Rys historyczny chorób zwierząt i ludzi

• Hipokrates
• uważał, że przyczyną chorób są

miazmaty, czyli wyziewy z gnijących
zwłok

Rys historyczny chorób zwierząt i ludzi

• Varro (II wiek p.n.e.)    choroby zakaźne wywołują

drobne niewidzialne robaczki

• Lukrecjusz (I wiek n.e.) W dziele „De rerum natura”

stwierdził, ze choroby są wywoływane przez nasionka
choroby (semen morbi)

• Frakastorius (Wenecja, XVI wiek) wprowadził pojęcie

„contagium vivum” (zarazek żywy

)

Rys historyczny chorób zwierząt i ludzi

• Leeuwenehoek (1632-1723) –

skonstruował mikroskop, był pierwszym,
który zobaczył bakterie

• J Semmelweis – twórca aseptyki (1847)

Rys historyczny chorób zwierząt i ludzi

•

Edward Jenner (1749-1823), angielski lekarz, odkrywca szczepień ochronnych

przeciw ospie.

•

Pierwotna forma szczepień przeciw ospie prawdziwej była stosowana w Europie

Zachodniej już od początków XVIIIwieku. Jednak ten rodzaj szczepienia miał tę

niedogodność, że zanim zachorowanie wywołane tym szczepieniem nie minęło,

osoba zaszczepiona była zaraźliwa dla rodziny i otoczenia.

•

W tradycji ludowej istniało przekonanie, że przechorowanie ospy krowianki daje

ochronę przed zachorowaniem na ospę prawdziwą. Jenner wykorzystał tę wiedzę

do przeprowadzenia ekperymentu. 14 maja 1796 roku dokonał zaszczepienia

materiałem zakaźnym ospy krowianki ośmioletniego chłopca Jamesa Phippsa.

Chłopiec przechorował krowiankę i następnie Jenner zaszczepił go ponownie,

jednak już materiałem zakaźnym ospy prawdziwej. Chłopiec nie zachorował,

ponieważ uzyskał odporność. Przełomowe znaczenie odkrycia Jennera polegało na

wykazaniu, że w celu uodpornienia człowieka przeciw ospie wcale nie potrzeba

zaszczepiać mu ospy prawdziwej, lecz wystarczy szczepienie ospy krowiej

(krowianki - variola vaccina), która - w ordróżnieniu od ludzkiej - ma przebieg

łagodny i nigdy nie kończy się śmiercią.

•

 

Rys historyczny chorób zwierząt i ludzi

•

 

Ludwik Pasteur,

•

francuski chemik i biolog, jest powszechnie uważany za najważniejszą postać w

historii medycyny. Pasteur dokonał wielu odkryć naukowych, ale zasłynął przede

wszystkim jako rzecznik zakaźnej teorii chorób i współtwórca szczepień

ochronnych. Pasteur urodził się w 1822 r. w Dole we wschodniej Francji.     Mając

pięćdziesiąt parę lat Pasteur zajął się badaniem wąglika, groźnej choroby zakaźnej

atakującej bydło i inne zwierzęta, a także ludzi. Wykazał, że chorobę tę wywołuje

określony gatunek bakterii. Znacznie większe znaczenie miało jednak opracowanie

metody hodowli specjalnej odmiany osłabionej bakterii wąglika. Wstrzyknięcie

bydłu tej bakterii wywołuje chorobę przebiegającą w łagodnej, niegroźnej postaci i

pozwala zyskać odporność na normalną postać owej choroby. Publiczny pokaz,

przedstawiający skuteczność tej metody w zwalczaniu wąglika, wywołał wielkie

poruszenie. Zdano sobie szybko sprawę, że metoda Pasteura może być stosowana

do zapobiegania wielu chorobom zakaźnym. Sam Pasteur opracował metodę

szczepienia ludzi przeciwko straszliwej chorobie - wściekliźnie. Jest to jego

najsłynniejsze osiągnięcie

Rys historyczny chorób zwierząt i ludzi

•

Heinrich Hermann Robert Koch (1843-1910) - niemiecki lekarz i bakteriolog.
Odkrywca m.in.

bakterii wywołujących wąglik, cholerę i gruźlicę.

•

Autor "postulatów Kocha", (TRIADY KOCHA) pozwalających określić
czy dany mikroorganizm rzeczywiście jest czynnikiem chorobotwórczym:

•

mikroorganizm musi być znaleziony we wszystkich chorych osobnikach i
nie występować naturalnie w zdrowych

•

mikroorganizm powinien dać się wydzielić z chorych osobników i
hodować w czystych kulturach w warunkach laboratoryjnych

•

wyizolowany mikroorganizm powinien powodować pojawienie się
choroby u zarażonych zwierząt

•

powinna być możliwa ponowna izolacja ze sztucznie zarażonych zwierząt.

•

Laureat nagrody Nobla w 1905 za badania nad gruźlicą

.

