Polityka antydyskryminacyjna
Wykład 2 1.03.
Stygmatyzacja- społeczne napiętnowanie ze względu na przynależność grupową:
Wywiera wpływ na funkcjonowanie psychiczne, społeczne i poznawcze osób należących do grup stygmatyzowanych
Zachowanie będące jej wynikiem są często:
Przypisywane naturze osób z grup dyskryminowanych
Interpretowane jako przejaw złej woli i rezultat patologiczności danego środowiska
Następnie wskazywane jako dowód słuszności społecznych uprzedzeń
Wpływ stygmatyzacji na jej ofiary ”obrony ego” wg Allporta
Zachowania występujące u osób z grup dyskryminowanych, prawidłowości zaobserwowane przez Allporta występują powszechnie wśród ludzi z różnych grup padających ofiara dyskryminacji
U 1 osoby nie musza występować wszystkie z nich.
Nie musza występować u każdej osoby stygmatyzowanej.
1.OBSESYJNY NIEPOKÓJ:
Nieustająca czujność i poczucie zagrożenia
Obawa przed upokorzeniem w sytuacjach społecznych
Wyczulenie i podejrzliwość w kontaktach z grupą dominującą
Nawet niewinne zachowania członków grupy większościowej bywa mylnie interpretowane jako ataki i wywołują reakcje emocjonalną (poczucie krzywdy lub niesprawiedliwości)
Z badań wynika, że szczególnie wyczulone są osoby silnie utożsamiające się z grupą stygmatyzowaną
2. WYPARCIE SIĘ CZŁONKOSTWA
Zachowania członków grup stygmatyzowanych, które w kontakcie z grupa dominującą mają odsunąć podejrzenia, że dana osoba należy do grupy stygmatyzowanej.
Mechanizmu tego nie mogą zastosować osoby, których przynależność do dyskryminowanej grupy jest łatwo rozpoznawalna
Zachowania obronne:
Opowiadanie i śmianie z obraźliwych żartów na temat własnej grupy
Przytakiwanie krzywdzącym stereotypom
Bezpośrednie zaprzeczanie przynależności do grupy
3.WYCOFANIE I PASYWNOŚĆ
Można tłumaczyć swoje prawdziwe potrzeby i uczucia oraz pogodzić się ze swoim miejscem w szeregu.
Zachowania asymilacjonistyczne- sposób na przetrwanie w spokoju, który może owocować pewnego rodzaju protekcje ze strony grupy większościowej
Zachowania te mogą wyrażać pogodzenie się z losem lecz w wyobraźni marzenia o lepszym losie.
4. BŁAZNOWANIE
Przedstawienie swojej grupy w sposób karykaturalny ku uciesze grupy uprzywilejowanej
Żartowanie z siebie może być sposobem na uzyskanie pobłażliwej aprobaty ze strony przedstawicieli grupy uprzywilejowanej.
Zachowania tego typy mogą się pojawiać również wewnątrz grupy dyskryminowanej i mogą mieć na celu oswojenie/obrócenie w żart stereotypu przez odgrywanie ich w zachowania w sposób wyolbrzymiony, aby wspólnie we własnym gronie je ośmieszyć.
5. ZACIŚNIANIE WIĘZI WEWNĄTRZGRUPOWYCH
Doświadczenie krzywdy jest bardziej znośne, jeśli można się podzielić własnymi odczuciami z osobami czującymi podobnie
We własnej społeczności można być w pełni sobą , zyskać akceptację i poczucie bezpieczeństwa
6.CHYTROŚĆ I PRZEBIEGŁOŚĆ
Reakcja na stygmatyzacje może być pragnienie odwetu za prześladowanie , czynienie małych złośliwości wobec osób z grupy uprzywilejowanej.
7.IDENTYFIKACJA Z GRUPĄ DOMINUJĄCĄ , NIENAWIŚĆ DO SIEBIE I WŁASNEJ GRUPY
Gdy dana osoba postrzega własną grupę oczami grupy uprzywilejowanej, wówczas działa na niekorzyść własnej grupy, od której zdecydowanie się odcina
8. AGRESJA PRZECIW GRUPIE WŁASNEJ
Stosowanie rozróżnienia wewnątrz grupowych- droga do uwolnienia siebie od poczucia odpowiedzialności za nienawiść ze strony grupy dominującej wobec własnej grupy.
Mechanizm dzielenia własnej grupy na jej dobrych i złych przedstawicieli; do dobrych zalicza się siebie, złych obarcza się odpowiedzialnością za panujące w społeczeństwie uprzedzenia i własne cierpienie.
9.UPRZEDZENIE WOBEC GRUP OBCYCH
Traktowanie innych członków grup stygmatyzowanych tak samo jak się jest traktowanym przez grupę dominującą
Uprzedzenia wobec innych grup mogą też być efektem takiego samego treningu społecznego, jaki jest źródłem wobec własnej grupy:
Przykre położenie, osób stygmatyzowanych nie musi prowadzić do refleksji skutkującej eliminacją własnych uprzedzeń wobec własnej grupy
10. WZAJEMNE ZROZUMIENIE
Zjawisko odwrotne do opisanego powyżej
Cześć osób stygmatyzowanych ze względu na przynależność grupową może sympatyzować się i wspierać inne dyskryminowane grupy
11. ODPIERANIE ATAKÓW I WOJOWNICZOŚĆ
Odpowiedzią na niesprawiedliwe ataki może być spór lub agresja przeciwko źródłu cierpienia
Opór może przybierać bardziej lub mniej konstruktywne formy
Konstruktywną forma wykorzystania mechanizmu oporu jest np. zorganizowanie działalności społecznej , edukacyjnej, politycznej osób działających na rzecz przeciwdziałania dyskryminacji wobec określonej grupy.
