S E P

W PYTANIACH, ODPOWIEDZIACH I CIEKAWOSTKACH O

KTÓRYCH MOWIŁ KOLEŚ

1. Od czego zależą skutki przepływu prądu przez ciało człowieka?

- Rodzaju prądu AC/DC (AC bardziej szkodliwy)
- Natężenia prądu
- Czasu przepływu przez ciało (z reguły po 4 minutach nie ma czego ratowad)
- Drogi przepływu (jeśli przepływa przez serce np. od ręki do nóg to duża lipa)

2. Efekty oddziaływania prądu AC na organizm

>25 mA – początek skurczów mięśni
>70 mA – początek migotania komór (bardzo szybkie nieregularne skurcze)
>200 mA – migotanie komór (skurcz mięśnia sercowego, ograniczenie krążenia)
>3 A – paraliż, zatrzymanie akcji serca
>5 A – zwęglenie tkanek

Najczęstsza przyczyna porażeo: przypadkowe dotknięcie części urządzeo pod
napięciem w czasie obsługi albo naprawy.
Liczba wypadków przy niskim napięciu jest znacznie większa niż przy wysokim.
Najczęstsze przyczyny wypadków to wadliwa budowa urządzeo, uszkodzenie izolacji
podczas eksploatacji, nieprzestrzeganie przepisów bezpieczeostwa.
Liczbę wypadków można zmiejszyd przez odpowiednie zaprojektowanie i wykonanie
urządzeo oraz akcję szkoleniową.

3. Stosowane rodzaje zabezpieczeo

- napięcia bezpieczne
- ochrona przeciwporażeniowa podstawowa (izolacja)
- ochrona dodatkowa:

- połączenie z PE (przewód ochronny)

- uziemienie ochronne

- sied ochronna

- różnicówki

- separacja odbiornika

- izolacja stanowiska

- izolacja ochronna

W przypadku porażenia powinno następowad:
- ograniczanie prądów rażeniowych
- ograniczanie czasu przepływu prądu przez ciało (szybkie wyłączenie zasilania)
Wartośd natężenia prądu rażeniowego zależy od:
- napięcia zasilającego
- rezystancji ciała ludzkiego (~1kOhm)
- rezystancji pozostałych części obwodu
- pojemności (przy AC) i upływności w sieciach IT (izolowany punkt zerowy)

4. Jakie warunki zewnętrzne decydują o doborze środków ochrony w praktyce

- kwalifikacje osób mogących przebywad w danym środowisku
- zmienna wartośd rezystancji ciała (wilgotnośd, temperatura, rany, stan psych.)
- kontakt z ziemią:

- brak kontaktu – stanowisko izolowane

- częsty kontakt z częściami przewodzącymi
- ciągły kontakt z częściami przewodzącymi – ograniczona możliwośd
przerwania tego kontaktu

5. Układ IP (International Protection)

Odnosi się do obudowy urządzenia.
Np. IP 12AB
1 – (0-6 lub X) ochrona przed dostępem ciał stałych do części pod napięciem
2 – (0-8 lub X) ochrona przed dostępem wody
A, B – nie obowiązuje.

6. Podział urządzeo ze względu na ochronę przed dotykiem pośrednim.

0 – brak ochrony: izolacja podstawowa, brak zacisku ochronnego.

Zastosowanie: Środowisko bez części przewodzących obcych, izolowanie
stanowiska, zasilanie przez transformator separacyjny tylko jednego urządzenia.
I – izolacja podstawowa, zacisk ochronny dla PE lub PEN.
Zastosowanie: Pomieszczenia mieszkalne, przemysłowe
II – izolacja podwójna lub wzmocniona, brak zacisku ochronnego
Zastosowanie: wszystkie warunki o ile postanowienia odnośnie pomieszczenia nie
stanowią inaczej.
III – zasilanie niskim napięciem (SELV, PELV)
Zastosowanie: wszystkie warunki. Przenośne lampy, zabawki, narzędzia ręczne
Najbardziej popularna jest II klasa ochronności. „0” praktycznie się nie używa.

