Urazy tkanek

miękkich

Rany

Rana jest przerwaniem ciągłości tkanek

pod wpływem urazu

Czynniki uszkadzające to uraz:

• Mechaniczny
• Termiczny
• Chemiczny
• Energia promienista

Podział ran

Pod względem:

• mechanizmu urazu
• czystości
• głębokości

Rodzaje ran

(mechanizm uszkodzenia)

• Otarcie naskórka

– uraz działa równolegle lub stycznie

do powierzchni skóry.

• Stłuczenie

– wylew śródskórny, bez uformowanego krwiaka.

• Rana cięta

– uraz jest zadany ostrym narzędziem, brzegi rany są

gładkie, równe, bez widocznych obumarłych tkanek. Obficie krwawi.
Goi się najszybciej ze wszystkich ran.

(brzucha)

• Rana rąbana

– jest podobna do ciętej, ale większa i głębsza.

Widać uszkodzone tkanki. Towarzysza jej obrażenie głębiej
położonych tkanek.

• Rana szarpana

– przedmiot, który ją powoduje rozrywa tkanki.

Brzegi są nierówne ze zniszczonymi tkankami.

Rodzaje ran

• Rana tłuczona

– jest zadana tępym narzędziem, działającym

prostopadle do powierzchni tkanek. Brzegi są nierówne ze
zmiażdżonymi tkankami. Krwawienie jest zwykle skąpe.

• Rana miażdżona

– jest zadana przedmiotem o dużej masie.

Towarzyszy jej rozległa martwica otaczających tkanek. Krwawienie
jest zwykle małe.

• Rana kłuta

– jest zadana długim, wąskim narzędziem. Otwór

zewnętrzny jest mały. Może drążyć do narządów wewnętrznych.

• Rana płatowa

– rana jest zadana narzędziem działającym

ukośnie do powierzchni skóry. Płat może być uszypułowany.
Ukrwienie płata zależy od szerokości szypuły.

• Rana postrzałowa

– rana ślepa lub na przestrzał. Uszkodzenie

dotyczy kanału rany jak również otaczających tkanek. Stopień
uszkodzenie zależy głównie od prędkości pocisku.

• Rana kąsana

– może być zadana przez zwierzę lub człowieka.

Goją się źle i mogą prowadzić do poważnych powikłań.

• Rana zatruta

– powstaje na skutek ukąszenia przez żmiję lub

owada.

• Rana z ubytkiem skóry

– towarzyszy jej ubytek skóry. Wymaga

pokrycie przeszczepem skóry lub płatem przesuniętym.

Rodzaje ran

(ryzyko zakażenia)

• Rana czysta

– nie ma objawów zakażenia rany i ryzyko

zakażenia jest niskie, np. rany po strumektomii, mastektomii

• Rana skażona

– nie ma objawów zakażenia rany, ale ryzyko

zakażenia jest wysokie, np. rany po zabiegach z otwarciem
przewodu pokarmowego lub dróg żółciowych.

• Rana zakażona

– rana z objawami zakażenia, np. urazowe rany

zastarzałe.

• Rana zastarzała

– rana, która nie została zaopatrzona przez

12-24 godziny

Rodzaje ran

(głębokość)

• Otarcia i zadrapania

-

uszkodzeniu ulega jedynie naskórek

i powierzchowne warstwy skóry właściwej.

• Rany powierzchowne

– nie przekraczają tkanki podskórnej.

• Rany głębokie

– uszkodzenie przekracza tkankę podskórną.

Rodzaje ran

• Rany proste

-

dotyczą przeważnie powłok (zawsze ocena czy nie

penetrują głębiej)

• Rany złożone

– ranie towarzyszy uszkodzenie ścięgien, kości,

stawów, nerwów, naczyń, jam ciała, narządów wewnętrznych.

• Rany powikłane

– ranie towarzyszy, zakażenie, ropień, ropowica

przyranna.

Zakażenia ropne

• Zastrzał

-

ropne zakażenie dłoniowej powierzchni palca;

skóry, tkanki podskórnej, ścięgnisty, stawowy.

• Zanokcica

– ropne zakażenie wału paznokciowego.

• Czyrak

–

ropne zakażenie mieszka włosowego.

• Ropień sutka

Leczenie

– chirurgiczne.

