„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Janina Żurek

Charakteryzowanie wyrobów kaletniczych
744[01].O1.02

Poradnik dla ucznia

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1

Recenzenci:
mgr inż. Małgorzata Smerda
inż. Stanisław Pietryka



Opracowanie redakcyjne:
mgr inż. Janina Żurek



Konsultacja:
mgr inż. Zdzisław Feldo

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 744[01].O1.02

charakteryzowanie wyrobów kaletniczych, zawartego w modułowym programie nauczania
dla zawodu kaletnik 744[01]

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

3

2. Wymagania wstępne

5

3. Cele kształcenia

6

4. Materiał nauczania

7

4.1. Klasyfikacja wyrobów kaletniczych

7

4.1.1. Materiał nauczania

7

4.1.2. Pytania sprawdzające

9

4.1.3. Ćwiczenia

9

4.1.4. Sprawdzian postępów

11

4.2. Charakterystyka wyrobów kaletniczych

12

4.2.1. Materiał nauczania

12

4.2.2. Pytania sprawdzające

18

4.2.3. Ćwiczenia

19

4.2.4. Sprawdzian postępów

20

5. Sprawdzian osiągnięć

21

6. Literatura

26

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3

1. WPROWADZENIE

Poradnik będzie Ci pomocny w przyswajaniu wiedzy na temat charakteryzowania

wyrobów kaletniczych ze szczególnym uwzględnieniem podziału, charakterystyki oraz
technik montażu wyrobów kaletniczych.

W poradniku zamieszczono:

1. Wymagania wstępne, czyli wykaz niezbędnych umiejętności i wiedzy, które powinieneś

mieć opanowane, aby przystąpić do realizacji tej jednostki modułowej.

2. Cele kształcenia, jakie powinieneś osiągnąć w czasie zajęć edukacyjnych tej jednostki

modułowej.

3. Materiał nauczania umożliwiający Ci samodzielne przygotowanie się do wykonania

ćwiczeń i zaliczenia sprawdzianów.

4. Pytania sprawdzające wiedzę potrzebną do wykonania ćwiczeń.
5. Ćwiczenia, które umożliwią Ci nabycie umiejętności praktycznych oraz sprawdzenie

wiadomości teoretycznych.

6. Sprawdzian postępów.
7. Zestaw pytań sprawdzających Twoje opanowanie wiedzy i umiejętności z zakresu całej

jednostki modułowej

8. Wykaz literatury, którą możesz wykorzystać do poszerzenia wiedzy.

Wykonując sprawdzian postępów powinieneś odpowiadać na pytanie tak lub nie, co

oznacza, że opanowałeś materiał albo nie.

Jeżeli masz trudności ze zrozumieniem tematu lub ćwiczenia, to poproś nauczyciela lub

instruktora o wyjaśnienie i ewentualne sprawdzenie, czy dobrze wykonujesz daną czynność.
Po przerobieniu materiału spróbuj zaliczyć sprawdzian z zakresu jednostki modułowej.

Jednostka modułowa: Charakteryzowanie wyrobów kaletniczych, której treści teraz

poznasz zapozna Cię z podziałem, charakterystyką wyrobów, terminologią dotyczącą
wyrobów jak również dodatków stosowanych do wytwarzania wyrobów oraz technikami
montażu wyrobów kaletniczych.

Bezpieczeństwo i higiena pracy

W czasie pobytu w laboratorium lub na wydziale produkcji musisz przestrzegać

regulaminów, przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy oraz instrukcji przeciwpożarowych,
wynikających z rodzaju wykonywanych prac. Przepisy te poznasz podczas trwania nauki.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4

Schemat układu jednostek modułowych

744[01].O1

Podstawy zawodu

744[01]. O1.04

Stosowanie maszyn, urządzeń

i narzędzi kaletniczych

744[01]. O1.03

Sporządzanie rysunków

technicznych

i odręcznych

744[01].O1.02

Charakteryzowanie wyrobów

kaletniczych

744[01].O1.01

Przestrzeganie przepisów

bezpieczeństwa

i higieny pracy, ochrony

przeciwpożarowej oraz ochrony

środowiska

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:

– posługiwać się terminologią dotyczącą wyrobów kaletniczych,
– posługiwać się terminologią części składowych i dodatków kaletniczych,
– znać podstawowe badania organoleptyczne materiałów stosowanych do wytwarzania

wyrobów kaletniczych,

– rozróżniać wyroby kaletnicze z podziałem na grupy asortymentowe,
– rozróżniać elementy wyrobów,
– rozpoznawać części składowe i dodatki w wyrobach kaletniczych,
– znać techniki montażu wyrobów,
– posługiwać się normami branżowymi,
– zorganizować stanowisko pracy zgodnie z wymogami ergonomii,
– korzystać z różnych źródeł informacji,
– przestrzegać przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz

ochrony środowiska.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:

