1

Tradycyjne ujęcie zasobów

Teoria zasobowa: firma to zbiór zasobów i umiejętności

Ekonomia jako nauka o umiejętności podziału rzadkich dóbr

między liczne, wykluczające się cele wskazuje na ważną

cechę zasobów w ich tradycyjnym ujęciu:

OGRANICZONOŚĆ – RZADKOŚĆ

Tradycyjne ujęcie zasobów

NAJCZĘŚCIEJ WYRÓśNIA SIĘ ZASOBY:

NATURALNE

LUDZKIE i KAPITAŁOWE

NAJWIĘKSZE ZNACZENIE W EKONOMII MAJĄ

JEDNAK TZW. CZYNNIKI PRODUKCJI WŚRÓD

KTÓRYCH WYRÓśNIA SIĘ TRZY GRUPY, TJ.:

ZIEMIĘ, KAPITAŁ i PRACĘ ORAZ CZASEM

DODATKOWO PRZEDSIĘBIORCZOŚĆ

Strategia działania

Aby zasoby stały się podstawą stworzenia trwałej

przewagi konkurencyjnej powinny posiadać oprócz

rzadkości następujące cechy:

komplementarność

niemożliwość imitacji (zasoby i umiejętności niejawne)

brak substytucyjności

zdolność do zmian

trwałość (okres wspomagania dochodowości firmy)

ograniczoność w nabywaniu itp.

Nowoczesne ujęcie zasobów

Ograniczoność zasobów rodzi wiele problemów z których

najważniejsze współcześnie są:



Degradacja zasobów naturalnych w wyniku ludzkich
działań



Konieczność wykorzystania nowo powstających zasobów



Rosnące znaczenie wykorzystania wiedzy i informacji



Wzrastająca w wyniku rozwoju cywilizacyjnego
złożoność gospodarowania zasobami

Nowoczesne ujęcie zasobów

„ZASÓB NIE ISTNIEJE DOPÓKI CZŁOWIEK

NIE ZNAJDZIE ZASTOSOWANIA

DLA CZEGOŚ CO WYSTĘPUJE

W PRZYRODZIE I NIE NADA MU

WARTOŚCI EKONOMICZNEJ”

PETER DRUCKER

Nowoczesne ujęcie zasobów



Naturalne – dobra dane przez naturę, nie wytworzone

przez człowieka



Ludzkie – ludzie wraz z ich umiejętnościami i

doświadczeniami



Kapitałowe (materialne) – kapitał rzeczowy

i finansowy



Tzw. zasoby nienamacalne – wiedza wraz z

umiejętnością jej wykorzystania inaczej kapitał

intelektualny

2

Zasoby naturalne

Pełnią dwie podstawowe funkcje:

1) tworzą środowisko życia człowieka

2) stanowią czynniki procesów produkcyjnych

Wyróżnia się wśród nich substancje, energię oraz użytki

Dzieli się je na:



Niewyczerpywalne



Wyczerpywalne:



Odnawialne



Nieodnawialne

Zasoby kapitałowe

to zasoby fizyczne takie jak: budynki, urządzenia, maszyny surowce,

materiały, wyroby, zasoby finansowe organizacji będące w jej

posiadaniu i możliwe do zdobycia

sukcesywnie tracą na znaczeniu jako czynniki wytwórcze głównie ze

względu na brak unikalnego charakteru co oznacza iż może je

mieć każda firma

a więc coraz trudniej budować przewagę konkurencyjną opartą na

posiadanych aktywach

Zasoby ludzkie

zgodnie z definicją ery industrialnej zasoby pracy tworzy ludność w

wieku produkcyjnym zdolna do wykonywania pracy społecznie

użytecznej

współcześnie zasoby ludzkie to

ludzie wraz z ich umiejętnościami

Jedynie zasoby ludzkie

nieustannie zyskują na znaczeniu

Kapitał intelektualny
(Intellectual Capital – IC)



W firmie Skandia, która pierwsza w 1991 r. utworzyła
stanowisko dyrektora do spraw IC, a w 1995 r. wydała
pierwszy raport roczny dotyczący IC, jest on definiowany
jako posiadana wiedza, doświadczenie, organizacja, relacje
z klientami, umiejętności zawodowe, które zapewniają
przewagę konkurencyjną.