Zakażenia ropne

Powierzchowne

Rozlane

Ograniczone

Ropotok Ropniak

Głębokie

Rozlane

Ograniczone

Ropowica Ropień

Tam gdzie dobre ukrwienie tam dobre gojenie.

Nie ma gojenia, gdy zakażenie.

Nie szyjemy pod napięciem.

Wycinamy oszczędnie (łatwiej wyciąć niż dokonać rekonstrukcji).

Kto gęsto szyje, ten często pruje.

Duży chirurg - duże cięcie, mały chirurg – małe cięcie.

Leczenie

ran

(podstawowe zasady)

• Zatamowanie

krwawienia

:

-

ucisk na miejsce krwawiące (nie wata, nie lignina)

-

krwawienie tętnicze – ucisk ręką na tętnicę doprowadzającą krew

do danego obszaru.

t. ramienna -

w rowku m. dwugłowego

t. udowa - w pachwinie

t. pachowa - w dole pachowym

• Zabezpieczenie rany przed wtórnym zakażeniem:

-

ranę przemyć solą fizjologiczną, okolicę rany spirytusem, założyć

jałowy opatrunek.

Pierwsza

pomoc

• Unieruchomienie

– zmniejsza ból, działa p. bólowo, zabezpiecza

przed wtórnym urazem, fizjologiczne ustawienie kończyny.

• Złagodzenie bólu

– unieruchomienie, elewacja kończyny, leki

p. bólowe, najlepiej parenteralnie.

• Amputacja urazowa

– kikut bliższy – jałowy opatrunek,

część amputowana – obłożyć wodą z lodem (+2 do+4 st.C).

Pierwsza pomoc

• Znieczulenie

– nasiękowe, rzadziej przewodowe (Obersta).

Lignokaina 1%-

2%, + Bupiwakaina (przedłuża czas znieczulenia),

+ Adrenalina (ischemia, zmniejszenie krwawienia; nie stosować
adrenaliny na palce, nos, małżowinę uszną).

• Oczyszczenie ran

-

obfite przepłukanie solą fizjologiczną

lub wodą utlenioną.

• Tamowanie krwawienia

– uniesienie kończyny, ucisk,

koagulacja, podwiązanie naczynia.

• Usunięcie ciał obcych

-

złe gojenie, ryzyko infekcji.

Leczenie ran

• Wycięcie zmiażdżonych i martwych tkanek

• Szycie rany

-

bez napięcia, nie za gęsto, nie za mocno, skóra

szew niewchłanialny, tkanka podskórna szwy wchłanialne (3-0, 4-0).

• Leczenie zakażenia

- posiew z rany.

• Ocena ukrwienia, unerwienia, ruchów czynnych

- bardzo

ważne na początku leczenia.

Leczenie ran

• Wycięcie rany
• Rozcięcie rany
• Zeszycie rany

- pierwotne

– natychmiast po urazie (szew pierwotny)

- pierwotne odroczone

– 3-4 dni po urazie (szew pierwotny

odroczony)

-

wtórne – po ustąpieniu zakażenia (szew wtórny rany)

Kiedy nie szyjemy rany?
• po upływie 6 godz. od urazu (wyjątek głowa)
• rany powikłane
• po ugryzieniu przez człowieka, psa

Leczenie

ran

Leczenie ran

• Otarcie naskórka

– na twarzy, szyi, rękach, nogach – leczenie

na otwarto. Inne okolice jałowy opatrunek, nie zmieniać zbyt często.

Obowiązuje profilaktyka p. tężcowa.

• Rany drążące do mięśni

– szerokie rozcięcie lub wycięcie.

Wycięcie tkanek martwych, szycie powięzi (?). Drenaż. Elewacja

kończyny, antybiotyk. Codziennie opatrunek. Obserwacja pod kątem

zakażenia beztlenowcami.

• Rana z uszkodzeniem ścięgien

– leczenie w szpitalu, często

w warunkach sali operacyjnej. Bardzo ważne wczesne rozpoznanie

uszkodzenia ścięgien zginaczy i prostowników.

Leczenie ran

Rana z uszkodzeniem nerwów

– bardzo ważne wczesne

rozpoznanie uszkodzenia nerwów (rekonstrukcja?)