7. Podział napięd znamionowych.

DC:
- bardzo niskie: 6, 12, 24, 36, 48, 72, 96, 110
- niskie: 220, 440, 750, 1500
AC:
- bardzo niskie: 6, 12, 24, 48
- niskie: 230/400, 400/690, 1000

8. Czym charakteryzuje się obwód SELV

Obniżanie napięcia w miejscach niebezpiecznych.
Obwód napięcia bardzo niskiego (zakres I ), bez uziemienia roboczego, zasilany
źródłem bezpiecznym (transformator ochronny, bateria akumulatorów). Zapewnia
niezawodną separację od innych obwodów.

9. Charakterystyka układów II zakresu napięcia (niskie napięcie)

TN – Punkt zerowy transformatora uziemiony

TN-C – uziemienie sieciowe: przewód ochronno-neutralny (PEN)

Sied energetyczna jest w tym układzie (4 przewody na słupach – 3xL+PEN)

Nie stosuje się różnicówek

TN-S – uziemienie: przewód ochronny (PE), przewód roboczy: neutralny (N)

TN-C-S – występuje przewód wspólny (PEN) i separowane (PE i N)

Różnicówka stosowana po podziale na PE i N

TT – Obudowy urządzeo uziemione (podstawowe zabezpieczenie)
IT – Przewód neutralno-ochronny i ochronny (neutralny stosowany tylko w
specjalnych przypadkach), punkt zerowy transformatora izolowany lub uziemiony
przez dużą impedancję (np. iskiernik). Zastosowanie w szpitalach i na statkach.

Podział sieci zawsze jest przy wejściu do budynku. Podział PEN na PE i N (TN-C-S) musi
byd uziemiony (ZK – Złącze Kablowe)
Przewody wyrównawcze – połączenie przewodem wszystkich obudów urządzeo w
celu wyrównania potencjałów.
Urządzenia mogą byd uziemione indywidualnie, grupowo lub zbiorowo.

Środki ochrony przed porażeniem stosujemy techniczne i organizacyjne

10. Co zaliczamy do technicznych środków ochrony przed porażeniem?

Ochrona przed dotykiem bezpośrednim (podstawowa).

- izolowanie części czynnych (izolacja podstawowa)

Jest to izolacja której nie można zdjąd z elementu bez jej niszczenia, fabryczna

powinna spełniad normy, jakośd montowanej powinna byd potwierdzona

próbami

- stosowanie obudów (osłon) lub ogrodzeo

- stosowanie barier

-umieszczenie części czynnych poza zasięgiem ręki

Ochrona przed dotykiem pośrednim (dodatkowa).
Ochrona równoczesna przed dotykiem bezpośrednim i pośrednim.
Ochrona powinna byd zrealizowana w taki sposób aby w przypadku uszkodzeo
urządzeo lub instalacji oraz błędnych działao i zachowao ludzi następowało:

- niedopuszczenie do przepływu prądu przez ciało człowieka

- ograniczenie prądu rażeniowego

- ograniczenie czasu przepływu prądu rażeniowego dzięki wyłączeniu obwodu

w którym nastąpiło porażenie.

11. Strefy w pomieszczeniach typu łazienka.

0 – w środku wanny (jedynie bezpieczne napięcie o wartości 12V, źródło poza strefą,
urządzenia o obudowach co najmniej IPX7)
1 – przestrzeo nad wanną (jedynie podgrzewacze wody, co najmniej IPXS)
2 – <60 cm od wanny (II klasa ochronności, co najmniej IPX4 w prywatnej, IPX5 w
publicznej)
3 – 60 cm<x<3 m od wanny (szerokośd strefy: 2,4 m) (gniazda wtyczkowe zasilane z
trafo separacyjnego napięciem bezpiecznym lub zabezpieczone różnicówką o
I<30mA, co najmniej IPX1 w prywatnej, IPX5 w publicznej)
Wszystkie strefy mają wysokośd 2,25m

12. Jaki jest cel stosowania ochrony przy dotyku pośrednim?

- zabezpieczenie przed skutkami pojawienia się napięcia dotykowego na częściach
przewodzących dostępnych (obudowa) w wyniku uszkodzenia izolacji podstawowej.
- niedopuszczenie do występowania niebezpiecznych napięd dotykowych.