Według J. Roosa – to specyficzna dla danego
przedsiębiorstwa wiedza, którą tworzy suma wiedzy
poszczególnych pracowników, odpowiednia infrastruktura,
stosunki z klientami, motywacja załogi i różne procesy,
które pomnażają wartość wiedzy.

Model wartości rynkowej Skandii

Źródło: L. Edvinsson, M.S. Malone, Kapitał intelektualny,

Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2001, s. 45.

Podział wartości rynkowej
na wartość księgową
kapitału własnego oraz
kapitał intelektualny
zaproponowali

Karl-Eric Sveiby

i Leif Edvinsson.

MV = BV + IC

Według L. Edvinssona kapitał intelektualny oznacza posiadaną wiedzę,

doświadczenie, technologię organizacyjną, stosunki z klientami i umiejętności

zawodowe, które dają przedsiębiorstwu przewagę konkurencyjną na rynku. Jest to

wiedza, która może być zamieniona na wartość.

Poszczególne obszary kapitału intelektualnego modelu Skandii obejmują:



kapitał ludzki to połączenie wiedzy, umiejętności, doświadczenia pracowników

i menedżerów przedsiębiorstwa. Pracownicy ci powinni się rozwijać wraz z
organizacją tworząc tzw. inteligentną organizację. Powinni oni także podnosić
swoje umiejętności i zdobywać nowe. Kapitał ludzki musi również uwzględniać
kreatywność i innowacyjność organizacji;



kapitał strukturalny to zdolność organizacyjna, włączając w to fizyczne

systemy stosowane do przesyłania i przechowywania materiału intelektualnego.
Składa się on z trzech rodzajów kapitału: organizacyjnego, innowacyjnego i
procesów. Kapitał organizacyjny to inwestycje przedsiębiorstwa w systemy
zarządzania oraz filozofia, która przyśpiesza przepływ wiedzy w organizacji, jak i
na zewnątrz – do dostawców i kanałów dystrybucji. Kapitał innowacyjny odnosi
się do umiejętności odnowy i skutków innowacji w formie chronionych praw
handlowych, własności intelektualnej i innych aktywów niematerialnych i
talentów używanych by stworzyć i szybko wprowadzić na rynek nowe produkty i
usługi. Kapitał procesów to te procesy pracy, techniki (np. ISO 9000) i programy
pracownicze, które zwiększają i wzmacniają efektywność wytwarzania lub
dostawy usług;



kapitał kliencki opisuje stosunki przedsiębiorstwa z klientami. Stosunki te są

inne niż z pracownikami i partnerami biznesowymi i mają absolutnie centralne
znaczenie dla wartości przedsiębiorstwa.

Model wartości rynkowej Skandii

3

Podstawy nauki o przedsiębiorstwie pod red. J. Lichtarski, Wrocław 2001, s.107.

Zasoby niematerialne

coraz większe znaczenie mają

tzw. zasoby niematerialne – nienamacalne

tzn. umiejętności zarządzania oraz technologiczne

czyli umiejętności jednostek grup i ich organizacja

oraz wiedza i doświadczenie zarządu,

kierownictwa średniego szczebla,

pracowników sfery B+R,

personelu technicznego i robotników

Zasoby niematerialne

Do zasobów nienamacalnych zalicza się także nazwę

przedsiębiorstwa, tradycję, markę firmy, kontakty,

lokalizację

Zasoby niematerialne można klasyfikować jako:

1.aktywa - elementy zasobów stanowiące własność firmy

2.umiejętności - przesądzają o kulturze firmy

Zależności między zasobami,
umiejętnościami i kompetencjami

Źródło: Podstawy nauki o przedsiębiorstwie

pod red. J. Lichtarski, Wrocław 2001, s.38.

