Leki przeciwcukrzycowe o zwiększonej

sile imitujące działanie inkretyny

Do inkretyn zaliczamy:



hamujący peptyd żołądkowy (GIP – gastric inhibitory
peptide),



glukagonopodobny peptyd-1 (GLP-1 – glukagon-like
peptide)

o wytwarzany w niedostatecznej ilości w cukrzycy
o pobudza zależne od glukozy wydzielanie insuliny
o obniża stężenie glukozy we krwi
o zmniejsza apetyt
o pobudza przemianę materii
o ma jednak krótki okres półtrwania dlatego nie może

być stosowany jako lek

o zasadę jego działania można wykorzystać w terapii

cukrzycy typu 2 za pomocą:

 substancji o działaniu zbliżonym do inkretyn, ale o

dłuższym niż GLP-1 czasie działania,

 substancji hamujących enzymy, które będą blokować

rozkład GLP-1.

Eksenatyd

wiadomości ogólne

Eksenatyd:



polipeptyd składający się z 39 aminokwasów,
znaleziony w gruczołach ślinowych
północnoamerykańskiej jaszczurki – helodermy
arizońskiej (Heloderma suspectum) - o
właściwościach farmakodynamicznych
porównywalnych z GLP-1 → wiąże się z tym
samym miejscem na receptorze ale ma dłuższy
okres półtrwania



jako białko otrzymane syntetycznie został
dopuszczony do stosowania jako pierwsza
substancja działająca podobnie do inkretyn u
chorych z niewystarczającą odpowiedzią na
terapię metforminą i/lub pochodnymi
sulfonylomocznika

Eksenatyd

dawkowanie

Lek jest podawany podskórnie dwa razy dziennie w

dawce 5 μg.

Eksenatyd

działania niepożądane,

przeciwwskazania, interakcje

Działania niepożądane:



zaburzenia

żołądkowo-jelitoweŁ

nudności,

dyspepsja, biegunka



zaburzenia ze strony ośrodkowego układu
nerwowego: bóle głowy, nerwowość

Przeciwwskazania:



nie powinien być stosowany u kobiet w ciąży i
karmiących piersią (brak wystarczających danych)

Interakcje:



zmniejsza

biodostępność

lowastatyny

i

paracetamolu

Sitagliptyna

wiadomości ogólne

Sitagliptyna:



inhibitor peptydazy dipeptydylowej-4, pierwszy
przedstawiciel grupy hamującej rozkład GLP-1



hamuje peptydazę dipeptydylową-4 (DPP-4) →
zapobiega ona rozkładowi GLP-1 i tym samym
wydłuża jego działanie, nie powodując przy tym
przyrostu masy ciała



szybko się wchłania z przewodu pokarmowego jej
biodostępność wynosi 90%



prawie 80% leku jest wydalane w postaci
niezmienionej przez nerki



okres półtrwania wynosi 12h



jest stosowana w leczeniu cukrzycy typu 2 w
połączeniu z metforminą lub glitazonem, kiedy
środki niefarmakologiczne (ruch, dieta) oraz inne
leki przeciwcukrzycowe są nieskuteczne

Sitagliptyna

dawkowanie

Podaje się ją doustnie w dawce 10 mg na dobę.

Sitagliptyna

działania niepożądane i

przeciwwskazania

Działania niepożądane:



bóle głowy



zawroty głowy



zaparcia

Przeciwwskazania:



nie powinna być stosowana w ciąży i w okresie
karmienia piersią (w badaniach na zwierzętach
możliwa toksyczność płodowa)

Zasady leczenia cukrzycy

Leczenie polega na stosowaniu diety i leków

przeciwcukrzycowych.

Cele leczenia:



ustąpienie objawów z zachowaniem
odpowiedniej jakości życia, a także uniknięcie
działań niepożądanych



profilaktyka i zmniejszenie późnych powikłań



wydłużenie życia chorych



aby to osiągnąć należy:

o zmniejszyć glukoneogenezę
o obniżyć stężenie glukozy we krwi
o zmniejszyć insulinooporność w tkankach
o obniżyć stężenie insuliny w surowicy

Dieta stosowana w cukrzycy

jako jedna z zasad leczenia ;)

Stosowanie odpowiedniej diety stanowi łącznie z edukacją podstawę

każdej terapii przeciwcukrzycowej.

Cukrzyca typu 1:



masa ciała chorych waha się w granicach wagi prawidłowej aż do
niedowagi



należy dostosować dostarczanie pożywienia do podawania
insuliny (i odwrotnie)

Cukrzyca typu 2:



chorzy często mają nadwagę i należy dążyć do redukcji masy
ciała → w wielu przypadkach po osiągnięciu prawidłowej masy
ciała nie jest już potrzebna terapia farmakologiczna



ilość kalorii powinna wynosić 1000-1800 kcal (50-60% -
węglowodany, 30% - tłuszcze, 10-15% - białka) → zależnie od
masy ciała, wieku i aktywności fizycznej



pacjenci powinni przyjmować wystarczającą ilość błonnika
pokarmowego



ważny jest wysiłek fizyczny który zmniejsza insulinooporność



tzw. słodziki, np. sorbitol oraz fruktoza nie mają przewagi nad
sacharozą → nie powinny być spożywane w nadmiarze tak samo
jak i inne tzw. produkty dietetyczne dla chorych na cukrzycę

