SZKOŁA:
Pedagogika społeczna najwięcej uwagi poświęciła szkole podstawowej, jednak w ostatnim piętnastoleciu mnożą się badania nad funkcjami społeczno-wychowawczymi szkół średnich i wyższych oraz szkół dla pracujących.
Potrzeby szkoły:
szkoła powinna być: nauczająca, wychowująca, opiekuńcza oraz wspomagająca rozwój
pilna potrzebę pomocy w rozwoju dzieciom zdolnym, o wybitniejszej inteligencji, o specjalnych talentach, o umysłowości odkrywczej.
Szkoła nowoczesna musi się stać szkoła pobudzającą wysiłki intelektualne i moralne tej tej kategorii dzieci i młodzieży.
Błędy szkolne:
- Wady programów szkolnych, likwidujących lub ograniczających zajęcia artystyczne, prace ręczną, lekcje wychowania fizycznego co osłabiało sukcesy szkolne uczniów o umysłowości praktycznej i uzdolnieniach manualnych, ruchowych, artystycznych, itd.
- Sztywność programów w ich nastawieniu na przeciętność, utrudniająca ich dostosowanie do potrzeb dwubiegunowej mniejszości każdej klasy szkolnej (brak równości)
- Dydaktyczne zaniedbania, powodujące panowanie w wielu szkołach werbalizmu oraz bezradności w nauczaniu aktywnym i problemowym - hamują rozwój samodzielności umysłowej oraz dzielności społecznej i moralnej.
- Nauczyciele źle przygotowani do wypełniania swoich obowiązków (niepracowici, zaniedbujący się, nie lubiący swej pracy, nie dostrzegających swych zadań opiekuńczych i w zakresie stymulacji rozwoju)
- Niedocenianie przez niektórych pracowników nadzoru szkolnego nowych zadań szkoły w zakresie aktywności pozalekcyjnej i realizowania funkcji opiekuńczych.
Koncepcje szkoły adekwatnej potrzeb nowoczesności do:
Szkoła wychowująca: polega na wzmacnianiu intensywności przez nasycanie tendencjami wychowawczymi procesu lekcyjnego, ale także przez rozbudowanie wielostronnej aktywności pozalekcyjnej w związkach i stowarzyszeniach młodzieży szkolnej, w najróżniejszych zespołach i kołach zainteresowań intelektualnych, artystycznych, technicznych, itp. Zwolennicy szkoły wychowującej dowodzą, że szkoła o rozbudowanym systemie zespołów aktywności pozalekcyjnej staje się „szkołą młodzieży”, szkoła dla młodych interesującą, ponętną, jakby przemieniona w swoisty klub młodzieżowy. Ta atmosfera satysfakcji oraz dobrego samopoczucia młodzieży w murach szkolnych i w kontaktach z nauczycielstwem generalizująco stymuluje aktywność umysłową uczniów, także tych mniej zdolnych. Nauczyciele związani z tym typem szkoły mówią, że prawidłowo postawiony i realizowany proces dydaktyczny związany z wielostronna aktywnością wychowawczą przezwycięża lub łagodzi wszelkie kłopoty i trudności rozwoju psychofizycznego i uwarunkowań środowiskowych dzieci i młodzieży.
Szkoła opiekuńcza: wiąże ona przezwyciężenie trudności i wykolejeń uczniów z silnym wyeksponowaniem zadań kompensacyjnych oraz poczynań zapobiegawczych. Zdania opiekuńcze realizowane są wedle tego modelu przez każdego wychowawcę klasowego oraz koordynowane i dopełniane przez specjalnego pracownika szkoły (pedagoga socjalnego, psychologa, socjologa) lub w mniejszych szkołach przez zastępcę kierownika do spraw opiekuńczych. Każdy wychowawca klasowy musi opanować technikę diagnozy społecznej oraz prowadzenia łatwiejszych „przypadków” indywidualnych. Szkolny opiekun społeczne przyjmuje trudniejsze przypadki, gdy jest taka potrzeba to organizuje rewalidacyjne zabiegi grupowe, odpowiada za właściwe spożytkowanie szkolnych placówek i urządzeń opiekuńczych (komitet rodzicielski, świetlica, kolonie letnie, pomocnicze nauczanie indywidualne i grupowe w zespołach wyrównawczych, itd.) Zwolennicy tego modelu szkoły stwierdzają, że nowoczesne społeczeństwo uruchomiło w ramach systemu szkolnego i poza nim niezwykłą różnorodność placówek i form kompensujących braki i wspierających rozwój dzieci i młodzieży.