−

posłużyć się terminologią dotyczącą wyrobów, części składowych, półproduktów

i dodatków kaletniczych,

−

rozróżnić rodzaje wyrobów kaletniczych,

−

rozróżnić elementy wyrobów kaletniczych,

−

rozpoznać części składowe i dodatki w wyrobie kaletniczym,

−

określić techniki montażu i wykończenia wyrobów kaletniczych,

−

dokonać podziału wyrobów kaletniczych na grupy asortymentowe,

−

określić kryteria podziału wyrobów kaletniczych w aspekcie rozwiązań konstrukcyjnych

i materiałowych,

−

dokonać analizy norm dotyczących wyrobów kaletniczych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7

4. MATERIAŁ NAUCZANIA

4.1. Klasyfikacja wyrobów kaletniczych

4.1.1. Materiał nauczania

Wyroby kaletnicze dzielimy na:

1. Grupy – według nazwy wyrobu wynikającej z jego ogólnego przeznaczenia użytkowego

np. torebki, paski, etui, walizy itp. W normie pod wspólną nazwą torebki występują
rodzaje jak np. wyjściowe, wizytowe, balowe, sportowe, torebki podręczne itp.

2. Działy – według ogólnego określenia rodzaju materiału zastosowanego w wyrobie.
3. Rodzaje – według szczegółowej charakterystyki materiałów wyrobu tzn.
a) wyroby ze skóry naturalnej,
b) wyroby z materiałów skóropodobnych,
c) wyroby z tkanin naturalnych, impregnowanych, laminowanych.
4. Typy – według cech konstrukcyjnych wyrobu tzn. wyroby:

a) sztywne,
b) półsztywne,
c) miękkie.

5. Systemy – według sposobu łączenia wyrobu.

Części składowe wyrobów

Wykrój – część składowa wyrobu wykrojona lub wycięta ze skóry, tkaniny lub innego
materiału zastępującego skórę, niepoddana jeszcze obróbce technologicznej.
Korpus – główna część składowa wyrobu obejmująca ściankę przednią, tylną, niekiedy boki
oraz spód wyrobu.
Klapa – część składowa wyrobu zamykająca dostęp do jego wnętrza.
Podklapa – podszewka klapy lub materiał właściwy.
Ścianka przednia – przednia część składowa korpusu wyrobu.
Ścianka tylna – tylna część składowa korpusu wyrobu.
Rączka – uchwyt o różnych kształtach służący do trzymania i noszenia wyrobu.
Przegroda – część składowa wyrobu dzieląca jego wnętrze.
Lamówka – pasek lub taśma załamana wzdłuż długości obejmująca brzegi wyrobu i przyszyta
do niego jako wzmocnienie lub ozdoba.
Biza – wypustka z igielitu lub innego materiału wszyta na krawędzi elementu wyrobu.
Bodno – boczna i dolna część wyrobu (nie dotyczy to wierzchu i spodu walizy).
Spód – dolna zewnętrzna część wyrobu stykająca się całą powierzchnią z płaszczyzną
podłoża.
Dno – dolna składowa część wyrobu stanowiąca jego element wewnętrzny.
Kiedra – pasek materiału ( skóry, tworzywa, tkaniny) złożony na pół w kształcie wypustki
wszyty między części składowe wyrobu.
Grzbiet – górna część wyrobu lub linia załamania ( zagięcia) klapy.
Kapel – pasek przymocowany do wyrobu przytrzymujący półkółko.
Kieszeń wewnętrzna – kieszeń przyszyta do wewnętrznej ścianki stanowiąca schowek.
Kieszeń zewnętrzna – kieszeń naszyta na zewnętrznej ściance korpusu.
Listek ( coperek) – mały paseczek przymocowany jednym końcem do wyrobu służący jako
uchwyt przy otwieraniu zamka lub odciąganiu odchylonej części składowej.
Przesuwka – wąski pasek złączony trwale na końcach nałożony na pas służący do
przewlekania jego końca po zapięciu na sprzączkę.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

8

Wsuwka – wąski pasek wszyty końcami do pasa na stałe w miejscu przymocowania sprzączki
służący do przewlekania końcówki pasa po zapięciu.
Wieko – górna ruchoma część walizy nakrywająca spód.
Wkład ( dusza) – materiał wypełniający wnętrze rączki.