Insulinoterapia

Insulinoterapia:



jest niezbędna w cukrzycy typu 1, ale często jest
stosowana w typie 2 gdy wcześniejsze leczenie
jest nieskuteczne



insuliny szybkodziałające są stosowane w:

o śpiączce cukrzycowej
o stanie przedśpiączkowym
o kwasicy metabolicznej
o ciężkich infekcjach
o hiperglikemii u kobiet w ciąży
o cukrzycy de novo



insuliny o pośrednim czasie działania są
stosowane w połączeniu z insulinami
krótkodziałającymi

Insulinoterapia

podział ze względu na sposób

podawania insuliny

Na podstawie sposobu podawania insuliny można
wyróżnić trzy formy terapii insulinowej:



konwencjonalna terapia insulinowa,



intensywna terapia insulinowa,



terapia z wykorzystaniem pomp insulinowych

Konwencjonalna terapia insulinowa

Konwencjonalna terapia insulinowa:

o mniej więcej na 30 min przed śniadaniem i kolacją

podaje się ustaloną ilość mieszanki insulinowej
(stosunek porannej dawki do wieczornej wynosi 2:1
lub 3:2)

o pacjent musi ściśle przestrzegać czasu iniekcji

i posiłku oraz wyliczonych ilości przyjmowanych
węglowodanów ze względu na duże stężenie insuliny
po iniekcji

o konieczne jest przyjmowanie dodatkowych posiłków

pomiędzy posiłkami głównymi

Intensywna terapia insulinowa

Intensywna terapia insulinowa:



terapia dawką podstawową i bolusami



podstawowe zapotrzebowanie jest zaspokajane
poprzez 1, 2 lub 3-krotne wstrzyknięcie insuliny
o pośrednim czasie działania oraz stosowanie insuliny
o szybkim początku działania przed każdym głównym
posiłkiem lub podczas niego



warunkiem jest dokonywanie regularnych oznaczeń
glikemii oraz wstrzyknięć



ilość insuliny należy dostosowywać do poziomu
glikemii oraz rodzaju posiłku



specjalne systemy wstrzykiwania tzw. peny ułatwiają
wykonywanie częstych wstrzyknięć

Terapia z wykorzystaniem pomp

insulinowych

Terapia z wykorzystaniem pomp insulinowych:



stanowi specjalną formę bardziej intensywnej terapii
insulinowej



za pomocą pompy dostarczana jest w sposób ciągły
dawka podstawowa oraz w sposób przerywany dawki
dodatkowe przy każdym posiłku,



stosuje się ją tylko w wyjątkowych przypadkach (np.
bardzo wysokie poranne wartości glikemii lub przy
bardzo trudnej kontroli cukrzycy u pacjenta

Akarboza

Akarboza:



jest stosowana w monoterapii i w terapii
kombinowanej z innymi lekami przeciwcukrzycowymi



stosowana u pacjentów z cukrzycą typu 2a i 2b



z insulina może być stosowana pomocniczo
w leczeniu cukrzycy typu 1

Metformina

Metformina: jest lekiem pierwszego rzutu w terapii
cukrzycy typu 2b.

Insulinotropowe leki

przeciwcukrzycowe

Insulinotropowe leki przeciwcukrzycowe:



są wskazane u chorych z cukrzycą 2a i późnym
stadium cukrzycy 2b,



przy leczeniu cukrzycy 2b stosowane są w połączeniu
z innymi lekami hipoglikemizującymi a nawet
z insuliną (gdy chorzy nie wydzielają dostatecznej
ilości insuliny)



we wczesnych stadiach cukrzycy 2b nie powinny być
stosowane ponieważ mogą nasilać insuliooporność
i prowadzić do nadwagi

Leki uwrażliwiające na insulinę

(glitazony)

Są przeznaczone do leczenia w monoterapii lub terapii
kombinowanej chorych na cukrzycą 2a i 2b

Kryteria biochemiczne dobrej

kontroli cukrzycy

Glikemia* (mg/dl)



Na czczo



Poposiłkowa

Hemoglobina
glikozylowana**

80-100
80-160

<6,5%

Glukoza w moczu
Aceton w moczu

Nieobecna
Nieobecny

Hipoglikemie



Lekkie



ciężkie

Rzadko
nigdy

Cholesterol LDL (mg/dl)
Triglicerydy (mg/dl)
BMI (kg/m²)

<100
<150
<25

*pozwala okreslić jedynie aktualną glikemię

**pozwala określić średnie stężenie cukru we krwi w przeciągu ostatnich 10
tygodni, tzn. w okresie odpowiadającym długości życia erytrocytów

Dodatkowe kryteria dobrej

kontroli cukrzycy



u pacjentów z cukrzycą typu 2 i zespołem
metabolicznym należy:
o prowadzić leczenie nadciśnienia tętniczego

(wartość docelowa 120/75-80 mmHg)

o obniżyć stężenie lipidów w osoczu (do stężenia

LDL<100mg/dl)



aby uniknąć rozwoju stopy cukrzycowej należy
prowadzić regularne badania stóp oraz dbać
o odpowiednią pielęgnację



w polineuropatii można stosować kwas α-liponowy
(kwas tiooktanowy) i benfotiaminę



w leczeniu bólów neuropatycznych podajemy: lek
przeciwdepresyjny

(np.

amitryptylinę),

karbamazepinę, gabapentyne lub pregabalinę



leczenie cukrzycowego porażenia żołądka polega na
podawaniu leku prokinetycznego np.metoklopramid