Podstawy

Podstawy

prawa

prawa

Dr inż.

Dr inż.

Aleksander

Aleksander

Gwiazda

Gwiazda

Prawo cywilne

Wykład 8

Plan wykładu

Plan wykładu



Wprowadzenie do prawa cywilnego

Wprowadzenie do prawa cywilnego



Część ogólna prawa cywilnego

Część ogólna prawa cywilnego



Prawo rzeczowe

Prawo rzeczowe



Zobowiązania

Zobowiązania

Prawo

cywilne

to

zespół

norm

regulujących stosunki społeczne o
charakterze majątkowym i związane z
nimi stosunki niemajątkowe.

Wprowadzenie do

Wprowadzenie do

prawa cywilnego

prawa cywilnego

Definicja prawa cywilnego

W podstawowym ujęciu prawo cywilne
obejmuje:

Wprowadzenie do

Wprowadzenie do

prawa cywilnego

prawa cywilnego

Podstawowy zakres prawa

cywilnego

• prawo

rzeczowe

• prawo

zobowiązań

• prawo

spadkowe

Wprowadzenie do

Wprowadzenie do

prawa cywilnego

prawa cywilnego

Rozszerzony zakres prawa

cywilnego

Dodatkowo

prawo

cywilne

może

obejmować:

• prawo

własności

intelektualnej

• prawo spółdzielcze

• prawo rodzinne

Wprowadzenie do

Wprowadzenie do

prawa cywilnego

prawa cywilnego

Źródła prawa cywilnego

Do

podstawowych

źródeł

prawa

cywilnego zalicza się :

• Kodeks Cywilny

• Kodeks

Rodzinny

i

Opiekuńczy

• Kodeks Handlowy

• Kodeks

Postępowania

Cywilnego

Wprowadzenie do

Wprowadzenie do

prawa cywilnego

prawa cywilnego

Zasady współżycia społecznego

Zasady współżycia społecznego , jako
normy kształtujące stosunki społeczne
w danym społeczeństwie są również
źródłem

prawa

cywilnego,

gdyż

pozwalają

dostosowywać

formalne

normy prawne do zmieniających się
stosunków społecznych.

• zasada ochrony osoby

ludzkiej

• zasada

praw

podmiotowych

• zasada równości

• zasada autonomii woli

stron

• zasada

ochrony

własności

• zasada ochrony dobrej

wiary

• zasada

ochrony

praw

nabytych

Wprowadzenie do

Wprowadzenie do

prawa cywilnego

prawa cywilnego

Zasady prawa cywilnego

Stosunek cywilno-prawny to stosunek
pomiędzy

dwoma

równorzędnymi

podmiotami, regulowany przez normy
prawa cywilnego.

Wprowadzenie do

Wprowadzenie do

prawa cywilnego

prawa cywilnego

Stosunek cywilno-prawny

Zazwyczaj jest to stosunek dwustronny
to znaczy zawierany pomiędzy dwoma
jednostkowymi podmiotami.

Przedmiotem

stosunku

cywilno-

prawnego jest obiekt zainteresowania
stron i związane z nim ich zachowanie
(obowiązki i uprawnienia).

Zdarzenie cywilno-prawne to każde
zdarzenie, którego skutkiem jest
powstanie skutków na gruncie prawa
cywilnego czyli formalnie stosunku
cywilno-prawnego.
Zdarzenia cywilno prawne dzielą się
na:

Wprowadzenie do

Wprowadzenie do

prawa cywilnego

prawa cywilnego

Zdarzenie cywilno-prawne

• zdarzenia

• czyny

• czynności prawne

• orzeczenia sądowe

• akty administracyjne

Prawo

podmiotowe

to

sytuacja

podmiotu prawa wynikła ze stosunku
prawnego, określona przez normę
prawną i zabezpieczona tą normą
prawną.
Prawo podmiotowe wyraża się w
następujących formach:

Wprowadzenie do

Wprowadzenie do

prawa cywilnego

prawa cywilnego

Prawo podmiotowe

• uprawnień

jednostkowych

• uprawnień kształtujących

• roszczeń

• zarzutów

Prawo przewiduje następujące sposoby
ochrony prawa podmiotowego:

Wprowadzenie do

Wprowadzenie do

prawa cywilnego

prawa cywilnego

Ochrona prawa podmiotowego

• ochronę sądową

• ochronę

pozasądową

• samoobronę

• samopomoc

Osoba fizyczna to każdy człowiek od
chwili narodzenia.

Część ogólna

Część ogólna

prawa cywilnego

prawa cywilnego

Osoby fizyczne

Osoba fizyczna posiada zdolność do
czynności

prawnych,

czyli

do

nabywania

praw

i

zaciągania

zobowiązań. Zdolność ta może być
pełna, ograniczona lub osoba może
być jej pozbawiona.

