GŁÓWNE PAŃSTWA HELLENISTYCZNE

Nazwa	Obszar	Gł. miasta	Charakterystyka, uwagi
Państwo Seleukidów	Mezopotamia, pn. Syria, Azja Mniejsza, część Iranu	Seleucja, Antiochia, Sardes	Początkowo największe państwo sukcesyjne, obejmu­jące większość państwa Aleksandra i regiony najwy­żej rozwinięte gospodarczo. Ekspansja Partów (utrata Iranu i ziem po Eufrat), zmiana sytuacji w Azji Mniej­szej (interwencja Rzymu 188 p.n.e.) i uniezależnienie się Palestyny (powstanie Machabeuszów) doprowa­dziły do utraty większości ziem, a nast. (64 p.n.e.) do utraty niezależności na rzecz Rzymu. Najważniejsi władcy: Seleukos I, Antioch I, Antioch III
Państwo Ptoleme-uszów	Egipt, Cyrenajka, przejściowo Syria, Palestyna, niektóre wyspy M. Śródziemnego i Egejskiego (m. in. Cypr)	Aleksan­dria	Stosunkowo stabilne rządy dynastii greckiej, szczyt potęgi w III w. p.n.e. Jeden z najlepszych w całej starożytności okresów rozwoju rolnictwa, w mniej­szym stopniu rzemiosła i handlu. Specyficzna kultura łącząca elementy egipskie i greckie w wierzeniach religijnych i sztuce. Niebywały rozkwit stolicy kraju -Aleksandrii. W 30 r. p.n.e. zajęte przez Oktawiana i przekształcone w prowincję rzymską. Najważniejsi władcy: Ptolemeusz I Soter, Ptolemeusz II Filadelfos, Kleopatra VII
Macedonia (państwo Anty-gonidów)	Macedonia, wybrz. i wyspy M. Egejskiego, Grecja	Pella	Najmniejsze i najsłabsze państwo sukcesyjne. W III w. p.n.e. częste walki dynastyczne i konflikty z Epirem, miastami greckimi i in. królestwami hellenistycznymi. 197 p.n.e. pokonane przez Rzym, 167 p.n.e. zlikwido­wane a nast. przekształcone w rzym. prowincję. Najważniejsci władcy: Antygon, Demetriusz Poliorketes, Filip V
Niezależne państwa greckie	Grecja kontynentalna	Sparta, Ateny, Korynt, Argos	Zmienne układy polityczne w których gł. rolę odgrywały Epir, Związek Etolski, Związek Achajski, Sparta i Ateny. Początkowo silna pozycja Epiru, nast. Związku Achajskiego. W Sparcie nieudane próby reform za Agisa IV i Kleomenesa III. Od 146 p.n.e. państewka greckie podporządkowały się Rzymowi przy zachowaniu pozorów niezależności. Najważniejsze postaci: Pyrrus - król Epiru, Aratos -strateg Związku Achajskiego
Pergamon (państwo Attalidów)	Zach. cześć Azji Mniejszej	Pergamon	W III w. p.n.e. zależne od Seleukidów, znaczny rozwój kultury (szkoła rzeźbiarska, biblioteka, słynny ołtarz Zeusa). W II w. p.n.e. współpraca z Rzymem, która zakończyła się przekazaniem państwa Rzymowi testamentem Attalosa III (133 p.n.e.)
M.in. Pont, Bitynia, Kapadocja, Armenia	Azja Mniejsza i pn. Mezopotamia	Trapezunt, Samosata, Edessa, Synopa	Niezależność w III w. p.n.e., dynastie często rodzime, ale silnie zhellenizowane. 89-65 p.n.e. wielkie wojny króla Pontu Mitrydatesa VI z Rzymem, zakończone opanowaniem Azji Mniejszej przez Rzymian
Państwo grecko-bak-tryjskie	Azja Śr. - re-­ jon Amu-Darii, Syr-Darii i Afganistanu	Baktra, Marakanda (Samar-kanda)	Niezależne państwo w latach ok. 240-130 p.n.e. (podbój części Indii), rozbite ostatecznie przez koczowników. Kultura łącząca pierwiastki greckie i irańskie, dzieje słabo poznane

STAROŻYTNOŚĆ

---