podstawy prawa - mini, 2. PRAWO KONSTYTUCYJNE


PRAWO KONSTYTUCYJNE

Prawo konstytucyjne normuje podstawowe zasady

ustroju państwowego, wolności, prawa, obowiązki

obywatelskie, podstawy systemu prawnego (źródła

prawa) państwa i jego finansów publicznych, ogólne

zasady ustroju organów władzy i innych organów

konstytucyjnych oraz samorządu terytorialnego

Źródłami prawa konstytucyjnego są Konstytucja,

ustawy konstytucyjne, ustawy inne nlz

konstytucyjne, uchwały organów władzy (mające

umocowanie w Konstytucji), orzecznictwo sądów

(wtymTK)

Konstytucja - podstawowe źródło prawa

konstytucyjnego, ustawa zasadnicza państwa, podstawa ustroju państwa oraz systemu prawnego, uchwalona

przez Zgromadzenie Narodowe, przyjęta w referendum,

obowiązuje od 2.04.1997

zwyczaj konstytucyjny (np. lewica i prawica w

Sejmie)

2.

zasady konstytucyjne rozstrzygają o ustroju państwa

i o systemie sprawowania władzy:

zasada suwerenności narodu, niepodległości i

suwerenności Państwa, demokratycznego państwa

prawnego, podziału władz, społecznej gospodarki

rynkowej, przyrodzonej godności człowieka

funkcja ustawodawcza (Sejm i Senat), wykonawcza

(Prezydent RP, Rada Ministrów), sądownicza (sądy i

trybunały)

sądy powszechne, szczególne (administracyjne i

wojskowe). Sąd Najwyższy, TKI Trybunał Stanu

w Polsce jest parlamentarny system rządów

Konstytucja odrzuca liberalne rozumienie

gospodarki rynkowej i dopuszcza ingerencją

państwa w sprawy gospodarcze; podstawy: wolność

gospodarcza, własność prywatna, solidarność, dialog,

współpraca partnerów społecznych

3.

Konstytucja kładzie nacisk na podmiotowość

człowieka

wolność człowieka jest niezbywalna i pierwotna

wszyscy są równi wobec prawa

wolność zrzeszania się, wolność wyboru i wykonywania

zawodu oraz miejsca pracy, minimalne wynagrodzenie

za pracę, zabezpieczenie społeczne na wypadek

choroby, starości, bezrobocia, prawo do ochrony

zdrowia, do nauki, wolność twórczości artystycznej,

badań naukowych, nauczania, korzystania z dóbr

kultury, ochrona praw dziecka, zasada ochrony

środowiska, ochrona konsumentów

skarga konstytucyjna może być wniesiona do TK po

wyczerpaniu drogi prawnej w ciągu 3 miesięcy od

doręczenia prawomocnego wyroku/decyzji. TK bada

zgodność ustawy z Konstytucją

obowiązki obywatelskie: wierność wobec państwa,

troska o dobro wspólne, przestrzeganie prawa,

ponoszenie ciężarów i świadczeń publicznych, obronaOjczyzny (służba wojskowa), dbałość o stan środowiska

naturalnego

4.

organy władzy ustawodawczej: Sejm i Senat - dwie

izby parlamentarne (Zgromadzenie Narodowe),

przedstawiciele Narodu

Sejm

460 posłów, wybory powszechne, rówfie, bezpośrednie,

proporcjonalne, tajne

kadencja =4 lata (wyjątkowo może być inaczej),

kadencja kończy się w dniu poprzedzającym dzień

zebrania się Sejmu następnej kadencji

działa na posiedzeniach, pierwsze zwołuje PRP,

przewodniczy Marszałek Senior (powołany przez PRP

spośród najstarszych posłów), wybiera się nowego

Marszałka, wicemarszałków, sekretarzy Sejmu,

dotychczasowy rząd podaje się do dymisji

organy kierownicze Sejmu: Marszałek Sejmu,

Prezydium Sejmu, Konwent Seniorów

organy pomocnicze Sejmu: komisje sejmowe

struktury organizacyjne posłów: kluby, koła, zespoły

poselskie

Marszałek Sejmu: reprezentuje Sejm, przewodniczy

obradom, Prezydium Sejmu, Konwentowi Seniorów,

administruje Sejmem, jest drugą osobą w Państwie,

przewodniczącym ZN, zarządza wybory prezydenckie,

zastępuje PRP

Prezydium Sejmu: Marszałek+wicemarszałkowie (nie

jest organem konstytucyjnym), uprawnienia dot. Toku

prac Sejmu, sytuacji prawnej posłów (kar), regulaminu

Sejmu

Konwent Seniorów:

