1

Akademia Medyczna w Lublinie

im. prof. Feliksa Skubiszewskiego

PROGRAM

NAUCZANIA

na

I WYDZIALE LEKARSKIM Z ODDZIAŁEM

STOMATOLOGICZNYM

i

II WYDZIALE LEKARSKIM Z ODDZIAŁEM

ANGLOJĘZYCZNYM

2

Spis treści:

Rok studiów

Przedmiot

Opis
przedmiotu
na stronie:

Rok I

Biologia medyczna

22

Anatomia prawidłowa człowieka

11

Chemia ogólna

28

Historia medycyny

90

Pierwsza pomoc i elementy
pielęgniarstwa

147

Język łaciński

97

Język z wyboru

98

Filozofia człowieka

64

Wychowanie fizyczne

167

Rok II

Biochemia

15

Fizjologia człowieka

68

Histologia z embriologią
i cytofizjologią

86

Biofizyka

19

Socjologia w medycynie

163

Psychologia

153

Podstawy informatyki

z element. statystyki med.

143

Język z wyboru

98

Wychowanie fizyczne

167

Zajęcia fakultatywne

173

Rok III

Higiena z ekologią i żywienie

85

Etyka

58

Genetyka molekularna

78

Epidemiologia

56

Patofizjologia

130

Mikrobiologia lekarska

112

Patomorfologia

131

Farmakologia i toksykologia

61

Propedeutyka chorób dzieci

134

Propedeutyka chorób wewnętrznych

33

Zajęcia fakultatywne

173

Rok IV

Dermatologia i wenerologia

50

Patomorfologia

131

Zdrowie publiczne

170

Farmakologia i toksykologia

61

Genetyka kliniczna

77

Radiologia

157

Chirurgia ogólna z dyscyplinami
specjalistycznymi

40

Neurologia

116

Pediatria

138

3

Ortopedia dziecięca

122

Kardiologia

99

Nefrologia

114

Pulmonologia

155

Rehabilitacja medyczna

160

Zajęcia fakultatywne

173

Rok V

Farmakologia kliniczna

63

Geriatria

31

Pediatria

138

Otolaryngologia dziecięca

121

Chirurgia dziecięca

38

Neurologia

116

Gastroenterologia

76

Hematologia

84

Reumatologia

37

Endokrynologia

54

Chirurgia ogólna

40

Radiologia

157

Ginekologia i położnictwo

81

Choroby zakaźne

48

Parazytologia

137

Medycyna nuklearna

104

Ortopedia i traumatologia

128

Anestezjologia i

intensywna

terapia

14

Ftyzjatria

74

Diagnostyka laboratoryjna

54

Medycyna katastrof

106

Immunologia kliniczna

94

Medycyna ratunkowa

109

Choroby wewnętrzne

-

Zajęcia fakultatywne

173

Rok VI

Neurochirurgia

115

Torakochirurgia

165

Kardiochirurgia

98

Chirurgia naczyń

45

Chirurgia urazowa

47

Urologia

166

Chirurgia

40

Ginekologia i położnictwo
Staż ginekologiczny
Poradnia K

81

Anestezjologia i

intensywna

terapia

14

Psychiatria

151

Medycyna sądowa z elementami prawa

111

Medycyna rodzinna: Interna
Chirurgia
Pediatria/Poradnia D/
Ginekologia i położnictwo

110

4

Laryngologia

103

Okulistyka

117

Propedeutyka stomatologii

149

Chirurgia szczękowa

46

Zarządzanie i ekonomika służby zdrowia

168

Onkologia

119

Poradnia ogólna (kardiologiczna)

148

5

WYDZIAŁ LEKARSKI ROK I

ROK AKADEMICKI 2007/2008

Praktyka wakacyjna: 4 tygodnie – praktyka pielęgniarska w szpitalu

Lp.

P r z e d m i o t

Ogółem

Ogółem

Semestr I

Semestr II

Egzamin

Zaliczenie

wykłady

ćwiczenia

ECTS

wykłady

ćwiczenia

ECTS

wykłady

ćwiczenia

ECTS

1.

Biologia medyczna

60

15

45

7

15

45

7

-

-

-

E - I

2.

Anatomia prawidłowa
człowieka

230

30

200

25

15

100

12

15

100

13

E - II

3.

Chemia ogólna

60

10

50

9

-

-

-

10

50

9

Z - II

z oceną

4.

Historia medycyny

25

10

15s

3

10

15s

3

-

-

-

Z - I

bez oceny

5.

Pierwsza pomoc i
elementy pielęgniarstwa

20

-

20

2

-

-

-

-

20

2

Z - II

bez oceny

6.

Język łaciński

50

-

50

6

-

25

3

-

25

3

E – II

7.

Język z wyboru

50

-

50

6

-

25

3

-

25

3

8.

Filozofia człowieka

20

-

20

2

-

20

2

-

-

-

Z - I

bez oceny

9.

Wychowanie fizyczne

60

-

60

-

-

30

-

-

30

-

Ogółem

575

65

510

60

40

260

30

25

250

30

6

WYDZIAŁ LEKARSKI ROK II

ROK AKADEMICKI 2007/2008

Lp.

P r z e d m i o t

Ogółem

Ogółem

Semestr III

Semestr IV

Egzamin

Zaliczenie

wykłady

ćwiczenia

ECTS

wykłady

ćwiczenia

ECTS

wykłady

ćwiczenia

ECTS

1.

Biochemia

170

60

100

10s

16

40

50

7

20

50

10s

9

E – IV

2.

Fizjologia człowieka

190

55

135

16

30

70

7

25

65

9

E – IV

3.

Histologia z
embriologią
i cytofizjologią

140

40

100

11

15

45

5

25

55

6

E – IV

4.

Biofizyka

60

15

45

6

15

45

6

-

-

-

Z – III

z oceną

5.

Socjologia w
medycynie

25

10

15s

2

-

-

-

10

15s

2

Z – IV

z oceną

6.

Psychologia

25

10

15s

2

10

15s

2

-

-

-

Z – III

bez oceny

7.

Podstawy
informatyki

z element. statystyki
medycznej

45

-

45

2

-

30

1

-

15

1

Z – IV

z oceną

8.

Język z wyboru

50

-

50

1

-

25

0,5

-

25

0,5

E – IV

9.

Wychowanie
fizyczne

30

-

30

-

-

15

-

-

15

-

Z – IV

bez oceny

10.

Zajęcia fakultatywne

40

-

40

4

-

20

2

-

20

2

Ogółem

775

190

585

60

110

315

30,5

80

270

29,5

Praktyka wakacyjna: 4 tygodnie – w zakresie lecznictwa otwartego (lekarz rodzinny)

7

WYDZIAŁ LEKARSKI ROK III

ROK AKADEMICKI 2007/2008

Lp.

P r z e d m i o t

Ogółem

Ogółem

Semestr V

Semestr VI

Egzamin

Zaliczenie

wykłady

ćwiczenia

ECTS

wykłady

ćwiczenia

ECTS

wykłady

ćwiczenia

ECTS

1.

Higiena z ekologią i
ż

ywienie

40

5

35

3

5

35

3

-

-

-

E – V

2.

Etyka

25

10

15s

1

10

15s

1

-

-

-

Z – V

bez oceny

3.

Genetyka molekularna

30

-

30

5

-

30

5

-

-

-

Z – V

bez oceny

4.

Epidemiologia

30

15

15

2

-

-

-

15

15

2

Z – VI

z oceną

5.

Patofizjologia

95

35

60

8

15

30

3

20

30

5

E – VI

6.

Mikrobiologia lekarska

80

15

65

8

15

35

4

-

30

4

E – VI

7.

Patomorfologia

130

30

100

11

15

45

5,5

15

55

5,5

8.

Farmakologia i
toksykologia

60

30

30

5

-

-

-

30

30

5

9.

Propedeutyka chorób dzieci

85

15

70

6

15

40

4

-

30

2

10.

Propedeutyka chorób
wewnętrznych

100

15

85

6

10

40

3

5

45

3

11.

Zajęcia fakultatywne

40

-

40

6

-

20

3

-

20

3

Ogółem

715

170

545

61

85

290

31,5

85

255

29,5

Praktyka wakacyjna: 4 tygodnie – w zakresie interny

8

WYDZIAŁ LEKARSKI ROK IV

ROK AKADEMICKI 2007/2008

Praktyka wakacyjna: 2 tygodnie w zakresie pomocy doraźnej
2 tygodnie w zakresie chirurgii ogólnej

Lp.

P r z e d m i o t

Ogółem

Ogółem

Semestr VII

Semestr VIII

Egzamin

Zaliczenie

wykłady

ćwiczenia

ECTS

wykłady

ćwiczenia

ECTS

wykłady

ćwiczenia

ECTS

1.

Dermatologia i wenerologia

70

15

55

6

-

-

-

15

55

6

E - VIII

2.

Patomorfologia

60

15

45

6

15

45

6

-

-

-

E - VII

3.

Zdrowie publiczne

30s

-

30s

1,5

-

30s

1,5

-

-

-

Z – VII

bez oceny

4.

Farmakologia i toksykologia

90

30

60

10

15

30

5

15

30

5

E – VIII

5.

Genetyka kliniczna

40

10

20
10s

1,5

-

-

-

10

20
10s

1,5

Z – VIII

z oceną

6.

Radiologia

25

10

15

2

-

-

-

10

15

2

7.

Chirurgia ogólna
z dyscypl. specjalist.

95

20

75

6

10

35

3

10

40

3

8.

Neurologia

75

15

60

4

-

-

-

15

60

4

9.

Pediatria

105

25

80

7

15

45

5

10

35

2

10.

Ortopedia dziecięca

45

15

30

3

5

15

1,5

10

15

1,5

11.

Kardiologia

90

5

85

4

5

50

3

-

35

1

12.

Nefrologia

60

5

55

2,5

-

-

-

5

55

2,5

13.

Pulmonologia

40

5

35

2,5

-

-

-

5

35

2,5

Z -VIII

z oceną

14.

Rehabilitacja

30

5

25

1

5

25

1

-

-

-

Z - VII

z oceną

15.

Zajęcia fakultatywne

40

-

40

4

-

20

2

-

20

2

Ogółem

895

175

720

61

70

295

28

105

425

33

9

WYDZIAŁ LEKARSKI ROK V

ROK AKADEMICKI 2007/2008

Lp.

P r z e d m i o t

Ogółem

Ogółem

Semestr IX

Semestr X

Egzamin

Zaliczenie

Wykłady

ćwiczenia

ECTS

wykłady

ćwiczenia

ECTS

wykłady

ćwiczenia

ECTS

1.

Farmakologia kliniczna

30

-

30

2

-

30

2

-

-

-

Z – IX bez oceny

2.

Geriatria

25

5

20

1

-

-

-

5

20

1

Z – X bez oceny

3.

Pediatria

85

25

60

5

15

30

2,5

10

30

2,5

4.

Otolaryngologia dziecięca

20

-

20

1

-

-

-

-

20

1

5.

Chirurgia dziecięca

40

5

35

2

5

20

1

-

15

1

6.

Neurologia

30

10

20

2

10

20

2

-

-

-

E – IX

7.

Gastroenterologia X

65

10

55

2,5

10

55

2,5

-

-

-

8.

Hematologia

45

5

40

2

5

40

2

-

-

-

9.

Reumatologia

45

5

40

2

5

40

2

-

-

-

10.

Endokrynologia X

45

5

40

2,5

-

-

-

5

40

2,5

11.

Chirurgia ogólna X

75

20

55

3

-

-

-

20

55

3

12.

Radiologia

80

20

60

4

20

60

4

-

-

-

E – IX

13.

Ginekologia i
położnictwo

100

20

80

5

-

-

-

20

80

5

14.

Choroby zakaźne

90

30

60

5

15

30

2

15

30

3

E – X

15.

Parazytologia

10

-

10

0,5

-

-

-

-

10

0,5

Z – X bez oceny

16.

Medycyna nuklearna X

20

5

15

1,5

5

15

1,5

-

-

-

Z – IX lub X b. oceny

17.

Ortopedia i traumatologia

45

10

35

4

5

20

1,5

5

15

2,5

E – X

18.

Anestezjologia i

intensywna

terapia

20

10

10

2

10

10

2

-

-

-

19.

Ftyzjatria

15

-

15

1

-

15

1

-

-

-

Z – IX bez oceny

20.

Diagnostyka
laboratoryjna

45

10

35

3

5

15

1

5

20

2

E – X

21.

Medycyna katastrof

40

10

30

4

10

30

4

-

-

-

Z – IX z oceną

22.

Immunologia kliniczna

75

20

55

1

10

25

0,5

10

30

0,5

E - X

23.

Medycyna ratunkowa

30

-

30

1

-

-

-

-

30

1

Z – X bez oceny

24.

Choroby wewnętrzne

0

E – X

25.

Zajęcia fakultatywne

30

-

30

3

-

15

1,5

-

15

1,5

Ogółem

1105

225

880

60

130

470

33

95

410

27

Praktyka wakacyjna: 2 tygodnie w zakresie pediatrii oraz 2 tygodnie w zakresie ginekologii i położnictwa

X – ćwiczenia przemiennie – część grup studenckich w semestrze IX, część w semestrze X

10

WYDZIAŁ LEKARSKI ROK VI

ROK AKADEMICKI 2007/2008

Lp.

P r z e d m i o t

Ogółem

Ogółem

Semestr XI

Semestr XII

Egzamin

Zaliczenie

wykłady

ćwiczenia

ECTS

wykłady

ćwiczenia

ECTS

wykłady

ćwiczenia

ECTS

1.

Neurochirurgia X

30

10

20

2

-

-

-

10

20

2

Z-XI,XII bez oceny

2.

Torakochirurgia

30

10

20

1,5

-

-

-

10

20

1,5

Z-XII bez oceny

3.

Kardiochirurgia

20

5

15

0,5

-

-

-

5

15

0,5

Z-XII bez oceny

4.

Chirurgia naczyń

40

10

30

2

-

-

-

10

30

2

Z-XII bez oceny

5.

Chirurgia urazowa

45

5

40

2

5

40

2

-

-

-

Z-XI bez oceny

6.

Urologia

30

5

25

2

5

10

1

-

15

1

Z-XI i XII bez oceny

7.

Chirurgia

-

-

-

E-XII

8.

Ginekologia i położnictwo
Staż ginekologiczny
Poradnia K

(140)

120

20

30

-

90
20

10

30

-

90
20

10

-
-

-
-

-

E-XI

9.

Anestezjologia i

intensywna

terapia

50

15

35

3

15

35

3

-

-

-

E- XI

10.

Psychiatria X

120

30

90

8

30

90

8

-

-

-

E-XI,XII

11.

Medycyna sądowa z elementami
prawa

60

15

45

5

15

45

5

-

-

-

E-XI

12.

Medycyna rodzinna X

Interna
Chirurgia
Pediatria/Poradnia D/
Ginekologia i położnictwo

25
25
25
25

-
-
-
-

25
25
25
25

6

-
-
-
-

25
25
25
25

6

-
-
-
-

-
-
-
-

-

Z-XI, XII bez oceny

13.

Laryngologia

60

15

45

4

-

-

-

15

45

4

E-XII

14.

Okulistyka

60

15

45

4

-

-

-

15

45

4

E-XII

15.

Propedeutyka stomatologii

15

-

15

1

-

-

-

-

15

1

Z-XII bez oceny

16.

Chirurgia szczękowa

10

-

10

1

-

-

-

-

10

1

Z-XII bez oceny

17.

Zarządzanie i ekonomika
służby zdrowia

45

15

30

3

-

-

-

15

30

3

Z-XII z oceną

18.

Onkologia X

60

15

45

3

15

45

3

-

-

-

Z-XI,XII z oceną

19.

Poradnia ogólna (kardiologiczna)

20

-

20

2

-

-

-

-

20

2

Z-XII bez oceny

20.

Pediatria

-

-

E-XI,XII

Ogółem

935

195

740

60

110

480

38

80

265

22

X - ćwiczenia przemiennie – część grup studenckich w semestrze XI, część w semestrze XII

11

Nazwa przedmiotu: Anatomia prawidłowa człowieka

Osoba odpowiedzialna za nauczanie przedmiotu:
Prof. dr hab. Zbigniew Wojtowicz, Dr n. med. Grażyna Kiś

Nazwa jednostki realizującej przedmiot:
Katedra i Zakład Anatomii Prawidłowej Człowieka

Kierownik Jednostki:
Prof. dr hab. Zbigniew Wójtowicz

Liczba godzin: 230
wykładów : 30 godzin

ć

wiczeń : 186 godzin

seminariów: 14 godzin

Miejsce przedmiotu w programie nauczania:
I rok - Semestr I i II

Cel nauczania przedmiotu:
Nauczenie studentów anatomii prawidłowej człowieka oraz techniki preparowania

Zasadnicze treści przedmiotu:
Znajomość mian anatomicznych w języku polskim i łacińskim. Płaszczyzny i osie ciała.
Okolica ciała ludzkiego.
Narządy bierne ruchu:
Ogólna budowa kości ( kształt, skład, wewnętrzna budowa, właściwości fizyczne i
biologiczne), rozwój i wzrastanie kości, czynność kości, okostna i ochrzęstna szpik kostny.
Znajomość budowy i umiejętność rozpoznawania wymienionych kości: skroniowej, sitowej,
podniebiennej, klinowej, szczęki, żuchwy, łopatki, obojczyka, kości ramiennej,
promieniowej, łokciowej, miedniczej udowej, piszczelowej, żeber, mostka, kręgów i kości
krzyżowej; pozostałe kości - ogólna charakterystyka, położenie, połączenia. Ogólna budowa
połączeń kości (połączenia ścisłe i wolne, stałe i niestałe składniki stawu, rodzaje stawów,
rodzaje ruchów w stawach). Znajomość budowy niżej wymienionych stawów (powierzchnie
stawowe, torebki stawowe, więzadła – położenie i przyczepy, rodzaje i zakres ruchów):
skroniowo-żuchwowego, szczytowo-potylicznego, szczytowo-obrotowego, ramiennego,
łokciowego, promieniowo-nadgarstkowego, biodrowego, kolanowego i skokowego górnego;
pozostałe połączenia – powierzchnie stawowe, położenie więzadeł, mechanika stawów.
Znajomość więzadeł: podłużnego przedniego i tylnego oraz karkowego.
Jamy i doły czaszki. Mechanika czaszki. Kręgosłup, klatka piersiowa, miednica.
Narządy czynne ruchu:
Ogólna budowa mięśni (kształt, skład, przyczepy, naczynia i nerwy, fizyczne i biologiczne
właściwości).
Mechanika mięśni, narządy pomocnicze mięśni. Podział mięśni na grupy czynnościowo-
topograficzne. Topografia poszczególnych mięśni. Grupowe unerwienie mięśni. Znajomość
przyczepów następujących mięśni: żwacza, skroniowego, skrzydłowego przyśrodkowego i
bocznego, mostkowo-obojczykowo-sutkowego, dwubrzuścowego, żuchwowo-gnykowego,
naramiennego, dwugłowego i trójgłowego ramienia, kurczowo-ramiennego, zginacza
powierzchniowego

i

głębokiego

palców,

zginacza

długiego

kciuka,

ramienno-

promieniowego, prostownika palców, biodrowo-lędźwiowego, czworo-i dwugłowego uda,

12

piszczelowego przedniego i tylnego, strzałkowego długiego, brzuchatego łydki,
przywodziciela wielkiego, piersiowego większego, zębatego przedniego, najszerszego
grzbietu, przepony, prostego brzucha, skośnego zewnętrznego i wewnętrznego brzucha oraz
poprzecznego brzucha.
Działanie mięśni na stawy: skroniowo-żuchwowy, ramienny, łokciowy, promieniowo-
nadgarstkowy, śródręczno-paliczkowe, międzypaliczkowe, biodrowy, kolanowy oraz
skokowe. Powięzie: głowy i szyi, klatki piersiowej, grzbietu, brzucha, miednicy mniejszej,
barku, ramienia, przedramienia, ręki, biodra, uda, goleni i stopy. Trójkąty szyi. Trójkąt
udowy. Dół pachowy i jama pachowa. Dół łokciowy. Dół kulszowo-odbytniczy. Dół
podkolanowy.
Kanały: pachwinowy, przywodzicieli, sromowy, udowy, zasłonowy.
Miejsca zmniejszonego oporu ścian brzucha.
Pochewka mięśnia prostego brzucha.
Dno miednicy.
Pochewki ścięgien ręki i stopy.
Narządy wewnętrzne:
Budowa, topografia, unaczynienie, unerwienie oraz czynność narządów układu trawiennego,
oddechowego, moczowego i układu rozrodczego.
Najczęstsze wady rozwojowe narządów. Czas wykłuwania się zębów mlecznych i stałych.
Zastępowanie gruczołów płciowych. Pozostałości embrionalnych narządów moczowych
rozrodczych. Otrzewna – rozwój, budowa, znaczenie, topografia. Zachyłki otrzewnej.
Ś

ródpiersie: ograniczenie, podział, zawartość. Opłucna: budowa, unaczynienie i unerwienie,

topografia.
Gruczoły dokrewne:
Budowa, unaczynienie, topografia, czynność. Hormony. Korelacja gruczołów.
Narządy zmysłów:
Budowa, lokalizacja, unerwienie, unaczynienie oraz czynność narządów:
wzroku, przedsionkowo-ślimakowego, powonienia, smaku oraz czucia powierzchniowego i
głębokiego (nie jest wymagana znajomość przyczepów mięśni: gałki ocznej, tarczowatych
oraz kosteczek słuchowych). Ciecz wodnista, śródchłonka i przychłonka: pochodzenie, drogi
odpływu.
Angiologia:
Serce-budowa, umocowanie, stosunki topograficzne, unaczynienie, unerwienie, czynność.
Wady rozwojowe. Miejsca osłuchiwania zastawek. Pole bezwzględnego i względnego
stłumienia serca. Osierdzie – budowa, umiejscowienie, stosunki topograficzne.
Krążenie małe i duże. Krążenie płodowe.
Budowa i czynność ściany naczyń krwionośnych. Znajomość początku, przebiegu,
zakończenia oraz gałęzi niżej wymienionych tętnic: pnia płucnego i tętnic płucnych, aorty,
pnia ramienno-głowowego, tętnicy szyjnej wewnętrznej, zewnętrznej i wspólnej, podstawnej,
podobojczykowej, pachowej, ramiennej, promieniowej, łokciowej, biodrowej wspólnej,
wewnętrznej i zewnętrznej, udowej, podkolanowej, piszczelowej przedniej i tylnej,
grzbietowej stopy, pnia trzewnego, krezkowej górnej i dolnej.
Znajomość sieci grzbietowej nadgarstka, łuku dłoniowego powierzchniowego i głębokiego
oraz łuku podeszwowego (położenie, gałęzie tworzące i gałęzie odchodzące) a także sieci
stawowej kolana i łokcia (położenie, dopływy).
Pozostałe tętnice – początek, położenie, obszar zaopatrzenia.
Znajomość początku, przebiegu, zakończenia i dopływów niżej wymienionych żył:
głównej górnej i dolnej, ramienno-głowowych, nieparzystych, szyjnej wewnętrznej,
podobojczykowej, wrotnej oraz żył powierzchniowych kończyny górnej i dolnej. Pozostałe
ż

yły – położenie, obszar drenowania, zakończenie. Zatoki opony twardej – położenie i ujście.