Kompetencje kluczowe

Kompetencje

Umiejętności

Zasoby

Podstawy nauki o przedsiębiorstwie pod red. J. Lichtarski, Wrocław 2001, s. 114

Zasoby niematerialne

Najważniejsza cecha zasobów niematerialnych:

Stanowią podstawę stworzenia trwałej przewagi konkurencyjnej

NAJWIĘKSZĄ WARTOŚĆ MAJĄ ZASOBY

NAJTRUDNIEJSZE DO SKOPIOWANIA

Główne cechy odróżniające zasoby niematerialne od materialnych:

1. Mogą być wykorzystywane równocześnie w kilku miejscach
2. Nie deprecjonują się w trakcie użytkowania
3. Trzeba je długo wypracowywać (marka firmy)

4

Zarządzanie majątkiem trwałym

Techniczne uzbrojenie pracy odgrywa coraz większą rolę

w przedsiębiorstwach

Wzrost mechanizacji, automatyzacji i robotyzacji w

działalności gospodarczej spowodowany jest

wzrastającą skalą produkcji,

zaś wysokie koszty amortyzacji

rozkładają się na dużą liczbę wyrobów

Techniczne uzbrojenie pracy

Jednakże praktyka wskazuje, iż występują granice nasycania procesów

produkcyjnych automatami i robotami

Problemy wiążące się z automatyzacją



Zmienia się struktura zatrudnienia, maleje liczba bezpośredniej
produkcji, zaś wzrasta liczba pracowników obsługi i remontu maszyn



Wysokie uzbrojenie produkcji jest niezwykle kosztowne i wymaga
dużych nakładów inwestycyjnych



Wymóg zmniejszania kosztów jednostkowych powoduje konieczność
maksymalizacji obciążenia środków trwałych



Zautomatyzowana produkcji zmniejsza elastyczność przedsiębiorstwa
wobec rynku



Zmniejsza się także możliwość ciągłego doskonalenia produktów

Produktywność MT

TO RELACJA PRODUKCJI WYTWORZONEJ

W DANYM OKRESIE SPRAWOZDAWCZYM

DO WIELKOŚCI ŚRODKÓW TRWAŁYCH

W TYMśE OKRESIE

JEST TO WIELKOŚĆ FAKTYCZNA

RZECZYWIŚCIE WYPRODUKOWANA

PRZY UśYCIU POSIADANEGO MAJĄTKU TRWAŁEGO

Zdolność produkcyjna MT

Oznacza maksymalną wielkość

produkcji możliwą do

wytworzenia

przy użyciu posiadanego majątku

trwałego w określonych

warunkach i czasie.

Jest to wielkość hipotetyczna

potencjalna

Rzadko istnieje sytuacja pełnego

wykorzystania całej mocy

przerobowej przedsiębiorstwa

J.Duraj, Podstawy ekonomiki

przedsiębiorstwa, PWE

Warszawa 2004, s.481.

Zdolność produkcyjna i jej rodzaje

Można ją podzielić na:



aktualną - to co można udostępnić w ramach budżetu

bieżącego okresu planistycznego (zależy ona od: wielkości
instalacji urządzeń, dostępności wyposażenia produkcyjnego,
dostępności siły roboczej, dostępności gotówki, polityki
finansowej, polityki zapotrzebowania itd.)



efektywną - to co faktycznie jest wykorzystywane w

bieżącym okresie planistycznym (zależy ona od: umiejętności
technicznych działów przygotowania produkcji, zdolności
organizacyjnych w fazie planowania produkcji, fachowości
zaopatrzenia, polityki obsługi eksploatacyjnej,
wszechstronności siły roboczej)

