Farmakologia mięśni

szkieletowych

Katedra Biochemii Farmakologii i
Toksykologii Wydział Medycyny
Weterynaryjnej Uniwersytetu
Przyrodniczego we Wrocławiu

opracował

prof. dr Marcin Świtała

Materiały ćwiczeniowe z przedmiotu

Farmakologia weterynaryjna (ćw.3b/2012)

Podział leków znoszących lub zmniejszających

napięcie mięśni szkieletowych (miorelaxantia)

I . Leki znoszące napięcie mięśni szkieletowych

1. blokujące receptory nikotynowe (Nm) w płytkach motorycznych

-

leki wywołujące blok niedepolaryzacyjny receptora (D-tubokuraryna,

galamina, pankuronium, atrakurium)
-

leki wywołujące blok depolaryzacyjny receptora (suksametonium,

dekametonium)

2. przerywające przewodnictwo w nerwach ruchowych

-

leki miejscowo znieczulające (prokaina, lidokaina)

II . Leki zmniejszające napięcie mięśni szkieletowych

1.

o działaniu centralnym

(hamowanie przewodnictwa w interneuronach)

- diazepam
- gwajfenezyna (syn. eter glicerolo-gwajakolowy)
- metokarbamol
- baklofen
2.

o działaniu miotropowym (hamowanie uwalniane Ca z siateczki endoplaz-

- dantrolen

–matycznej)

Leki wpływające na cholinergiczne

przekaźnictwo synaptyczne w płytce

motorycznej

Budowa płytki motorycznej i mechanizm wywoływania

skurczu mięśnia poprzecznie prążkowanego

Leki wywołujące blok niedepolaryzacyjny

(konkurencyjny w stosunku do ACh)

D-tubokuraryna

galamina

pankuronium

atrakurium

inne: alkuronium, wekuronium, fazadinium (stosowane w medycynie
ludzkiej)

Leki wywołujące blok depolaryzacyjny

suksametonium

dekametonium

+

-

zmiana potencjału błonowego

+

działanie leków

kuraropodobnych

działanie

pseudokuraryn

-

brak depolaryzacji błony

BLOK NIEDEPOLARYZACYJNY

depolaryzacja

repolaryzacja

depolaryzacja błony

BLOK DEPOLARYZACYJNY

Na+ K+

Na+ K+

hyperkaliemia K+

Na+

Mechanizm działania:
• wywołują odwracalny kompetycyjny blok receptora Nm
ustalając stan spolaryzowania błony komórkowej
efektora -

mięśnia szkieletowego,

• blok ten mogą przełamać leki zwiększające stężenie
acetylocholiny w przestrzeni synaptycznej - inhibitory
acetylocholinesterazy np. neostygmina, edrofonium

Działanie:
Działanie zwiotczające obejmuje najpierw przednią część
ciała, potem tylnią, na końcu zwiotczeniu ulegają mięśnie
oddechowe i przepona.

Leki wywołujące blok niedepolaryzacyjny

(leki kuraropodobne)

Leki wywołujące blok niedepolaryzacyjny

(leki kuraropodobne)

Lek

czas dzia-
łania (min)

droga eliminacji

D-tubokuraryna

30

biotransformacja wątrobowa
70%, wydalanie nerkowe 30%

galamina

15

wydalanie nerkowe > 95%

pankuronium

60

wydalanie nerkowe 80%

atrakurium

10

spontaniczna hydroliza w
osoczu

Farmakokinetyka:

Zastosowanie:

Leki używane w chirurgii, głównie do wyłączenia
pracy mięśni oddechowych podczas operacji na
klatce piersiowej.

Działanie uboczne:

• spadek ciśnienia wywołany częściowym blokiem
receptorów Nn w zwojach wegetatywnych
(D-tubokuraryna, galamina)
• skurcz oskrzeli wywołany uwolnieniem histaminy
(D-tubokuraryna)

Leki wywołujące blok niedepolaryzacyjny

(leki kuraropodobne)

Mechanizm działania:

•wywołują odwracalny niekompetycyjny blok receptora Nm
ustalając stan depolaryzacji błony komórkowej efektora
•bloku tego nie mogą przełamać inhibitory AChE
(neostygmina)

Działanie:
U ssaków działanie zwiotczające poprzedzają najczęściej
drżenia mięśniowe,
u ptaków leki te wywołują skurcz mięśni szkieletowych