12.WZMOŻONY WYSIŁEK
Niektóre osoby mogą w obliczu stygmatyzacji podwajać wysiłki w dążeniu do sukcesu w wybranej dziedzinie, aby udowodnić światu własną wartość.
13.STARANIE SIĘ O ZEWNĘTRZNE ATRYBUTY WYSOKIEJ POZYCJI SPOŁECZNEJ
Powierzchowny sposób kompensowania przez niektóre osoby poczucia niższości wynikającego ze stygmatyzacji.
14. NEUROTYZM
Wszelkiego rodzaju problemy emocjonalne i psychologiczne osób stygmatyzowanych, wynikające bądź z nie akceptacji siebie, bądź z braku akceptacji ze strony społeczeństwa.
Osoby stygmatyzowane mogą odczuwać nienawiść do siebie, popadają w problemy z narkotykami, alkoholem, zaburzenia emocjonalne.
Może je osłabić psychiczny lęk, że życie w ciągłym napięciu, poczucie zagrożenia, czy też odrzucenie ze strony otoczenia.
Stereotyp- uprzedzenie-dyskryminacja
Dyskryminacja: świadome lub nieświadome niesprawiedliwe traktowanie osób ze względu na ich rzeczywistą lub domniemana przynależność grupową ( ze względu na płeć, wiek, pochodzenie, orientacje seksualną, status materialny, niepełnosprawność) polegające na utrudnianiu im równego i sprawiedliwego dostępu do przysługujących im praw, przywilejów i zasobów społecznych.
Dyskryminacja może polegać na podjęciu działania utrudniającego dostęp do owych zasobów lub ułatwiającego do nich dostęp.
Dyskryminacja- komponent behawioralny
Dyskryminacja może przejawiać się na 3 poziomach:
jawnej wrogości wobec przedstawicieli określonej grupy
bezzasadnego założenia wyższości jednych ludzi nad drugimi
nieuwzględniania istnienia osób z określonej grupy we własnym otoczeniu
Ad 1 Dyskryminacja wynikająca z jawnego uprzedzenia- przykłady:
ze względu na płeć- mężczyzna nie nadaje się do pracy w przedszkolu. Kobiety preferują pracę spokojną i niewymagającą
ze względu na wiek- starzy ludzie są nietolerancyjni i mają wąskie horyzonty
ze względu na niepełnosprawność- niezatrudnieni lub nie zapraszanie na spotkanie towarzyskie osób niepełnosprawnych przez osoby pełnosprawne
Ad. 2 Dyskryminacja wynikająca z założenia wyższości jednych ludzi nad drugimi
ze względy na płeć- dobrze prowadzisz samochód jak na kobietę. Moja szefowa pod względem kompetencji dorównuje niejednemu mężczyźnie
ze względu na wiek- pielęgniarka do pacjenta w szpitalu: „ bądź grzeczny dziadku i wypij lekarstwo”.
Ad. 3. Dyskryminacja wynikająca z nieuwzględniania istnienia osób różniących się od grupy dominującej
ze względu na płeć- męska forma w języku pełniąca funkcje normatywną (androcentryzm)
ze względu na wiek- ograniczony dostęp starszego pokolenia do usług internetowych
ze względu na niepełnosprawność- wysokie krawężniki, braki podjazdów dla wózków inwalidzkich
ze względu na pochodzenie lub status materialny- używanie w oficjalnych pismach języka specjalistycznego np prawniczego
ze względu na etniczność lub wyznanie- wywieszanie symboli religijnych w instytucjach publicznych, wprowadzenie religii katolickiej do szkół publicznych
Dyskryminacja w miejscu pracy
Bezpośrednia- traktowanie określonego pracownika z uwagi na jedno z wymienionych kryteriów dyskryminacji, mniej korzystnie niż inny pracownik był/ jest lub mógłby być potraktowany w porównanej sytuacji.
Np. ogłoszenie o prace „ kobietę do lat 40 zatrudnię”.
Pośrednia- występuje gdy pozornie obojętny przepis, kryterium lub praktyka powoduje szczególnie niekorzystne sytuacje pewnej grupy osób w porównaniu z innymi osobami, a sytuacja ta nie może być obiektywnie i prawnie uzasadniona.
Do dyskryminacji dochodzi gdy pracodawca wyłącznie ze względu na wskazane kryteria dyskryminuje;
odmawia przyjęcia kandydata, postanawia rozwiązać umowę o pracę
płaci mniej niż innemu mimo, że robię dokładnie to samo
nie daje awansu lub nie przyznaje innych świadczeń związanych z pracą
pomija przy typowaniu w szkoleniach podnoszących kwalifikacje
Dyskryminacja w stosunkach pracy: wiek, płeć, pochodzenie, niepełnosprawność, rasa, religia, wyznania, przekonania polityczne, orientacja seksualna, narodowość, przynależność związkowa, zatrudnienia na czas określony, na czas nieokreślony albo w pełnym lub niepełnym wymiarze godzin.
Dyskryminacja w miejscu pracy:
Skutek- dyskryminacja pracownic, które znacznie częściej wybierały pracę w niepełnym wymiarze godzin ze względu na konieczność godzenia obowiązków rodzinnych z pracą.
Kiedy nie dochodzi do dyskryminacji
1 nie dochodzi do dyskryminacji gdy- ze względu na rodzaj wykonywanej pracy, warunki jej wykonywania lub wymagania zawodowe stawiane pracownikom- pracodawca nie zatrudnia pracownika ze względu na jego płeć, wiek niepełnosprawność.
6