N. łokciowy – niemożność przywiedzenia kciuka do wskaziciela,
przywodzenie i odwodzenie palców jest niemożliwe
(ręka szponista).

 N. promieniowy

– niemożność wyprostowania palców i nadgarstka

(ręka opadająca)



N. pośrodkowy – niemożność zgięcia w stawach
międzypaliczkowych bliższych, niemożność zgięcia kciuka

i wskaziciela we wszystkich stawach
(ręka błogosławiąca)

Leczenie

ran

• Ugryzienie przez psa

– rany nie szyjemy, ew. szew pierwotny

odroczony (dociągamy po 3-4 dniach). Unieruchomienie, antybiotyk.
Pamiętać o wściekliźnie. Obowiązuje profilaktyka p. tężcowa.

• Stłuczenie

– na skutek urazu nie doszło do uszkodzenia skóry,

kości i innych narządów. Unieruchomienie (ale nie za długo,
szczególnie u osób starszych). Rtg w zależności od wskazań.

• Podbiegnięcie krwawe

– uszkodzenia nn. krwionośnych, bez

uformowanego zbiornika. Maść z heparyną.

• Krwiak

-

uszkodzenia nn. krwionośnych, z uformowanym

zbiornikiem. Duże, objawy uciskowe wymagają odbarczenia.
Drenaż jak najkrócej – ryzyko infekcji. Zropiały krwiak – nacięcie
i drenaż do czasu ustąpienia wysięku ropnego.

• Rychłozrost

– gojenie pierwotne.

• Ziarninowanie

– gojenie wtórne.

• Odroczone zamknięcie

– gojenie pierwotne odroczone.

• Przeszczepy skóry

• Płaty przesunięte

O procesie gojenia decyduje rodzaj rany, pierwsza pomoc,

prawidłowe zaopatrzenie chirurgiczne.

Gojenie ran

Gojenie przez rychłozrost

• Brzegi rany zbliżone przez szwy, zszywki, itp.

Odroczone zamknięcie ran

• Rana pozostawiona przez kilka dni otwarta
• Szycie rany po upewnieniu się, że nie ma cech infekcji
• Blizna wewnątrz rany

Gojenie przez ziarninowanie

• Rana nie szyta, goi się przez obkurczenie z

wytworzeniem blizny

Płaty rotacyjne

Płaty rotacyjne

Mechanizmy

uczestniczące w gojeniu ran

• naskórkowanie

• obkurczanie

• odkładanie tkanki łącznej

Fazy gojenia się rany

1.

Faza zapalna/wysiękowa

2. Ograniczenie procesu zapalnego

3. Faza proliferacji

4. Faza przebudowy

Faza wysiękowa

Miejscowa reakcja zapalna

– nieswoista

reakcja na uraz
• Przekrwienie czynne w otoczeniu tkanek

uszkodzonych

• Wzmożona przepuszczalność naczyń

włosowatych

• Napływ granulocytów obojętnochłonnych,

limfocytów i monocytów

Ograniczanie procesu

zapalnego

• Oczyszczanie rany
• Dominują makrofagi
• Czas trwania 4-7 dni (w ranie

niepowkłanej)

Faza proliferacyjna

Właściwa faza gojenia

• W ranie pojawiają się fibroblasty

(największa aktywność przez ok. 6
tygodni)

– Wytwarzanie kolagenu
– Tworzenie blizny

• Epitelializacja

Faza przebudowy

• Porządkowanie struktury kolagenu –

wzdłuż linii największych napięć

• Przebudowa blizny i wzrost wytrzymałości

mechanicznej

• Początek ok 3 tygodni po urazie
• Blizna w swoim ostatecznym kształcie

tworzy się około 12 miesięcy

• Gojeniu ran sprzyjają:

- dobre ukrwienie,

-

brak zakażenia,

-

brak ciał obcych,

- brak martwych tkanek,

-

dobre przyleganie brzegów rany.

Gojenie ran

• Gojenie ran utrudniają:

Czynniki miejscowe:

- niedokrwienie tkanek,

-

zakażenie rany i otoczenia,

-

obecność ciał obcych i martwych tkanek,

-

oddalenie brzegów rany.

Gojenie ran

• Gojenie ran utrudniają:

Czynniki ogólne:

-

wstrząs,

-

niedokrwistość,

-

niedobiałczenie,

-

niedobór witamin (głównie C),

-

niedożywienie,

- wyniszczenie,

- chemioterapia,

- radioterapia,

- sterydoterapia.