13. Jak jest realizowana ochrona przy dotyku pośrednim?

- samoczynne wyłączenie zasilania
- urządzenia II klasy ochronności
- izolowanie stanowiska
- separacja elektryczna
- nieuziemione połączenia wyrównawcze miejscowe

14. Parę słów o różnicówce.

Różnicówki reagują na prąd uszkodzeniowy płynący do ziemi przez uziemiony
przewód PE lub przez ciało człowieka. Nie reagują na prądy zwarciowe lub
przeciążeniowe płynące w przewodach roboczych (N, PEN)
Można je stosowad w TN-S, TT, IT, nie można w TN-C

Nie można ich stosowad w obwodach ze świetlówkami (przez obecnośd
kondensatorów łączących L i PE)
Parametry różnicówek:
- napięcie znaionowe
- prąd znamionowy obciążenia
- prąd różnicowy
W obwodach z różnicówką konieczne jest zastosowanie również nadprądówki.

15. Co ma na celu ochrona przez zastosowanie urządzeo II klasy ochronnosci?

Niedopuszczenie do pojawienia się niebezpiecznego napięcia dotykowego na
częściach przeodzących dostępnych w przypadku uszkodzenia izolacji podstawowej.
Realizacja: izolacja ochronna (izolacja dodatkowa/izolacja wzmocniona/obudowa
izolacyjna)

16. Izolowanie stanowiska

Zapobieżenie równoczesneu dotknięciu części przewodzących, które mogą mied
różne potencjały w wyniku uszkodzenia izolacji podstawowej.
Warunki:
- podlogi i sciany izolowane
- części przewodzące dostępne oddalone od siebie i części przewodzących obcych na
odległośd >2m lub >1,25m jeśli urządzenia sa poza zasięgiem ręki lub jeśli są bariery
zwiększające odległośd między częściami do 2 m albo części przewodzące obce są
izolowane od ziemi w sposób zapewniający wytrzymałośd mechamiczną i elektryczną
(2kV).
- nie umieszcza się PE.
- pomieszczenie nie jest narażone na działanie wilgoci
Rezystancja podłóg i ścian:
50kOhm dla U<500V
100kOhm dla U>500V

17. Co to są przewody ochronne?

Są to wszystkie przewody lub zyly w przewodach służące do ochrony przed
porażeniem. Mogą to byd:
- żyły w przewodach wielożyłowych
- izolowane lub gołe przewody we wspólnej osłonie z czynnymi
- ułożone na stałe przewody gołe lub izolowane
- metalowe osłony (powłoki, ekrany i pancerze) niektórych rodzajów przewodów.
- metalowe rury lub inne metalowe osłony przewodów
- odpowiednie części przewodzące obce.
Nie wolno stosowad instalacji gazowej jako ochrony.

18. Podział uziomów.

Naturalne (metalowe konstrukcje i elementy urządzeo znajdujące się w ziemi):
- systemy metalowych rur wodociągowych (za zgodą jednostki eksploatującej)
- ołowiane ołowiane płaszcze i inne metalowe osłony kabli
- elementy metalowe w fundamentach
- zbrojenia betonu znajdującego się w ziemi
Sztuczne:
- pręty lub rury wbite w ziemię
- taśmy lub druty metalowe ułożone w ziemi
- płyty metalowe w ziemi