Leki wywołujące blok depolaryzacyjny

(pseudokuraryny)

Leki wywołujące blok depolaryzacyjny

(pseudokuraryny)

Farmakokinetyka:

Pseudokuraryny podobnie jak acetylocholina są rozkładane
przez cholinoesterazy. Ich hydroliza przebiega jednak wolniej.
Szybki rozkład suksametonium występuje u kota, konia, świnii,
natomiast wolną hydroliza leku zachodzi u psa i bydła

Lek

czas działania droga eliminacji

suksametonium

kot - 3 min.
koń - 8 min.
pies - 15 min.
bydło - 15 min.

szybka hydroliza przez
osoczowe cholino-
esterazy

dekametonium

15 -25 min.

wolniejsza hydroliza -
tylko w szczelinie
synaptycznej

Zastosowanie:
Stosowane obecnie jest tylko suksametonium.
Leki używane w chirurgii, u małych zwierząt do krótkich
zabiegów np. badań radiologicznych, przed tracheotomią
przy zabiegach ortopedycznych i zabiegach na klatce
piersiowej, u dużych zwierząt (koni) głównie do
unieruchomiania.

Działanie uboczne:
• bóle mięśniowe po zabiegach
• przedłużające się działanie (spadek aktywności esteraz)
• hyperkaliemia i zagrożenie pojawieniem się arytmii
• bradykardia (działanie muscarynopodobne leków)
• wzrost ciśnienia śródocznego
• rzadko - złośliwa hypertermia

Leki wywołujące blok depolaryzacyjny

(pseudokuraryny)

Leki obniżające napięcie mięśni o działaniu centralnym

Leki obniżające napięcie mięśni o działaniu centralnym

Są to środki o działaniu neurodepresyjne wykazujące silne działanie
miorelaksacyjne

Mechanizm działania miorelaksacyjnego związany jest z hamowaniem
odruchów wieloneuronowych wynikający najprawdopodobniej z hamowania
przewodnicdtwa w interneuronach, czyli tzw. neuronach wstawkowych.

Leki te należą do różnych grup farmakologicznych Zalicza się do nich :

1. Diazepam - pochodna benzodiazepiny

należąca do leków uspokajających

(omawianych na ćwicz 4), o działaniu przeciwlękowym używanych w wete-
rynarii

do uspokajania zwierząt, a także do przerywania drgawek padaczko-

wych

. Działanie miorelaksacyjne jest najczęściej efektem niepożadanym..

2. Gwajfenezyna - pochodna propandiolu o

dziłaniu neurodepresyjnym

używana w weterynarii w złożonej narkozie u koni, przeżuwaczy i psów.
Wywoływany przez ten lek efekt miorelaksacyjny ułatwia czynności
chirurgiczne

3. Metokarbamol

– stosowany u psów, kotów i koni w celu obniżenia napięcia

mięśni w stanach, które występują po urazach lub towarzyszą stanom
zapalnym

4. Baklofen

jest stosowany u psów i służy do zniesienia napięcia zwieracza

cewki moczowej które skutkiem jest mu zatrzymanie moczu

Inne środki (trucizny) zwiotczające m. szkieletowe. Działaniem swym
obejmują głównie procesy presynaptycznie

- tetrodotoksyna -

jad rybi środki hamujący miejscowo przewodnictwo

nerwowe poprzez blokadę kanału sodowego

- hemicholinium -

środek hamujący wychwyt choliny

-

jad pająka czarnej wdowy - środek hamujący syntezę acetylocholiny

-

antybiotyki aminoglikozydowe, nadmiar jonów Mg++- środki hamujące

wejście jonów Ca++ do zakończeń nerwowych

-

jad kiełbasiany,



-bungarotoksyna -

środki hamujące egzocytozę

acetylocholiny do przestrzeni synaptycznej

A.

Leki zwiotczające mięśnie szkieletowe

1.

wywołujące blok niedepolaryzacyjny

D-tubokuraryna, galamina, pankuronium
atrakurium

alkuronium, wekuronium, fazadinium

2. wywołujące blok depolaryzacyjny

suksametonium

dekametonium

Przegląd leków wpływających na napięcie mięśni szkieletowych.

(do kolokwium obowiązują leki podkreślone)

B . Leki zmniejszające napięcie mięśni szkieletowych

1.

o działaniu centralnym

gwajfenezyna, metokarbamol , baklofen

2. o działaniu miotropowym

dantrolen