Gojenie ran

• Rozejście rany

-

na skutek zakażenie, ciała obcego, krwiak,

zbyt wczesne usunięcie szwów, czynniki ogólne.

• Krwawienie

z rany

– zsunięcie podwiązki, zaburzenia hemostazy.

• Krwiak w ranie

– zła hemostaza, opróżnienie, drenaż.

• Ropień w ranie

– zakażenie krwiaka, złe oczyszczenie rany.

Opróżnienie, drenaż.

• Blizna przerostowa

– nadmierny rozrost tkanki łącznej

(skłonności osobnicze, zbyt duże napięcie zszytej rany).

Powikłania gojenia ran

Oparzenia

Głębokość oparzenia

• Oparzenie I stopnia

: tylko naskórek; zaczerwienienie, goi się bez

blizny

• Oparzenie II stopnia

:

-

powierzchowne (IIA): cała grubość naskórka i powierzchowne

warstwy skóry właściwej, pęcherze, niewielkie blizny.

-

głębokie (IIB): cała grubość naskórka i skóra właściwa, bez

przydatków; pozostawia rozległe blizny.

• Oparzenie III stopnia

: głębsze warstwy skóry.

Oparzenia pośredniej grubości skóry (I i IIA) – goją się samoistnie.
Oparzenia pełnej grubości skóry (IIB i III) – wymagają pokrycia
przeszczepem.

Oparzenia

Rozległość oparzenia

Reguła „9”. Głowa, kk górna 9%; kk dolna 18%; tułów 36%;
lub ręka chorego 1%.

Hospitalizacja jest niezbędna, gdy:

Oparzenie II stopnia > 10%, wszystkie oparzenia III stopnia, oparzenia
elektryczne, twarzy, oczu, uszu, rąk, stóp, krocza, dróg oddechowych.

Na przeżycie istotny wpływ mają:

• Wiek > 60 lat
• Oparzenie głębokie > 40%
• Oparzenie dróg oddechowych.

Patofizjologia choroby oparzeniowej

Hipowolemia

Wstrząs oparzeniowy jest wstrząsem oligowolemicznym
Utrata wody drogą parowania (ml/h): 25+pow.oparzenia (%) x
pow.ciała w m

2

Katabolizm

Dobowe zapotrzebowanie 6000-

8000 kcal/dobę.

25 kcal x m.c. (kg) + 40 kcal x % oparzonej powierzchni

Zakażenie

Najczęstsza przyczyna zgonów u oparzonych (ryzyko posocznicy)

Leczenie oparzeń

Miejscowe

Na miejscu wypadku: chłodzenie wodą, jałowy opatrunek.
W szpitalu:
• leczenie bez opatrunku – twarz, krocze, pośladki (I, IIA)
• leczenie przy użyciu opatrunków – pozostałe okolice (I, IIA)

• wczesna nekrektomia

i pokrycie rany auto, allo lub kseno

przeszczepami (IIB, III).

- jednoetapowo
-

wieloetapowo (< 30% pow. ciała w 1.etapie, kolejne etapy co 2-4 dni,

leczenie powinno być ukończone do 10. doby od urazu)

Najczęściej stosujemy przeszczepy pośredniej grubości; na twarz
przeszczep pełnej grubości skóry.
Leczenie operacyjne przykurczów wykonujemy najwcześniej po upływie
6-

12 miesięcy od urazu (gdy pełna stabilizacja i dojrzałość blizny)

Leczenie oparzeń

Ogólne

Płynoterapia:

Reguła Parkland

: 4ml x m.c. (kg) x % oparzonej powierzchni

Reguła Brooka

: 2ml x m.c. (kg) x % oparzonej powierzchni

W 1. dobie w ciągu pierwszych 8 godzin 50% objętości,
Przetaczamy roztwory krystaloidów, pod kontrolą diurezy (30-50ml/godz.)