Szkoła osiedlowa (środowiskowa): wiąże się z nowoczesna koncepcją osiedla mieszkaniowego, wedle którego urbanistyczne założenia ujmują miasto jako zespół niewielkich, zwartych osiedli w miarę możności wyodrębnionych terenowo przez arterie komunikacyjne, parki, pasma zieleni. Jednym z głównych wyznaczników osiedla jest szkoła podstawowa, dla której osiedle stanowi rejon szkolny. Samorząd osiedlowy (rada osiedla) jest naturalnym opiekunem szkoły. Osią koncepcyjną osiedlowej szkoły jest jej „otwartość” dla osiedla, wyrażająca się w udostępnianiu wszystkim dzieciom i młodzieży osiedla w godzinach i dniach wolnych od lekcji - boiska szkolnego, Sali gimnastycznej oraz części pomieszczeń szkolnych. Zaletą tej koncepcji jest wzmożone czynne zainteresowanie społeczności lokalne szkołą, a zarazem czyni szkołę wrażliwą na stan i potrzeby osiedla. Środowisko szkolne jednoczy się ze środowiskiem osiedlowym wzmagając oddziaływanie wychowawcze na dzieci i na ich rodziców.
Wskaźniki efektywności pracy szkolnej, mierzonej wynikami nauczania :
wskaźnik sprawności szkolnej - określany przez procent uczniów kończących daną szkołę po tylu latach uczenia się, ile przewiduje normalny bieg kariery szkolnej
wskaźnik procentowy corocznego odpadu uczniów danej szkoły podstawowej lub wskaźnik odpadu i odsiewu uczniów danej szkoły średniej
wskaźnik procentowy drugoroczności uczniów danej szkoły w danym roku
OSIEDLE:
Osiedle - niewielka społeczność lokalna taka jak wieś i małe miasto, ale w ostatnim półwieczu także duże miasta rozwijają się przez tworzenie wyodrębnionych osiedli mieszkaniowych.
Cechy nowoczesnego osiedla:
kształtowanie wielkiego miasta jako organizmu policentrycznego, czyli miasta złożonego z zespołu autonomicznych urbanistycznie terenów mieszkalnych. Podstawową jednostką staje się osiedle mieszkaniowe.
Idea miasta-ogrodu propagująca nasycenie wszystkich fragmentów osiedla zielenią trawników, krzewów i drzew, zapewniającą domom osiedlowym przestrzeń, słońce i powietrze.
Punkty usługowe - maja pełnić zadania rzeczowe, a także ułatwić styczności międzyludzkie, zmniejszać dystanse społeczne, intensyfikować więzi sąsiedzkie w wyniku codziennych spotkań.
Fundamentem osiedla są spółdzielnie mieszkania własnościowe zapewniające wysoki stopień stabilizacji społeczności osiedlowej
Podział osiedli na bloki mieszkalne, które organizują przestrzeń życiową młodszych dzieci.
Wyznacznikiem wielkości osiedla jest jedna lub dwie szkoły podstawowe. Wspólna zasadą osiedli jest: pragnienie intensyfikacji więzi sąsiedzkiej, a przez to wzmacnianie oddziaływania opinii sąsiedzkiej jako strażniczki norm społeczno-moralnych.
Społeczno- potrzeby populacji wychowawcze osiedlowej i ich zaspokajanie (głównym kryterium różnicującym jest wiek mieszkańców):
- dzieci młodsze w wieku przedszkolnym i niższych klas szkoły podstawowej bawią się bezpośrednio przy domu, lub w bloku mieszkalnym (potrzeba zabawowa). Potrzeba ta zaspokajana jest przez liczne place zabaw, świetlice oraz drużyny podwórkowe.
- dzieci starsze od IV do VIII klasy szkoły podstawowej. Terenem kontaktów społecznych i zabaw dzieci starszych jest całe osiedle. Nie ma miejsc przeznaczonych specjalnie dla dzieci starszych dlatego poszukują one na terenach osiedli miejsca najbardziej oddalone od domu. Miejscem spotkań tych dzieci mogą być tak zwane szkoły osiedlowe (opisane wyżej)
- młodzież: młodzi żyją sprawami kraju i świata, ich uczelnie, zakłady pracy, rekreacje, kontakty towarzyskie, aktywność kulturalna ogarniają całe miasto. Fundamentalną placówką stają się w tym zakresie dzielnicowe młodzieżowe domy kultury.