13

Sploty żylne – położenie, drogi odpływu krwi.
Zespolenia między krążeniem wewnątrz i wewnątrzczaszkowym.
Zespolenia między układem żyły wrotnej a układem żył głównych. Zespolenia między obu
ż

yłami głównymi.

Układ chłonny:
Budowa ściany naczyń chłonnych.
Przewód piersiowy – początek, przebieg, położenie, zakończenie.
Położenie pozostałych głównych pni chłonnych: lędźwiowych, jelitowych, oskrzelowo-
ś

ródpiersiowych, podobojczykowego, szyjnego i przewodu chłonnego prawego.

Naczynia chłonne głowy, kończyny górnej, klatki piersiowej, brzucha i miednicy oraz
kończyny dolnej – z jakich okolic odprowadzają chłonkę i dokąd uchodzą.
Lokalizacja grup węzłów chłonnych głowy i szyi kończyny górnej i dolnej, klatki piersiowej,
brzucha i miednicy, z jakich okolic dochodzą do nich naczynia doprowadzające i dokąd
podążają naczynia odprowadzające. Czynniki warunkujące przepływ limfy.
Centralny układ nerwowy:
Ogólna budowa, podział ontogenetyczny, znajomość budowy zewnętrznej wewnętrznej
mózgowia i rdzenia kręgowego, ośrodki i drogi nerwowe rdzenia kręgowego, jądra i drogi
nerwów czaszkowych, ośrodki i drogi układu pozapiramidowego, tworu siatkowego oraz
móżdżku, ośrodki i drogi międzymózgowia. Lokalizacja czynności w korze mózgu. Drogi
mózgu. Opony mózgowia i rdzenia kręgowego. Zbiorniki podpajęczynówkowe. Płyn
mózgowo-rdzeniowy; miejsce wytwarzania, ilość, drogi odpływu, znaczenie. Naczynia
mózgowia i rdzenia kręgowego.
Układ nerwowy obwodowy:
Ogólna budowa nerwów, budowa nerwów rdzeniowych. Budowa i topografia splotów:
szyjnego, ramiennego i lędźwiowo-krzyżowego. Znajomość miejsca odejścia, pochodzenia
włókien, topografii oraz obszaru unerwienia następujących nerwów: przeponowego,
pachowego,

mięśniowo-skórnego,

pośrodkowego,

łokciowego,

promieniowego,

zasłonowego, udowego, pośladkowego górnego i dolnego, kulszowego, strzałkowego
wspólnego i piszczelowego. Pozostałe nerwy rdzeniowe-miejsce odejścia, położenie i obszar
unerwienia. Nerwy czaszkowe: miejsce wyjścia z mózgowia oraz z czaszki, przebieg w
zatoce jamistej, położenie w szczelinie oczodołowej górnej, lokalizacja zwojów. Znajomość
topografii, rozgałęzień i zakresu unerwienia niżej wymienionych nerwów czaszkowych:
błędnego, językowo-gardłowego, twarzowego i gałęzi nerwu trójdzielnego. Pozostałe nerwy
czaszkowe-położenie, zakres unerwienia.
Znajomość unerwienia skóry oraz stawów kończyn.
Układ nerwowy autonomiczny:
Właściwości budowy układu autonomicznego, podział, lokalizacja ośrodków w centralnym
układzie nerwowym, zwoje i sploty układu autonomicznego.

Forma zaliczenia:
ustna, pisemna, testowa, praktyczna na zwłokach, preparatach muzealnych i tablicach
poglądowych

Kryteria ostatecznego zaliczenia przedmiotu:
Obecność na zajęciach, zaliczenie cząstkowych kolokwiów i egzamin końcowy z oceną.

Piśmiennictwo obowiązkowe:
W. Woźniaka [red.] „Anatomia człowieka” .
A. Bochenek, M. Reicher „Anatomia człowieka”.
„Atlas anatomii człowieka” Sobotta

14

M. Stelmasiak, J. Osemlak „Atlas anatomii człowieka”.

Piśmiennictwo zalecane:
Z. Urbanowicz „Podstawy anatomii człowieka”.
Z. Urbanowicz „Mała encyklopedia anatomii człowieka”.
Z. Urbanowicz „Współczesne mianownictwo anatomiczne”.
F. Kiss, J. Szenta Gothai „Atlas anatomii człowieka”.
P. Kopf-Maier „Atlas anatomii człowieka”.
R. Maciejewski „Human anatomy – atlas”.

_________________________________________________________________________

Nazwa przedmiotu: Anestezjologia i intensywna terapia

Osoba odpowiedzialna za nauczanie przedmiotu:
Prof. dr hab. Andrzej Nestorowicz; Prof. dr hab. Krzysztof Przesmycki

Nazwa jednostki realizującej przedmiot:

a) I Klinika Anestezjologii i Intensywnej Terapii
Kierownik Jednostki:
Prof. dr hab. Andrzej Nestorowicz

b) II Klinika Anestezjologii i Intensywnej Terapii
Kierownik jednostki:
Prof. dr hab. Krzysztof Przesmycki

Liczba godzin: ogółem 70
Rok V - 20 godzin
wykłady: 10 godzin
ć

wiczenia: 10 godzin

Rok VI - 50 godzin
wykłady: 15 godzin
ć

wiczenia: 35 godzin

Miejsce przedmiotu w programie nauczania:
V rok - semestr IX
VI rok - semestr XI

Cel nauczania przedmiotu:
Opanowanie wiedzy teoretycznej i umiejętności praktycznych na temat zaawansowanych
metod resuscytacji krążeniowo – oddechowej.
Uzyskanie wiedzy na temat ogólnych i przewodowych metod znieczulenia do zabiegów
diagnostycznych i terapeutycznych
Uzyskanie wiedzy na temat stanów zagrożenia życia w warunkach sali operacyjnej i
intensywnej terapii. Poznanie zasad pracy, kwalifikacji do leczenia, metod terapeutycznych i
wyników postępowania medycznego u chorych intensywnej terapii.

Wymagania do zaliczenia ćwiczeń i dopuszczenia do egzaminu:
Obecność na zajęciach, określony zakres wiedzy medycznej.

15

Forma zaliczenia przedmiotu:
Końcowe zaliczenie w formie łącznego egzaminu testowego z przedmiotu w semestrze XI na
VI roku studiów.

Piśmiennictwo obowiązkowe:
R. Larsen „Anestezjologia”, wyd. II, Urban&Partner 2003
Z. Rybicki „Intensywna terapia dorosłych”, Novus Orbi 1994
M. Sych „Resuscytacja – teoria i praktyka ożywiania”, PZWL 1995
Wytyczne Polskiej Rady Resuscytacji –

www.krakow.pl

___________________________________________________________________________

Nazwa przedmiotu: Biochemia

Osoba odpowiedzialna za nauczanie przedmiotu:
Dr hab. med. Marta Stryjecka-Zimmer prof. nadzw.

Nazwa jednostki realizującej przedmiot:
Katedra i Zakład Biochemii i Biologii Molekularnej

Kierownik Jednostki:
Dr hab. Marta Stryjecka-Zimmer prof. nadzw.

Miejsce przedmiotu w programie studiów:
Rok II - semestr III, IV

Liczba godzin: 170
wykładów : 60 godzin

seminariów : 10 godzin

ć

wiczeń : 100 godzin

Cel nauczania przedmiotu:
Realizowany program nauczania ma na celu zapoznanie studentów z podstawową wiedzą i
najnowszymi osiągnięciami biochemii i biologii molekularnej, niezbędnymi dla studiowania
medycyny. Studenci powinni poznać i zrozumieć , na poziomie molekularnym, podstawowe
procesy metaboliczne zachodzące w organizmie człowieka w stanie zdrowia oraz
mechanizmy prowadzące do powstawania chorób i działające w procesach chorobowych.
Studenci powinni umiejętnie powiązać zdobytą wiedzę biochemiczną z problemami
klinicznymi, prawidłowo interpretować badania biochemiczne dla poznania przyczyn
choroby i racjonalnego leczenia.

Zasadnicze treści przedmiotu:

AMINOKWASY, PEPTYDY I BIAŁKA
Budowa i podziały aminokwasów wchodzących w skład białek. Właściwości fizyko-
chemiczne aminokwasów (charakterystyka grup funkcyjnych, właściwości kwasowo-
zasadowe, punkt izoelektryczny). Techniki stosowane do rozdziału aminokwasów.
Przykłady oligo- i polipeptydów naturalnych i ich funkcje biologiczne. Metody stosowane do

16

oznaczania pierwszorzędowej struktury białek. Rola biologiczna białek i kryteria podziału.
Właściwości fizyko-chemiczne białek. Struktura pierwszorzędowa białek, charakterystyka
wiązania peptydowego. Wyższe struktury białek i wiązania stabilizujące. Zjawisko allosterii i
jego znaczenie.
Denaturacja i renaturacja białek. Metody stosowane do oczyszczania białek, badania struktur
i oznaczania masy cząsteczkowej białek. Charakterystyka białek fibrylarnych ( kolagen,
elastyna, keratyna) i białek globularnych, Charakterystyka białek prostych i zlożonych
(glikoproteiny, lipoproteiny, chromoproteiny, fosfoproteiny).
Budowa i funkcja mioglobiny i hemoglobiny –hemoglobinopatie.
ENZYMY
Budowa, własności i rola biologiczna enzymów. Zasady klasyfikacji enzymów i
charakterystyka poszczególnych klas, przykłady katalizowanych reakcji .
Zasady termodynamiki chemicznej (pierwsze i drugie prawo termodynamiki, pojęcia:
energia aktywacji, entalpia swobodna, entropia, reakcja endo- i egzoergiczna).
Kinetyka reakcji enzymatycznych. Czynniki wpływające na szybkość reakcji Jednostki
aktywności enzymatycznej. Stała Michaelisa, zasady wyznaczania, znaczenie Km.
Koenzymy oraz aktywne ugrupowania –budowa i funkcja. Udział metali w katalizie
enzymatycznej.
Hamowanie aktywności enzymów-rodzaje i mechanizmy inhibicji. Enzymy allosteryczne i
kooperatywność. Specyficzność enzymów, charakterystyka miejsc aktywnych.
Mechanizmy katalizy – kataliza kowalencyjna i kwasowo zasadowa. Regulacja aktywności
enzymów (efektory allosteryczne, sprzężenie zwrotne, modyfikacje kowalencyjne, indukcja i
represja syntezy).
Proenzymy, izoenzymy. Enzymy w diagnostyce klinicznej. Zastosowanie w lecznictwie.
BIOENERGETYKA I UTLENIANIA BIOLOGICZNE
Energia swobodna i jej związek ze stałą równowagi reakcji
Przykłady i charakterystyka związków makroergicznych. Charakterystyka enzymów
oksydoredukcyjnych. Lokalizacja komórkowa łańcucha oddechowego i jego rola
biologiczna. Kompleksy enzymatyczne w łańcuchu oddechowym, efekt energetyczny.
Inhibitory łańcucha oddechowego - miejsca działania. Powstawanie ATP w wyniku
fosforylacji oksydacyjnej i substratowej. Teorie wyjaśniające mechanizm sprzężania utleniań
z fosforylacją. Czynniki rozprzęgające oksydacyjną fosforylację. Transport równoważników
redukcyjnych przez błony mitochondrialne za pośrednictwem "mostków substratowych".
Wrodzone zaburzenia oksydacyjnej fosforylacji.
Dekarboksylacja oksydacyjna pirogronianu
Cykl Krebsa, jako końcowy układ spalań różnych metabolitów. Reakcje cyklu, efekt
energetyczny, związek z innymi szlakami metabolicznymi. Regulacja aktywności cyklu.
WĘGLOWODANY
Rola biologiczna węglowodanów, właściwości fizyko-chemiczne. Charakterystyka
najważniejszych węglowodanów świata zwierząt i roślin i ich pochodnych. Węglowodany
jako składniki diety, trawienie węglowodanów, transport monosacharydów przez błony
komórkowe. Kluczowa rola glukozy, jako substratu energetycznego. Glikoliza – enzymy,
etapy, efekty energetyczne w warunkach tlenowych i beztlenowych. Efekt Pasteura. Enzymy
regulatorowe w glikolizie. Losy kwasu pirogronowego. Glukoneogeneza - reakcje i regulacja.
Szlak pentozo-fosforanowy jako źródło równoważników redukcyjnych i fosfopentoz.
Glikogen - synteza i katabolizm (etapy, enzymy, regulacja ). Metabolizm fruktozy , mannozy
i galaktozy. Cykle poliolowe. UDP-glukoza -reakcje zachodzące z jej udziałem. Synteza
aminocukrów i kwasów uronowych.
Glikozaminoglikany - rola biologiczna. Glikoproteiny- właściwości, budowa, synteza,
funkcje biologiczne. Hormonalna regulacja przemian węglowodanów i poziomu glukozy we

17

krwi. Specyficzność tkankowa metabolizmu glukozy. Dziedziczne zaburzenia w
przemianach węglowodanów. Cukrzyca.
LIPIDY
Funkcje biologiczne lipidów, budowa chemiczna, właściwości fizyko-chemiczne tłuszczów
prostych, złożonych i steroli. Tłuszcze, jako składniki pokarmowe- trawienie, wchłanianie i
transport. Metabolizm kwasów tłuszczowych i triacylogliceroli: biosynteza kwasów
tłuszczowych nasyconych i nienasyconych (system elongazy i desaturazy), biosynteza
triacylogliceroli, mobilizacja tłuszczów zapasowych i utlenianie kwasów tłuszczowych.
Zarys syntezy i funkcja prostoglandyn, tromboksanów, leukotrienów.
Ketogeneza i metabolizm związków ketonowych. Efekt energetyczny katabolizmu acyli.
Metabolizm fosfolipidów i glikolipidów. Metabolizm steroli: budowa chemiczna, synteza
cholesterolu i jej regulacja, biosynteza i metabolizm kwasów żółciowych.
Lipoproteiny osocza i ich rola biologiczna. Współzależność przemiany węglowodanowej i
lipidowej. Regulacja hormonalna lipolizy i lipogenezy. Metabolizm tkanki tłuszczowej,
udział wątroby w gospodarce lipidowej. Dyslipoproteinemie. Otyłość . Hipotezy miażdżycy.
Zaburzenia metaboliczne w cukrzycy.
Błony komórkowe – struktura, organizacja i funkcje
METABOLIZM AMINOKWASÓW
Enzymy proteolityczne - rola biologiczna, klasyfikacja. Obrót metaboliczny białek. Białka
pokarmowe- pełno i niepełnowartościowe. Trawienie białek w przewodzie pokarmowym..
Transport aminokwasów przez błony komórkowe. Pula wolnych aminokwasów i jej
wykorzystanie w organizmie.
Bilans azotowy - interpretacja. Minimum białkowe. Reakcje dekarboksylacji, transaminacji,
dezaminacji, szlaki metaboliczne generujące NH

3

, cykl mocznikowy (regulacja,enzymopatie)

Biosynteza aminokwasów endogennych, aminokwasy niezbędne dla człowieka. Szczegółowe
przemiany szkieletów węglowych aminokwasów ( enzymy, reakcje: Gly, Ala, Met, Cys,
Leu, Ileu, Wal, Fen, Tyr, Trp, Glu, Asp, Arg) z uwzględnieniem głównych szlaków
metabolicznych Aminokwasy gluko- i ketogenne. Bloki enzymatyczne katabolizmu Fen,
Tyr .Synteza amin biogennych, rola biologiczna , degradacja. Synteza melatoniny i kreatyny.
Losy fragmentów jednowęglowych powstających w trakcie przemian aminokwasów.
Regulacja hormonalna metabolizmu białek.
Struktura porfiryn, zarys syntezy hemu i jej regulacja. Porfirie. Katabolizm hemu,
różnicowanie żółtaczek. Katabolizm bilirubiny. Metabolizm żelaza.
KWASY NUKLEINOWE I BIOSYNTEZA BIAŁEK
Rola biologiczna nukleotydów. Struktura nukleotydów purynowych i pirymidynowych.
Synteza "de novo" nukleotydów purynowych i pirymidynowych – enzymy, reakcje ,
regulacja syntezy, inhibitory. Reakcje rezerwowe syntezy nukleotydów . Katabolizm
nukleotydów purynowych do kwasu moczowego i pirymidynowych do CO2 i H20.
Enzymopatie metabolizmu puryn (skaza moczowa, niedobory immunologiczne). Konwersja
nukleotydów do deoksyrybonukleotydów. Synteza dTMP. DNA - występowanie, rola.
Biologiczna. Replikacja DNA w organizmach prokariotycznych i eukariotycznych.
Telomery,telomeraza. Organizacja DNA eukariotycznego w struktury wyższego rzędu.
Mechanizmy naprawcze DNA. Replikacja wirusowych DNA i RNA. RNA - budowa, funkcje
- rRNA, tRNA, mRNA, hnRNA.
Transkrypcja genów w organizmach prokariotycznych. Transkrypcja genów w organizmach
eukariotycznych - charakterystyka polimeraz I, II i III, czynniki transkrypcyjne. Post-
transkrypcyjne modyfikacje RNA - rRNA, tRNA, eukariotyczny mRNA. Katalityczne
własności RNA. Enzymy nukleolityczne. Kod genetyczny - cechy kodu genetycznego.
Charakterystyka mutacji DNA. Syntetazy aminoacylo tRNA. Translacja- etapy i czynniki
białkowe. Posttranslacyjna modyfikacja białek, protoonkogeny i onkogeny. Antybiotyki i