Nazwy dodatków kaletniczych

Antabka – metalowy uchwyt półkółko przymocowany do wyrobu.
Krążek, oczko – krążek z metalu lub innego materiału służący jako wzmocnienie otworów
wyciętych w elemencie.
Klamra – rodzaj sprzączki o różnej konstrukcji i kształtach z różnych materiałów najczęściej
metalowe bez trzpienia spinającego końce paska.
Kółko – krążek z drutu z końcami spawanymi lub zetkniętymi ze sobą, służące do łączenia
części składowych wyrobów.
Półkółko – ramka z drutu o kształcie półkola zamkniętego średnicą spawaną lub końcami
zetkniętymi służące do łączenia części składowych wyrobów.
Narożnik – nakładka z metalu fibry lub innego trwałego materiału zabezpieczająca naroża
wyrobu przed uszkodzeniem.
Nit – gwóźdź z metalu o tępym zaostrzonym lub rozciętym trzonie stosowany w produkcji
kaletniczej do łączenia w sposób trwały części składowych wyrobu lub spełniający funkcję
ochronną lub zdobiącą.
Podkładka nitu – cienki metalowy krążek, nakładany na trzpień nitu w celu wzmocnienia
nitowania.
Pukiel – gwóźdź z dużą wypukłą główką o rozdwojonym i rozginanym trzonie chroniący
spód wyrobu przed uszkodzeniami.
Ramka – prostokąt z drutu o końcach trwale połączonych lub zetkniętych ze sobą.
Sprzączka – ramka z metalu różnego kształtu stanowiąca składowy element paska tj:

a) sprzączka pojedyncza – sprzączka na której bok nałożony jest jeden trzpień,
b) sprzączka podwójna – mająca poprzeczkę z nałożonym jednym lub dwoma

trzpieniami,

c) sprzączka z rolką – sprzączka na której ramieniu nałożona jest rolka ułatwiająca

przeciąganie pasa.

Szyna (stalka) – listwa metalowa umocowana wewnątrz w grzbiecie wyrobu usztywniająca
jego korpus w części górnej i stanowiąca podkładkę do przymocowania antabek.
Zamek kaletniczy – urządzenie zamykające dostęp do wnętrza wyrobu zabezpieczające przed
przypadkowym lub niepożądanym jego otwarciem.
Zbitka – nit dwuczęściowy, który łączy elementy wyrobu przez wciśnięcie jednej części
w drugą.
Karabińczyk – uchwyt sprężynujący służący jako zaczep końcówki pasa (rys. 1).

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

9

Rys.1. Przykładowe dodatki kaletnicze [2]

a) szyna do teczki, b) antabki, c) zawias do walizy, d) zbitki,
e) półkółko.

4.1.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Jak dzielimy wyroby kaletnicze?
2. Jakie znasz typy wyrobów kaletniczych?
3. Jakie znasz rodzaje torebek?
4. Jakie znasz główne części składowe wyrobów?
5. Jaką rolę w wyrobie spełnia lamówka?
6. Jakie znasz dodatki kaletnicze?
7. Co to jest narożnik?

4.1.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Dokonaj podziału wyrobów kaletniczych na grupy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) odszukać w materiale dydaktycznym informacje na temat wyrobów kaletniczych,
2) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i higieny pracy w warsztatach lub w pracowni

gdzie będzie realizowane ćwiczenie,

3) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
4) zorganizować wyroby gotowe lub na planszach,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

10

5) dokonać podziału wyrobów na grupy,
6) zapisać w dzienniczku praktyk lub na planszy podział wyrobów,
7) podzielić się uwagami z innymi.

Wyposażenie stanowiska pracy:

– plansze z wyrobami lub wyroby gotowe,
– normy,
– przybory do pisania,
– dzienniczek praktyk,
– literatura z rozdziału 6.

Ćwiczenie 2

Dobierz dodatki kaletnicze służące do wzmocnienia i łączenia części składowych wyrobu

kaletniczego np. teczki męskiej.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) odszukać w materiale dydaktycznym informacje na temat dodatków kaletniczych,
2) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i higieny pracy w warsztatach lub w zakładzie

gdzie będzie realizowane ćwiczenie,

3) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
4) zorganizować dodatki kaletnicze do łączenia i wzmocnienia wyrobu,
5) dobrać dodatki do wskazanego wyrobu,
6) podzielić się swoimi wiadomościami z innymi,

Wyposażenie stanowiska pracy:

– dzienniczek praktyk,
– dodatki kaletnicze (np. narożniki, półkółka, szyna)
– plansze z dodatkami,
– wyrób kaletniczy,
– przybory do pisania,
– literatura z rozdziału 6.

Ćwiczenie 3

Nazwij części składowe wskazanego wyrobu kaletniczego np. teczki aktówki.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) odszukać w materiale dydaktycznym informacje na temat nazw części wyrobów,
2) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i higieny pracy w warsztatach lub w pracowni

gdzie będzie realizowane ćwiczenie,

3) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
4) zorganizować wyrób gotowy ( teczkę),
5) zapisać w dzienniczku części składowe wskazanego wyrobu,
6) zaprezentować wykonane ćwiczenie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

11

Wyposażenie stanowiska pracy:

– teczka aktówka,
– normy branżowe,
– przybory do pisania,
– dzienniczek praktyk,
– literatura z rozdziału 6.