Cechami osoby fizyczne są: imię i
nazwisko, miejsce zamieszkania oraz
stan cywilny.

Osoby

prawne

to

jednostki

organizacyjne,

którym

przysługuje

osobowość prawna, a prze to zdolność
do

czynności

prawnych.

cechą

charakterystyczną

jednostki

organizacyjnej jest firma.

Część ogólna

Część ogólna

prawa cywilnego

prawa cywilnego

Osoby prawne

Zazwyczaj osoba prawna uzyskuje
osobowość prawną poprzez wpis do
właściwego rejestru.

Osoby

prawne

to

jednostki

organizacyjne,

którym

przysługuje

osobowość prawna, a prze to zdolność
do

czynności

prawnych.

cechą

charakterystyczną

jednostki

organizacyjnej jest firma.

Część ogólna

Część ogólna

prawa cywilnego

prawa cywilnego

Osoby prawne

Zazwyczaj osoba prawna uzyskuje
osobowość prawną poprzez wpis do
właściwego rejestru.

Osoby prawne powstają korzystając z
jednego z poniższych systemów:

Część ogólna

Część ogólna

prawa cywilnego

prawa cywilnego

Powstawanie osób prawnych

• system aktów organów

państwa

• system koncesyjny

• system normatywny

Część ogólna

Część ogólna

prawa cywilnego

prawa cywilnego

Rodzaje osób prawnych

• partie polityczne

• stowarzyszenia

• związki

wyznaniowe

• fundacje

• Skarb Państwa

• państwowe

osoby

prawne

• komunalne

osoby

prawne

• banki

• spółki

prawa

handlowego

• spółdzielnie

Część ogólna

Część ogólna

prawa cywilnego

prawa cywilnego

Czynności prawne

Czynność prawna to zdarzenie prawne,
które wywołuje skutki prawne nie
tylko wynikajace z jej treści, ale i
wynikające z ustawy, zasad współżycia
społecznego i ustalonych zwyczajów.
Jej podstawowym elementem jest
oświadczenie woli

Do form oświadczenia woli zalicza się:

• formę pisemną

• poświadczenie daty

• poświadczenie

podpisu

• akt notarialny

Część ogólna

Część ogólna

prawa cywilnego

prawa cywilnego

Wady oświadczenia woli

Oświadczenie woli aby było ważne nie
może być obciążone żadną istotna
wadą.

Do wad istotnych zalicza się:

• brak świadomości

• błąd

• pozorność

• podstęp

• groźbę bezprawną

Część ogólna

Część ogólna

prawa cywilnego

prawa cywilnego

Umowy

Umowa

to

najczęstszy

przejaw

czynności prawnej. W zakresie prawa
istnieje swoboda zawierania umów.
Czasami prawo ogranicza swobodę
zawierania umów wskazując jedną ze
stron (umowa ubezpieczenia – zakład
ubezpieczeń, umowa kredytowa –
bank). Wreszcie prawo zawiera też
nakazy zawarcia niektórych umów
cywilnych

(obowiązkowe

OC

dla

właścicieli pojazdów).

Część ogólna

Część ogólna

prawa cywilnego

prawa cywilnego

Sposoby zawierania umów

Wyróżniono

następujące

sposoby

zawierania umów cywilnych:

• przez ofertę

• przez rokowania

• przez przetarg

Przedstawicielstwo

to

możliwość

działania w cudzym imieniu. Prawo
przewiduje

następujące

formy

przedstawicielstwa:

Przedstawicielstwo

• przedstawicielstwo

ustawowe

• pełnomocnictwo

• ogólne

• rodzajowe

• szczególne

Część ogólna

Część ogólna

prawa cywilnego

prawa cywilnego

Rzeczami w rozumieniu Kodeksu
Cywilnego są jedynie przedmioty
materialne. Po drugie za rzecz uważa
się

samoistną

materialną

część

przyrody. Po trzecie rzecz musi
przedstawiać sobą wartość majątkową.

Prawo rzeczowe

Prawo rzeczowe

Rzeczy

Kodeks

Cywilny

wyróżnia

nieruchomości

i

rzeczy

ruchome

(ruchomości).

Prawo rzeczowe

Prawo rzeczowe

Nietypowe przedmioty stosunku

cywilno-prawnego

• przedsiębiorstwa

• gospodarstwa rolne

• przedmioty materialne nie będące

rzeczami

• przedmioty niematerialne

Pożytki to dochody, które osiąga się na
podstawie własności rzeczy lub prawa

Prawo rzeczowe

Prawo rzeczowe

Pożytki

Pożytki dzielą się na:

• prawa

• rzeczy

• naturaln

e

• cywilne

Mienie to własność i inne prawa
majątkowe.