18

toksyny hamujące biosyntezę białek. Model operonu lac. Mechanizmy regulacji ekspresji
genów u eukariontów. Techniki stosowane w rekombinacji i klonowaniu DNA i możliwości
ich praktycznego wykorzystania. Apoptoza, nekroza.
ZASADY ŻYWIENIA
Czynniki wpływające na wydatek energetyczny organizmu, podstawowa przemiana materii,
aktywność fizyczna, działanie termogeniczne pokarmów. Charakterystyka składników diety-
węglowodany, tłuszcze, białka, składniki mineralne rola. Wartość energetyczna środków
spożywczych. Iloraz oddechowy (współczynnik RQ). Zalecane normy żywieniowe. Rola
prawidłowego żywienia w zapobieganiu i leczeniu chorób.
WITAMINY
Witaminy A,D,E,K,B

1

,B

2

,PP,B

6

, kwas pantotenowy, biotyna, kwas foliowy, witamina B

12

,

witamina C - budowa chemiczna, występowanie, zapotrzebowanie, rola biologiczna - udział
w reakcjach biochemicznych. Awitaminozy, hiperwitaminozy. Antywitaminy. Udział
witaminy A w procesie widzenia.
HORMONY
Podział hormonów ze względu na: 1/budowę, 2/miejsce powstawania, 3/sposób
przekazywania informacji (endo-, para- i autokrynny), 4/mechanizmy działania - lokalizację
receptora (śródkomórkową i na powierzchni błony plazmatycznej). Oznaczanie poziomu
hormonów - metody biologiczne, radioimmunologiczne, ELISA. Mechanizmy działania
hormonów. Rola białek G i udział wtórnych przekaźników w mechanizmie działania.
Hormony przedniego płata przysadki - budowa i działanie. Hormony tylnego płata przysadki.
Biosynteza i działanie hormonów tarczycy. Hormony regulujące przemianę wapniowo-
fosforanową. Hormony trzustki, budowa i funkcje metaboliczne. Hormony sterydowe kory
nadnercza. Hormony gonadalne, regulacja cyklu owulacyjnego. Hormony rdzenia nadnerczy.
Hormony tkankowe przewodu pokarmowego. Synergizm i antagonizm w działaniu
hormonów. Kinazy białkowe w regulacji procesów metabolicznych.
Nadczynność i niedoczynnność gruczołów dokrewnych oraz inne zaburzenia funkcji
hormonów.
TKANKI
Funkcje krwi. Charakterystyka składników drobnocząsteczkowych i białek osocza (albuminy,
globuliny, immunoglobiny). Metabolizm erytrocytów. Transport gazów przez krew. Źródła
jonów H

+

w organizmie. Definicja i ogólne zasady działania buforów (bufory krwi, płynu

pozakomórkowego i nerek). Rola płuc i nerki w regulacji równowagi kwasowo-zasadowej.
Zaburzenia mechanizmów regulujących równowagę kwasowo-zasadową; kwasice i alkalozy.
Ogólne zasady hemostazy. Charakterystyka osoczowych czynników krzepnięcia. Kaskadowy
charakter procesu krzepnięcia. Zaburzenia w procesie krzepnięcia krwi (hemofilia A -
przyczyny). Fibrynoliza. Antykoagulanty.
Funkcje nerek. Budowa nefronu Mechanizmy wywarzania moczu. Własności fizyko-
chemiczne moczu - objętość dobowa, pH, c.wł., składniki organiczne i nieorganiczne.
Składniki patologiczne moczu. Funkcja wody i jej rozmieszczenie w organizmie.
Podstawowe składniki płynów poza i wewnątrzkomórkowych. Regulacja hormonalna
gospodarki wodno-elektrolitowej.
Podział składników mineralnych (makro i mikroelementy) i ich funkcje. Charakterystyka
białek mięśni - białka rozpuszczalne i białka zaangażowane w procesie skurczu. Cykl
skurczowo-rozkurczowy w mięśniach poprzecznie prążkowanych i gładkich. Metabolizm
mięśnia sercowego.
Tkanka łączna i jej rola w organizmie. Budowa kolagenów i elastyny i ich funkcja.
Proteoglikany i ich rola w matrix zewnątrzkomórkowej (struktura glikozaminoglikanów).
Kość - budowa: Elementy komórkowe i ich funkcje, substancja międzykomórkowa i
składniki mineralne kości. Wpływ witamin i hormonów na homeostazę tkanki kostnej.

19

Przykłady dziedzicznych chorób kolagenu. Metaboliczne funkcje wątroby (rola w
metabolizmie węglowodanów, białek, lipidów). Mechanizmy detoksykacji.
Najważniejsze rodniki tlenowe- ich powstawanie, wpływ na struktury lipidowe, kwasy
nukleinowe i białka. Bariera antyoksydacyjna ustroju – enzymy, witaminy.
Integracja metabolizmu- na przykładzie przemian węglowodanów, lipidów i aminokwasów
oraz puryn i pirymidyn.

Egzamin praktyczny:
Studenci wykonują zadania praktyczne na ćwiczeniach laboratoryjnych. Prawidłowe
wykonanie zadań oraz wykazanie się znajomością wiedzy teoretycznej są niezbędne do
uzyskania zaliczenia z przedmiotu .
Egzamin końcowy nie obejmuje egzaminu praktycznego.

Kryteria ostatecznego zaliczenia przedmiotu:
Studenci , którzy mają zaliczone wszystkie ćwiczenia oraz uzyskają pozytywne oceny z
obowiązujących w semestrze III i IV sprawdzianów (kolokwia) mogą przystąpić do egzaminu
końcowego z biochemii.
Egzamin końcowy jest przeprowadzony w formie testów oraz pytań otwartych z biochemii.

Piśmiennictwo obowiązkowe:
R. K. Murray, D. K. Granner, P. A. Mayes, V. W. Rodwell “Biochemia Harpera”, wyd. V,
PZWL 2002
E. Bańkowski „Biochemia – podręcznik dla studentów medycyny” Urban&Partner, Wrocław
2004

Piśmiennictwo zalecane:
J.M. Berg, J.L. Tymoczko, L. Stryer „Biochemia”, PWN 2005
S. Angielski, Z. Jakubowski, M.H. Dominiczak „Biochemia kliniczna”, Wydawnictwo
Perseusz, Sopot 2000
H.R. Matthews, R.A. Freedland, R.I. Miesfield „Biochemia i biologia molekularna w
zarysie”, Pruszyński i Spółka, Warszawa 2000
V. L Davidson, D.B. Sittman „Biochemia” Urban&Partner, Wrocław 2002
W. Minakowski, S. Weider “Biochemia kręgowców”, PWN 1998
T. M. Devlin „Biochemistry with clinical correlations” Willey-Liss, New York 2002
P.C. Champe, R.A. Harvey, D.R. Ferrier “Biochemistry 3

rd

edition” Lippincot

Williams&Wilkins 2005
Czasopisma:
“Postępy Biochemii” – kwartalnik wydawany przez Polskie Towarzystwo Biochemiczne
__________________________________________________________________________

Nazwa przedmiotu: Biofizyka

Osoba odpowiedzialna za nauczanie przedmiotu:
Prof. dr hab. Helena Gawda

Nazwa jednostki realizującej przedmiot:
Katedra i Zakład Biofizyki

Kierownik Jednostki:
Prof. dr hab. Helena Gawda

20

Miejsce przedmiotu w programie studiów:
Rok II - Semestr III

Liczba godzin: 60
wykładów : 15
ć

wiczeń : 45

Cel nauczania przedmiotu:
Zapoznanie studentów ze zjawiskami fizycznymi i prawami opisującymi te zjawiska w
procesach życiowych, wykorzystaniem w diagnostyce i terapii medycznej tych zjawisk oraz
interpretacją skutków oddziaływania czynników fizycznych na organizmy żywe.
Na ćwiczeniach studenci poznają zasady prowadzenia eksperymentu, wykorzystania
przyrządów pomiarowych, opracowania wyników doświadczalnych i ich interpretację.

Wymagania:
Poznanie przez studentów fizycznej struktury układów biologicznych i fizycznej interpretacji
ich funkcji.
Poznanie wpływu czynników fizycznych na struktury biologiczne oraz na ich funkcje.
Poznanie zastosowań osiągnięć fizyki do celów diagnostyki, terapii i profilaktyki.
Student powinien opanować umiejętności praktyczne:
-samodzielne i poprawne wykonanie pomiarów opracowanie ćwiczenia wraz z interpretacją
otrzymanych wyników i obliczeń;
- uzyskanie pozytywnej oceny z wiedzy teoretycznej z 12 wyznaczonych programem
ć

wiczeń laboratoryjnych.

Zasadnicze treści przedmiotu:

TEMATY WYKŁADÓW:
1.

Wpływ promieniowania jonizującego na organizm żywy.

2.

Podstawy dozymetrii i zasady ochrony przed promieniowaniem.

3.

Zastosowanie izotopów promieniotwórczych w diagnostyce i terapii medycznej.

4.

Mechanizm powstawania i właściwości promieniowania rentgenowskiego.

5.

Diagnostyka rentgenowska. Tomografia komputerowa.

6.

Czynne i bierne działanie ultradźwięków. Ultrasonografia.

7.

Biologiczne efekty działania ultradźwięków stosowanych w diagnostyce i terapii.

8.

Podstawy termodynamiki.

9.

Właściwości mechaniczne kości i tkanki łącznej.

10.

Biofizyka układu krążenia. Powstawanie i rozchodzenie się tętna.

11.

Podstawy biomechaniki. Warunki równowagi. Rola dźwigni, rozkłady sił w narządzie

ruchu człowieka.

12.

Problemy transportu ciepła. Mechanizmy transportu ciepła w żywym organizmie oraz

między organizmem a otoczeniem

13.

Biofizyka zmysłu wzroku. Układ optyczny oka, przekazywanie informacji, widzenie

barwne i przestrzenne, energetyka procesu widzenia. Zdolność rozdzielcza oka.

14.

Lasery i ich zastosowanie w medycynie.

15.

Biofizyka zmysłu słuchu. Ucho jako przetwornik sygnałów akustycznych, rola ucha

ś

rodkowego i wewnętrznego w procesie słyszenia.

21

TEMATY ĆWICZEŃ:
1.

Skiaskopia –korekcja wad wzroku; wyznaczanie zdolności skupiającej soczewek metodą

Bessel’a.

2.

Pomiar czasu bezwładności oka.

3.

Mikroskopia optyczna.

4.

Siatka dyfrakcyjna – wyznaczanie stałej siatki dyfrakcyjnej za pomocą światła

laserowego i pomiar długości fali świetlnej.

5.

Analiza widmowa

6.

Pomiary ultradźwiękowe – wyznaczanie impedancji akustycznej ośrodków,

współczynnika sprężystości oraz gęstości ciał stałych.

7.

Audiometr – wyznaczanie progu słyszalności ucha ludzkiego.

8.

Wyznaczanie przeciążenia przy pomocy wirownicy. Siły działające w narządzie ruchu

człowieka.

9.

Biomechanika mięśni.

10.

Wyznaczanie ciężarów części ciała, lokalizacja ich środków ciężkości oraz wyznaczanie

ogólnego środka ciężkości ciała człowieka.

11.

Podstawy diagnostyki ultradźwiękowej.

12.

Wyznaczanie współczynnika lepkości cieczy. Pomiar ciśnienia tętniczego krwi za

pomocą sfigmomanometru.

13.

Detekcja promieniowania jądrowego:

a)

lokalizacja izotopu promieniotwórczego w fantomie,

b)

wyznaczanie liniowego i masowego współczynnika pochłaniania,

c)

wyznaczanie promieniowania tła.

14.

Pomiary mostkowe:

a)

pomiar oporu,

b)

pomiar przewodnictwa właściwego względnego,

c)

pomiar pojemności.

15.

Zastosowanie oscyloskopu do pomiarów napięcia i czasu.

16.

Zastosowanie zjawiska termoelektrycznego do pomiaru temperatury wrzenia cieczy.

17.

Fizyczne podstawy terapii mikrofalowej.

Sposób sprawdzania czy cel nauczania został osiągnięty:
Zaliczenie ze stopniem na prawach egzaminu.

Kryteria ostatecznego zaliczenia przedmiotu:
Samodzielne i poprawne wykonanie pomiarów, opracowanie ćwiczenia wraz z interpretacją
otrzymanych wyników i obliczeń. Uzyskanie pozytywnej oceny z wiedzy teoretycznej z 12
wyznaczonych programem ćwiczeń laboratoryjnych.

Piśmiennictwo obowiązkowe:
F. Jaroszyk „Biofizyka”, PZWL, Warszawa 2001
S. Miękisz „Wybrane zagadnienia z biofizyki”, Volumed, Wrocław 1998

Piśmiennictwo zalecane:
J.W. Kane, M.M. Sternheim „Fizyka dla przyrodników”, PWN, Warszawa 1988

_______________________________________________________

22

Nazwa przedmiotu: Biologia medyczna

Osoba odpowiedzialna za nauczanie przedmiotu:
Prof. dr hab. Alicja Buczek

Nazwa jednostki realizującej przedmiot:
Katedra i Zakład Biologii i Parazytologii

Kierownik Jednostki:
Prof. dr hab. Alicja Buczek

Miejsce przedmiotu w programie studiów:
Rok I - Semestr I

Liczba godzin: 60
wykładów : 15
ć

wiczeń : 45

Cel nauczania przedmiotu:
Celem zajęć z biologii jest zapoznanie studentów z podstawowymi pojęciami z ekologii i
współzależnościami między organizmami w ekosystemach, a także zagrożeniami zdrowia
ludzi spowodowanymi przez czynniki środowiskowe. Szczególna uwaga zwracana jest na
interakcje w układzie pasożyt – żywiciel. Ich poznanie jest niezbędne do zrozumienia
patomechanizmów chorób spowodowanych przez pasożyty i do ograniczenia skutków
szkodliwego oddziaływania pasożytów. Studenci zapoznają się również ze strukturą i
funkcją genów u Prokaryota i Eucaryota, z wybranymi zagadnieniami z genetyki człowieka i
możliwościami klinicznego zastosowania genetyki, z zagadnieniami z genetyki populacyjnej i
genetyki rozwoju oraz z ekogenetyki, a także podstawami biotechnologii.
Program realizowany w Katedrze i Zakładzie Biologii i Parazytologii AM szeroko poszerza
wiedzę o człowieku i o środowiskowych uwarunkowaniach chorób człowieka. Daje podstawę
do nauczania wielu przedmiotów specjalistycznych w czasie studiów.

Wymagania:
Od studentów wymagana jest wiedza o reakcjach ogólnoustrojowych człowieka wywołanych
przez pasożyty i o wzajemnych interakcjach w układzie pasożyt-żywiciel oraz o zasadach
dziedziczenia cech człowieka, anomaliach genetycznych, diagnostyce klinicznej chorób o
podłożu genetycznym i możliwości klinicznego zastosowania osiągnięć genetyki do leczenia
chorób genetycznych.
Zadania stawiane studentom podczas ćwiczeń mają nauczyć studenta posługiwania się
wiedzą teoretyczną na zajęciach praktycznych w klinikach i w przyszłości w pracy
zawodowej, syntetycznego myślenia i umiejętności przetransformowania zagadnień
biologicznych do różnych dyscyplin klinicznych.


Zasadnicze treści przedmiotu:

WYKŁADY:
I. Wybrane zagadnienia z ekologii.
1.

Współzależności w ekosystemie

2.

Środowisko biotyczne człowieka

23

3.

Zagrożenia zdrowia ludzi czynnikami środowiskowymi, ze szczególnym uwzględnieniem

pasożytów.

II. Ekologiczne mechanizmy regulacji dynamiki pasożytów i podstawy prognozowania
inwazji pasożytniczych.
1.

Właściwości populacji pasożytów

2.

Ekologiczne czynniki wpływające na rozmieszczenie i dynamikę populacji

3.

Oddziaływania antropogeniczne

III. Układ pasożyt –żywiciel jako model interakcji organizmów żywych
1.

Klasyfikacja pasożytów i żywicieli

2.

Chorobotwórczość pasożytów

3.

Odporność w chorobach pasożytniczych

IV. Zagadnienia biocentyczne w parazytologii. Krążenie pasożytów w przyrodzie.
1.

Źródła i drogi inwazji pasożytów

2.

Rola wektorów i rezerwuarów w epidemiologii chorób pasożytniczych

3.

Antropozoonozy

V. Środowiskowe uwarunkowania chorób pasożytniczych.
1.

Znaczenie behawioru żywicieli w rozprzestrzenianiu pasożytów.

2.

Czynniki sprzyjające występowaniu chorób pasożytniczych (kontakt ze zwierzętami,

budowa zbiorników wodnych, zagęszczenie populacji i migracje, nakazy religijne, zwyczaje
kulinarne, medycyna ludowa)
VI. Pierwotniaki pasożytnicze (Protozoa).
1.

Rozprzestrzenienie pierwotniaków w różnych strefach klimatycznych, szczególnie

w klimacie umiarkowanym
2.

Cechy biologiczne i chorobotwórczość pierwotniaków

3.

Metody wykrywania pierwotniaków w materiale biologicznym

VII. Robaki płaskie (Platyhelminthes).
1.

Rozprzestrzenienie w różnych strefach klimatycznych

2.

Biologia i chorobotwórczość robaków płaskich

3.

Diagnostyka laboratoryjna robaków płaskich

VIII. Robaki obłe (Nemathelminthes).
1.

Występowanie robaków obłych w różnych regionach świata, a w szczególności

w Polsce
2.

Biologia i chorobotwórczość

3.

Metody stosowane w diagnostyce robaków obłych

IX. Stawonogi pasożytnicze – owady (Insecta)
1.

Cechy biologiczne i ekologiczne

2.

Bezpośrednie skutki pasożytowania owadów (zmiany skórne, toksykozy) oraz

przenoszenie i utrzymywanie drobnoustrojów chorobotwórczych. Alergie spowodowane
przez owady.
X. Stawonogi pasożytnicze – pajęczaki (Arachnida).
1.

Cechy biologiczne i ekologiczne

2.

Znaczenie

medyczne

-

bezpośrednie

skutki

pasożytowania

i

udział

w rozprzestrzenianiu chorób transmisyjnych.
3.

Nieżyty górnych dróg oddechowych i astma oskrzelowa wywołane przez roztocze kurzu

domowego z rodziny Pyroglyphidae.
XI. Zwierzęta jadowite i trujące.
1.

Cechy biologiczne i ekologia zwierząt jadowitych i trujących

2.

Budowa narządów jadowych

3.

Rodzaje toksyn wytwarzanych przez zwierzęta jadowite

4.

Zagrożenia dla zdrowia człowieka

24

XII. Grzyby i rośliny wyższe trujące.
1.

Charakterystyka botaniczna

2.

Rodzaje substancji toksycznych

3.

Zatrucia przypadkowe, omyłkowe, jatrogenne, zawodowe i zamierzone spowodowane

przez grzyby i rośliny wyższe.
XIII. Cykl życiowy komórki i jego regulacja.
XIV. Struktura i funkcja genów Prokaryota i Eukaryota
1.

Pierwszo-, drugo- i trzeciorzędowa struktura DNA

2.

Struktura i skład chromatyny eukarionów (charakterystyka histonów, budowa

nukleosomu, solenoidu i struktura chromatydy chromosomu metafazowego)
3.

Budowa genomu i genów.

4.

Replikacja DNA

5.

Transkrypcja i odwrotna transkrypcja kodu genetycznego

6.

Alternatywne składanie genów podzielonych na przykładzie ciężkich łańcuchów

immunoglobulin
7.

Cechy kodu genetycznego i hipoteza chwiejności Cricka

8.

Funkcje genów (transkrypcja, dojrzewanie hn mRNA, etapy translacji- inicjacja,

elongacja i terminacja)
9.

Struktura chromatyny aktywnej transkrypcyjnej. Regulacyjne modyfikacje histonów

10.

Regulacja działania genów na poziomie transkrypcji

XV.

Ekogenetyka

XVI.

Wybrane zagadnienia z cytogenetyki człowieka

XVII.

1. Kariotyp prawidłowy.

XVIII.

2. Dziedziczenie cech człowieka

XIX.

3. Czynniki mutagenne

XX.

4. Rodzaje mutacji

XXI.

5. Wady genetyczne- mechanizm powstawania, cechy fenotypowe i genotypy.

XXII.

Ekogenetyka

XXIII.

1. Genetyczna struktura populacji

XXIV.

2. Populacja mendlowska, pula genowa i prawo Hardy’ego-Weinberga

XXV.

3. Czynniki zmieniające genetyczną strukturę populacji.

XXVI.

Biotechnologia

1. Inżynieria genetyczna
2.Wykorzystanie osiągnięć genetyki molekularnej do diagnostyki medycznej.

Ć

WICZENIA:

ĆW. 1. Temat: Pierwotniaki (Protozoa) pasożytnicze (cz. 1)
1.

Zasady mikroskopowania i prowadzenia dokumentacji.

2.