4.1.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) dokonać podziału wyrobów kaletniczych?

¨

¨

2) wymienić typy wyrobów kaletniczych?

¨

¨

3) wymienić główne części składowe wskazanego wyrobu ?

¨

¨

4) wymienić dodatki kaletnicze?

¨

¨

5) zastosować dodatki kaletnicze?

¨

¨

6) rozróżnić wyroby kaletnicze z podziałem grupy?

¨

¨

7) rozróżnić wyroby z podziałem na typy?

¨

¨

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

12

4.2. Charakterystyka wyrobów kaletniczych

4.2.1. Materiał nauczania

Ważniejsze wyroby kaletnicze

Zmieniające się kierunki mody, szczególnie damskiej pociągają za sobą również zmianę

wzornictwa wyrobów kaletniczych. Dotyczy to doboru kolorystyki, akcesoriów zdobniczych
i ich konstrukcji. Głównym wskazaniem projektowania wyrobów kaletniczych jest ich
funkcjonalność. Omówione poniżej wyroby kaletnicze są jednocześnie przeglądem wzorów
o zróżnicowanej konstrukcji, wielkości i przeznaczeniu.

Walizy kufry – stosowana do dłuższej podróży, przeprowadzek i jako sprzęt domowy.

Wykonane są ze skór świńskich. Zaopatrzone są w mocne zamki, zatrzaski i narożniki.
Dostosowane są do przedmiotów osobistych.

Walizy – służą do przedmiotów osobistego użytku wykonane są ze skór, tkanin

technicznych, materiałów syntetycznych. Najistotniejszą cechą jest ich lekkość (rys. 2, 3).

Rys.2. Kufry [10]

Rys.3. Walizy [11]

Nesesery – wykonane są ze skór i tkanin. Nesesery mogą być półsztywne lub miękkie.

Zapinane na zamki błyskawiczne lub zamki kopertowe. Dostosowane są do przyborów
toaletowych (rys. 4).

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

13

Rys.4. Nesesery [12]

Torby podróżne – przystosowane są do przewożenia przedmiotów w czasie podróży.

Wykonane są z materiałów skóropodobnych, tkanin powlekanych, skaju. Torby te posiadają
zamki błyskawiczne. Torby podróżne należą do wyrobów półsztywnych i miękkich. Dużym
powodzeniem cieszą się torby miękkie z niemnącego się materiału, które nabierają formy po
ich wypełnieniu (rys. 5).

Rys.5. Torby podróżne [13]

Torby turystyczne i sportowe – w zależności od przeznaczenia kształt ich jest różny. Są

mniejsze od toreb podróżnych, gdyż spełniają rolę ręcznego bagażu. Charakterystyczną cechą
jest pasek zastępujący rączkę, skracając lub przedłużając pasek można ich nosić w ręku lub
przewieszać przez ramię. Torby te wykonane są z materiałów skóropodobnych, skaju (rys. 6).

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

14

Rys.6. Torby turystyczne i sportowe [14]

Torby gospodarcze – przeznaczone do przenoszenia artykułów żywnościowych.

Wykonane są z tkanin powlekanych i lnianych. Wśród różnorodnych form można wyróżnić
dwa typy, z dnem usztywnionym i miękkim (rys. 7).

Rys.7. Torby gospodarcze [15]

Teczki – są półsztywne lub miękkie. Wykonane są ze skór świńskich, bydlęcych,

końskich, kozich, owczych. Dzielą się na: tornistry szkolne, aktówki, teczki biurowe, teczki
podróżne.
a) tornistry szkolne – w środku znajdują się przegrody. Wykonane są ze skóry i z materiałów
nieskórzanych. Powinny być lekkie i nieprzemakalne. Zamki i zapięcia trwałe i łatwe
w obsłudze, zaopatrzone w dwa paski nośne o regulowanej długości.
b) aktówki, teczki biurowe – powinny być lekkie przeznaczone na drobne przedmioty
osobistego użytku. Teczki biurowe wykonuje się ze skóry i dermy.
c) teczki podróżne – używane są przez osoby wyjeżdżające w delegacje. Różnią się od teczek
zwykłych wielkością i pakownością (rys. 8).

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

15

Rys.8. Teczki [16]

Torebki damskie – wyroby o różnych rozwiązaniach konstrukcyjnych i wzorniczych,

wielkościach i kształtach, mających różne rodzaje zapięć, przeznaczone do przechowywania
i noszenia poza domem przedmiotów niezbędnych kobiecie.