Rys historyczny chorób zwierząt i ludzi

•

Paul Ehrlich (1854-1914) - niemiecki chemik i bakteriolog, wynalazca salwarsanu -
lekarstwa przeciwko kile stosowanego przed wynalezieniem antybiotyków

•

Paul Ehrlich jest laureatem Nagrody Nobla w dziedzinie medycyny za rok 1908 za
prace nad immunologią

•

Momentem przełomowym dla hematologii stały się badania Ehrlicha, który jeszcze
jako student zapoczątkował barwienie rozmazów krwi barwnikami anilinowymi
(1874 r.). Wyodrębnił on w 1877 roku komórki zasadochłonne, kwasochłonne w
1878 i obojętochłonne, które słusznie uznał za najliczniejsze. Wyodrębnił również
limfocyty.

Rys historyczny chorób zwierząt i ludzi

• Sabouraud (1864-1938) –

dermatolog, grzybice
(dermatomykozy) ludzi, twórca
podłoża do izolacji grzybów

Rys historyczny chorób zwierząt i ludzi

•

Wpływ chorób na losy cywilizacji

•

-         malaria (upadek Rzymu)

•

-         tyfus plamisty (upadek Grenady 1498), klęska Napoleona w Rosji

•

-         dżuma (1347-1352 – zmarło 25 mln ludzi)

•

-         wąglik

•

-         nosacizna – wpływ na losy wojen poprzez zmniejszenie liczby koni

(w armii niemieckiej wybito w czasie I wojny światowej ok. 6 tys.

koni)

•

-         Gruźlica

•

-

grypa „hiszpanka” (1918)

•

-         BSE

•

-         Pryszczyca

•

-         Ptasia grypa

Wpływ chorób na losy cywilizacji

• HEMOFILIA

. Cierpieli na nią członkowie

rodzin królewskich całej Europy. Dziś próbuje
się ją leczyć terapią genową.

SYFILIS

. Doprowadził do wynalezienia

chemioterapii, a następnie penicyliny. Plaga
syfilisu zapoczątkowała zmiany norm
społecznych i kodeksu moralnego w
wiktoriańskiej Anglii.

Wpływ chorób na losy cywilizacji

• GRUŹLICA

. Doprowadziła do odkrycia

antybiotyków, wprowadzenia szczepień i

wynalezienia stetoskopu. Zapoczątkowała

rozwój sanatoriów w górach i nad morzem.

OSPA

. Doprowadziła do wynalezienia

pierwszej szczepionki. Zanim do tego doszło, w

XX wieku zabiła 300 mln ludzi, w XVII wieku –

400 mln

.

Wpływ chorób na losy cywilizacji

• ZARAZA ZIEMNIACZANA

. Choroba

roślin, która doprowadziła do śmiertelnej
klęski głodu w Irlandii i w rezultacie do
ogromnej fali emigracji. Zmieniło to
politykę i strukturę społeczną USA i
Wielkiej Brytanii.

Wpływ chorób na losy cywilizacji

• CHOLERA

. Wpłynęła na zmianę warunków

sanitarnych, wprowadzenie elementarnej

higieny, opieki pielęgniarskiej oraz odkrycie

skutecznej metody leczenia roztworem soli

(doustnej terapii nawadniającej).

DŻUMA

. Spowodowała wprowadzenie

kwarantanny jako metody kontrolowania

liczby zarażeń. Zaraza z czasów Justyniana

zabiła 100 mln ludzi, średniowieczna czarna

śmierć – 30 mln

.

Wpływ chorób na losy cywilizacji

• MALARIA I ŻÓŁTA FEBRA

. Pozwoliły

odkryć, że nosicielem choroby są

komary, które zarażają ludzi.

Wprowadzono kontrolę wektorową,

moskitiery, środki owadobójcze. Mimo to

wciąż rośnie liczba przypadków malarii –

co roku dochodzi do 220 mln

zachorowań.

Wpływ chorób na losy cywilizacji

• GRYPA I HIV/AIDS

.

Dwie pandemie, nad

którymi wciąż nie potrafi my zapanować. Od
odkrycia AIDS w 1981 r. zmarło na tę chorobę
ponad 25 mln osób. Epidemia grypy w latach
1918-1920 zabiła 22 mln ludzi. Gdyby nie akcja
zabicia drobiu w 1997 r. podczas epidemii
ptasiej grypy w Hongkongu, choroba
dotknęłaby jedną trzecią ludności świata.

Rys historyczny chorób zwierząt i ludzi

• Wpływ na literaturę i sztukę:
• -         obrazy Breughla
• -         ołtarz Wita Stwosza
• -         Albert Camus - DŻUMA
• -         Juliusz Słowacki – Ojciec zadżumionych
• -         Tomasz Mann - Czarodziejska Góra
• - Werner Herzog – Nosferatu wampir (1979)