Budowa morfologiczna pierwotniaków.

A.

Phylum: Sarcomastigophora

Subphylum: Mastigophora

Trichomonas vaginalis

Donné, 1836

Giardia lamblia

Stiles, 1915

Trypanosoma brucei gambiense

(Forde, 1902)

Trypanosoma brucei rhodesiense

Stephens et Fantham, 1910

Trypanosoma cruzi

Chagas, 1909

Leishmania tropica

(Wright, 1903) Lühe, 1906

Leishmania donovani

(Laveran et Mesnil, 1903) Ross, 1903

25

Leishmania braziliensis

Vianna, 1911

ĆW. 2. Temat: Pierwotniaki (Protozoa) pasożytnicze (cz.2)
Phylum: Sarcomastigophora
Subphylum: Sarcodina

Entamoeba histolytica

Schaudinn, 1903

Entamoeba coli

(Grassi, 1789) Casagrandi et Barbagallo, 1895

Entamoeba gingivalis

(Gros, 1849) Brumpt, 1913

Acanthamoeba castellanii

Douglas, 1930

Naegleria fowleri

Carter, 1970

Phylum: Apicomplexa
Subphylum: Coccidia

Plasmodium vivax

Grassi et Feletti, 1890,

P. malarie

, P. falciparum, P.ovale

Cryptosporidium parvum

Tyzzer, 1907

Isospora belli

Wenyon, 1923

Toxoplasma gondii

Nicolle et Manceaux, 1908

Babesia microti

Franca, 1909

Phylum: Cilipphora

Balantidium coli

(Malmsten, 1857) Stein, 1862

ĆW. 3. Temat: Pasożytnicze płazińce (Platyhelminthes).

Przywry (

Trematoda)

Fasciola hepatica

Linnaeus, 1758

Dicrocoelium dendriticum

(Rudolphi, 1819) Looss, 1899

Opisthorchis felineus

(Rivolta, 1884) Blanchard, 1895

Clonorchis sinensis

(Cobbold, 1875) Looss, 1907

Paragonimus westermani

(Kerbert, 1878) Braun, 1899

Schistosoma haematobium

(Bilharz, 1852) Weinland, 1858

Schistosoma mansoni

Sambon, 1907

Schistosoma japonicum

Katsudara, 1904

ĆW. 4. Temat: Pasożytnicze płazińce (Platyhelminthes)

Tasiemce (

Cestoda). Cz. I

Diphyllobothrium latum

(Linnaeus, 1758) Luhe, 1910

Botriocephalus scorpii
Dipylidium caninum

(Linnaeus, 1758) Railliet, 1892

Hymenolepis nana

(von Siebold, 1852) Blanchard, 1891

Hymenolepis diminuta

(Rudolphi, 1819) Blanchard, 1891

ĆW. 5. Temat: Pasożytnicze płazińce (Platyhelminthes).

Tasiemce

(Cestoda). Cz.II.

Taenia saginata

Göze, 1782

Taenia solium

Linnaeus, 1758

Taenia multiceps

(Leske, 1780) Hall, 1910

Echinococcus granulosus

(Batsch,1786) Rudolfi, 1805

Echinococcus multilocularis

(Leuckart, 1863) Vogel, 1955

ĆW. 6. Temat: Obleńce (Nemathelminthes).
Nicienie (

Nematoda).

Strongyloides stercoralis

(Bavay, 1876) Stiles et Hassal, 1902

26

Ancylostoma duodenale

(Dubini, 1843) Creplin, 1845

Enterobius vermicularis

(Linnaeus, 1758) Leach, 1853

Ascaris lumbricoides hominis

Linnaeus, 1758

Toxocara canis,

(Werner, 1782) Johnston, 1916,

Toxocara cati

(Schrank, 1788) Brumpt, 1927

Wuchereria bancrofti

(Cobbold, 1877) Seurat, 1921

Loa loa

(Cobbold, 1864) Castellani et Chalmers, 1913

Mansonella sp.

(Manson, 1897) Faust, 1929

Trichinella spiralis

(Owen, 1835) Raillet, 1835

Trichiuris trichiura

(Linnaeus, 1771) Stiles, 1901

Trichostrongylus

Loss, 1905

ĆW. 8. Temat: Stawonogi (Arthropoda) pasożytnicze.

Pajęczaki (Arachnida).

Argas reflexus

(Fabricius, 1794)

Dermacentor reticulatus

(Fabricius, 1794)

Sarcoptes scabiei

(Linnaeus,1758)

Demodex folliculorum

(Simon, 1842)

Ixodes ricinus

(Linnaeus, 1758)

Dermanyssus gallinae

(De Geer, 1778)

Ornithonyssus bacoti

(Hirst, 1913)

Neotrombicula autumnalis

(Shaw, 1790)

Acarus siro

Linnaeus, 1758

Roztocze kurzu domowego z rodziny Pyroglyphidae

ĆW. 9. Temat: Stawonogi (Arthropoda) pasożytnicze.

Owady

(Insecta). Cz.I.

Pediculus humanus

(Linnaeus, 1758)

Pthirus pubis

(Linnaeus, 1758)

Cimex lectularius

(Linnaeus, 1758)

Rhodnius prolixus
B.

Glossina palpalis Robineau – Desvoidy, 1830

Triatoma infestans

(Klug, 1834)

ĆW. 10. Temat: Stawonogi (Arthropoda) pasożytnicze.

Owady (

Insecta). Cz. II.

Anopheles maculipennis

Meigen, 1818

Culex pipiens

Linnaeus, 1758

Aëdes aegypti

(Linnaeus, 1762)

Culicoides pulicaris

(Linnaeus, 1758)

Simulium ornatum

Meigen, 1818

Musca domestica

Linnaeus, 1758

Hypoderma bovis

(Linnaeus, 1758)

Gasterophilus intestinalis

(De Geer, 1776)

Pulex irritans

Linnaeus, 1758

Xenopsylla cheopis

(Rothschild, 1903)

Tunga penetrans

(Linnaeus, 1758)

Ctenocephalides canis

(Curtis, 1826)

Leptopsylla segnis

(Schonherr, 1811)

27

ĆW. 11. Temat: Zwierzęta jadowite i trujące
Gromada: Pajęczaki (Arachnida)
Rząd: Skorpiony (Scorpiones)
Rząd: Pająki (Araneae)
Latrodectus mactans mactans – „czarna wdowa”
Latrodectus mactans tredemcigutatus – „karakurt”
Aranea diademata – pająk krzyżak
Gromada: Owady (Insecta)
Rząd: Błonoskrzydłe (Hymenoptera)
Apis mellifera – pszczoła miodna
Vespa crabro – szerszeń pospolity
Paravespula vulgaris – osa
Formicidae – mrówkowate
Formica rufa – mrówka rudnica

ĆW. 12. Temat: Wybrane zagadnienia z cytogenetyki człowieka
1.

Dziedziczenie mendlowskie.

2.

Rodzaje zmienności osobniczej.

3.

Sporządzić szereg rozdzielczy i wykreślić krzywą rozkładu normalnego wzrostu

studentów.
4.

Wykazać zmienność pomiarami antropometrycznymi:

a.

Zygion – Zygion (Z-Z)

b.

Gonion – Gonion (G-G)

c.

Glabella – Inion (G-I)

5. Dziedziczenie wybranych cech fizycznych człowieka

ĆW. 13. Temat: Wybrane zagadnienia z genetyki molekularnej
1.

Struktura DNA.

2.

Replikacja DNA.

3.

Struktura chromatyny.

4.

Budowa genomów i genów: prokariontów, eukariontów.

5.

Odwrotna transkrypcja kodu genetycznego retrowirusów.

6.

Regulacja aktywności genów u prokariontów i eukariontów.

7.

Podstawowe zagadnienia inżynierii genetycznej.

ĆW. 14. Temat: Wybrane zagadnienia z genetyki człowieka
1.

Chromosomy olbrzymie (śliniankowe) larw Chironomus sp.

2.

Prawidłowy i nieprawidłowy kariotyp człowieka.

3.

Oznaczanie chromatyny płciowej.

4.

Dziedziczenie grup krwi (allelizm wielokrotny) i czynnika Rh.

Konflikt serologiczny.
5.

Dziedziczenie cech sprzężonych z płcią.

ĆW. 15. Temat: Kolokwium i zaliczenie ćwiczeń.

Egzamin praktyczny:
Rozpoznanie gatunku pasożyta w preparacie. Podanie nazwy postaci inwazyjnej
rozpoznanego pasożyta, materiał pobierany od pacjenta w celu identyfikacji tego pasożyta,
miejsce lokalizacji u człowieka i nazwę wywoływanej choroby.

28

Sposób sprawdzania czy cel nauczania został osiągnięty:
Ocena wiedzy studentów poprzez cząstkowe zaliczenia testowe obejmujące różne bloki
tematyczne. Dyskusje na tematy biologiczne podczas ćwiczeń.

Kryteria ostatecznego zaliczenia przedmiotu:
Zaliczenie ćwiczeń i uzyskanie pozytywnego wyniku egzaminu, który składa się z części
praktycznej i teoretycznej (egzamin pisemny-test).

Piśmiennictwo obowiązkowe:
A. Buczek „Choroby pasożytnicze: epidemiologia, diagnostyka, objawy”, Wyd. Koliber,
Lublin 2005
A. Buczek „Atlas pasożytów człowieka”, Wyd. Koliber, Lublin 2005

Piśmiennictwo zalecane:
J. H. Friedman, F.J. Dill, M.R. Hayden, B.C. McGillivray „Genetyka”, wyd. I, [red.] Janusz
Limon, Wyd. Urban&Partner, Wrocław 1997
J.M. Connor, M.A. Ferguson-Smith „Podstawy genetyki medycznej”, PZWL, Warszawa
1991
K. Boczkowski „Zarys genetyki medycznej”, PZWL, Warszawa 1990

______________________________________________________________________

Nazwa przedmiotu: Chemia ogólna

Osoba odpowiedzialna za nauczanie przedmiotu:
Dr hab. Kazimierz Pasternak prof. nadzw.

Nazwa jednostki realizującej przedmiot:
Katedra i Zakład Chemii Medycznej

Kierownik Jednostki:
Dr hab. Kazimierz Pasternak prof. nadzw.

Miejsce przedmiotu w programie studiów:
Rok I - Semestr II

Liczba godzin: 60

wykładów : 10

ć

wiczeń : 50

Cel nauczania przedmiotu:
Celem nauczania chemii ogólnej jest poznanie przez studentów podstawowych zagadnień z
chemii ogólnej oraz opanowanie wiedzy z zakresu chemii organicznej (biochemia statyczna).
Tematyka jest związana z kierunkiem studiów - nawiązuje do procesów fizjologicznych i
patologicznych zachodzących w organizmie człowieka. Poznanie podstawowych metod z
zakresu chemii analitycznej łącznie z analizą instrumentalną pozwoli studentowi na
przeprowadzenie

charakterystycznych

reakcji

i zrozumienie

przebiegu

procesów

chemicznych. Zajęcia praktyczne z chemii ogólnej mają za zadanie nauczenie samodzielnego
wykonywania doświadczeń chemicznych i wyciągania prawidłowych wniosków.

29

Zasadnicze treści przedmiotu:

TEMATY WYKŁADÓW:
1.

Chemiczna budowa organizmu człowieka

- Pierwiastki o znaczeniu biologicznym
-

Wiązania chemiczne

-

Związki chemiczne

-

Roztwory

-

pH, bufory

2.

Termodynamika reakcji chemicznych

-

Kinetyka reakcji chemicznych

-

Kataliza enzymatyczna

-

Procesy utleniania i redukcji

-

Utlenianie biologiczne

3.

Związki organiczne

-

Węglowodory

-

Alkohole

-

Aldehydy

-

Ketony

-

Kwasy karboksylowe

-

Związki heterocykliczne

4.

Kwasy nukleinowe

-

Zasady purynowe i pirymidynowe

-

Nukleozyd, nukleotyd

-

DNA, RNA

-

Struktura i właściwości

-

Kod genetyczny

5.

Aminokwasy

-

Budowa

-

Właściwości chemiczne

-

Podział aminokwasów

-

Dekarboksylacja i dezaminacja aminokwasów

-

Aminy

-

Aminokwasy egzogenne i ich znaczenie

-

Aminokwasy gliko, ketogenne

6.

Oligopeptydy, polipeptydy, białka

-

Powstawanie peptydów

-

Oligopeptydy naturalne i ich rola biologiczna

-

Polipeptydy – budowa i znaczenie

-

Definicja, budowa białek

-

Klasyfikacja białek

-

Właściwości fizykochemiczne

7.

Węglowodany

- Budowa i właściwości chemiczne cukrów prostych
-

Możliwości izomerii węglowodanów

-

Podział węglowodanów

-

Budowa i własności glikanów

-

Rola biologiczna węglowodanów

30

8.

Tłuszcze

-

Kwasy tłuszczowe

-

Klasyfikacja tłuszczów

-

Właściwości fizykochemiczne tłuszczów

-

Budowa tłuszczu właściwego

-

Tłuszcze złożone i sterole

-

Znaczenie biologiczne tłuszczów

TEMATY ĆWICZEŃ:
1.

Wykrywanie kationów

2.

Identyfikacja wybranych kationów

3.

Wykrywanie anionów

4.

Analiza wagowa

5.

Alkacymetria

6.

Manganometria

7.

Argentometria

8.

Kompleksometria

9.

Analiza jakościowa związków organicznych

10.

Grupy funkcyjne

11.

Chromatografia

12.

Spektrofotometria

13.

pH –metria, bufory

14.

Ćwiczenia uzupełniające

15.

Zaliczenie

Sposób sprawdzania czy cel nauczania został osiągnięty:
Zaliczenia cząstkowe z wykonywanych ćwiczeń, zaliczenie końcowe.

Kryteria ostatecznego zaliczenia przedmiotu:
Zaliczenie końcowe pisemne. Do końcowego zaliczenia przystępują studenci, którzy mają
zaliczone wszystkie ćwiczenia. Osoby mające do 3 nie zaliczonych ćwiczeń mogą przystąpić
do końcowego zaliczenia dopiero po odrobieniu zaległości.
Studenci mający zaległości powyżej 3 ćwiczeń nie uzyskają zaliczenia
z chemii ogólnej.
Zaliczenie końcowe jest pisemne i składa się z czterech pytań opisowych ocenianych
niezależnie. Ocena końcowa jest średnią ocen uzyskanych z odpowiedzi na poszczególne
pytania.

Piśmiennictwo obowiązkowe:
G. Kupryszewski „Wstęp do chemii organicznej”, PWN, Warszawa 1981
P. Mastalerz „Chemia organiczna”, PWN, Warszawa 1984
T. Gałamon „Chemia ogólna”, Oficyna Wyd. Medyk Sp. z o.o, Warszawa 1994
T. Kędryna „Chemia ogólna z elementami biochemii”, Wyd. „Zamiast korepetycji” s.c.,
Kraków 1994
K. Pasternak „Podstawy chemii ogólnej”, Polihymnia, Lublin 2001
I. Żak [red.] „Chemia medyczna”, Śląska Akademia Medyczna, Katowice 2001
K. Pasternak [red.] „Ćwiczenia z chemii”, Polihymnia, Lublin 2002

________________________________________________________________________

31

Nazwa przedmiotu:

Geriatria

–

realizowana w ramach nauczania

Chorób wewnętrznych

Osoba odpowiedzialna za nauczanie przedmiotu:
Dr hab. Jerzy Mosiewicz prof. nadzw., Dr hab. Grzegorz Dzida

Nazwa jednostki realizującej przedmiot:
Katedra i Klinika Chorób Wewnętrznych

Kierownik Jednostki:
p.o. Kierownika - Dr hab. Jerzy Mosiewicz prof. nadzw.

Miejsce przedmiotu w programie studiów:
Rok V - Semestr X

Liczba godzin: 25
wykładów: 5
ć

wiczeń: 20

Cel nauczania przedmiotu:
Zdobycie wiedzy na temat fizjologii procesu starzenia oraz postępowania lekarskiego z
chorym w podeszłym wieku.

Charakterystyka przedmiotu:
Wykłady i ćwiczenia mają dostarczyć studentowi V roku, kończącemu kurs interny wiedzy
na temat odrębności fizjologicznych i klinicznych związanych z procesem starzenia. W
szczególności kurs geriatrii zapewnia zdobycie wiedzy na temat organizacji opieki nad
człowiekiem w podeszłym wieku oraz odrębności terapii chorób wieku podeszłego. Istotnym
jego elementem jest różnicowanie objawów wynikających z fizjologicznego procesu
inwolucji z objawami najczęstszych chorób wieku podeszłego.

Zasadnicze treści przedmiotu:

TEMATY WYKŁADÓW:
1. Podstawy gerontologii. Teorie starzenia się.
2. Proces inwolucji i jego wpływ na obraz kliniczny chorób wieku podeszłego.
3. Psychospołeczne aspekty wieku podeszłego.
4. Odrębność farmakoterapii chorób wieku podeszłego. Farmakoekonomika leczenia chorób

osób starszych.

5. Modele opieki geriatrycznej na tle polskiej rzeczywistości.

TEMATY ĆWICZEŃ:
1. Ocena kliniczna chorego w wieku podeszłym.
2. Zespołu psychogeriatryczne.
3. Wielkie problemy geriatryczne: upadki, odleżyny, niewydolność zwieraczy, zaburzenia
stanu odżywiania i gospodarki wodno – elektrolitowej.
4. Kardiologia wieku podeszłego.
5. Odrębności dotyczące wybranych chorób wewnętrznych w wieku podeszłym (cukrzyca,
choroby tarczycy, niedokrwistości, nowotwory, zakażenia.

32

Wykaz umiejętności praktycznych jakie student powinien opanować na ćwiczeniach:
Badanie kliniczne chorych w podeszłym wieku.
Zaplanowanie leczenia i opieki ambulatoryjnej choremu wypisywanemu ze szpitala.
Cewnikowanie pęcherza moczowego.
Profilaktyka odleżyn.
Wstępne opracowanie lekarskie odleżyny.

Wymagania do zaliczenia ćwiczeń:

Definicje gerontologii i geriatrii.
1.

Teorie starzenia się. Fizjologia procesu inwolucji – zmiany narządowe i układowe.

Wpływ inwolucji na obraz kliniczny chorób wieku podeszłego – polipatologia,
polisymptomatologia, mozaikowy obraz kliniczny schorzeń. Zasady oceny klinicznej i
psychospołecznej człowieka w starszym wieku: ocena czynnościowa, ocena zdrowia
fizycznego – ryzyko upadków, odleżyn, ocena stanu odżywienia i nawodnienia, ocena
stanu umysłowego oraz zasady oceny socjalno – środowiskowej.

Wielkie problemy geriatryczne.
2.

Problemy psycho-geriatryczne: następstwa miażdżycy naczyń mózgowych, otępienie

starcze, depresja wieku podeszłego, majaczenie – ostre zespoły mózgowe. Niedołęstwo
starcze i jego skutki – upadki, urazy. Unieruchomienie – skutki zdrowotne: odleżyny,
infekcje, zaniki kostne i mięśniowe. Niewydolność zwieraczy – zatrzymanie i
nietrzymanie moczu; biegunki i zaparcia oraz nieotrzymanie stolca.

3.

Zaburzenia odżywiania: otyłość, niedożywienie, zaburzenie łaknienia, niedobory

witaminowe, zaburzenia gospodarki wodno – elektrolitowej – przyczyny i objawy.

4.

Kardiologia wieku podeszłego: choroba niedokrwienna serca, nadciśnienie tętnicze,

niewydolność serca. Cukrzyca, choroby tarczycy i niedokrwistość w wieku podeszłym.

5.

Najczęstsze nowotwory wieku podeszłego i ich przebieg. Najczęstsze zakażenia w wieku

starczym. Odrębności farmakokinetyki i farmakodynamiki w wieku podeszłym. Zasady
farmakoterapii w starszym wieku. Farmakoekonomika chorób wieku podeszłego. Modele
opieki geriatrycznej.

Forma zaliczenia:
Kolokwium z wiadomości teoretycznych objętych tematem wykładów i ćwiczeń. Sprawdzian
umiejętności praktycznych przy łóżku chorego: badanie kliniczne, rozpoznanie wstępne,
rozpoznanie różnicowe ze wskazaniem objawów związanych z fizjologiczną inwolucją,
propozycje lecznicze, plan opieki i pielęgnacja chorego.