Rozróżniamy rodzaje torebek:

wizytowe – wyrób przeznaczony do okolicznościowego przechowywania drobnych
przedmiotów i kosmetyków koniecznych w czasie składania wizyt,
balowe – wyroby o małych wymiarach wykonane ze szlachetnych skór, mas plastycznych
i tkanin najczęściej zdobionych biżuterią lub ozdobnym haftem,
plażowe – wyroby wykonane najczęściej z tworzyw sztucznych lub tkanin powlekanych,
wodoodpornych

gładkich

lub

wzorzystych

przeznaczonych

do

przechowywania

i przenoszenia wszelkich przedmiotów użytku osobistego na plaży,
wyjściowe, sportowe, podręczne – wyroby o różnych kształtach, wielkościach wykonane
z różnych materiałów stosowanych w kaletnictwie (rys. 9).

Rys.9. Torebki wyjściowe [17]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

16

Torebki młodzieżowe – różnią się od torebek damskich nie tylko żywszymi kolorami,

ale i konstrukcją, posiadają rączkę i dodatkowo pasek do zawieszania przez ramie. Wykonuje
się je ze skóry cielęcej, świńskiej, koziej, skóry gadów i płazów, dermy i materiałów
skóropodobnych (rys. 10).

Rys.10. Torebki młodzieżowe [17]

Drobne wyroby kaletnicze

Paski – dzielą się na paski męskie, damskie i dziecięce. Paski męskie wykonuje się ze

skóry lub z gumowych taśm. Paski damskie wykonuje się ze skór lakierowanych,
zamszowych
a paski dziecięce są bardzo kolorowe. Podstawową cechą pasków jest nieskomplikowane
zapięcie (rys. 11).

Rys.11. Paski [18]

Portfele – przedmioty osobistego użytku o kształcie prostokąta lub kwadratu

z wewnętrznymi kieszonkami, służące do przechowywania banknotów i dokumentów.
Portfele eleganckie wykonuje się z najwyższego gatunku skór kozich, cielęcych w kolorze
czarnym lub ciemnobrązowym. Portfele mogą być wykonane także ze skór świńskich.
Portfele dzieli się na: dwuskrzydłowe, – którego korpus składa się z dwóch złożonych
elementów o jednym miejscu ich załamania; trzyskrzydłowe, – których korpus składa się
z trzech złożonych elementów o dwóch miejscach ich załamania; z mieszkami – wyrób dwu-
lub trzy - skrzydłowy o harmonijkowato uformowanych boczkach, umożliwiających
zwiększenie jego pojemności; z klapą – wyrób dwu lub trzyskrzydłowy zapinany zewnętrzną
klapką (rys. 12).

Rys.12. Portfele [19]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

17

Etui – futerały służące do przechowywania kluczy, okularów i wykonane są z odpadów

skór oraz folii. O specjalnym przeznaczeniu są futerały na aparaty fotograficzne i lornetki
wykonane ze skór blankowych bydlęcych (rys. 13).

a) b) c)

Rys.13. Etui [20]

a) na klucze, b) na długopisy, c) na płyty CD

Portmonetki – są różnego kształtu. Przegródki i kieszonki służą do przechowywania

pieniędzy. Wykonane są z odpadów skór lub folii (rys. 14).

Rys.14. Portmonetki [21]

Podczas projektowania wyrobów kaletniczych zwłaszcza: toreb, tornistrów i teczek

szkolnych oraz portfeli, portmonetek i futerałów należy ściśle przestrzegać wymagań
zawartych w normach branżowych, które dotyczą m.in. wymiarów podstawowych,
konstrukcji i sposobu ich wykonania, materiałów, z których będą wykonane oraz zawierają
wymagania dodatkowe jakie należy uwzględnić przy wykonaniu określonego wyrobu.

Techniki montażu wyrobów

Wyroby kaletnicze są wykonywane za pomocą: szycia, zgrzewania, okuwania.
Szycie – łączenie części składowych wyrobu za pomocą ściegów wykonywanych ręcznie

lub maszynowo. Szycie ręczne w kaletnictwie stosuje się wtedy, gdy wymagane jest mocne
połączenie elementów, a łączenie tego nie można wykonać maszynowo np. rączki do waliz ze
skór twardych. Wyroby kaletnicze wykonywane za pomocą szycia maszynowego maga być
o brzegach ciętych do kantu, zawijanych, zszywanych i wywracanych po ich zszyciu. Brzegi
takie należy odpowiednio wykończyć, aby wyrób gotowy miał estetyczny wygląd.