Walka z zakażeniem:
Miejscowe, antybiotykoterapia

Walka z katabolizmem:
Żywienie doustne, dojelitowe, pozajelitowe (25% białko, 75% węglowodany,
tłuszcze)

Oparzenia elektryczne

• W przypadku zatrzymania krążenia – ABC
• Martwica tkanek i mięśni, hiperkaliemia, hemoglobimuria, mioglobinuria.

zapobieganie niewydolności nerek: forsowanie diurezy (70-100ml/h),

zwalczanie kwasicy (dwuwęglany), hiperkaliemii (furosemid, glukoza

z insuliną, wlewki z Resonium)

• Ryzyko zaburzeń rytmu serca.
• Rozległa, okrężna martwica – fasciotomia.
• Wczesna nekrektomia, pokrycie ubytków przeszczepami.

Oparzenia chemiczne

Kwas

– powstaje martwica skrzepowa

Zasada

– powstaje martwica rozpływna

Obfite spłukanie bieżącą wodą (30min.)
Dalsze postępowanie zależy od stopnia oparzenia, postępowanie jak
w oparzeniach termicznych

Odmrożenia

Patofizjologia

• Gromadzenie kryształków lodu w komórkach
• Zaburzenia krzepnięcia
• Uwalnianie mediatorów

Objawy

I stopień – bóle, kłucia
II stopień – obrzęki, pęcherze
III stopień – martwica skóry i tkanek leżących głębiej

Leczenie

Ogrzewanie, jałowy opatrunek, nie nacierać zmian, nie masować, nie
smarować maściami, gorącą wodą, termoforem, nie pić alkoholu.
Ciepłe kąpiele, unikanie ucisku, leki przeciwzakrzepowe, rozszerzające
naczynia, z amputacją nie należy się spieszyć (samoistna demarkacja)

Terminologia

Uodpornienie czynne

Anatoksyna (szczepionka)

– podajemy antygen.

Uodpornienie bierne

Antytoksyna (immunoglobulina)

– podajemy przeciwciało.

Tężec

• Choroba układu nerwowego o ostrym przebiegu wywołana neurotoksyną

bakteryjną, dochodzi do zwiększonego napięcia i silnych skurczów mięśni
szkieletowych.

• Laseczka tężca, beztlenowa, G-dodatnia, produkuje egzotoksynę

(tetanospazminę).
Po namnożeniu w ranie bakterie wydzielają do krwi neurotoksynę, która

drogą nn. obwodowych dostaje się do rogów przednich rdzenia

kręgowego, gdzie znosi hamujący wpływ neuroprzekaźników na napięcie

mm. szkietowych.

• Rezerwuar i drogi przenoszenia– p. pokarmowy zwierząt, do zakażenia

dochodzi przez zanieczyszczenie ziemią zranionej skóry.

• Przetrwalniki bakterii mogą być w ziemi przez wiele lat. Namnażają się

w ranie (nie rozprzestrzeniają się w organizmie).

Tężec

Objawy

• Występują w okresie od 3 dni do 3 tygodni.

• Zwiastuny: pocenie, niepokój, bóle głowy, mrowienie w ranie.

• Objawy: napięcie mm. żwaczy, sztywność karku,

szczękościsk.

Tężec

POSTAĆ

• Lekka – szczękościsk, uśmiech sardoniczny, poj. przykurcze.

• Umiarkowana – j.w. + dysfagia, sztywność.

• Ciężka – j.w. + uogólnione skurcze mięśni, niewydolność krążeniowo-

oddechowa.

Tężec

PROFILAKTYKA PIERWOTNA

Szczepienia podstawowe obowiązkowe:

Szczepionka skojarzona przeciwko błonicy, tężcowi i krztuścowi) lub DT
a) pierwsza dawka: 7.

–8. tydzień życia

b) druga dawka: po 6

–8 tygodniach od podania pierwszej dawki

c) trzecia dawka: po 6

–8 tygodniach od podania drugiej dawki

d) czwarta dawka: 16.

–18. miesiąc życia

e) DTaP: 6. rok życia
f) Td: 14. rok życia
g) Td: 19. rok życia lub ostatni rok nauki szkolnej.

PROFILAKTYKA WTÓRNA (PO ZRANIENIU)

• Osoba nie szczepiona, niekompletnie, brak dokumentacji

Ryzyko małe – anatoksyna i kontynuacja szczepienia podstawowego.

Ryzyko duże – antytoksyna, anatoksyna i kontynuacja szczepienia

podstawowego.