Piśmiennictwo obowiązkowe:
J.C. Brocklehurst, S.C. Allen „Zarys medycyny geriatrycznej – podręcznik dla studentów”,
PZWL
Piśmiennictwo zalecane:
J. Kocemba, T. Grodzicki „Zarys gerontologii klinicznej”, Medyczne Centrum Kształcenia
Podyplomowego UJ, Kraków 2000

___________________________________________________________________________

33

Nazwa przedmiotu: Propedeutyka chorób wewnętrznych –

realizowana w ramach nauczania Chorób wewnętrznych

Osoba odpowiedzialna za nauczanie przedmiotu:
Dr hab. Jerzy Mosiewicz prof. nadzw., Dr hab. Grzegorz Dzida

Nazwa jednostki realizującej przedmiot:
Katedra i Klinika Chorób Wewnętrznych

Kierownik Jednostki:
p.o. Kierownika Dr hab. Jerzy Mosiewicz prof. nadzw.

Miejsce przedmiotu w programie studiów:
III rok - Semestr V i VI

Liczba godzin: 100
Wykłady: 15
Ć

wiczenia: 85

Cel nauczania przedmiotu:
Nauka badania klinicznego oraz podstaw symptomatologii chorób wewnętrznych.
Przygotowanie do ćwiczeń klinicznych w zakresie poszczególnych działów interny.

Charakterystyka przedmiotu:
Propedeutyka chorób wewnętrznych jest wstępem do kursu interny i pierwszym kontaktem
studentów Wydziału Lekarskiego z ćwiczeniami klinicznymi. W trakcie kursu studenci
zapoznają się z zasadami i organizacją pracy klinicznej, podstawami etyki w codziennej pracy
lekarskiej.

Ponadto

nabywają

umiejętności

ogólnego

badania

podmiotowego

i

przedmiotowego oraz zaznajamiają się z terminologią kliniczną, myśleniem lekarskim w
procesie diagnostycznym.

Zasadnicze treści przedmiotu:

TEMATY WYKŁADÓW:
Wykład I - Zasady myślenia lekarskiego. Postawa etyczna studenta medycyny w czasie zajęć
klinicznych.
Wykład II - Wywiad lekarski i jego znaczenie w procesie diagnostycznym.
Wykład II - Symptomatologia najczęstszych chorób układu krążenia i oddechowego –
duszność, ból w klatce piersiowej.
Wykład IV - Pacjent z bólem brzucha – zasady postępowania diagnostycznego.
Wykład V - Choroby cywilizacyjne – otyłość, cukrzyca nadciśnienie tętnicze.
Wykład VI – Podstawy diagnostyki różnicowej najczęstszych objawów chorobowych:
ż

ółtaczka sinica, obrzęki.

TEMATY ĆWICZEŃ:
Ćwiczenie 1
Zasady pracy w klinice; dokumentacja lekarska; zasady rozumowania lekarskiego; postawa
lekarza wobec chorego; tajemnica lekarska; pierwszy kontakt z chorym; zasady badania
podmiotowego.
Ćwiczenie 2

34

Symptomatologia schorzeń układu krążenia i oddechowego. Technika zbierania wywiadu
lekarskiego.
Ćwiczenie 3
Symptomatologia schorzeń układu pokarmowego, moczowo-płciowego, układu ruchu,
gruczołów wydzielania wewnętrznego oraz układu nerwowego; doskonalenie techniki
badania podmiotowego.
Ćwiczenie 4
Duszność - patogeneza i podział. Niewydolność oddechowa. Samodzielne badanie
podmiotowe chorych.
Ćwiczenie 5
Ocena stanu ogólnego pacjenta (stan przytomności, pozycja ciała, mowa i chód chorego,
budowa ciała, stan odżywienia, stan powłok, ciepłota ciała); jakościowe i ilościowe
zaburzenia przytomności; gorączka; patogeneza i rodzaje żółtaczek; patogeneza i rodzaje
sinicy.
Ćwiczenie 6
Patogeneza i rodzaje obrzęków. Zasady badania głowy i szyi.
Ćwiczenie 7
Badanie przedmiotowe klatki piersiowej: typy budowy klatki piersiowej, tor oddechowy,
zasady opukiwania klatki piersiowej – opukiwanie orientacyjne i topograficzne, dolne granice
płuc, oznaczanie ruchomości oddechowej płuc, drżenie głosowe. Rodzaje odgłosu
opukowego w chorobach płuc i opłucnej.
Ćwiczenie 8
Osłuchiwanie płuc – zasady osłuchiwania. Rodzaje szmerów oddechowych. Zmiany
osłuchowe w wybranych chorobach oskrzeli, płuc i opłucnej.
Ćwiczenie 9
Badanie przedmiotowe układu krążenia (oglądnie okolicy przedsercowej, uderzanie
koniuszkowe, opukiwanie serca – stłumienie bezwzględne i względne serca); zasady
osłuchiwania serca; ocena tętna; zasady pomiaru ciśnienia tętniczego i normy ciśnienia
tętniczego.
Ćwiczenie 10
Badanie czynnościowe układu oddechowego, badanie plwociny, różnicowanie wysięków i
przesięków. Demonstracja badania czynnościowego płuc. Doskonalenie techniki
osłuchiwania i opukiwania.
Ćwiczenie 11
Zasady badania przedmiotowego jamy brzusznej. Objawy zespołu ostrego brzucha.
Symptomatologia wybranych schorzeń jamy brzusznej.
Ćwiczenie 12
Badanie układu moczowego i symptomatologia chorób nerek i dróg moczowych. Znaczenie
badania per rectum. Badanie układu kostno-stawowo-mięśniowego. Doskonalenie techniki
badania przedmiotowego.
Ćwiczenie 13
Przegląd najważniejszych badań dodatkowych w diagnostyce chorób wewnętrznych i ich
znaczenie (badania obrazowe – endoskopowe, radiologiczne; badania laboratoryjne).
Doskonalenie techniki badania podmiotowego i przedmiotowego.
Ćwiczenie 14
Repetytorium z zakresu badania podmiotowego i przedmiotowego oraz podstaw
symptomatologii chorób wewnętrznych. Podstawowe zasady diagnostyki różnicowej w
chorobach wewnętrznych.
Ćwiczenie 15

35

Samodzielne badanie podmiotowe i przedmiotowe pacjenta przez studentów. Przygotowanie
status praesens.
Ćwiczenie 16
Epidemiologia i profilaktyka chorób układu krążenia. Zasady pomiaru ciśnienia tętniczego.
Nadciśnienie tętnicze- rozpoznawanie, podział.
Ćwiczenie 17
Badanie przedmiotowe serca. Szmery serca. Wady serca – podział. Objawy osłuchowe
najczęstszych wad serca.
Ćwiczenie 18
Elektrokardiografia – zasady badania i interpretacji. Zapis prawidłowy EKG.
Ćwiczenie 19
Interpretacja elektrokardiogramu patologicznego: zaburzenia rytmu i przewodnictwa, przerost
jam serca, zmiany EKG w chorobie niedokrwiennej serca.
Ćwiczenie 20
Monitorowanie EKG metodą Holtera, próba wysiłkowa EKG – kwalifikacja chorych do
badania, interpretacja wyników.
Ćwiczenie 21
Podstawy echokardiografii. Ocena hemodynamiczna układu krążenia – ciśnienie w jamach
serca, rzut serca, wskaźnik sercowy.
Zaliczenie kursu propedeutyki chorób wewnętrznych.

Wykaz umiejętności praktycznych jakie student powinien opanować na ćwiczeniach:
1. Samodzielne zbieranie wywiadu chorobowego
2. Przeprowadzenie pełnego badania fizykalnego
3. Sporządzenie dokumentacji medycznej. Historia choroby.

Wymagania do zaliczenia ćwiczeń:

1. Elementy badania lekarskiego. Tajemnica lekarska. Dokumentacja medyczna. Zasadnicze
elementy wywiadu lekarskiego. Znaczenie wywiadu rodzinnego. Wywiad środowiskowy.
Definicje: objawy podmiotowe i przedmiotowe, symptomatologia i syndromatologia,
etiologia, patogeneza. Co to jest status praesens?
2. Charakterystyka dolegliwości ze strony układu krążenia: ból w klatce – przyczyny,
różnicowanie, stenokardia, kołatanie serca, omdlenie, objawy niewydolności prawo i
lewokomorowej ostrej i przewlekłej astma kardiale, obrzęk płuc, klasyfikacja niewydolności
krążenia wg Nyha.
3. Dolegliwości ze strony układu oddechowego: duszność – kaszel i krwioplucie,
niewydolność oddechowa, podział; zaburzenia wentylacje, dyfuzji i perfuzji restrykcja i
obturacja, interpretacja badania gazometrycznego.
4. Dolegliwości ze strony układu pokarmowego: objawy choroby wrzodowej, krwawienia z
przewodu pokarmowego, biegunki, zaparcia, kolka żółciowa, patogeneza i rodzaje żółtaczek.
5. Objawy ze strony układu moczowego: objawy dyzuryczne, poliuria, nykturia, krwiomocz,
białkomocz, kolka nerkowa, objawy zapaleń nerek, pęcherza moczowego.
6. Objawy ze strony układu wewnętrznego wydzielania: objawy nadczynności i
niedoczynności tarczycy, objawy podmiotowe tarczycy, zespół Cushinga, niedoczynność
kory nadnerczy Pheochromacytoma, akromegalia.
7. Obrzęki – patogeneza, rodzaje.
8. Sinica – podział, patogeneza.
9. Żółtaczki – patogeneza, podział, przyczyny
10. Niedokrwistość, przyczyny, objawy

36

11. Gorączka – przyczyny, stan gorączkowy, gorączka o nieznanej etiologii
12. Budowa ciała – typy, ocena stanu odżywiania, wskaźnik BMI i WHL; otyłość –
przyczyny i rodzaje.
13. Najważniejsze objawy przedmiotowe stwierdzane badaniem głowy i szyi – objawy
odwodnienia, tarczycowe objawy oczne, wole – rodzaje, ocena czynnościowa tarczycy.
Technika badania głowy i szyi.
14. Badanie płuc – zasady, zmiany patologiczne, stwierdzane w badaniu – rodzaje odgłosów
opukowych, szmery oddechowe podstawowe i patologiczne, drżenie głosowe, tory
oddechowe, typy budowy klatki piersiowej. Symptomatologia typowych schorzeń układu
oddechowego: przewlekłe zapalenie oskrzeli, rozedma płuc astma oskrzelowa, zapalenie
płuc, płatowe i odoskrzelowe, atypowe zapalenie płuc, niedodma, rozstrzenia oskrzeli, płyn w
jamie opłucnej, suche i wysiękowe zapalenie opłucnej, objawy nowotworów płuc, gruźlica
płuc, zator tętnicy płucnej. Podstawowe pojęcia spirometryczne
15. Badanie układu krążenia: zasady badania, opukiwanie serca – stłumienie względne i
bezwzględne, tony serca, szmery serca, pomiar ciśnienia tętniczego, zasady, normy,
nadciśnienie tętnicze podział przyczynowy, objawy wad zastawkowych – zwężenie zastawki
mitralnej i aortalnej, niedomykalność mitralna i aortalna. Podział wrodzonych wad serca.
Gorączka reumatyczna – podstawowe objawy. Zapalenie wsierdzia. Różnicowanie
dolegliwości bólowych w klatce piersiowej.
16. Podstawy elektrokardiografii. Zapis prawidłowy EKG – określenie rytmu i osi
elektrycznej serca. Zapis EKG w chorobie niedokrwiennej serca. Ewolucje zawału serca w
EKG
17. Badanie jamy brzusznej zasady. Symptomatologia chorób przewodu pokarmowego:
dysfagia, przyczyny zaburzeń połykania, choroba wrzodowa i jej powikłania, choroby
wątroby i dróg żółciowych (żółtaczka, kolka żółciowa, objawy Chełmońskiego, objawy
marskości wątroby, wodobrzusze, objawy zapalenia trzustki, objawy niedokrwienia jelit,
wrzodziejące zapalenie jelita grubego, nowotwory przewodu pokarmowego (rak przełyku,
ż

ołądka, jelita grubego, zespół ostrego brzucha chirurgicznego – przyczyny i objawy ogólne i

miejscowe, zapalenie wyrostka robaczkowego
18. Symptomatologia chorób nerek i dróg moczowych: niewydolność nerek- podział
przyczynowy i objawy, kolka nerkowa, krwiomocz, objaw Goldflama, kłębkowe i
odmiedniczkowe zapalenie nerek, objawy zakażenia dróg moczowych, podstawowe zmiany
stwierdzane w analizie moczu. Przerost gruczołu krokowego. Nietrzymanie moczu.

Forma zaliczenia:
Test wyboru z wiadomości teoretycznych (60 pytań, pojedynczy wybór z 4 odpowiedzi).
Sprawdzian umiejętności praktycznych przy łóżku chorego.

Piśmiennictwo obowiązkowe:
Szczeklik E., Szczeklik A. „Diagnostyka ogólna chorób wewnętrznych”.
Allan M., Marsh J., Kokot F. [red.] „Wywiad i badanie przedmiotowe”, Urban&Partner 2005
Hough R., Hagi Ul, Kokot F. [red.] „Choroby wewnętrzne”, Urban&Partner 2005
Siva A., Noble M., Wysocki H. „Kardiologia”, Urban&Partner 2005

Piśmiennictwo zalecane:
Olechowski F. „Podstawy ogólnej diagnostyki.”
Tatoń, Czech „Ogólna diagnostyka internistyczna.”

___________________________________________________________________________

37

Nazwa przedmiotu: Reumatologia –

realizowana w ramach nauczania

Chorób wewnętrznych

Osoba odpowiedzialna za nauczanie przedmiotu:
Prof. dr hab. Maria Majdan

Nazwa jednostki realizującej przedmiot:
Katedra i Klinika Reumatologii i Układowych Chorób Tkanki Łącznej

Kierownik Jednostki:
Prof. dr hab. Maria Majdan

Miejsce przedmiotu w programie studiów:
Rok V - Semestr IX

Liczba godzin: 45

wykłady: 5

seminaria: 7

ć

wiczenia: 40 (7 godzin seminariów w ramach ćwiczeń)

Cel nauczania przedmiotu:
Umiejętność przeprowadzenia badania układu ruchu, umiejętność przeprowadzenia
diagnostyki różnicowej podstawowych schorzeń reumatologicznych, zapoznanie z obrazem
chorobowych , przebiegiem choroby, opcjami terapeutycznymi w zakresie podstawowych
schorzeń układu ruchu, układowych chorób tkanki łącznej

Zasadnicze treści przedmiotu:

SEMINARIA:
- Reumatoidalne zapalenie stawów
- Układowe choroby tkanki łącznej
- Spondyloartropatie seronegatywne
- Choroba zwyrodnieniowa stawów
- Układowe zapalenia naczyń
- Dna moczanowa i inne kryształkowe zapalenia stawów.
- Osteoporoza. Reumatyzm tkanek miękkich
- Współczesna terapia chorób reumatycznych

WYKŁADY:
- Epidemiologia i diagnostyka chorób reumatycznych.
- Toczeń rumieniowaty układowy.
- Zespół antyfosfolipidowy. Ciąża a choroby reumatyczne.
- Zespół Sjögrena.
- Dna a zespół metaboliczny.

Egzamin praktyczny:
Badanie układu ruchu, interpretacja badań biochemicznych, immunologicznych, diagnostyka
różnicowa chorób reumatologicznych

Sposób sprawdzania czy cel nauczania został osiągnięty:

38

Pytanie w czasie ćwiczeń, końcowe zaliczenie.

Kryteria ostatecznego zaliczenia przedmiotu:
Czynne uczestnictwo w ćwiczeniach, seminariach, zaliczenie końcowe w formie ustnego
kolokwium.

Piśmiennictwo obowiązkowe:
Kokot F. [red.] „Choroby wewnętrzne”, PZWL

Piśmiennictwo zalecane:
Zimmerman-Górska I. „Choroby reumatyczne”- podręcznik dla studentów medycyny, PZWL

Nazwa przedmiotu: Chirurgia dziecięca

Osoba odpowiedzialna za nauczanie przedmiotu:
Prof. dr hab. Jerzy Osemlak

Nazwa jednostki realizującej przedmiot:
Katedra i Klinika Chirurgii i Traumatologii Dziecięcej

Kierownik Jednostki:
Prof. dr hab. Jerzy Osemlak

Liczba godzin: 40
wykładów: 5
ć

wiczeń: 35

Miejsce przedmiotu w programie nauczania:
V rok - Semestr IX i X

Cel nauczania przedmiotu:
Zapoznanie studentów z chorobami „chirurgicznymi” wieku dziecięcego, które wymagają
diagnostyki i leczenia przez chirurga dziecięcego. Znajomość przez przyszłego lekarza
chorób „chirurgicznych” u dzieci jest nieodzowne gdyż:
- dzieci stanowią ¼ ogółu ludności w Polsce
- najczęstszą przyczyna śmiertelności i kalectwa w Polsce są choroby chirurgiczne – w tym:
urazy, wady rozwojowe i stany zapalne.
Zwrócenie szczególnej uwagi na umiejętność rozpoznania chorób chirurgicznych u dzieci,
udzielania niezbędnej, wstępnej pomocy lekarskiej oraz właściwego we właściwym czasie
skierowania do chirurga dziecięcego.
- umiejętność postępowania ogólnolekarskiego z dzieckiem po leczeniu chirurgicznym.
- znajomość postępowania profilaktycznego u dzieci w rożnych chorobach „chirurgicznych”,
wadach rozwojowych stanach zapalnych, nowotworach i innych.
- wskazanie na podstawowe różnice w występujących chorobach chirurgicznych u dzieci i u
dorosłych biorąc pod uwagę częstość występowania, rozpoznawanie i leczenie związane z
grupami wieku (okresami rozwojowymi dziecka).

Zagadnienia te powinien znać każdy lekarz – zwłaszcza rodzinny, pediatra, chirurg

ogólny, specjalista medycyny ratunkowej.

39

Choroby te dzielone są na 5 zasadniczych grup biorąc pod uwagę podłoże:

I - Wady rozwojowe
II - Stany zapalne
III - Nowotwory
IV - Urazy
V - Inne

Zasadnicze treści przedmiotu:

1.

Historia i problemy chirurgii dziecięcej. Zapoznanie ze strukturą lecznictwa chirurgii

dzieci w Polsce i na Lubelszczyźnie. Historia chirurgii dziecięcej w Lublinie. Struktura
Kliniki Chirurgii Dziecięcej AM w Lublinie.

Rola Szpitalnego Oddziału Ratunkowego Dzieci w Dziecięcym Szpitalu Klinicznym w
Lublinie.

2.

Wady wrodzone u dzieci – teorie powstawania wad wrodzonych. Wady wrodzone

przewodu pokarmowego – (wady przełyku, żołądka, dwunastnicy i jelita cienkiego,
wady odbytu i odbytnicy). Zaburzenia zwrotu jelit. Choroba Hirschsprunga.

3.

Wady wątroby i dróg żółciowych (torbiele zastoinowe, zarośnięcie dróg żółciowych).

Wady wrodzone powłok jamy brzusznej - przepukliny pępowinowe, wytrzewienia.
Przepukliny występujące u dzieci - pępkowe, pachwinowe, przepukliny wewnętrzne
jamy brzusznej, przepukliny przeponowe.

4.

Wady wrodzone twarzo–czaszki. Rozszczepy podniebienia pierwotnego i wtórnego.

Rozszczepy wargi górnej i dolnej. Rozszczepy podniebienia twardego i miękkiego. Inne
wady twarzoczaszki.

Wady kończyn dolnych i górnych – ubytki i niedorozwoje rąk i stóp.

5.

Choroby chirurgiczne centralnego układu nerwowego.

Przepukliny oponowo-rdzeniowe.

Przepukliny mózgowe.

Wodogłowie.

Urazy centralnego układu nerwowego.

Nowotwory układu nerwowego.

6.

Urologia dziecięca - Wady wrodzone układu moczowego (wady nerek, dróg

moczowych,

wodonercze,

odpływy

pęcherzowo-moczowodowego,

torbiele

moczowodu, wynicowanie pęcherza moczowego).

7.

Urologia dziecięca. Wady wrodzone układu moczowo-płciowego (spodziectwo,

wierzchniactwo). Wady cielesno-płciowe – zaburzenia zstępowania jąder. Obojnactwo.

8.

Choroba nowotworowa wieku dziecięcego. Rodzaje nowotworów w poszczególnych

układach i narządach.

9.

Choroba oparzeniowa u dzieci.

10.

Stany zapalne narządów jamy brzusznej ( wyrostka robaczkowego, uchyłka Meckela,

otrzewnej).Ostre zespoły brzuszne na tle niedrożności, krwawienie do przewodu
pokarmowego, pęknięcie narządów).

11.