Marszałek+wicemarszałkowie+przewodniczący klubów,

organ doradczy Prezydium

Komisje sejmowe: rozpatrują, opiniują, przygotowują

sprawy - przedmioty obrad Sejmu, istnieją stałe i

nadzwyczajne komisje

Kompetencje Sejmu: funkcja ustrojodawcza

(Konstytucja), ustawodawcza (ustawy), kreacyjna

(powoływanie organów, TS, TK, Prezesa NBP, Prezesa

NIK, RPO - Prezes RM ubiega się o udzielenie mu wotum

zaufania, w przypadku wotum nieufności Sejm wybiera

PRM), kontrolna (absolutorium - akceptacja budżetu)

posłowie mogą składać interpelacje (kontrola rządu

- ew. debata), zapytania ustne (uzyskanie

informacji)

komisje sejmowe i NIK kontrolują Sejm, NIK co rok

przedstawia sprawozdanie Sejmowi

Senat

100 senatorów; wybory powszechne, bezpośrednie, tajpe, nie są równe w sensie materialnym (limit na województwa), zasada większości zwykłej (Sejm -proporcjonalne, PRP - większość bezwzględna), kadencja Sejmu=kadencja Senatu organy wewnętrzne Senatu: Marszałek, Prezydium Senatu, Konwent Seniorów, komisje senackie Kompetencje Senatu: funkcja ustrojodawcza (Konstytucja), ustawodawcza, kreacyjna (Prezes NIK, RPO, KRRiT, 2 członków KRS)

Władza wykonawcza Prezydent RP

Wybierany przez Naród w wyborach powszechnych, równych, bezpośrednich, tajnych, na 5 lat, głowa państwa, organ władzy wykonawczej, organem pomocniczym jest Kancelaria PRP, najwyższy przedstawiciel RP w stosunkach wewn. i międzynarodowych, nadaje ordery, odznaczenia, obywatelstwo, stanowiska cywilne i wojskowe, prawo łaski, ratyfikuje umowy międzynarodowe, zwierzchnik Sił Zbrojnych, zarządza wybory do Sejmu i Senatu, ma prawo inicjatywy ustawodawczej, prawo weta, podpisuje ustawy, desygnuje PRM, odwołuje ministra, przewodniczy Radzie Gabinetowej, mianuje sędziów na wniosek KRS, powołuje I Prezesa SN, prezesów SN, Prezesa i Wiceprezesa TK, Prezesa NSA, 1 członka KRS, występuje z wnioskami do TK i TS, nie jest silnym organem władzy wykonawczej, wydaje akty prawne PRP może stanąć przed TS za naruszenie Konstytucji, ustawy, przestępstwo

Rada Ministrów

Prezydent desygnuje nowego PRM, który proponuje skład rządu; PRP powołuje PRM wraz z członkami RM; PRM przedstawia wniosek o udzielenie wotum zaufania; w razie nieudzielania w.z. Sejm wybiera PRM i członków rządu, a PRP powołuje RM; gdyby i ten sposób okazał się nieskuteczny, PRP powołuje PRM i RM, Sejm udziela w.z.; jeśli nie otrzymają w.z. PRP zarządza nowe wybory RM: PRM i ministrowie + ew. wiceprezesi RM, przewodniczący komitetów (KBN) - organ kolegialny przedstawicielem rządu w województwie jest wojewoda

Kompetencje RM

domniemanie kompetencji (we wszystkich sprawach polityki państwa RM posiada kompetencję, chyba, że w danej sprawie zastrzeżono właściwość innych organów państwowych lub organów samorządu terytorialnego) RM zapewnia wykonanie ustaw, ma prawo inicjatywy ustawodawczej, wydaje rozporządzenia wykonawcze, podejmuje uchwały, koordynuje i kontroluje prace organów administracji rządowej, chroni interesy Skarbu Państwa, uchwala projekt budżetu, zapewnia bezpieczeństwo zewn. i wewn. państwa, porządek publiczny, zawiera umowy międzynarodowe, posiada kompetencje wobec samorządu terytorialnego Prezes RM

nie jest organem władzy wykonawczej, jest szefem rządu, kieruje pracami RM, zapewnia wykonanie polityki RM, koordynuje pracę członków RM, jest zwierzchnikiem służbowym pracowników administracji rządowej oraz korpusu służby cywilnej, sprawuje nadzór nad działalnością jednostek samorządu terytorialnego, wydaje rozporządzenia wykonawcze Ministrowie

Kierują określonymi działami administracji rządowej (ministrowie resortowi), wydają rozporządzenia wykonawcze, RM może uchylić rozporządzenie ministra Ministrowie bez teki = ministrowie nie kierujący resortem.

Członkowie RM ponoszą odpowiedzialność przed TS za naruszenie Konstytucji, ustaw, przestępstwo, przed Sejmem odpowiedzialność solidarną i indywidualną

Sądy i trybunały

trzecia władza, władza sądownicza, wymiar

sprawiedliwości w RP sprawują: SN, sądy powszechne,

administracyjne, wojskowe; niezależność organizacyjna

funkcjonalna

Sędziowie: niezawiśli (podlegają tylko Konstytucji i

ustawom), sędzia jest powoływany na czas

nieoznaczony przez PRP na wniosek KRS

Zadaniem KRS jest stać na straży niezależności sądów i

niezawisłości sędziów; sędziowie są nieusuwalni, mają

immunitet sędziowski, nie mogą być

zatrzymani/aresztowani, nie mogą należeć do partii

politycznej, związków zawodowych.

