzecz tej młodej istoty. Potwierdzeniem tezy o szczególnej doniosłości socjalizacji jako mechanizmu wpływu kultury na życie społeczne jest świadomość faktu, że socjalizacja wpaja dyscyplinę, rozbudza aspiracje, dostarcza wiedzy i uczy pełnienia ról społecznych, na ??????? rolą profesjonalną oraz skłania do konformizmu, czyli zachowań jednostki zgodnych z normami i oczekiwaniami grup, których dana jednostka jest lub pragnie być człowiekiem.
Na aktywność społeczno - kulturową jednostki znaczący wpływ ma jej uczestnictwo w działalności różnych grup społecznych, od rodziny począwszy. W rodzinie zazwyczaj następuje pierwszy kontakt dziecka z rzeczami, znakami i wzorami zachowań, o czym dorośli nie zawsze pamiętają. Od rodziny czerpie ono wiele ważnych cech i elementów kultury, zwłaszcza duchowej. Kolejnym mechanizmem jest:
2. Ustanowienie systemów wartości i kryteriów.
Wartości ściśle wiążą się z socjalizacją jednostki i jej potrzebami. Potrzebą nazywa się najczęściej wrodzone lub nabyte wymagania organizmu, wywołujące poczucie braku czegoś i tym samym zmuszające człowieka do działania pozwalającego na zdobycie określonych przedmiotów, czyli wartości którymi potrzeby można zaspokoić. Zmiana potrzeby systemów wartości jest zwykle dokonywana przez uznane autorytety naukowe, polityczne bądź ideologiczne.
Ustalanie wzorów zachowania i postępowania.
Wzory działania i postępowania są to sposoby zachowań uznawane za normalne i dopuszczalne w określonych sytuacjach. Są zrozumiałe jedynie w kulturze, w której zostały wytworzone. Znajomość akceptowanych wzorów zachowań w danej społeczności ma praktyczne znaczenie, zwłaszcza dla jednostek do niej przybywających na stałe. Od postępowania zgodnie z tymi wzorcami zależy adaptacja przybyszów do nowej dla nich rzeczywistości społeczno - kulturowej oraz przebieg wielu innych procesów i zjawisk towarzyszących ruchliwości społecznej.
Konstruowanie modeli zachowań, instytucji i systemów.
W kulturze mamy różne wzory wskazujące na realizację odpowiednich potrzeb, czyli zdobywanie wartości. Mamy także wiele ???? różnych zachowań, instytucji czy systemów, zwanych modelem. Model jest symbolem pożądanego stanu rzeczy, który zwykle służy do ocen realnie istniejącej rzeczywistości.
Kultura oddziałuje na życie społeczne, jak wynika z dotychczasowych rozważań, głównymi drogami, czyli przez:
socjalizację i kształtowanie osobowości jednostek,
ustanowienie wartości i ich systemów,
ustalenie wzorów zachowania i postępowania oraz konstruowanie modeli różnych przedmiotów i sytuacji społecznych.
Kultura stanowi bardzo ważną postawę życia społecznego tak współcześnie jak i w przeszłości. Oddziaływanie poszczególnych mechanizmów kulturowych na jednostkę i społeczeństwo jest zawsze zróżnicowane. Dlatego mówi się, że pewne jednostki reprezentują niską a inne wysoką kulturę osobistą. Kulturę osobistą człowieka stanowi ogół sposobów postępowania i metod działania, idee i poglądy, a także wytwory działalności nie zawsze znane innym jednostkom i zbiorowościom.
Natomiast kulturę zbiorowości traktuje się najczęściej jako ogół wytworów, myśli, wartości i sposobów postępowania uznanych za obowiązkowe w danym środowisku. Znajomość kultury zbiorowości zwanej „podkulturą” lub „subkulturą” ma sens poznawczy i praktyczny. Wiedza ta najbardziej jest potrzebna jednostkom, zmieniającym swą przynależność do społeczności lokalnej, ??? bądź etnicznej.
Pojęcie i funkcja kultury masowej.
Kultura masowa jest to zespół treści rozpowszechnionych za pośrednictwem środków masowego komunikowania, nazywanych też mass mediami. Kulturę tę charakteryzuje droga przekazywania treści, koncentracja źródeł przekazu, szeroki zakres oddziaływania oraz liczna rzesza odbiorców. Publiczność kultury masowej nazywamy pośrednią bo powstaje za pośrednictwem prasy, radia i telewizji. Jest ona powszechnie zróżnicowana.
Powstanie masowej publiczności nie byłoby możliwe bez wymienionych środków i urządzeń technicznych. Dzięki nim symboliczne treści przekazywane są przez liczne odbitki i kopie w formie tekstu, dźwięku lub obrazu do wielkich zbiorowości ludzkich. Te symboliczne treści ???? przeważnie wielkiej liczby jednostek przebywających w różnych miejscach i krajach.
Jedną z ważniejszych funkcji kultury, a zwłaszcza kultury masowej, oprócz dostarczania rozrywki, jest podnoszenie poziomu oświaty i świadomości ogółu ludności oraz egalitaryzowanie społeczeństwa przez zwiększanie dystansów między miastem a wsią, pracą fizyczną a umysłową, osobami o różnym poziomie wykształcenia, a także różnic międzypokoleniowych i innych.
PODSUMOWANIE
W ujęciu socjologicznym „kultura” oznacza ogół wytworów działalności ludzkiej, materialnych i niematerialnych, wartości i uznawanych sposobów postępowania, zobiektywizowanych i przyjętych w dowolnych zbiorowościach przekazywanych innym zbiorowościom i następnym pokoleniom. Kultura to nic innego jak ogół wytworów fizycznej i umysłowej pracy ludzkiej oraz wzór zachowań.
Dziedzictwo kulturalne jak podkreśla S. Ossowski, obejmuje nie tylko przekazywane przedmioty i wartości ale i dyspozycje do postaw wobec nich i towarzyszącym im przeżyć. Na dziedzictwo kulturalne składa się przede wszystkim: język, literatura narodowa, religia, sztuka, tradycja, zwiczaje i obyczaje.
Systemy kulturowe - są to kompleksy kulturowe, które tworzą jeszcze szersze całości zwane konfiguracjami kultury kultura feudalna, kultura socjalistyczna, cywilizacja maszynowa, cywilizacja komputerowa.
Wszystkie wymienione części strukturalne kultury mają głównie znaczenie metodologiczne, a nie poznawcze. Są one istotne przy analizie wpływu kultury na życie społeczne, czym przede wszystkim zajmują się socjologowie.
Wpływ kultury na życie społeczne.
Pod wpływem kultury organizm ludzki staje się istotą społeczną, co jest zgodne z tezą, że „człowiek nie rodzi się ludzkim, lecz staje się nim w procesie wychowania”. Ten mechanizm wpływu na kulturę jest najważniejszy, ale nie jedyny. Wyróżniamy jeszcze cztery mechanizmy wpływu kultury na życie społeczne:
Socjologizacja i kształtowanie osobowości jednostki,.
Ustanowienie systemów wartości i kryteriów,
Ustalanie wzorów zachowania i postępowania,
Konstruowanie modeli zachowań, instytucji i systemów.