Odrębność urazów u dzieci. Złamanie zwichnięcie, rany twarzy, czaszki, mózgowe,

klatki piersiowej, brzucha i miednicy. Urazy wielonarządowe.

12.

Stany zapalne. Zakażenie skóry, tkanki podskórnej. Krwiopochodne zapalenie kości.

Ropniak opłucnej.

Wymagania:
Dotyczą uczęszczania studentów na zajęcia – w tym na wykłady oraz punktualności, jak
również obowiązkowego przygotowywania się do ćwiczeń – co warunkuje ich zaliczenie.

40

Forma zaliczenia przedmiotu:
Zaliczenie bez oceny.

Piśmiennictwo obowiązkowe:

Kossakowski J. „Chirurgia wieku dziecięcego – część ogólna i szczegółowa.” PZWL,
Warszawa 1956
Kossakowski J. „Zarys zagadnień chirurgii wieku dziecięcego.” PZWL, Warszawa 1965
Poradowska W. „Chirurgia wieku dziecięcego. Wybrane zagadnienia.” PZWL, Warszawa
1978
Poradowska W. „Chirurgia wieku dziecięcego. Wybrane zagadnienia.” PZWL, Warszawa
1992
Rickham P.P., Johnson J.M. „Chirurgia noworodka.” PZWL, Warszawa 1974
Tosovsky V. „Nagłe choroby jamy brzusznej u dzieci.” PZWL, Warszawa 1974
Osemlak J.: Pamiętnik XII Sympozjum PTChD 1986
Ś

liwiński M., Rudowski W. (red.) – Chirurgia kliniczna i operacyjna.

Kaliciński P. (red.) Chirurgia noworodka, Invest-Druk, W-wa 2004
Szmidt J. [red.] „Chirurgia dziecięca“ w: Podstawy chirurgii t. 2. Medycyna Praktyczna,
Kraków 2004

Piśmiennictwo dodatkowe:
Grob M.: Lehbruch der Kinderchirurgie. Georg Thieme Werlag, Stuttgart 1957.
Pamiętniki Zjazdów I – VIII
Problemy chirurgii dziecięcej, PZWL Warszawa Nr 1 – 20.
Surgery in Childhood International – 1994, 1995, 1996, 1997
Pediatric surgery. Swenson O., Meredith Corporation, New York
Okłota K. [red.] „Traumatologia wieku rozwojowego”. PZWL, Warszawa 1999
Gross R. E., Saunders W. B. “The Surgery of Infancy and Childhood, Company Philadelphia,
London

________________________________________________________

Nazwa przedmiotu: Chirurgia ogólna z dyscyplinami
specjalistycznymi
Nazwa przedmiotu: Chirurgia ogólna

Osoba odpowiedzialna za nauczanie przedmiotu:
Prof. dr hab. Grzegorz Wallner, Dr hab. Sławomir Rudzki prof. nadzw.

Nazwa jednostki realizującej przedmiot:
1. II Katedra i Klinika Chirurgii Ogólnej, Gastroenterologicznej i Nowotworów Układu
Pokarmowego, 2. I Katedra i Klinika Chirurgii Ogólnej i Transplantacyjnej
Przedmiot prowadzony jest przemiennie co dwa lata przez wymienione jednostki.
Kierownik Jednostki:
1. Prof. dr hab. Grzegorz Wallner
2. Dr hab. Sławomir Rudzki prof. nadzw.

Miejsce przedmiotu w programie studiów:
Rok IV i V - Semestr VII, VIII, IX lub X

41

Liczba godzin: ogółem 170
Rok IV - 95
wykłady: 20
ć

wiczenia: 75

Rok V - 75
wykłady: 20
ć

wiczenia: 55

Cel nauczania przedmiotu:
1.

Realizowany program ma na celu zapoznanie studentów z podstawami chirurgii ogólnej,

z wiedzą zarówno teoretyczną jak i praktyczną.

2.

Przekazanie studentowi wiedzy dotyczącej podstaw chirurgii ogólnej w zakresie

diagnostyki i badań przedmiotowych. Zapoznanie z metodami postępowania na Izbie
Przyjęć oraz w Oddziale Chirurgicznym.

3.

Wykształcenie umiejętności oceny stopnia zagrożenia życia w ostrych schorzeniach

chirurgicznych.

4.

Kształcenie odpowiedniego wyboru metod postępowania w algorytmie diagnostyczno-

leczniczym przy określonych chorobach leczonych w ramach oddziału chirurgicznego.

Zasadnicze treści przedmiotu:
Klinika reprezentuje oddział zajmujący się głównie chirurgią ogólną, gastroenterologiczną,
endokrynologiczną oraz onkologiczną.
Przedstawiamy studentom specyfikę pracy na oddziale chirurgicznym ze szczególnym
uwzględnieniem zasad aseptyki i antyseptyki, zasad tzw. małej chirurgii. Zaznajamiamy
studentów ze współczesną diagnostyką oraz leczeniem omawianych jednostek chorobowych
z zaznaczeniem możliwości postępowania zarówno zachowawczego jak i zabiegowego. Duży
nacisk kładziemy na omawianie i kliniczne przedstawienie ostrych schorzeń jamy brzusznej
wymagających nagłej interwencji operacyjnej oraz chirurgii endokrynologicznej i
nowotworów układu pokarmowego. W trakcie nauczania w sem. IX i X (V rok) –
przedstawiamy najważniejsze jednostki chorobowe przy prezentacji poszczególnych
narządów.

Prezentujemy

również

najnowsze

metody

diagnostyczno-lecznicze

z

uwzględnieniem metod endoskopowych, ultrasonograficznych oraz metod mało inwazyjnej
chirurgii

w

tym

zabiegów

laparoskopowych.

Dysponujemy

dużym

zapleczem

audiowizualnym oraz zapleczem pomieszczeń dydaktycznych i bibliotecznym.

Szczegółowy program przedmiotu:

TEMATY ĆWICZEŃ (4 semestry):
Semestr VII
Ćwiczenie I
Przedstawienie wewnętrznego regulaminu ćwiczeń studentów. Pokaz Kliniki.
Zapoznanie studentów z organizacją pracy, zakresem obowiązków poszczególnych grup
pracowników. Deontologia w chirurgii. Pokaz i szczegółowe omówienie urządzeń i
organizacji pracy sali opatrunkowej i sal operacyjnych. Poradnia chirurgiczna, zakres pomocy
udzielanej chorym w poradni. Dokumentacja w poradni i na oddziale.
Ćwiczenie II
Aseptyka i antyseptyka, zasady postępowania. Wyjaławianie bielizny operacyjnej i
materiałów opatrunkowych – nowoczesne urządzenia służące do sterylizacji, rodzaje
sterylizacji. Podstawowe grupy leków i środków o działaniu antyseptycznym. Przygotowanie

42

zespołu operacyjnego do zabiegu. Przygotowanie pola operacyjnego. Rola sprzętu użytku
jednorazowego w postępowaniu aseptycznym. Demonstracja.
Ćwiczenie III
Pacjent chirurgiczny na Izbie Przyjęć, specyfika, zakres udzielanej pomocy, przedstawienie
zakresu wstępnych badań diagnostycznych. Omówienie pełnego zakresu badań
diagnostycznych możliwych do przeprowadzenia w szpitalu klinicznym, szpitalu rejonowym
w poradni chirurgicznej. Przedstawienie wskazań do ich wykonania w wybranych
przypadkach klinicznych. Wskazania do przeprowadzenia badań: USG, badania
endoskopowego, skopii, KT, NMR, badań graficznych, izotopowych (techniki obrazowe).
Zakres możliwości diagnostyczno-leczniczych omówionych badań.
Ćwiczenie IV
Zabiegi pielęgniarskie i lekarskie przy łóżku chorego w oddziale chirurgicznym i w oddziale
intensywnej opieki. Omówienie i pokaz techniki oraz celowości następujących zabiegów:
zgłębnikowania żołądka, dwunastnicy, płukanie żołądka, odsysanie treści żołądkowej,
bronchoskopia, bronchoaspiracja, toaleta drzewa oskrzelowego, pojęcie i znaczenie
gimnastyki oddechowej, badania wydolności oddechowej. Cewnikowanie pęcherza
moczowego, cystoskopia. Przygotowanie jelita grubego do operacji, do kolonoskopii.
Omówienie znaczenia badania per rectum, część praktyczna. Demonstracja i omówienie
wybranych przypadków.
Ćwiczenie V
Omówienie i pokaz wykonywania wstrzyknięć domięśniowych i dożylnych. Rodzaje
znieczulenia miejscowego. Celowość i rodzaje wykonywanych blokad. Nakłucia jam
stawowych, jamy opłucnej i jamy brzusznej- techniki wspomagające. Kaniulacja,
zabezpieczenie dostępu do żyły obwodowej i centralnej. Operacyjne odsłonięcie żyły.
Pomiary OCŻ. Zagadnienie odżywiania pozajelitowego i dojelitowego, stosowane preparaty,
zasady obliczania zapotrzebowania kalorycznego, zapotrzebowanie na płyny i elektrolity u
chorego chirurgicznego. Omówienie pracy na oddziale OIOP. Demonstracja wybranych
przypadków.


Semestr VIII
Ćwiczenie I
Rany i ich rodzaje. Gojenie się ran, czynniki miejscowe i ogólne wpływające na gojenie się
ran. Chirurgiczne leczenie ran: szew pierwotny, pierwotnie odroczony, wtórny.
Zakażenia przyranne. Profilaktyka.
Ćwiczenie II
Narzędzia chirurgiczne- pokaz zestawów narzędzi używanych w operacjach chirurgicznych.
zasady posługiwania się narzędziami. Omówienie zasad szycia ran. zdejmowanie szwów
Rodzaje materiałów do szycia i sposoby ich przygotowywania i przechowywania.
Węzły chirurgiczne, demonstracja odpowiednich przypadków chorobowych.
Nowości - szew mechaniczny, narzędzia do laparoskopii.
Ćwiczenie III
Podstawy leczenia antybiotykami w chirurgii. Profilaktyka antybiotykowa u chorych
przygotowywanych do zabiegów operacyjnych. Zakażenia wewnątrzszpitalne.
Przygotowanie chorego do zabiegu w zależności od jego rodzaju.
Ćwiczenie IV
Mechanizmy hemostazy, zaburzenia w chorobach chirurgicznych. Krwotok zewnętrzny
i wewnętrzny. Sposoby doraźnego tamowania krwawienia. Przyczyny krwawień
wewnętrznych , rozpoznanie i leczenie . Przetaczanie krwi i płynów krwiozastępczych -

43

wskazania , przeciwwskazania , powikłania wczesne i późne. Leczenie zaburzeń gospodarki
wodno-elektrolitowej w chirurgii . Przyczyny i sposób stosowania całkowitego odżywiania
pozajelitowego, odżywianie dojelitowe, demonstracja przypadków.
Ćwiczenie V
Omówienie i nauka praktyczna niektórych zabiegów rozpoznawczo-leczniczych:
Punkcji ,wycięcia , wyłuszczenia , pobrania wycinka do badania hist - pat.
Leczenie ropnia, ropowicy, czyraka, czyraka gromadnego, zastrzału, zanokcicy.

Semestr IX lub X
Ćwiczenie I. Ostre schorzenia j. brzusznej. ostry brzuch – podstawy diagnostyki, jednostki
chorobowe, zasady postępowania leczniczego.
Ćwiczenie II. Przepukliny brzuszne zewnętrzne (pachwinowe, udowe, pępkowe, kresy białej,
boczne brzucha, tylnej ściany brzucha, kroczowe, kulszowe, zasłonowe oraz w bliznach).
Przepukliny wewnętrzne. Patofizjologia niedrożności jelit.
Ćwiczenie III. Ostre zapalenie wyrostka robaczkowego. Uchyłki jelita cienkiego. Polipy i
naczyniaki jelita cienkiego. Odcinkowe nieswoiste zapalenie jelita cienkiego. Zespół
krótkiego jelita. Rozpoznawanie i leczenie wybranych jednostek chorobowych.
Ćwiczenie IV. Achalazja wpustu, uchyłki przełyku, przepukliny rozworu przełykowego,
choroba refluksowa przełyku. Nowotwory przełyku. Ciała obce w przełyku. Uszkodzenie
przełyku wywołane przez środki żrące. Przedziurawienie przełyku w czasie badań, samoistne
pęknięcie przełyku. Rozpoznanie i leczenie wymienionych schorzeń.
Ćwiczenie V. Przedziurawienie wrzodu żołądka i dwunastnicy. Wskazania do leczenia
chirurgicznego choroby wrzodowej żołądka i dwunastnicy- omówienie metod operacji.
Powikłania wczesne i odległe. Chirurgicznego leczenia choroby wrzodowej. Rak żołądka z
uwzględnieniem wczesnego wykrywania. Współczesne leczenie raka żołądka.
Ćwiczenie VI. Kamica żółciowa, kamica przewodowa. Zwłóknienie zwieracza Odiego.
Ż

ółtaczka mechaniczna. Rak pęcherzyka żółciowego i dróg żółciowych. Ostre zapalenie

pęcherzyka żółciowego. Żółciowe zapalenie otrzewnej. Rozpoznawanie i leczenie z
uwzględnieniem metody laparoskopowej.
Ćwiczenie VII. Chirurgia wątroby (ropnie, torbiele, guzy łagodne, pierwotne i wtórne
nowotwory wątroby). Chirurgia śledziony (hipersplenizm, wskazania do splenektomii).
Nadciśnienie w układzie wrotnym - objawy, powikłania. Rozpoznawanie i leczenie w
omówionych schorzeniach.
Ćwiczenie VIII. Ostre zapalenie trzustki. Przewlekłe zapalenie trzustki. Torbiele trzustki,
przetoki trzustkowe. Nowotwory trzustki (niezłośliwe i złośliwe). Nowotwory części
wewnątrzwydzielniczej trzustki - insulinoma, glukagonoma, zespół Zollinger-Ellisona.
Ćwiczenie IX. Rola tarczycy jako gruczołu dokrewnego. Wole tarczycy nadczynne. Przełom
tarczycowy Wole obojętne i niedoczynne. Zapalenia tarczycy. Nowotwory tarczycy.
Nadczynność i guzy przytarczyc. Wskazania do operacji w omawianych schorzeniach.
Ćwiczenie X. Jelito olbrzymie, uchyłkowatość okrężnicy, zapalenie uchyłków jelita grubego.
Wrzodziejące zapalenie j. grubego. Polipy i polipowatość j. grubego. Skręt esicy i kątnicy.
Ż

ylaki odbytu, ropnie i przetoki okołoodbytnicze. Nowotwory okrężnicy.

Rak odbytnicy. Rozpoznawanie, leczenie, demonstracja video.
Ćwiczenie XI. Rak sutka - badania diagnostyczne, współczesne leczenie. Guzy śródpiersia.
Zapalenie śródpiersia - przyczyny. Guzy kory i rdzenia nadnerczy ze szczególnym
uwzględnieniem guza chromochłonnego i zespołu Cushinga.
Ćwiczenie XII. Kamica i urazy układu moczowego. Wady wrodzone i nabyte układu
moczowego. Podstawowe metody diagnostyczne w urologii. Przerost gruczołu krokowego.
Guzy układu moczowego. Leczenie.

44

Ćwiczenie XIII. Endoskopia oraz ultrasonografia w diagnostyce schorzeń jamy brzusznej.
Endoskopia jako metoda alternatywna w stosunku do postępowania chirurgicznego w
wybranych chorobach przewodu pokarmowego - pokaz.
Ćwiczenie XIV. Powtórzenie materiału. Zaliczenie ćwiczeń.

Egzamin praktyczny:
Egzamin praktyczny jest prowadzony przez adiunktów pracujących na etatach kliniki.
Egzamin polega na wykazaniu się z wiedzy praktycznej w zakresie badania przedmiotowego
oraz podmiotowego przydzielonego do egzaminu pacjenta leczonego w ramach oddziału.
Wnikliwie oceniamy przedstawiony Status preasens, diagnostykę różnicową włącznie z
proponowanymi badaniami na bazie kliniki, określenie różnicowania z podobnymi
jednostkami chorobowymi, określenie schorzenia u badanego pacjenta oraz proponowany
sposób postępowania terapeutycznego z uwzględnieniem wiedzy przekazanej na ćwiczeniach
oraz wykładach.

Sposób sprawdzania czy cel nauczania został osiągnięty:
Pacjenci są badani przez studentów w asyście adiunktów oraz asystentów kliniki, omawiamy
właściwe i niewłaściwe sposoby postępowania z chorym, zakres badania oraz zakres
posiadanej wiedzy w konfrontacji z przekazanym materiałem wiedzy na ćwiczeniach,
seminariach i wykładach. Sprawdzamy, czy przyczyniło się to do poprawnego postępowania
z chorym badanym w zakresie proponowanych procedur diagnostycznych i terapeutycznych.

Kryteria ostatecznego zaliczenia przedmiotu:
Obecność na zajęciach oraz zaliczenie kolejnych ćwiczeń oraz semestralnych zaliczeń jak
również końcowe kolokwium z przedmiotu. Końcowy egzamin praktyczny oraz egzamin
testowy z całego zakresu chirurgii odbywa się na koniec VI roku nauczania.

Piśmiennictwo obowiązkowe:
Noszczyk W. [red.] „Chirurgia”, wyd. 2005
Karabashi J. „Chirurgia”.

Piśmiennictwo zalecane:
Szmidt J. „Podstawy chirurgii”
Grzebieniak Z. [red.] „Zarys chirurgii” – podręcznik dla studentów
Nielubowicz J. „Ostre schorzenia jamy brzusznej”.
Góral R. „Chirurgia ogólna”.
Ciesielski L. „Zapalenie otrzewnej”.
Konturek S. „Gastroenterologia”.
___________________________________________________________________________

Nazwa przedmiotu: Chirurgia naczyń

Osoba odpowiedzialna za nauczanie przedmiotu:
Dr hab. n. med. Jacek Wroński prof. nadzw., Dr n. med. Wojciech Kobusiewicz

Nazwa jednostki realizującej przedmiot:
Katedra i Klinika Chirurgii Naczyń i Angiologii

Kierownik Jednostki:
Dr hab. n. med. Jacek Wroński prof. nadzw.

45

Miejsce przedmiotu w programie studiów:
Rok VI - Semestr XII

Liczba godzin: 40
wykładów: 10
ć

wiczeń: 30

Cel nauczania przedmiotu:
Realizowany program ma na celu zapoznanie studentów z krótką historią rozwoju chirurgii
naczyń. Zapoznanie studentów z odrębnością chorób układu tętniczego i żylnego,
umiejętnością prawidłowego zbadania chorych z chorobami naczyniowymi, rozpoznania
przewlekłego i ostrego niedokrwienia kończyn i innych narządów, umiejętnością
rozpoznawania podstawowych schorzeń układu żylnego. Studenci po zakończeniu szkolenia
powinni umieć: rozpoznawać i prawidłowo wdrożyć postępowanie w przypadkach nagłych w
chirurgii naczyniowej. Studenci powinni posiadać podstawową wiedzę z zakresu
współczesnych metod diagnostycznych stosowanych w angiochirurgii.

Zasadnicze treści programu:

WYKŁADY:
I. Historia powstania chirurgii naczyń. Miażdżyca zarostowa tętnic ze szczególnym

uwzględnieniem kończyn dolnych.

II. Przewlekłe niedokrwienie kończyn. Miażdżyca zarostowa tętnic. Zarostowo –

zakrzepowe zapalenie naczyń. Współczesne metody diagnostyczne stosowane w chirurgii
naczyń.

III. Stany naglące w chirurgii naczyń. Zator tętniczy, ostra zakrzepica tętnicza, urazy naczyń.

Zator tętnicy krezkowej. Przewlekłe niedokrwienie mózgu.

IV. Tętniaki aorty i tętnic obwodowych. Ogólne wiadomości na temat technik

endowascularnych. Nerwice naczyniowe, nadciśnienie naczyniowo – nerkowe.

V. Schorzenia układu żylnego. Żylaki kończyn dolnych. Zapalenie zakrzepowe żył

powierzchniowych i zakrzepica żył głębokich. Zespół pozakrzepowy. Żylna choroba
zakrzepowo – zatorowa. Niewydolność żylna. Metody diagnostyczne stosowane w
chorobach układu żylnego.