Kategorie sądów: SN, sądy powszechne, sądy

administracyjne, sądy wojskowe

SN:

nadzór nad działalnością sądów powszechnych i

wojskowych, kasacje, I Prezes SN powoływany przez

PRP na 6 lat, PRP powołuje prezesów izb: Cywilnej, Karnej, Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw

Publicznych, Wojskowej

sądy powszechne:

rejonowe, okręgowe, apelacyjne

organem sądu rejonowego jest prezes, organami sądu

okręgowego i apelacyjnego są prezes i kolegium

sądy szczególne: sądy administracyjne i wojskowe (sądy

garnizonowe, okręgowe - nadzór sprawuje Izba

Wojskowa SN)

TK:

Organ władzy sądowniczej w celu badania konstytucyjności i legalności aktów normatywnych i umów międzynarodowych oraz wykonywania innych zadań określonych w Konstytucji; podstawą prawną funkcjonowania TK jest Konstytucja oraz ustawa o TK; TK orzeka w sprawie skarg konstytucyjnych. Każdy sąd może przedstawić TK pytanie prawne. 15 sędziów, na 9 lat, organy: Zgromadzenie Ogólne Sędziów TK, Prezes TK. Sędziowie TK są niezawiśli i podlegają tylko Konstytucji. Pełny skład = minimum 9 sędziów, orzeczenia TK mają moc powszechnie obowiązującą i są ostateczne

TS:

orzeka o odpowiedzialności konstytucyjnej osób

zajmujących najwyższe stanowiska państwowe za

naruszenie Konstytucji lub ustawy, orzeka o

odpowiedzialności karnej;

odpowiedzialność przed TS ponoszą: PRP, PRM,

członkowie RM, Prezes NBP, Prezes NIK, członkowie

KRRiT, Naczelny Dowódca Sił Zbrojnych, TS orzeka o

pozbawieniu mandatu posła/senatora za złamanie

konstytucyjnego zakazu

Za naruszenie Konstytucji i ustaw TS wymierza kary:

utratę prawa wyborczego, zakaz zajmowania

kierowniczych stanowisk, utratę orderów, tytułów

honorowych

PRP ponosi przed TS odpowiedzialność konstytucyjną i

karną

TS: przewodniczący (I PSN), 2 zastępców, 16 członków,

TS orzeka w I i II instancji

NIK:

Naczelny organ kontroli państwowej, działa na zasadzie

kolegialności. Kontroluje z punktu widzenia legalności,

gospodarności, celowości, rzetelności lub wykonania

budżetu państwa, gospodarki finansowej i majątkowej.

NIK podlega Sejmowi.

Prezes NIK: na 6 lat, obiektywny, ma immunitet

formalny

Kolegium NIK: Prezes, 2-4 wice, dyrektor generalny

NIK, 14 członków powoływanych przez Sejm; ma

uprawnienia zatwierdzające, stanowiące i opiniodawcze

RPO: stoi na straży wolności i praw człowieka i obywatela, niezawisły, niezależny, na 5 lat powoływany przez Sejm za zgodą Senatu, corocznie informuje SiS o swojej działalności, immunitet formalny, nietykalność

KRRIT:

stoi na straży wolności słowa, prawa do informacji,

samodzielności nadawców

funkcje: prawodawcza, kontrolna, opiniodawczo-

programowa, koncesyjna, kreacyjna

Członkowie: 9 = 4 (Sejm) + 2 (Senat) + 3 (PRP), na 6

lat, niezależni, bezstronni



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
podstawy prawa - mini, 3. PRAWO ADMINISTRACYJNE
podstawy prawa - mini, 6. PRAWO CYWILNE
podstawy prawa - mini, 5. PRAWO KARNE
podstawy prawa wykl, Prawo dz 9
podstawy prawa wykl, Prawo dz 1
podstawy prawa wykl, Prawo dz 7
podstawy prawa - prawoznastwo, Prawo Administracyjne, Gospodarcze i ogólna wiedza prawnicza
Podstawy prawa cywilnego, prawo cywilne z umowami w administracji(1)
Omówienie killkunastów podstawowych tematów z przedmiotu, prawo konstytucyjne
podstawy prawa wykl, Prawo dz 8
podstawy prawa wykl, Prawo dz 4
podstawy prawa wykl, Prawo dz 3
prawa dziecka, Prawo konstytucyjne
podstawy prawa - mini, 1. OGÓLNE WIADOMOŚCI O PRAWIE
podstawy prawa wykl, Prawo dz 6
podstawy prawa wykl, Prawo dz 2
PODSTAWY PRAWA, zagadnienia prawo
PODSTAWY PRAWA CYWILNEGO, prawo cywilne z umowami w administracji(1)

więcej podobnych podstron