Problem władzy

W każdym społeczeństwie bez względu na czas historyczny i miejsce zajmowane na ziemi istnieje podział na ludzi , którzy dążą do podporządkowania sobie pewnych grup i wymuszania na nich poddaństwa. Są to ludzie sprawiający władzę. W śród wielu wątków i motywów w utworach literackich można odnaleźć teksty, które podejmują problem , władzy i mogą stanowić pouczenie jak rządzić , by poddani żyli szczęśliwie i bezpiecznie. STAROŻYTNOŚĆ. Utworem podejmującym tematykę władzy , sposobu jego rządzenia jest tragedia Sofoklesa ,,Antygona" . Autor przedstawił decyzję Kreona , który zakazał pochowania zwłok Polinika , nazywając go zdrajcą ojczyzny . Kreon złamał prawo boskie , w myśl którego ciało winno zostać pogrzebane. Władca Teb obawiał się , że utracił autorytet wśród poddanych, że nie będą przestrzegać jego poleceń i rozkazów. Decyzja króla doprowadziła do tragedii rodzinnej .Łamiąc prawa boskie , Kreon poniósł całkowitą klęskę , ponieważ utracił najbliższych , a poddani krytycznie ocenili jego postępowanie . Ten starożytny dramat uczy ,że ludzie sprawujący władzę powinni kierować się , przede wszystkim dobrem poddanych, a nie egoistycznymi przesłankami. Literatura średniowiecza pozostawiła utwór przedstawiający ideał dobrego i prawego władcy . W kronice Galla Anonima zawarty jest portret królów Chrobrego i Krzywoustego , którzy dbają o suwerenność kraju i dzielnie walczą z wrogiem . Gall przedstawia Bolesława Chrobrego jako wzór dobrego władcy . Stara się udowodnić , że był królem sprawiedliwym , dbającym o poddanych RENESANS Ludzie sprawujący władzę powinni przeczytać fragmenty ,, Odprawy posłów greckich" J. Kochanowskiego . W tym dramacie pisarz zawarł ostrzeżenie do jakiej tragedii może doprowadzić chwiejność i słabość króla. Władca Troi nie potrafi podjąć właściwej decyzji, co w rezultacie doprowadziło do zniszczenia państwa. Również w wypowiedzi chóru zawarł Kochanowski przesłanie do wszystkich ludzi sprawujących władzę. Jego zdaniem przywódca państwa zajmuje stanowisko nadane mu przez Boga i dla tego będzie surowo rozliczony z własnych decyzji i czynów. Ostrzega również , że nieuczciwe rządy doprowadziły potężne państwa do całkowitej ruiny . Dramat Kochanowskiego we fragmentach dotyczących władzy ma wymiar uniwersalny .Współcześni ludzie stojący na czele narodu powinni zapamiętać, że kiedyś będą musieli ponieść odpowiedzialność za swoje decyzje. Romantyzm Problem władzy, szczególnie mechanizmu dochodzenia do niej zawarł Szekspir w dramacie pt.,,Magbet". Żądza władzy , chęć zdobywania tronu podsycana przez ambitną stronę spowodowały, że bohater utracił własną osobowość , następnie miłość , a wreszcie życie. Z dramatu Szekspira płynie pouczenie , że dążenie do władzy po trupach wymaga od człowieka fałszu , a często zbrodni. Zło bowiem pociąga za sobą drugie zło i w ostatecznym rozrachunku niszczy sprawcę. W okresie romantyzmu w Polsce zmienia się spojrzenie na władzę , ponieważ naród znajduje się w niewoli , a władcą jest zaborca , przeciwko któremu Polacy podnoszą broń. W literaturze tego okresu władza , której uosobieniem jest car i jego namiestnicy - Konstanty i Nowosylcow , ukazani są w sposób negatywny . Są okrutni , obłudni , a ich jednym celem jest zniszczenie polskości. W III cz. ,, Dziadów" Mickiewicz przedstawił karę jaka spotkała senatora za popełnione czyny. Było to wieczne cierpienie w piekle i z tego dramatu płynie ludowa nauka, że za każdą popełnioną winę względem narodu będzie się ukaranym. Współczesność W wieku XX do głosu dochodzi władza totalitarna czyli ideologia która przyjęła za pewnik , że wszystko do czego dąży i metody zbliżające do postanowionego celu są jedynie prawdziwe , dobre i uszczęśliwiające ludzi. Mechanizm tworzenia się władzy totalitarnej przedstawił ,J.Orwell w ,,Folwarku zwierzęcym" .Jest to powieść parabola przedstawiająca przewrót rewolucyjny jakiego dokonały zwierzęta z rządów pana Jonsa. Owell wykazuje , że ludzie, którzy zdobyli rząd w pewnym momencie dokonują manipulacji i sami stają się jeszcze bardziej bezdusznymi tyranami. Z powieści płynie przestroga i pouczenie , aby nie wierzyć w hasła ,slogany , bo one jedynie zaciemniają wizję rzeczywistości. Za nim stoją ludzie żądni stanowisk, poklasku , pieniędzy. Współcześni poeci również podejmują motyw władzy i próbują określić swoje stanowisko i opinię na ten temat. Zbigniew Herbert ze Szczytów Schodów demaskuje hasła władzy totalitarnej , rzekomo dla dobra społeczeństwa milczy i nie mówi całej prawdy o faktycznym stanie narodowego bytu. Herbert oskarża wszystkich ludzi marzących o przewrocie państwowym o to , że po jego dokonaniu zdobędą szczyt schodów i staną się również władzami totalitarnymi . Przyjmując na siebie odpowiedzialność za ludzi ,, pod schodami" będą czerpali korzyści i tak manipulować społeczeństwem jak ich poprzednicy. Czesław Miłosz w wierszu ,,Który skrzywdziłeś" przestrzega ludzi sprawujących władzę , że pomimo zabiegów zmierzających do podporządkowania różnymi metodami społeczeństwa , pomimo strachu, prześladowań , tortur znajdą się ludzie , którzy utrwalą ich haniebne czyny. Rolę tą przypisuje poetom , którzy w swych utworach będą obnażali fałszywość rządów i demaskowali ich postępowanie . Sugeruje również samobójstwo które mogło by ocalić chodź cząstkę honoru ludzi sprawujących władzę. Dialog z Miłoszem w tej kwestii podejmuje E.Bryll w wierszu ,,Ten , który." Poeta nie wieży w sprawiedliwość dziejową. W słowach pełnych goryczy stwierdza , że żaden władca nie boji się poetów bo ma cały arsenał ,, ... historyków.." którzy potrafią odpowiedni sformułować ,,...wygładzić..." biografię władcy. Wśród licznych utworów podejmujących problem władzy i kreślących portrety władców można wyróżnić dzieła , które ostrzegają lub zawierają pouczenia o wymiarze uniwersalnym. Generalnie większość utworów stanowi przestrogę , że ludzie sprawujący władzę będą musieli odpowiedzieć za swoje czyny i ponieść surowe konsekwencje. Inne utwory dowodzą , że obalenie władzy i idące za tym zmiany są tylko pozorne, ponieważ nowa władza dąży do zapewnienia sobie korzyści i przywilejów. Bez względu jednak na dominujący w utworach problem ,prawie wszystkie zawarte w nich pouczenia mają charakter ponadczasowy bowiem mogą stanowić przestrogę dla każdego władcy bez względu na czas i miejsce sprawowania władzy.