Ć

WICZENIA:

I. Badanie chorych z przewlekłym niedokrwieniem kończyn.. Przyczyny przewlekłego
niedokrwienia kończyn. Miażdżyca zarostowa tętnic. Zarostowo – zakrzepowe zapalenie
naczyń. Objawy przewlekłego niedokrwienia kończyn, różnicowanie, badania diagnostyczne.
Leczenie zachowawcze i operacyjne. Rodzaje zabiegów operacyjnych.
II. Ostre niedokrwienie kończyn. Objawy, rozpoznanie, przyczyny, różnicowanie,
postępowanie. Leczenie operacyjne. Ostre niedokrwienie innych narządów. Zator tętnicy
krezkowej.
III. Tętniaki aorty i tętnic obwodowych. Objawy, badania diagnostyczne, sposoby leczenia
operacyjnego. Techniki endowascularne stosowane w chirurgii naczyń ze szczególnym
uwzględnieniem leczenia tętniaków aorty. Przewlekłe niedokrwienie mózgu (objawy,
badania diagnostyczne, USG). Możliwości operacyjnego leczenia niedokrwienia mózgu.
IV. Choroby układu żylnego. Żylaki kończyn dolnych. Badanie, próby opaskowe. Zapalenie
ż

ył powierzchniowych i zapalenie zakrzepowe żył głębokich. Objawy, rozpoznanie. Żylna

46

choroba zakrzepowo – zatorowa. Zespół pozakrzepowy. Niewydolność żylna. Leczenie
zachowawcze i operacyjne. Operacja Babcocka i Lintona. Badanie USG układu żylnego.
V. Zespoły uciskowe. Nerwice naczyniowe. Zespół i choroba Raynauda. Podsumowanie i
zaliczenie ćwiczeń.

Kryteria ostatecznego zaliczenia przedmiotu:
Obecność na ćwiczeniach oraz ustne zaliczenie.

Forma zaliczenia:
Cykl ćwiczeń obowiązkowych zakończonych zaliczeniem ustnym.

Piśmiennictwo zalecane:
Noszczyk W. [red.] „Chirurgia tętnic i żył obwodowych”, PZWL 1998
_______________________________________________________________________

Nazwa przedmiotu: Chirurgia szczękowa

Osoba odpowiedzialna za nauczanie przedmiotu:
Prof. dr hab. Tomasz Tomaszewski, Dr n. med. Bożena Pałysewicz, Dr n. med. Mansur
Rahnama, Dr n. med. Grażyna Maślanko

Nazwa jednostki realizującej przedmiot:
Klinika Chirurgii Szczękowo-Twarzowej

Kierownik Jednostki:
Prof. dr hab. Tomasz Tomaszewski

Miejsce przedmiotu w programie studiów:
Rok VI, semestr XII

Liczba godzin: 10
ć

wiczeń: 10

Forma zaliczenia:
Student otrzymuje zaliczenie bez oceny na podstawie obecności na ćwiczeniach.

Cel nauczania:
Zapoznanie z charakterystyką chorób jamy ustnej i czaszki twarzowej oraz zasadami
diagnostyki postępowania terapeutycznego.

Wymagania:
Obowiązkowa obecność na zajęciach oraz aktywne uczestnictwo w zabiegach
wykonywanych w Klinice Chirurgii Szczękowo-Twarzowej.

Kryteria ostatecznego zaliczenia przedmiotu:
Obecność na zajęciach.

Piśmiennictwo obowiązkowe:
L. Kryst [red.] „Chirurgia szczękowo-twarzowa”, PZWL, Warszawa 1999
S. Bartkowski [red.] „Chirurgia szczękowo-twarzowa”, AM Kraków 1996

47

Piśmiennictwo dodatkowe:
Łasiński W. „Anatomia głowy”.
Peterson L. J., Eblis E., Hupp J. R., Tucker M. R. „Chirurgia stomatologiczna i szczękowo-
twarzowa”, Wyd. Czelej
Kowalik S. „Chirurgia twarzy”, 2005
Sanford J. „Chemioterapia zakażeń”
Kryst L. [red.] „Atlas zabiegów z chirurgii stomatologicznej”.
Kryst L. „Atlas zabiegów z chirurgii szczękowej”, PZWL, Warszawa 1993
Kułakowski A., Kowalik S. [red.] „Operacyjne leczenie nowotworów jamy ustnej i twarzy”,
PZWL, Warszawa 1980
Kryst L. [red.] „Rak płaskonabłonkowy jamy ustnej”, KBN, Warszawa 1994
Lewandowski L. [red.] „Onkologia szczękowo-twarzowa – wybrane zagadnienia kliniczne”,
AM w Poznaniu, Poznań 2004, wyd. I
Hattowska H. „Nowotwory jamy ustnej”, Sanmedia, Warszawa 1994
Kryst L. „Znieczulenie miejscowe w stomatologii”, Ariel, Warszawa 1992
Kryst L. [red.] „Chirurgia głowy i szyi”, PZWL, Warszawa 1996
Kryst L., Mayzner-Zawadzka E. „Znieczulenie w praktyce stomatologicznej”, PZWL,
Warszawa 1997

__________________________________________________________________________

Nazwa przedmiotu: Chirurgia urazowa

Osoba odpowiedzialna za nauczanie przedmiotu:
Dr n. med. Adam Nogalski

Nazwa jednostki realizującej przedmiot:
Katedra i Klinika Chirurgii Urazowej i Medycyny Ratunkowej

Kierownik Jednostki:
p.o. Dr n. med. Adam Nogalski

Miejsce przedmiotu w programie studiów:
Rok VI - Semestr XI

Liczba godzin: 45

wykładów : 5

ć

wiczeń : 40

Cel nauczania przedmiotu:
Praktyczne i teoretyczne zaznajomienie studentów z obecnie obowiązującymi zasadami
dotyczącymi zaopatrzenia, diagnostyki i leczenia chorych z urazami izolowanymi i
wielonarządowymi.

Zasadnicze treści przedmiotu:
1.

Ogólne zasady postępowania z pacjentami poszkodowanymi w wyniku urazów na etapie

przedszpitalnym i szpitalnym.

2.

Zagadnienia dotyczące chorych z urazami poszczególnych okolic ciała, mnogimi

obrażeniami ciała, wstrząsem urazowym.

48

3.

Wskazania do doraźnego leczenia operacyjnego, zasady dotyczące leczenia

zachowawczego urazów.

Egzamin praktyczny:
Egzamin praktyczny w ramach obowiązującego egzaminu z chirurgii.


Sposób sprawdzania czy cel nauczania został osiągnięty:
W trakcie trwania zajęć studenci na bieżąco są odpytywani z tematu obowiązującego na
ć

wiczeniach.

Kryteria ostatecznego zaliczenia przedmiotu:
Stan przyswojonej wiedzy i systematyczne uczestnictwo w zajęciach.

Forma zaliczenia:
Zaliczenie bez oceny.

Piśmiennictwo obowiązkowe:
Heim U., Baltensweiler J. „Kompendium traumatologii”, PZWL 1995
Fibak J. „Chirurgia - podręcznik dla studentów”, PZWL 2005

Nazwa przedmiotu: Choroby zakaźne

Osoba odpowiedzialna za nauczanie przedmiotu:
Prof. dr hab. Romana Modrzewska

Nazwa jednostki realizującej przedmiot:
Katedra i Klinika Chorób Zakaźnych

Kierownik Jednostki:
Prof. dr hab. Romana Modrzewska

Miejsce przedmiotu w programie nauczania:
Rok V - Semestr IX i X

Liczba godzin: 90
wykłady: 30
ć

wiczenia: 60

Cel nauczania przedmiotu:
Przekazanie wiedzy i umiejętności z zakresu chorób zakaźnych w tym zakażenia HIV, AIDS,
wybranych chorób pasożytniczych, odzwierzęcych i tropikalnych.

Zasadnicze treści przedmiotu:

TEMATY WYKŁADÓW:
1.

Zakażenie wirusem zapalenia wątroby typu A

49

2.

Zakażenie wirusem zapalenia wątroby typu B

3.

Zakażenie wirusem zapalenia wątroby typu C

4.

Zakażenie wirusem zapalenia wątroby typu D

5.

Zakażenie wirusem zapalenia wątroby typu E

6.

Leczenie przewlekłych zapaleń wątroby typu B i C.

Aktualne problemy dotyczące rozpoznania, terapii i leczenia.
7.

Śpiączka wątrobowa

8.

Zakażenie wirusem EBV i CMV

9.

Wąglik jako broń biologiczna. Postacie wąglika

10.

Malaria

11.

Grypa. Ptasia grypa

12.

Wścieklizna z kwalifikacją do profilaktyki

13.

Zakażenie wirusem HIV

14.

Zakażenie wirusem AIDS

15.

Zakażenia szpitalne

TEMATY ĆWICZEŃ:
Semestr IX
1. Wprowadzenie do zajęć w Klinice Chorób Zakaźnych. Zatrucia pokarmowe.
Salmonellozy. Zatrucia enterotoksyną gronkowcową.
3.

Cholera. Zatrucie jadem kiełbasianym.

4.

Czerwonka bakteryjna. Czerwonka pełzakowa.

5.

Dur brzuszny. Dury rzekome

6.

Kalendarz szczepień. Płonica. Odra. Różyczka.

7.

Ospa wietrzna. Ospa prawdziwa. Półpasiec.

Semestr X
1.

Nagminne zapalenie przyusznic. Błonica. Anginy.

2.

Choroby odzwierzęce. Różyca. Włośnica.

3.

Borelioza. Wąglik. Gorączka Q.

4.

Bruceloza. Toksoplazmoza.

5.

Róża. Tężec. Zgorzel gazowa.

6.

Choroby pasożytnicze. Lamblioza. Glistnica. Bąblowica

Wymagania:
Udział w wykładach oraz obowiązkowe uczestnictwo we wszystkich ćwiczeniach
praktycznych przy łóżku chorego i we wszystkich seminariach.

Forma zaliczenia:
Ustny egzamin końcowy po X semestrze.

Piśmiennictwo obowiązkowe:
Dziubek Z. „Choroby zakaźne i pasożytnicze”, PZWL, Warszawa 2000
Juszczyk J. „Wirusowe zapalenia wątroby”, PZWL, Warszawa 1999
Virella G. „Mikrobiologia i choroby zakaźne”, Urban&Partner, Wrocław 2000
Boroń-Kaczmarska A., Furowicz A. J. „Choroby odzwierzęce przenoszone drogą
pokarmową”, PZWL, 1999
Prokopowicz D. „Choroby przenoszone przez kleszcze”, Wydawnictwo Fundacji Buchnera,
1995
Halota W. „Zakażenie HIV i AIDS w praktyce lekarskiej”, Szczecin 1999
Harrison T.R. „Interna”, tom II „Choroby zakaźne”, Wydawnictwo Czelej, 2001

50

Gordon G., Cork G.C. „Manson’s Tropical Diseases”, Saunders 2005
Hoffmann C., Rockstroh J., Kamp B.S. “HIV Medicine 2005”, Flying Publisher, 2005

___________________________________________________________________________

Nazwa przedmiotu: Dermatologia i wenerologia

Osoba odpowiedzialna za nauczanie przedmiotu:
Dr hab. Grażyna Chodorowska prof. nadzw.

Nazwa jednostki realizującej przedmiot:
Katedra i Klinika Dermatologii, Wenerologii i Dermatologii Dziecięcej

Kierownik Jednostki:
Dr hab. Grażyna Chodorowska prof. nadzw.

Miejsce przedmiotu w programie studiów:
IV rok – Semestr VIII

Liczba godzin: 70
wykładów: 15
ć

wiczeń: 55

Cel nauczania przedmiotu :
1.

Zapoznanie studentów z podstawami diagnostyki i leczenia chorób skóry.

2.

Poznanie chorób skóry najczęściej występujących w populacji, w tym chorób

infekcyjnych, chorób włosów, paznokci i błon śluzowych a także nowotworów i stanów
przednowotworowych skóry.

3.

Zwrócenie szczególnej uwagi na objawowe choroby skóry wiązane z chorobami

narządów wewnętrznych. Poznanie podstaw diagnostyki i rozpoznawanie najczęstszych
chorób przenoszonych drogą płciową.

Zasadnicze treści przedmiotu:

WYKŁADY:
1.

Zmiany polekowe skóry

2.

Łuszczyca

3.

Choroby tkanki łącznej

4.

Choroby pęcherzowe skóry

5.

Kiła i rzeżączka

6.

AIDS

Ć

WICZENIA:

I. Zasady badania dermatologicznego: wywiad, opis zmian chorobowych.
Symptomatologia ogólna chorób skóry ( semiotyka ).

51

II. Zakażenia bakteryjne skóry:
- zakażenia gronkowcowe: zapalenie mieszka włosowego ostre i przewlekłe, czyrak
czyraczność, Ropnie mnogie pach. Liszajec pęcherzowy noworodków. Zapalenie pęcherzowe
i złuszczające skóry noworodka pochodzenia gronkowcowego.
- zakażenia paciorkowcowe.
- róża
- mieszane zakażenia bakteryjne
- liszajec zakaźny, niesztowice, piodermie (rumieniowo- złuszczająca, wysiękowa,
przewlekła bujająca i wrzodziejąca)
Inne bakteryjne:
- różyca, łupież rumieniowy, promienica, boreliozy
Choroby pasożytnicze – świerzb, wszawica

III.

Sarkoidoza: postacie kliniczne, diagnostyka, leczenie

.

Grzybice skóry
- owłosionej skóry głowy
- grzybica strzygąca powierzchowna i głęboka
- grzybica drobnozarodnikowa powierzchowna i głęboka
- grzybica skóry gładkiej:
- grzybica pachwin
- grzybica stóp
- grzybica paznokci
Zakażenia drożdżakowe
- drożdżyca błon śluzowych
- wyprzenia drożdżakowe
- drożdżyca wałów i płytek paznokciowych
- łupież pstry
IV. Choroby wirusowe:
- opryszczka zwykła
- wyprysk opryszczkowaty
- półpasiec
Grupa brodawek:
- brodawki zwykłe
- brodawki stóp
- brodawki płaskie
Epidermodysplasja verruciformis
Rola wirusów HPV w onkogenezie
Choroba o domniemanej etiologii wirusowej.
Liszaj czerwony płaski. Łupież różowy Giberta.
V. Łuszczyca
Choroby związane z nadmiernym rogowaceniem:
Rogowce dłoni i stóp
Rybia łuska zwykła i wrodzona
Rogowacenie przymieszkowe
Fotodermatozy – działanie promieni słonecznych na skórę. Starzenie się skóry posłoneczne.
Pokrzywka świetlna. Wielopostaciowe osutki świetlne. Odczyny fotoalergiczne i
fototoksyczne.
VI. Choroby pęcherzowe o podłożu autoimmunologicznym.
Pęcherzyce ( zwykła, bujająca, liściasta, rumieniowata, opryszczkowata ).
Inne: pęcherzyca Ig A

52

Pęcherzyca paraneoplastyczna
Pemfigoid
Pemfigoid bliznowaciejący
Opryszczki ciężarnych
Opryszczkowate zapalenie skóry
Działanie korykosterydów ogólne i miejscowe.
Powikłania po kortykoterapii ( zaniki posterydowe, Rosacea like)
VII. Choroby związane z zaburzeniami metabolicznymi:
– zmiany skórne w cukrzycy
- zmiany skórne w tarczycy
- zmiany skórne w chorobach wątroby (porfiria skórna późna)
Zmiany skórne rewelatory nowotworów narządów wewnętrznych (świąd, rogowacenie
ciemne, zespół Sweeta).
Zespoły paraneoplastyczne.
VIII . Choroby alergiczne skóry:
- pokrzywki
- obrzęk Quinckego, Wyprysk kontaktowy.
- A Z S (Atopowe Zapalenie Skóry)
Choroby Naczyń
Plamica hiperergiczna. Piodermia zgorzelinowa. Owrzodzenia żylakowe podudzi. Vasculitis
nodosa.
Rumienie
Rumień wielopostaciowy wysiękowy, Zespół Stevens-Johnsona. TEN. Rumień trwały,
Rumień guzowaty.
IX. Choroby tkani łącznej:
Toczeń rumieniowaty i jego odmiany.
Twardzina układowa i skórna – ich odmiany.
Liszaj twardzinowy.
Zapalenie skórno-mięśniowe. Zespoły nakładania.
Guzkowe zapalenie tętnic.
X. Choroby łojotokowe skóry.
Trądzik pospolity, trądzik różowaty,
Choroby włosów: łysienie androgenowe, kobiet i mężczyzn, łysienie plackowate.
Znamiona i nowotwory łagodne:
-znamiona naskórkowe
-znamiona melanocytowe barwnikowe
-znamiona komórkowe barwnikowe
-znamiona łojowe.
Znamiona naczyniowe: naczyniaki krwionośne.
Naczyniaki jamiste.
Włókniaki, tłuszczaki, bliznowce.
XI. Stany przednowotworowe i nowotwory skóry.
Rogowacenie słoneczne
Rogowacenie starcze. Róg skórny. Skóra pergaminowa, barwnikowa. Uszkodzenia
porentgenowskie skóry.
Rogowacenie białe. Choroba Bowena . Erytroplazja Queyrat’a.
Nowotwory złośliwe skóry:
Rak podstawnokomórkowy. Rak kolczystokomórkowy.
Czerniak
Chłoniaki i stany poprzedzające rozwój chłoniaka

53

a.

przyłuszczyce.

b.Ziarniniak grzybiasty
c.

Zespół Sezarey’ego.

XII . Kiła: wrodzona, wczesna, późna.
XIII. Rzeżączka: mężczyzn, kobiet , dziewczynek
NGU
XIV. Zakażenie HIV, AIDS.


Egzamin praktyczny
Egzamin praktyczny poprzedza egzamin teoretyczny i polega na zbadaniu pacjenta, opisaniu
zmian chorobowych, zaproponowaniu badań diagnostycznych, rozpoznania, leczenia i
dyskusji dotyczącej pacjenta i jego choroby.

Sposób sprawdzania czy cel nauczania został osiągnięty
Dyskusja ze studentami, analiza danych uzyskanych z wywiadu, badania klinicznego, badań
laboratoryjnych. Dyskusja nad rozpoznaniem, ze zwróceniem uwagi na elementy świadczące
za i przeciw proponowanemu rozpoznaniu choroby.

Kryteria ostatecznego zaliczenia przedmiotu
Zaliczenie ćwiczeń, zdany egzamin praktyczny oraz teoretyczny.

Forma zaliczenia:
Egzamin praktyczny – badanie pacjenta, opis jednostki chorobowej, propozycja badań
diagnostycznych, rozpoznanie i leczenie.
Egzamin teoretyczny – ustny.

Piśmiennictwo obowiązkowe:
Juszkiewicz-Borowiec M. „Wykwity skórne w diagnostyce dermatologicznej”, Czelej, Lublin
2002
Jabłońska S., Majewski S. „Choroby skóry i choroby przenoszone drogą płciową”, PZWL,
2005
Mroczkowski T. „Choroby przenoszone drogą płciową”, PZWL, 1998

Piśmiennictwo dodatkowe:
Szepietowski J. „Leczenie skóry i chorób przenoszonych drogą płciową”, PZWL, 2002

Nazwa przedmiotu: Diagnostyka laboratoryjna

Osoba odpowiedzialna za nauczanie przedmiotu:
Prof. dr hab. Janusz Solski; dr n. med. Iwona Kaznowska – Bystryk

Nazwa jednostki realizującej przedmiot:
Katedra Diagnostyki Laboratoryjnej

Kierownik Jednostki:
Prof. dr hab. Janusz Solski

54

Miejsce przedmiotu w programie studiów:
Rok V - Semestr IX i X

Liczba godzin: 45
wykłady: 10
ć

wiczenia: 35

Cel nauczania przedmiotu:
Przekazanie studentom wiedzy i umiejętności rozumienia biochemicznych konsekwencji
zaburzeń ustrojowych oraz poznanie metod analitycznych umożliwiających ich rozpoznanie i
ś

ledzenie. Student powinien nabyć umiejętności diagnostyczne pozwalające na trafny dobór

badań ich zlecanie i prawidłową interpretację, zarówno w procesie zapobiegania,
rozpoznawania, jak i różnicowania zmian patologicznych oraz w ocenie skuteczności
leczenia.

Kryteria ostatecznego zaliczenia przedmiotu:
Udział w ćwiczeniach oraz zaliczenie materiału cząstkowego – 6 zaliczeń z ocenami.

Forma zaliczenia:
Zaliczenie ustne lub pisemne z ocenami, egzamin końcowy po X semestrze.

Piśmiennictwo obowiązkowe:
Dembińska-Kieć A., Nastalski J. „Diagnostyka laboratoryjna z elementami biochemii
klinicznej”.
Tomaszewski J.J. „Diagnostyka laboratoryjna.”
Angielski S., Jakubowski Z., Dominiczak M. „Biochemia kliniczna”.
Dmoszyńska A., Robak T. „Podstawy hematologii”.
Michajlik A., Sznajderman M. „Lipidy i lipoproteidy osocza”.