Metody obliczania zdolności produkcyjnej

Istotne znaczenie ma wybór miernika. Najważniejszym miernikiem możliwości produkcyjnych jest
konkretna ilość wyprodukowanych wyrobów. W warunkach szerokiego asortymentu stosuje się umowne
jednostki produkcji. Aby obliczyć ilość pracy trzeba znać:
*pracochłonność wyrobu
*czasy pomocnicze podczas produkcji
*wydajność stanowiska roboczego
Obliczanie zdolności produkcyjnej może dotyczyć stanowiska roboczego, grupy stanowisk, wydziału
produkcyjnego lub całego przedsiębiorstwa.
Wydział zorganizowany w postaci gniazda technologicznego (wytwarzamy l rodzaj produktu) to zdolność
produkcyjna wydziału jest sumą zdolności wszystkich gniazd.
W przypadku gniazda przedmiotowego (w wydziale jest szereg faz produkcyjnych) to zdolność wydziału
jest zdolnością wiodącej fazy.
Przy niezsynchronizowanych stanowiskach poziom zdolności wydziału wyznacza stanowisko o najwyższej
zdolności produkcyjnej.
Zdolność produkcyjną przedsiębiorstwa wyznaczają zdolności wydziałów. Zdolność produkcyjna jest
wielkością dynamiczna jej wielkość zmienia się w skutek wdrażania postępu technicznego i
organizacyjnego.
Metody ustalania zdolności produkcyjnej:
1.Metoda wskaźnikowa- stosuje się wskaźnik wydajności maszyny lub stanowiska roboczego. Metodaprosta,ale

niedoskonała

2.-Metoda analityczna (bilansowa)stosowana w przedsiębiorstwach — wielo-asortymentowych.—Dokładniejsza

od wskaźnikowej, ale bardziej pracochłonna.

3.Metoda normatywna -obliczanie zakładowej normy uzysku produkcji z danego ogniwa na podstawie ..__

norm cząstkowych.

5

Optymalizacja wykorzystania MT

Optymalizacja wykorzystania środków trwałych

to działanie zmierzające do poszukiwania najkorzystniejszego

sposobu postępowania z punktu widzenia przyjętego kryterium

np. największej produktywności lub najmniejszych kosztów itd.

Racjonalne wykorzystanie środków trwałych

jest jednym z warunków poprawy efektywności

gospodarowania w przedsiębiorstwie

Zarządzanie majątkiem trwałym

Ś

rodki trwałe

uczestniczące w procesach produkcji

jak i z nich wycofane

podlegają procesowi zużycia

czyli stopniowej utracie wartości

w tym także wartości użytkowej

Zużycie fizyczne

Zużycie fizyczne środka trwałego

polega na zmianie pierwotnych właściwości

mechanicznych i chemicznych

co powoduje utratę możliwości

kontynuacji wykonywania zadań

produkcyjnych

„Marek” wyróżnia zużycie

odwracalne i nieodwracalne

Zużycie moralne - ekonomiczne

to utrata wartości wymiennej i użytkowej

spowodowanej zmianami w otoczeniu

najczęściej postępem technicznym

ale także spadkiem popytu lub

wzrostem społecznej wydajności pracy

nie dotyczy wszystkich środków trwałych

zużycie to powoduje iż środki trwałe mu podlegające określane są

mianem przestarzałych

5 kroków w celu osiągnięcia
bezawaryjności maszyn i urządzeń



utrzymanie, dobrze ustawione podstawowe warunki
(czyszczenie, smarowanie)



trzymanie się właściwych procedur obsługi i działania maszyn
i urządzeń



zastępowanie zużytych elementów zanim się zepsują



poprawianie błędów konstrukcyjnych



doskonalenie umiejętności obsługi

Rodzaje obsługi eksploatacyjnej

1) CZYNNOŚCI KONSERWACYJNE

2) PRZEGLĄDY OKRESOWE

3) REMONTY BIEśĄCE, ŚREDNIE I KAPITALNE

(10%, 30%, 70%)

4) MODERNIZACJE

6

J.Duraj, Podstawy ekonomiki

przedsiębiorstwa, PWE

Warszawa 2004, s.486.

Gospodarka remontowa

J.Duraj, Podstawy ekonomiki

przedsiębiorstwa, PWE

Warszawa 2004, s.489.