- dorośli aktywni zawodowo: populacja nie dająca się sprowadzić do ram osiedla (podobnie jak młodzież) zaspokajająca swe potrzeby aktywności towarzyskiej , kulturalnej, społecznej w śródmieściu i w całym mieście.
- osoby w wieku emerytalnym: stanowią populację, dla której osiedle jest podstawowym terenem życia, styczności towarzyskich, rekreacji - stąd doniosłość dostrzegania i zaspokajania potrzeb tych ludzi (powstawanie klubów)
Samorząd osiedlowy decyduje o społeczno-wychowawczej roli osiedla. Najistotniejszą rolą samorządu jest rola przywódcza w ożywianiu , koordynowaniu i ukierunkowaniu sił społecznych na meliorowanie wszystkich dziedzin życia osiedlowego.
Specjaliści zatrudniani przez samorząd do kierowania sprawami wychowawczo-społecznymi:
Pracownik socjalny obarczony zostaje zadaniem koordynowania współpracy istniejących w osiedlu placówek opieki, kultury, związków młodzieżowych, itd. Oraz przyciągania nieformalnych grup mieszkańców dla ulepszenia środowiska osiedlowego.
Kierownik szkoły osiedlowej - zajmuje się ukierunkowaniem osiedlowych procesów wychowawczych głownie na potrzeby spostrzegane przez szkołę, a więc przede wszystkim na potrzeby dzieci i młodzieży.
Przedstawiciel placówki społecznej wyróżniającej się w osiedlu aktywnością i ambicjami wychowawczymi. Osoba taka podejmuje zwykle w sposób spontaniczny ogólniejsze inicjatywy osiedlowe.
Wychowawca osiedla
STOWARZYSZENIA SPOŁECZNE:
Funkcje stowarzyszeń:
Funkcja społeczna składa się z funkcji założonej i funkcji rzeczywistej. Ta pierwsza odnosi się do celów i zamierzeń danego stowarzyszenia określonych w jego statucie, w aktach normatywnych, zarządzeniach. Druga funkcja jest szersza, obejmuje: rezultaty wynikające z realizacji założonych celów i zamierzeń oraz rezultaty nieprzewidywalne, zjawiska nieokreślone celami i zamierzeniami stowarzyszenia, a które niekiedy mogą być donioślejsze od zamierzonych. W funkcji rzeczowej możemy ponad to wyróżnić:
Stowarzyszenie społeczne stanowi „sąsiedztwo z wyboru” (potrzeby przynależności grupowej, potrzeba własnego terytorium, utożsamiania się z grupą)
Funkcja integracyjna stowarzyszeń - stanowią dla jednostek pomost między rodziną i społecznością lokalną z jednej strony, a narodem i wspólnotą ogólnoludzką z drugiej. Ułatwiają umysłowe i uczuciowe przekraczanie bariery między tymi strukturami.
Ekspresywność - wyrażanie przeżyć i upodobań.
Mechanizmy obronne wartości społecznych w stowarzyszeniach nie mogę przeciwstawiać się postępowi technicznemu, ekonomicznemu, organizującemu, prowadzącemu do koncentracji sił i środków, które wzmagają sprawność, zasięg, wydajność.
Wielkie stowarzyszenia nigdy nie staną się wspólnotą życia - jego członków oddzielać będzie od siebie brak osobistych kontaktów i anonimowość. Wspólnotami mogą stawać się tylko małe stowarzyszenia albo poszczególne komórki wielkich stowarzyszeń. O wychowawczej dynamice placówki stowarzyszenia decydują nie wszyscy jej członkowie, lecz tylko członkowie czynni to znaczy ci, którzy rzeczywiście wykonują swe formalne funkcje oraz ci, którzy angażują się w konkretne czynności na rzecz placówki.
Pojęcie ruch społeczny - spontaniczne i masowe wiązanie się ludzi z określonymi ideami społeczno-moralnymi, często ukierunkowanymi politycznie.
Personel stowarzyszeń społecznych stanowi naczelna troskę stowarzyszeń. Wyróżniamy tutaj:
Kwalifikowanych pracowników społecznych (to osoby, które w toku studiów nabyły kwalifikacje niezbędne do kierowania pracą społeczną)
Ochotniczy działacze społeczni ( to ochotnicy, których można by określić jako amatorów pracy społecznej)
Pomiar efektywności społeczno-wychowawczej stowarzyszenia powinien opierać się na wskaźnikach dotyczących postaw i zachowań personelu stowarzyszenia oraz procentu czynnych członków wybranych placówek.