Zgrzewanie- łączenie ze sobą części składowych z materiałów termoplastycznych za

pomocą zgrzewarki. Wycięte lub wykrojone części składowe z folii z tworzyw
termoplastycznych

łączy się w gotowy wyrób kaletniczy metodą zgrzewania

pojemnościowego np. kosmetyczki, torebki dziecięce, worki na odzież itp..

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

18

Okuwanie - łączenie części składowych wyrobu za pomocą nitów lub sztywnych

łączników. Polega na umocowaniu części metalowych na elementach wyrobu lub gotowym
wyrobie np. przynitowanie rączki, znitowanie w całość torby monterskie itp.. Szczegółowo
sposoby montażu wyrobów kaletniczych za pomocą szycia, zgrzewania, nitowania zostaną
omówione w dalszych jednostkach modułowych.

Wykończenie brzegów

Estetyczny wygląd wyrobów kaletniczych podnosi wykończenie ich brzegów. Dobrym

efektem jest zawijanie krawędzi lub wywracanie wyrobów po ich zszyciu. Przy wykonaniu
wyrobów

ze

skór

grubszych

brzegi

elementów

pozostawia

się

niezawijane,

z widocznym przekrojem skóry. Skóry garbowania roślinnego, których kolor przekroju jest
bardzo zbliżony do powierzchni lica, wykończenie takich brzegów nie sprawia trudności, albo
wykończenie brzegów nie jest konieczne. W przypadku skór garbowania chromowego brzegi
cięte należy barwić. Nowoczesne sposoby barwienia brzegów polegają na stosowaniu do
wykończenia takich samych farb kryjących, jakimi skóry zostały pokryte w garbarni. Brzegi
elementów barwi się ręcznie za pomocą pędzla lub przez natrysk elementów równo
ułożonych w stosie.

Czyszczenie brzegów – cięte brzegi po zwilżeniu wodą klejową czyści się do połysku

ręcznie tkaniną, lub maszynowo na polerce.

Zawijanie brzegów ma na celu podniesienie estetycznego wyglądu wyrobów kaletniczych

wykonanych ze skór. Sposób zawijania zależy od rodzaju i grubości materiałów oraz od
wielkości i konstrukcji wyrobów.

Ze względu na wygląd zawijanie dzieli się na:

- zawijanie kryte – stosowane jest, gdy zawijany element będzie zakryty inną częścią
składową wyrobu, ciętą do kantu. Zawijanie kryte stosuje się przy wyrobie patek, rączek do
torebek damskich, klap w teczkach, przy nakładaniu ornamentów.
- zawijanie odkryte – rodzaj zawijania, w którym krawędź zawiniętego elementu jest
widoczna na elemencie spodnim. Zawijanie odkryte stosuje się przy zawijaniu korpusów
w teczkach, oraz klapach w portfelach, portmonetkach.

Liniowanie – polega na wyciskaniu na brzegach trwałych linii, w celu nadania im

estetycznego wyglądu. Liniowanie odbywa się na zimno i gorąco. Efekt liniowania zależy od
temperatury nagrzewania liniarek, rodzaju garbowania skór, sposobu wykończenia lica oraz
od wielkości liniowanych elementów. Skóry o wyprawie roślinnej poddaje się łatwo
liniowaniu i do uzyskania odpowiedniego efektu, liniarkę podgrzewa się do temperatury
55÷60

0

C. W celu uzyskania wyraźnej linii na powierzchni skory garbowania chromowego

przy wyższej temperaturze liniarki 80 ÷90

0

C, trzeba użyć większego nacisku.

Lamowanie – polega na obszyciu brzegów elementów wąskim paskiem materiału

łączonych maszynowo.

4.2.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Jakie przeznaczenie użytkowe mają walizy?
2. Jakie przeznaczenie użytkowe mają torby podróżne?
3. Z jakiego materiału mogą być wykonane torby gospodarcze?
4. Jakie przeznaczenie mają różne paski?
5. Jak dzielą się paski?
6. Jakie rozróżniamy rodzaje torebek damskich?
7. Z jakich materiałów mogą być wykonane torebki damskie?
8. Jakie znasz techniki montażu wyrobów kaletniczych?
9. Jakie przeznaczenie użytkowe mają teczki?
10. Jakie znasz sposoby wykończania brzegów wyrobów?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

19

4.2.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Mając torebkę np. wizytową, dokonaj charakterystyki i zakwalifikuj ją do odpowiedniej

grupy asortymentowej.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) odszukać w materiale dydaktycznym informacje na temat charakterystyki wyrobów

kaletniczych,

2) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i higieny pracy w warsztatach lub

w pracowni technologicznej gdzie będzie realizowane ćwiczenie,

3) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
4) przygotować torebkę,
5) przygotować przykładową charakterystykę innego wyrobu,
6) porównać charakterystykę z normą,
7) zakwalifikować wyrób do odpowiedniej grupy,
8) zaprezentować wykonane ćwiczenie.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

przykładowa charakterystyka wyrobów,

−

torebka damska wizytowa,

−

przybory do pisania,

−

dzienniczek praktyk,

−

norma branżowa,

−

literatura z rozdziału 6.