• Szczepienie podstawowe lub przypominające < 5 lat temu

Ryzyko małe – immunoprofilaktyka niepotrzebna

Ryzyko duże – immunoprofilaktyka niepotrzebna ew. 1 dawka

anatoksyny

Szczepienie podstawowe (kontynuacja)

– 0, 1, 6 miesięcy podskórnie, szczepionka

monowalenta

(T) lub skojarzona (przeciwko tężcowi i błonicy (Td).

Dawki przypominające – co 10 lat (min co 5 lat).

PROFILAKTYKA WTÓRNA (PO ZRANIENIU)

• Szczepienie podstawowe lub przypominające 5 - 10 lat temu

Ryzyko małe – 1 dawka anatoksyny

Ryzyko duże – 1 dawka anatoksyny

• Szczepienie podstawowe lub przypominające > 10 lat temu

Ryzyko małe – 1 dawka anatoksyny

Ryzyko duże – 1 dawka anatoksyny + antytoksyna

Tężec

RYZYKO ZACHOROWANIA

• Ryzyko małe

–

świeże, mało zabrudzone rany, bez martwych tkanek

• Ryzyko duże

–

rany mocno zanieczyszczone, zmiażdżone, martwe tkanki, opracowane

ponad 24 godz. wcześniej, postrzałowe, miażdżone, zabrudzone ziemią
lub odchodami.

Tężec

• Opracowanie rany!

Zgodnie z wytycznymi chirurgicznymi w celu minimalizacji ryzyka

rozwoju warunków beztlenowych w obrębie rany. Poważnym

błędem jest stosowanie tylko szczepień.

• Leczenie objawowe rozwiniętego tężca.

• Antybiotykoterapia

Nie jest przewidziana, nie wykazano jej skuteczności.

Wścieklizna

• Odzwierzęca ostra choroba wirusowa, przebiega pod postacią

zapalenia ośrodkowego układu nerwowego.

• Czynnik etiologiczny: wirus z grupy Rhabdoviridae (namnaża się w

mięśniach – motoneurony – oun – nerwy obwodowe – tkanki obwodowe).

• Okres wylęgania 9 dni – 19 lat średnio 3 miesiące).

• Źródła zakażenia: lis, pies, kot, wilk, kuna, borsuk, wiewiórka, nietoperz.

• Wirus jest w ślinie i tk. nerwowej chorego zwierzęcia.

• Do zakażenia dochodzi na skutek pokąsania i oślinienia błon śluzowych

lub uszkodzonej skóry. Możliwa jest droga kropelkowa od nietoperza.

Wścieklizna

Objawy

Występują w okresie ok. 3 miesięcy od pogryzienia.

Mrowienia wokół miejsca ugryzienia, nudności, gorączka, bóle karku.
Po kilku dniach znaczne pobudzenie, ślinotok, wodowstręt, kurcze mięśni,
zgon po ok. tygodniu.

Wścieklizna

ZAPOBIEGANIE I ZWALCZANIE

• Szczepienie zwierząt.

• Właściwy nadzór epidemiologiczny nad ogniskami wścieklizny.

• Szczepienie ludzi.

Szczepionka

– aktualnie wirus jest namnażany w hodowlach

komórkowych i tkankowych (nie ma tkanki nerwowej, nie ma powikłań

neurologicznych. Kiedyś zawiesina mózgów i rdzeni przedłużonych

królików zakażonych wirusem wścieklizny, potem oseski mysie (w płodzie
nie ma mieliny), zarodki kacze.

Podajemy domięśniowo lub głęboko podskórnie.

Wścieklizna

PROFIKALKTYKA PRZEDEKSPOZYCYJNA

• U kogo? U osób z potencjalnym ryzykiem ekspozycji na wirusa.

Lekarze i technicy weterynarii, myśliwi, policjanci, strażacy, listonosze,
dużo podróżujący?, dzieci?

• Szczepienia – schemat podstawowy: 0, 7, 28 dzień, potem: po roku
i co 5 lat lub co 2-5 lat.

Wścieklizna

PROFIKALKTYKA POEKSPOZYCYJNA

• U kogo? U osób mających kontakt ze zwierzęciem chorym

lub podejrzanym o zachorowanie na wściekliznę.