Prawo rzeczowe

Prawo rzeczowe

Definicja mienia

Majątek to suma aktywów i pasywów
danego podmiotu prawa cywilnego.

Prawa rzeczowe to prawa dotyczące
rzeczy i skuteczne wobec wszystkich.
Prawa rzeczowe dotyczą transformacji
praw podmiotowych.

Prawo rzeczowe

Prawo rzeczowe

Prawa rzeczowe

Do praw rzeczowych zalicza się:

• prawo własności

• prawo

użytkowania

wieczystego

• ograniczone

prawa

rzeczowe

Prawo własności to prawo korzystania
ze składników przyrody.

Prawo rzeczowe

Prawo rzeczowe

Prawo własności

Rozróżnia

się

następujące

formy

własności:

• własność państwową

• własność komunalną

• własność prywatną

Prawo własności uprawnia osobę
posiadającą to prawo do:

• używania rzeczy

• pobierania

pożytków

• dyspozycji

faktycznej

Prawo rzeczowe

Prawo rzeczowe

Zakres prawa własności

• korzystania z rzeczy

• rozporządzania rzeczą

Prawo rzeczowe

Prawo rzeczowe

Nabycie prawa własności

• przeniesienie

własności

na

podstawie umowy

• zasiedzenie (20 lat posiadania

samoistnego w dobrej wierze)

• zrzeczenie

się

własności

(porzucenie rzeczy ruchomej)

• znalezienie rzeczy

• nabycie

pożytków

naturalnych

rzeczy

• akcesja

• przetworzenie

Prawo rzeczowe

Prawo rzeczowe

Użytkowanie wieczyste

Użytkowanie wieczyste stanowi formę
przejściowa

pomiędzy

prawem

własności a ograniczonymi prawami
rzeczowymi.
Przedmiotem użytkowania wieczystego
są grunty stanowiące własność Skarbu
Państwa, grunty włączone do planu
zagospodarowania

przestrzennego

miasta

lub

grunty

stanowiące

własność

jednostek

samorządu

terytorialnego.

Prawo rzeczowe

Prawo rzeczowe

Ograniczone prawa rzeczowe

Ograniczone prawa rzeczowe dotyczą
praw związanych z rzeczą cudzą.
Ograniczają one zakres własności
właściciela

rzeczy.

Najczęściej

właściciel

otrzymuje

za

te

ograniczenia rekompensatę pieniężną.

Do ograniczonych praw rzeczowych
zalicza się:

Prawo rzeczowe

Prawo rzeczowe

Formy ograniczonych praw

rzeczowych

• użytkowanie

• służebności

• własnościowe

spółdzielcze

prawo

do

lokalu

mieszkaniowego

• spółdzielcze prawo do lokalu

użytkowego

• prawo

do

domu

jednorodzinnego w spółdzielni
mieszkaniowej

• zastaw

• hipoteka

Posiadanie

jest

praktycznym

władztwem nad rzeczą. Posiadanie
może by samoistne (przez właściciela)
lub

zależne

(przez

na

przykład

użytkownika).

Prawo rzeczowe

Prawo rzeczowe

Posiadanie

Zobowiązanie to stosunek prawno-
cywilny łączący dłużnika i wierzyciela.
Zobowiązanie to prawo żądania przez
wierzyciela od dłużnika wykonania
określonego świadczenia.

Zobowiązania

Zobowiązania

Definicja zobowiązania

Zobowiązanie

może

powstać

na

skutek:

Zobowiązania

Zobowiązania

Powstanie zobowiązania

• jednostronnego

oświadczenia

woli

• umowy

• aktu administracyjnego

• bezpodstawnego wzbogacenia

• czynu niedozwolonego

Umowa sprzedaży to zobowiązanie
sprzedawcy

do

przeniesienia

na

nabywcę własności rzeczy i wydania
mu tej rzeczy. Natomiast kupujący
zobowiązuje się do zapłacenia za daną
rzecz i jej niezwłoczne odebranie.

Zobowiązania

Zobowiązania

Sprzedaż

Odpowiedzialność sprzedające może
przybrać dwie formy: rękojmi za wady
oraz gwarancji jakości.

Zobowiązania

Zobowiązania

Zobowiązania związane ze

sprzedażą

Rękojmia za wady dotyczy zarówno
wad fizycznych jak i wad prawnych.

Gwarancja jakości dotyczy jedynie wad
fizycznych.

Podsumowanie

1.Prawo cywilne stanowi prawny

kręgosłup

funkcjonowania

społeczeństwa.

2.Stosunek cywilno-prawny łączy ze

sobą dwie równe pod względem
prawnym osoby.

Dziękuję z uwagę