Ćwiczenie 2

Dobierz sposób i wykonaj wykończenie brzegów w saszetce męskiej ciętej do kantu

wykonanej ze skóry garbowania chromowego.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) odszukać w materiale dydaktycznym informacje na temat wykańczania brzegów,
2) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i higieny pracy w warsztatach lub w zakładzie,

gdzie będzie realizowane ćwiczenie,

3) założyć odzież ochronną,
4) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
5) przygotować środki do wykończenia brzegów saszetki,
6) wykonać wykończenie brzegów,
7) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
8) podzielić się uwagami z innymi.

Wyposażenie stanowiska pracy:

– wyrób (saszetka męska),
– środki do wykończenia brzegów( farby),
– przybory do barwienia (gąbka lub pędzel),
– dzienniczek praktyk,
– literatura z rozdziału 6.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

20

Ćwiczenie 3

Wykonaj liniowanie na zimno brzegów paska męskiego ze skóry garbowania roślinnego.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) odszukać w materiale dydaktycznym informacje na temat liniowania,
2) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i higieny pracy w warsztatach lub w zakładzie,

gdzie będzie realizowane ćwiczenie,

3) założyć odzież ochronną,
4) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
5) przygotować pasek męski,
6) przygotować liniarkę,
7) wykonać liniowanie,
8) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
9) podzielić się uwagami z innymi.

Wyposażenie stanowiska pracy:

– wyrób (pasek męski),
– środki do wykończenia brzegów( liniarka),
– próbki skór,
– dzienniczek praktyk,
– literatura z rozdziału 6.

4.2.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1)

określić przeznaczenie użytkowe wyrobów?

¨

¨

2)

dokonać podziału pasków?

¨

¨

3)

określić rodzaj materiału na torbę gospodarczą ?

¨

¨

4)

wymienić rodzaje torebek damskich?

¨

¨

5)

wymienić wyroby jakie można wykonać z odpadu skór?

¨

¨

6)

wymienić sposoby wykończenia brzegów wyrobów?

¨

¨

7)

określić przeznaczenie etui ?

¨

¨

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

21

5. SPRAWDZIAN OSIĄGNIĘĆ

INSTRUKCJA DLA UCZNIA

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań dotyczących charakteryzowania wyrobów kaletniczych. Wszystkie

pytania są pytaniami wielokrotnego wyboru.

5. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi:

– w pytaniach wielokrotnego wyboru zaznacz prawidłową odpowiedź znakiem X

(w przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie
ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową).

6. Odpowiedzi udzielaj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję

z wykonanego zadania.

7. Trudności mogą przysporzyć Ci zadania: 1, 15, 18, gdyż są one na poziomie trudniejszym

niż pozostałe.

8. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie

na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.

9. Na rozwiązanie testu masz 45 min.

Powodzenia

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

22

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Do ochrony brzegów portfela można zastosować

a) półkółko.
b) pukiel.
c) narożnik.
d) klamrę.

2. Urządzenie zamykające wyrób przed przypadkowym otwarciem to

a) karabińczyk.
b) antabka.
c) sprzączka kaletnicza.
d) zamek kaletniczy.

3. Część składowa wyrobu kaletniczego zamykająca dostęp do jego wnętrza to

a) podklapa.
b) grzbiet.
c) kiedra.
d) klapa.

4. Który z wymienionych poniżej wyrób kaletniczy przeznaczony jest do celów szkolnych?

a) Torba.
b) Neseser.
c) Tornister.
d) Aktówka.

5. Wyrób kaletniczy wykonany z odpadów skór to

a) pasek męski.
b) etui na klucze.
c) torebka damska.
d) portmonetka z folii.

6. Kieszeń naszyta na zewnętrznej ściance wyrobu kaletniczego to

a) kieszeń wewnętrzna.
b) kieszeń wpuszczana.
c) kieszeń zewnętrzna.
d) kieszeń ozdobna.

7. Łączenie części składowych wyrobów za pomocą nitów to

a) sklepywanie.
b) nitowanie.
c) zbijanie.
d) zaciskanie.

8. Wyroby o małych wymiarach wykonane ze szlachetnych skór i tkanin zdobionych

biżuterią to wyroby

a) gospodarcze.
b) młodzieżowe.
c) wyjściowe.
d) balowe.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

23

9. Na rysunku przedstawiony sposób wykończenia brzegów wyrobów to

a) zawijanie.
b) kiedrowanie.
c) lamowanie.
d) ścienianie.

