Układ Autonomiczny (wegetatywny).

Funkcje:

• reguluje funkcje narządów

• dostosowanie układów narządów do aktualnych potrzeb ustroju.

Kierowany przez nadrzędne ośrodki całego układu nerwowego (podwzgórze, kora)

Autonomiczny układ nerwowy:

Składowe:

1. ośrodki autonomiczne w ośrodkowym układzie nerwowym (mózg, pień mózgu, rdzeń kręgowy)

2. drogi aferentne (neurony dośrodkowe)

3. drogi eferentne (neurony odśrodkowe)

Działanie, odruchy AUN:

1. część aferentna trzewnych łuków odruchowych

2. utworzony przez kk. nerwowe przewodzące pobudzanie do narządów wewnętrznych

3. neuron 1 przedzwojowy - w obrębie CUN (rdzeń kręgowy, pień mózgu - włókna przedzwojowe)

4. neuron 2 ze zwoju wegetatywnego obwodowego - włókna pozazwojowe kończące się synapsami na komórkach narządów wewnętrznych.

Różnice AUN - CUN:

• nierównomierne rozmieszczenie ośrodków autonomicznych w CUN

• obecność neuronów i synaps poza CUN

• podwójne unerwienie parasympatyczne i sympatyczne

• wolniejsze prowadzenie impulsów

c. bezmielinowe pozazwojowe

b. przedzwojowe, cienka osłonka mielinowa

Podział AUN:

1. współczulna (S) sympatyczna

2. przywspółczulna (PS) parasympatyczna

3. część jelitowa

4. włókna trzewno - czuciowe

Część przywspółczulna:

• odcinek głowowy: nerwy czaszkowe 3, 7, 9, 10, 11. Najważniejszy nerw 10 - błędny, wszystkie narządy klatki piersiowej, część narządów jamy brzusznej

• odcinek krzyżowy - nerw miedniczy = naczynia, narządy miednicy mniejszej.

PS: substancje przekaźnikowe:

• przedzwojowe: acetylocholina

• pozazwojowy: acetylocholina

• włókna przedzwojowe i pozazwojowe - 1:1

• długie włókna przedzwojowe, zazwojowe krótkie

PS: receptory:

1. Nikotynowe:

1. zazwojowe, komórki zwojowe, dendryty

2. rdzeń nadnerczy

3. przekaźnictwo nerwowo - mięśniowe

2. Miskarynowe:

1. Komórki narządów docelowych zaopatrzonych przez pozazwojowe włókna cholonergiczne.

Układ sympatyczny:

• jądra pośrednie - boczne istoty szare Th₁ - Th₁₂, L₁ - L₃

• zwoje przykręgowe (szyjny górny, środkowy, szyjno - piersiowy - gwiaździsty) głowa, szyja, klatka piersiowa i przebiegają wraz z naczyniami

• zwoje przedkręgowe (zwoje pośrednie)

• krótkie przedzwoje, zazwojowe - dłuższe

Substancja przekaźnikowa:

• przedzwojowa - acetylocholina

• zazwojowe: noradrenalina (wyjątek gruczoły potowe, niektóre mięśnie przewodu pokarmowego)

• włókna przedzwojowe, pozazwojowe 1:20

Receptory:

1. α - ogólne pobudzające (wyjątek przewód pokarmowy - pośrednio rozluźniające)

1. α₁ - błona postsymaptyczna

2. α₂ - autoreceptory - presympatyczne, hamowanie, uwalnianie NA - noradrenaliny w błonie postsynaptycznej

2. β - ogólne hamujące (wyjątek w sercu - pobudzające)

1. β₁ - serce

2. β₂ - oskrzela, przewód pokarmowy

Podział AU:

• cholinergiczny

• adrenaliczny (noradrenalina - większość pozazwojowych współczulnych, synapsy podwzgórza)

Adrenalina - głównie z rdzenia nadnerczy.

Znaczenia farmakologiczne:

• α minetylu - leki pobudzające receptory α

• α bloker - leki blokujące receptory α

• β minetylu - leki pobudzające receptory β

• β bloker - leki blokujące receptory β

Synteza noradrenaliny:

• żylakowate rozszerzenie włókien bezrdzennych pozazwojowych

• synteza z tarczycy (pobudzana przez wzrost stężenia Na⁺, Ca²⁺, hamowana wzrostem stężenia noradrenaliny - stężenie zwrotne)

Przemiana noradrenaliny:

• COMT - katecholometylotransferaza pozakomórkowa, krążąca we krwi, po wchłonięciu do tkanek

• MAO - monoaminooksydaza - przemiana w obrębie receptora

Część jelitowa:

• własne, krótkie łańcuchy odruchowe

• zwoje umieszczone śródściennie w przewodzie pokarmowym

• koordynacja skurczu mięśni gładkich z wydzielaniem żołądkowo - jelitowym

Włókna trzewno - czuciowe:

• droga dośrodkowa układu autonomicznego

• połączone z interoreceptorami w ścianach narządów wewnętrznych, naczyniach krwionośnych

• wchodzą korzeniem grzbietowym do rdzenia kręgowego

• tworzą, trzewno - trzewne odruchy włókienkowe

Antagonizm czynnościowy:

• przeciwstawne działanie układu współczulnego i przywspółczulnego w podwójnie unerwionych narządach

• sympatykotonia - wzmożenie napięcia układu współczulnego

• wagatomia - wzrost napięcia układu przywspółczulnego

Adrenalina T metabolizm:

• zwęża naczynia skórno - trzewne

• rozszerza naczynia mięśni szkieletowych

• pobudza akcję serca

• zwiększa przepływ w naczyniach wieńcowych

• zwiększa zużycie tlenu przez mięsień serca

• rozszerza oskrzeliki

• hamuje ruchy jelit

• rozszerza źrenice

• podnosi poziom glukozy, mleczanów, pirogronianów

Noradrenalina:

• silne odkurczenia mięśni skóry, jelit, śledziony, nerek, mięśni szkieletowych

• wzrost ciśnienia tętniczego TRR

• słabo rozszerza oskszelinki

• słabo działa na serce

• słaba aktywacja metaboliczna

Odruchy autonomiczne:

• trzewno - trzewne: zmiany czynności narządów po pobudzeniu:

• mechamoreceptory

• presoreceptory

• chemoreceptory

• osmoreceptory

• trzewno - somatyczne; somatyczno - trzewne:

• mieszane

• reakcja narządów wewnętrznych lub mięśni po pobudzeniu interoeksteroreceptorów

• np. obrona mięśniowa

• włókienkowe:

• bez udziału OUN

• przekazywane poprzez korzeń grzbietowy a następnie do odgałęzień unerwiających naczynia krwionośne (np. ból - rozszerzenie naczyń skórnych).

---