• Kategoria I

– dotykanie lub karmienie zwierząt oślinienie nienaruszonej

skóry. Nie było ekspozycji śluzówki na materiał zakaźny.

Nie wymaga żadnej profilaktyki.

Wścieklizna

Kategoria II

– pogryzienia bez naruszenia całej grubości skóry właściwej.

dotykanie lub karmienie zwierząt oślinienie nienaruszonej skóry.

Oślinienie uszkodzonej skóry.

Wymaga podania szczepionki (immunizacji czynnej)
- osoby szczepione: 0, 3.
- osoby nie szczepione: 0, 3, 7, 14, 28.

Kategoria III

– pogryzienia przez całą grubości skóry właściwej.

Oślinienie błony śluzowej lub rany na skórze.

Wymaga podania szczepionki i immunoglobuliny (immunizacji czynno-

biernej)

- osoby szczepione: 0, 3.
- osoby nie szczepione: 0, 3, 7, 14, 28.
• - immunoglobulina ludzka lub końska (do 7 dni po szczepieniu).

Wścieklizna

Zwierzę

znane, bez objawów obserwujemy przez 10 dni (w Polsce 15 dni),

jeżeli nie objawów wścieklizny profilaktyka poekspozycyjna może być
odłożona, lub szczepienie może być przerwane. Podobnie jeśli sekcja i
badanie mózgu nie wykazały wirusa.

Jeżeli

zwierzę

jest zdrowe a podczas obserwacji objawy choroby

–

rozpoczynamy szczepienia.

Zwierzę

wściekłe, dzikie, nieznane, niebadane – od razu szczepienia.

Opracowanie rany.

Oczyszczenie pod bieżącą wodą, zdezynfekowane, opracowanie

chirurgiczne, rany nie szyjemy, jeżeli jest to konieczne, to ostrzykujemy
ją immunoglobuliną przeciw wściekliźnie.

Zgorzel gazowa

• Zakażenie bakteriami beztlenowymi.
• Duże ryzyko przy ranach głębokich, drążących do mięśni, z martwicą.

Objawy

Dysproporcja między zmianami miejscowymi (trzeszczenie, obrzęk,
zasinienie, niewielka ilość posokowatej wydzieliny) a stanem ogólnym
(zaburzenia świadomości, zaburzenia oddechowe, wstrząs, niewydolność
wielonarządowa).

Leczenie

Najważniejsze jest szerokie rozcięcie rany, kontrola głębokości penetracji
rany. Otwarcie wszystkich zachyłków.
Antybiotyk, początkowo empirycznie, potem zgodnie z posiewem.
Dalsze leczenie objawowe.

Krwiak podpaznokciowy

– nakłucie płytki paznokciowej gorącym

spinaczem biurowym, ewakuowania krwiaka.

Wbity haczyk wędkarski

– przekłuć skórę i odciąć grot.

Szczególne sytuacje

ISTOTNE

• zabieg w miejscu przystosowanym do tego

– stół
– oświetlenie
– dostępność koagulacji
– zestaw narzędzi i szwów

• zabieg w warunkach jak najbardziej jałowych

• KONIECZNA

pomoc pielęgniarki a czasami

drugiego chirurga

Przygotowanie miejsca

operowanego

• odpowiednie umycie roztworem

przeciwbakteryjnym

– alkoholowe
– niealkoholowe

• obłożenie pola jałowymi chustami

(czasami problematyczne)

Znieczulenie nasiękowe

• Lignocaina (1%, 2%) lub ewentualnie Bupiwakaina (lub obi)e

• dawka toksyczna Lignocainy – 7mg/kg m.c.

• 1% roztwór lignocainy - 10mg/ml

70 kg pacjent

– dawka toksyczna – 490 mg

– 49 ml Liognocainy 1%
– 25ml Lignocainy 2%

30 kg dziecko

– dawka toksyczna – 210mg

– 20ml Lignocainy 1%
– 10ml Lignocainy 2%

N

iewielkie rany i zakażenia palców

znieczulenie wiązek nerwów palca lub znieczulenie

okrężne (2% Lignocaina)

• krwiak podpaznokciowy
• oderwanie/odcięcie końca opuszki palca bez

odsłonięcia kości lub z odsłonięciem szczytu paliczka

• oderwanie paznokcia

• zanokcica
• zastrzał

• wrastający paznokieć