10. Materiał wypełniający wnętrze rączki to

a) wkład.
b) uszczelka.
c) filc.
d) wata.

11. Który z wymienionych wyrobów kaletniczych to typowy wyrób przeznaczony do pracy

w biurze?

a) Neseser.
b) Kufer.
c) Aktówka.
d) Plecak.

12. Przedstawiony na rysunku wyrób kaletniczy to

a) etui na płyty.
b) etui na kasety.
c) etui na długopisy.
d) etui na kosmetyki.

13. Wyrób kaletniczy przeznaczony do celów turystyki górskiej to torba

a) wyjściowa.
b) gospodarcza.
c) podróżna.
d) turystyczna.

14. Który z przedstawionych na rysunku wyrób kaletniczy posiada konstrukcję sztywną?

a) Torba gospodarcza.
b) Torba sakiewka.
c) Teczka
d) Kufer.

a) b) c) d)

15. Dolna zewnętrzna część wyrobu stykająca się całą powierzchnią z płaszczyzną podłoża to

a) biza.
b) dno.
c) spód.
d) bodno.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

24

16. Cześć składowa wyrobu dzieląca jego wnętrze to

a) wykrój.
b) przegroda.
c) przód.
d) podklapa.

17. Według sposobu łączenia wyroby kaletnicze dzielimy na

a) grupy.
b) rodzaje
c) sposoby.
d) systemy.

18. Normy branżowe dotyczą

a) nazw dodatków kaletniczych.
b) wykonywania czynności np: badań.
c) metody normowania czasu pracy.
d) metody normowania zużycia materiałów.

19. Uchwyt o różnych kształtach służący do trzymania i noszenia wyrobu to

a) przesuwka.
b) Kapel.
c) rączka.
d) listek.

20. W wyrobach z grubszych skór wykonanych do kantu brzegi elementów wykańcza się przez

a) zawijanie.
b) lamowanie.
c) apreturowanie.
d) barwienie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

25

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko ……………………………………………………..

Charakteryzowanie wyrobów kaletniczych

Zakreśl poprawną odpowiedź

Nr

zadania

Odpowiedź

Punktacja

1.

a

b

c

d

2.

a

b

c

d

3.

a

b

c

d

4.

a

b

c

d

5.

a

b

c

d

6.

a

b

c

d

7.

a

b

c

d

8.

a

b

c

d

9.

a

b

c

d

10.

a

b

c

d

11.

a

b

c

d

12.

a

b

c

d

13.

a

b

c

d

14.

a

b

c

d

15.

a

b

c

d

16.

a

b

c

d

17.

a

b

c

d

18.

a

b

c

d

19.

a

b

c

d

20.

a

b

c

d

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

26

6. LITERATURA

1. Borzeszkowski A. Borzeszkowski W. Persz T.: Obuwnictwo przemysłowe. Część I.

WSiP, Warszawa 1979

2. Christ J. W.: Kaletnictwo – Podręcznik technologii dla ZSZ. WSiP, Warszawa 1991
3. Dobrosz K., Matysiak A.: Tworzywa sztuczne. Materiałoznawstwo i przetwórstwo.

WSiP, Warszawa 1994

4. Hansen A.: Bezpieczeństwo i higiena pracy. WSiP, Warszawa 1998
5. Napora S.: Galanteria ze skóry i tworzyw sztucznych. WPLiS, Warszawa 1962
6. Persz T.: Materiałoznawstwo dla techników przemysłu skórzanego. WSiP, Warszawa

1992

7. Persz T.: Materiałoznawstwo dla zasadniczych szkół skórzanych. WSiP, Warszawa 1997
8. Persz T.: Analiza techniczna w przemyśle skórzanym. WPLiS, Warszawa 1967
9. Praca zbiorowa.: Tworzywa sztuczne w przemyśle obuwniczym. WN-T, Warszawa 1971
10. www.paco-cases.pl/ spec/SPEC_old/alarm.jpg
11. www.vip-firma.com.pl/ rysunki/pucinni1800.jpg
12. www.blog.portfelik.pl/.../uploads/2007/08/11.jpg
13. www.finpap.poznan.pl/ sklep/gfx/g930270.jpg
14. www.bagsport.pl/images/big_pro/14.jpg
15. www.ikea.com/ms/pl_PL/img/torba_279.jpg
16. www.akart.com.pl/ zdj/114.jpg
17. www.vipfirma.com.pl/rysunki/torebki.jpg
18. www.grg.com.pl/Pasek_7483.jpg
19. www.gazetamsp.pl/.../Portfele%20big%20www.jpg
21. warin.pl/sklep/
22. www.studiosiedem.com/.../9310103.jpg