Wesele" Stanisława Wyspiańskiego jest dramatem symbolicznym, czyli takim, w którym oprócz realiów i zwykłych wydarzeń, ogromną rolę odgrywa warstwa symboliczna. Koncepcja dramatu to dwie warstwy: realistyczna i wizyjno-symboliczna, które przeplatają się wzajemnie. W swoim wypracowaniu spróbuję ujawnić obecność historii i symboli w tym utworze.
W utworze St. Wyspiańskiego możemy dopatrzyć się obecności historii np. Zawisza Czarny jest rycerzem spod Grunwaldu. W jego postaci widzimy prawdziwy wzór Polaka-patrioty. Przywołuje nam na myśl czasy świetności Polski, wygraną z 1410r z Krzyżakami. Postawa innej z osób dramatu - hetmana Branickiego jest zaprzeczeniem wszelkich cnót rycerza. Jest to przekupiony przez carycę Katarzynę II zdrajca, przywódca targowiczan. Na wesele dotarł również przywódca rabacji chłopskiej z 1846r - Jakub Szela, cały zalany krwią szlachty, z której wyrosła inteligencja.
Pod koniec aktu I młoda para zaprasza na wesele chochoła, który przybywa. Jest on twórcą urojeń. W utworze tym występują trzy rodzaje symboli: rzeczy, postaci, sceny.
Chochoł rzuca czar na zebranych, budzą się w nich ukryte uczucia. Uosobienia utajnionych pragnień.
Jako pierwsze przybywa Widmo, narzeczony Marysi, który zmarł na suchoty. Malarz francuski. Jego duch przybył na wesele. Rozpamiętuje chwile gdy byli razem, gdy istniała między nimi jakaś więź. Jest to upostaciowanie wnętrza Marysi. Z jednej strony cieszy się ona z jego przybycia, a z drugiej obawia. Pogodziła się z jego śmiercią. Jest to symbol utraconej miłości.
Kolejną osobą dramatu jest Stańczyk, Dziennikarz "Czasu" należy do organizacji "Stańczyków". Stańczyk to symbol mądrości. Głos wewnętrzny dziennikarza. Wie on, że dziennikarz jako inteligent powinien przewodzić narodowi. Jest też symbolem postawy patriotycznej. Ukazanie niebezpieczeństwa zaniku walki. Zarzuca dziennikarzowi słowne deklaracje. Przyznaje się do bezczynności, obwinia za sytuację przeszłość. Stańczyk przypomina czasy Jagiellonów. Nie wierzy w deklaracje społeczne. Dziennikarz pragnie katastrofy by wstrząsnąć społeczeństwem, by wyrwać ich z otępienia i ogólnego wycieńczenia (marazmu). Nie widzi przyszłości dla Polski widzi, że złą obrał drogę. Stańczyk wręcza mu laskę błazeńską. Dziennikarz wyraża pogardę dla bratania się z ludem. Widzi fałsz solidaryzmu. Stańczyk to jego sumienie i dla tego z ironią wręcza mu laskę.
Rycerz to symbol honoru i patriotyzmu. Jest uosobieniem pragnień poety. Poeta ma odczucie siły. Dekadentyzm, a poeta tęskni do mocy i siły. Rycerz jako symbol mocy, odwagi i zwycięstwa jest zwiastunem odrodzenia. Nazywa poetę nędzarzem. Poeta cierpi bo to co tworzy jest odzwierciedleniem ducha czasu. Rycerz przypomina czasy Jagiełły. Poeta ma szansę prowadzenia ludu do walki. Poeta nie chce napisać wielkiego dzieła. Poeta nie jest w stanie podołać przywództwu narodu. Rycerz to symbol siły poezji oddziałującej na społeczeństwo.
Hetman natomiast to duch hetmana Branickiego, który gardził chłopami. Symbol fałszu, zdrady, magnackiego egoizmu. I to mu zarzuca pan młody. Polska mu nie pomoże bo zaprzedał on kraj szatanowi. Pan młody żeniąc się z chłopką zdradził swój stan. Tłumaczy mu, że to moda, a nie szczere bratanie się z ludem.
Upiór - Jakub Szela stanął na czele powstania chłopskiego. Jest on cały we krwi bo wielu zabił. Chce się obmyć wodą. Dziad stara się go odpędzić. Upiora widzimy jako zimnego trupa. Dla Szeli ważne są dobra materialne. Przypomina, że bratanie się chłopów i szlachty jest niedorzeczne. Jest symbolem krwawej zemsty na panach.
Najważniejszą jednak osobą dramatu przybyłego na wesele jest Wernyhora. Przyjechał w nocy z daleka i ma do przekazania wiele nowin. Wybrał chatę Gospodarza, ponieważ właśnie w niej znajdują się ludzie o dobrych sercach. Wernyhora każe mu rozesłać wieści w cztery strony świata i zebrać uzbrojony lud. Ofiarowuje złoty róg Gospodarzowi. Zszedł on z obrazu Matejki. Przewiduje przyszłość. Zwiastun czynu i niepodległości. Złoty róg to symbol walki, znak czynu, ma ruszyć społeczeństwo. Do walki nie dochodzi bo gospodarz oddał róg Jaśkowi, który go gubi przy podnoszeniu czapki z piór. Wernyhora atakuje inne powstania gdzie oczekiwano cudu. Utracona szansa . Braterstwo i solidaryzm chłopstwa nie spełni się.
Czapka z piór to symbol przywiązania do rzeczy błahych i materialnych. Ostrzeżenie by nie przekładać wartości prywatnych nad państwowe. Taniec chocholi symbol zniewolenia, marazmu i niemocy narodowej.
Ponownie pojawia się chochoł, który jest symbolem całego narodu. Scena najbardziej smutna. Goście weselni symbolizują naród, chata to Polska w której krzyżują się wszystkie problemy. Osoby dramatu to symbole tradycji i przeszłości. "Wesele" to diagnoza polskiego społeczeństwa. Końcowy taniec chochoła to podsumowanie myśli zawartej w utworze. Krzak bez życia otulony słomą na zimę. Oznacza uśpione wartości narodu. Na wiosnę się obudzi i latem rozkwitnie, jest to nadzieja na odzyskanie niepodległości.