Piśmiennictwo zalecane:
Kokot F. „Gospodarka wodno-elektrolitowa i kwasowo-zasadowa w stanach fizjologii i
patologii”.
Książek A., Rutkowski B. [red.] „Nefrologia”.
Neumeister B., Besenthal L., Liebich H. „Diagnostyka laboratoryjna”.
Rudowski W., Pawelski S. „Współczesna transfuzjologia”.
Mariańska B., Fabijańska-Mitek J., Windyga J. „Badania laboratoryjne w hematologii”.
Janicki K. „Hematologia”.

___________________________________________________________________________

Nazwa przedmiotu: Endokrynologia –

realizowana w ramach

nauczania Chorób wewnętrznych

Osoba odpowiedzialna za nauczanie przedmiotu:
Prof. dr hab. med. Andrzej Nowakowski

Nazwa jednostki realizującej przedmiot:
Katedra i Klinika Endokrynologii

55

Kierownik Jednostki:
Prof. dr hab. Andrzej Nowakowski

Miejsce przedmiotu w programie studiów:
Rok V - Semestr IX lub X

Liczba godzin: 45

wykładów: 5

ć

wiczeń: 26

seminariów: 14

Cel nauczania przedmiotu:
Podstawy symptomatologii, diagnostyki i leczenia schorzeń układu wewnątrzwydzielniczego

Zasadnicze treści przedmiotu:
1.

Fizjologia podwzgórza i przysadki mózgowej. Testy diagnostyczne w chorobach

podwzgórza i przysadki mózgowej

2.

Choroby podwzgórza i przysadki mózgowej

3.

Cukrzyca, objawy, diagnostyka, klasyfikacja

4.

Zasady leczenia cukrzycy typu 1. Monitorowanie leczenia, kryteria wyrównania cukrzycy

5.

Zasady leczenia cukrzycy typu 2

6.

Stany nagłe w cukrzycy

7.

Diagnostyka chorób tarczycy, wole obojętne

8.

Niedoczynność tarczycy, nowotwory tarczycy

9.

Choroby przebiegające z nadczynnością tarczycy

10.

Leczenie chorób tarczycy

11.

Fizjologia gospodarki wapniowo-fosforanowej, choroby przytarczyc

12.

Nadczynność kory nadnerczy, zespół Cushinga, zespół Conna

13.

Choroby rdzenia nadnerczy

Sposób sprawdza czy cel nauczania został osiągnięty:
Zaliczenie ćwiczeń praktyczne i teoretyczne.

Kryteria ostatecznego zaliczenia przedmiotu:
Kolokwium

Piśmiennictwo obowiązkowe i zalecane:
Kokot F. „Choroby wewnętrzne”- podręcznik dla studentów, rozdział X i XI
Kokot F. „Choroby wewnętrzne” – podręcznik dla lekarzy, tom III
Pawlikowski M. „Podstawy endokrynologii”.
Greenspan F. S., Gardner D. G. „Endokrynologia ogólna i kliniczna”, wyd. polskie red. przez
A. Lewińskiego
___________________________________________________________________________

Nazwa przedmiotu: Epidemiologia

Osoba odpowiedzialna za nauczanie przedmiotu:
Dr hab. Irena Dorota Karwat prof. nadzw.

56

Nazwa jednostki realizującej przedmiot:
Katedra i Zakład Epidemiologii

Kierownik Jednostki:
Dr hab. Irena Dorota Karwat prof. nadzw.

Miejsce przedmiotu w programie studiów:
Rok III - Semestr VI

Liczba godzin: 30
wykładów : 15

ć

wiczeń : 15

Cel nauczania przedmiotu:
Przekazanie studentowi wiedzy dotyczącej epidemiologii jako nauki medycznej i jej
znaczenia we współczesnej medycynie. Przekazanie wiedzy o podstawach epidemiologii,
zasad epidemiologicznej analizy zdrowia społeczeństwa, głównych metod promocji zdrowia i
profilaktyki chorób. Przekazanie studentom umiejętności wnioskowania i opracowywania
strategii polityki zdrowotnej na podstawie danych i analiz epidemiologicznych oraz
wskazanie metod statystycznych do rzetelnego opracowywania problemów zdrowotnych na
poziomie podstawowym i wielu czynników. Przekazanie wiedzy o najważniejszych
zagadnieniach epidemiologicznych we współczesnym świecie.
Wskazanie i przekonanie studentów o konieczności prowadzenia promocji zdrowia i
profilaktyki w zakresie chorób układu krążenia, nowotworów, wypadków, urazów i zatruć.
Przedstawienie kierunków działań służb medycznych i administracyjnych kraju, których
zadaniem jest poprawę zdrowia społeczeństwa. Wykształcenie umiejętności zachowania
podstawowych warunków bezpieczeństwa i higieny pracy na przyszłych stanowiskach pracy,
w oparciu o dane epidemiologiczne.


Zasadnicze treści przedmiotu:

WYKŁADY:
I.

Wprowadzenie do epidemiologii. Epidemiologia jako nauka i dziedzina praktyczna.

Definicje zdrowia, choroby, niepełnosprawności. Promocja zdrowia. Profilaktyka, fazy
profilaktyki. Triada epidemiologiczna.

II.

Podstawy demografii medycznej. Cechy demograficzne populacji istotne w analizach

epidemiologicznych (wiek, płeć, wykształcenie, miejsce zamieszkania, zgony, urodzenia).

III.

Typy badań stosowane w epidemiologii cz. I. Badania obserwacyjne. Badania analityczne

– prospektywne i retrospektywne.

IV.

Typy badań stosowane w epidemiologii cz. II. Badania eksperymentalne. Badania

przesiewowe. Zastosowanie badań przesiewowych w medycynie. Miary obciążeń
zdrowotnych.

V.

Choroby zakaźne – podstawowe pojęcia. Drogi przenoszenia chorób zakaźnych.

Epidemiologia WZW. Rejestracja zakażeń szpitalnych.

VI.

Zagrożenia zdrowia populacji we współczesnym świecie – AIDS, ptasia grypa. Metody

zapobiegania chorobom zakaźnym.

VII.

Zadania epidemiologa podczas wystąpienia katastrofy (powódź, pożar, susza).

Zadania epidemiologa w służbie na granicy Państwa. Rodzaje zagrożeń
bioterrorystycznych.

57

VIII.

Struktura służb sanitarno-epidemiologicznych w Polsce – rodzaje zadań. Przepisy

prawne.

Ć

WICZENIA:

1.

Wprowadzenie do epidemiologii. Podstawowe pojęcia i zakresy badań współczesnej

epidemiologii. Źródła informacji o stanie zdrowia populacji. Karta zgonu, MSKCH i PZ.

2.

Metody oceny stanu zdrowia populacji. Negatywne i pozytywne mierniki zdrowia. Stan

zdrowia ludności Polski. Metody porównywania stanu zdrowia populacji. Standaryzacja
współczynników.

3.

Rola wywiadu w badaniach epidemiologicznych. Zmienne i zasady ich doboru w

badaniach epidemiologicznych. Zasady budowy kwestionariusza wywiadu – zajęcia
praktyczne.

4.

Wpływ środowiska na zdrowie jednostki i populacji. Strategie badań epidemiologicznych.

Metody wyboru populacji do badań epidemiologicznych. Zasady planowania badań
epidemiologicznych. Miary położenia i rozproszenia cechy w populacji.

5.

Badania epidemiologiczne analityczne: badania kliniczno-kontrolne, badania kohortowe.

Analiza wyników badań kliniczno-kontrolnych i kohortowych. Zajęcia praktyczne.

6.

Badania eksperymentalne. Metody analizy wyników badań eksperymentalnych. Badania

przesiewowe i ich zastosowanie w medycynie. Zajęcia praktyczne.

7.

Źródła i drogi szerzenia się zakażeń. Zasady opracowania ogniska epidemii. Czynniki

etiologiczne i choroby zakaźne według Ustawy z dnia 6 września 2001 o chorobach
zakaźnych i zakażeniach. Zajęcia praktyczne.

8.

Pisemne zaliczenie ćwiczeń (45 minut).

Sposób sprawdzania czy cel nauczania został osiągnięty:
Podczas ćwiczeń sprawdzana jest, w formie zaliczeń, wiedza studentów dotycząca partii
materiału z poprzednich ćwiczeń. Przedmiot kończy się zaliczeniem pisemnym, podczas
którego studenci wykazują się znajomością podstaw epidemiologii oraz zagadnień będących
przedmiotem wykładów.

Kryteria ostatecznego zaliczenia przedmiotu:
1.

Przygotowywanie się do ćwiczeń według harmonogramu.

2.

Obecność na ćwiczeniach.

3.

Zaliczenie pisemne wiedzy przekazywanej podczas ćwiczeń.

Piśmiennictwo obowiązkowe:
Jędrychowski W. „Epidemiologia – wprowadzenie i metody badań”, PZWL, Warszawa 1999
Jędrychowski W.„Podstawy epidemiologii – podręcznik dla studentów i lekarzy”, Wyd.
Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2002
Watała C. „Biostatystyka- wykorzystanie metod statystycznych w pracy badawczej w
naukach biomedycznych”, Wyd. Alfa Media Press, Bielsko-Biała 2002

Piśmiennictwo dodatkowe:
Jabłoński L. „Epidemiologia. Podręcznik dla lekarzy i studentów”, Wyd. „Folium”, Lublin
1999
Kudowski R. „Informatyka medyczna”, Wyd. Naukowe PWN, Warszawa 2003
Stanisz A. „Biostatystyka”, Wyd. Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2005

58

Nazwa przedmiotu: Etyka

Osoba odpowiedzialna za program nauczania przedmiotu:
Dr n. hum.Jarosław Sak

Jednostka realizująca przedmiot:
Zakład Etyki i Filozofii Człowieka

Kierownik jednostki:
Dr n. hum. Jarosław Sak

Liczba godzin: 25
wykładów: 10 godzin
ć

wiczeń: 15 godzin

Miejsce przedmiotu w programie studiów:
Rok III - Semestr V


Cel nauczania:
Opanowanie przez studentów wiedzy dotyczącej podstawowych pojęć etyki i bioetyki,
zrozumienie celu i zakresu prowadzenia refleksji etycznej. Uświadomienie istotności
podstawowych

zagadnień

etycznych

dla

praktyki

lekarskiej.

Przedstawienie

i

przedyskutowanie najczęstszych dylematów moralnych, prawnych i deontologicznych
występujących w obszarze praktyki medycznej. Przedstawienie etycznych podstaw dla
właściwego kształtowania relacji lekarz – pacjent.

Zasadnicze treści nauczania:

TEMATY SEMINARIÓW:

I. Wprowadzenie do etyki (2 godziny)

Pojęcie i zakres etyki. Obszar badawczy etyki i jej podstawowe działy.

1.Znaczenia słowa etyka
2.Etyka normatywna
3.Etyka opisowa
4.Etyka absolutystyczna
5.Etyka relatywistyczna
6.Etyka ogólna i szczegółowa
7.Pojęcie i podział etyki medycznej
8.Charakterystyka etyki lekarskiej
9.Pojęcie i zadania bioetyki
10.

Norma etyczna a prawo stanowione. Etyka, deontologia, prawo.

II. Aspekty prawno-etyczne prokreacji (2 godziny).

1.Modele ochrony życia poczętego przyjmowane w rozwiązaniach prawnych UE
2.Model ochrony życia poczętego obowiązujący w Polsce
3.Obowiązki lekarza dotyczące ochrony życia poczętego i aspektów prokreacji według
Kodeksu etyki Lekarskiej (art. 38, 39 i 39a)
4.Podstawowe problemy etyczne związane ze sztucznym zapłodnieniem
5.Źródła etycznych ocen zjawiska aborcji.

59

III. Aspekty etyczne związane z końcem życia człowieka (2 godziny).

1.Znaczenie i etymologia słowa eutanazja. Eutanazja czynna i bierna
2.Różnica pomiędzy eutanazją bierną a zaprzestaniem uporczywej terapii.
3.Eutanazja i zaprzestanie nazbyt uporczywej terapii w świetle Evangelium Vitae
4.Krytyczna analiza argumentów zwolenników eutanazji
5.Krytyczna analiza argumentów przeciwników eutanazji
6.Pojęcie, cele i zadania opieki paliatywnej

IV. Problemy etyczne i deontologiczne w transplantologii. Podstawowe zasady etyczne
dotyczące prawidłowego prowadzenia badań klinicznych. (2 godziny).

1.Znaczenie słowa transplantacja i rodzaje transplantacji
2.Zasady deontologiczne pobierania komórek, tkanek i narządów od żyjącego dawcy

według KEL

3.Zasady deontologiczne pobierania komórek, tkanek i narządów od osoby zmarłej

według KEL

4.Problem społecznej percepcji działalności transplantacyjnej: „kontrowersyjne” punkty

ustawy transplantacyjnej. Stanowisko Kościoła Katolickiego wobec transplantacji.

5.Rodzaje eksperymentów biomedycznych, ich cele i warunki etycznej dopuszczalności.
6.Problem ryzyka w eksperymentach biomedycznych według KEL

V. Etyczne aspekty kształtowania relacji lekarz-pacjent. Tajemnica lekarska.
(2 godziny).

1.Pacjent jako osoba: dobro pacjenta i poszanowanie praw pacjenta według KEL.
2.Charakterystyka postawy paternalistycznej lekarza wobec pacjenta
3.Charakterystyka postawy partnerskiej lekarza wobec pacjenta
4.Zasady deontologiczne informowania pacjenta o jego stanie zdrowia: pacjent pełnoletni

i niepełnoletni. Informowanie rodziny pacjenta o jego stanie zdrowia. (KEL).

5.Warunki uzyskiwania świadomej zgody pacjenta na proponowane postępowanie

diagnostyczno-terapeutyczne.

6.Tajemnica lekarska. Deontologiczna dopuszczalność zwolnienia z zachowania

tajemnicy lekarskiej.

7.Aspekty etyczne problemów związanych z zapłatą za leczenie: problem podwójnej

płatności za usługę medyczną.

VI. Etyczne aspekty relacji pomiędzy lekarzami i ich związków z przemysłem
medycznym. (2 godziny).

1.Deontologiczne zalecenia (KEL) dotyczące formułowania i wypowiadania opinii o

działalności zawodowej innego lekarza.

2.Zalecenia dotyczące przekazywania informacji o dostrzeżonych błędach w

postępowaniu innego lekarza (KEL, art. 52).

3.Deontologiczne zalecenia kształtowania związków lekarzy z przemysłem medycznym:

relacje pacjent – lekarz – przedstawiciel medyczny.

4.Etyczna i deontologiczna dopuszczalność przyjmowania wynagrodzenia przez lekarzy

od podmiotów przemysłu medycznego.

VII. Odpowiedzialność moralna, zawodowa i prawna lekarza (2 godziny).

1.Rodzaje sankcji stosowanych przez sądy lekarskie.
2.Funkcja i zadania Rzecznika Odpowiedzialności Zawodowej w Izbach Lekarskich

60

VIII Etyczne aspekty polityki zdrowotnej. Systemy ochrony zdrowia, ich struktura i
implikacje etyczne. Podsumowanie seminarium. Zaliczenie ustne. (1 godzina).

TEMATY WYKŁADÓW:

1.

Podstawowe pojęcia, definicje i działy etyki: etyka normatywna, etyka opisowa, etyka

ogólna, etyka szczegółowa, etyka absolutystyczna, etyka relatywistyczna.

2.

Etyka medyczna: pojęcie i przedmiot. Działy etyki medycznej: etyka zawodów

medycznych, etyka kliniczna, etyka profilaktyczna. Etyka a prawo stanowione. Zarys
dylematów etycznych w pracy farmaceuty.

3.

Historyczna analiza ewolucji poglądów etycznych na wybranych przykładach:

intelektualizm etyczny Sokratesa, Cynicy i Cyrenaicy, Stoicy, etyki eudajmonistyczne
Platona i Arystotelesa, poglądy etyczne epikurejczyków, chrześcijańska etyka
ś

redniowieczna (Św. Augustyn i Św. Tomasz), naturalistyczna filozofia moralna Tomasza

Hobbesa, imperatyw kategoryczny Immanuela Kanta.

4.

Współczesne nurty etyczne: etyka utylitarystyczna, etyka fenomenologiczna, etyka

personalistyczna, etyka niezależna, poglądy etyczne przedstawicieli Polskiej Szkoły
Filozofii Medycyny (Tytus Chałubiński, Władysław Biegański, Zygmunt Kramsztyk)

5.

Problemy moralne, prawne i deontologiczne we współczesnej medycynie związane z

prokreacją: analiza kryteriów człowieczeństwa i granic ludzkiego życia. Aspekty prawno-
etyczne związane z aborcją i metodami zapłodnienia in vitro. Ochrona dziecka poczętego
we współczesnych systemach prawnych. Modele ochrony prawnej dziecka poczętego w
krajach Unii Europejskiej.

6.

Dylematy etyczne i prawne wynikające ze stosowania technik manipulacji ludzkim DNA:

klonowanie terapeutyczne i reprodukcyjne. Identyczność a indywidualność, kreacja a
konstrukcja człowieka. Etyczny, ontyczny i prawny status „embrionu chimerycznego”.
Etyczny problem granic dopuszczalności diagnostyki genetycznej i ochrony danych o
genomie pacjenta. Profilaktyka chorób genetycznych a problem dyskryminacji społecznej
lub zawodowej.

7.

Dylematy moralne związane z zaprzestaniem uporczywej terapii wobec problemu

eutanazji: aspekty prawne, deontologiczne i moralne. Eutanazja bierna a zaprzestanie
uporczywej terapii. Opieka paliatywna jako alternatywa dla eutanazji. Ars moriendi:
etyczne aspekty tanatologii.

8.

Problemy etyczne i prawne przeszczepiania narządów. Zasada zgody domniemanej w

ś

wietle praktyki transplantologicznej. Moralna problematyka stwierdzania śmierci pnia

mózgu i kwalifikowania biorców narządów. Etyczna ocena allotransplantacji i
ksenotransplantacji.

9.

Etyczne aspekty postępowania personelu medycznego wobec pacjenta. Prawa pacjenta.

Zasady deontologiczne w świetle uregulowań kodeksowych.

10.

Tajemnica lekarska i etyczne aspekty przepływu informacji w medycynie. Zasady

udzielania informacji o stanie zdrowia pacjenta. Etyczna i prawna problematyka
ś

wiadomej zgody. Podstawowe zasady etyczne prowadzenia badań klinicznych.

Sposób sprawdzania czy cel nauczania został osiągnięty:
Nabycie umiejętności rozstrzygania dylematów etycznych i antropologicznych pojawiających
się w pracy personelu medycznego. Przedmiot kończy się zaliczeniem ustnym.

Forma zaliczenia:
Przedmiot kończy się zaliczeniem z oceną.

61

Piśmiennictwo obowiązkowe:
1. Notatki do ćwiczeń z etyki, pod redakcją Krzysztofa Marczewskiego, Akademia Medyczna
w Lublinie, Lublin 2003
2. Kodeks Etyki Lekarskiej, 2004
3. Tadeusz Styczeń, Wprowadzenie do etyki, Lublin : Towarzystwo Naukowe KUL, 1995


Piśmiennictwo zalecane:
1.

Beauchamp T. L., Childress P. „Zasady etyki medycznej.” Tłum. i wstęp W. Jacórzyński.

Książka i Wiedza. Warszawa 1996

2.

Szewczyk K. „Etyka i deontologia lekarska.” Kraków 1994

___________________________________________________________________________

Nazwa przedmiotu: Farmakologia i toksykologia

Osoba odpowiedzialna za nauczanie przedmiotu:
Prof. dr hab. med. Marian Wielosz

Nazwa jednostki realizującej przedmiot:
Katedra i Zakład Farmakologii Doświadczalnej i Klinicznej

Kierownik Jednostki:
Prof. dr hab. Marian Wielosz

Miejsce przedmiotu w programie studiów:
Rok III, IV - Semestr VI, VII, VIII

Liczba godzin: 150

Rok III
wykładów : 30

ć

wiczeń : 30

Rok IV
wykładów : 30

ć

wiczeń : 60

Cel nauczania przedmiotu:
Celem nauczania farmakologii jest nabycie wiedzy o działaniu leków na komórki, narządy i
układy organizmu człowieka. Studenci powinni poznać losy leków w ustroju, błonowe,
enzymatyczne i wewnątrzkomórkowe mechanizmy ich działania, działania pożądane,
niepożądane i toksyczne leków, interakcje między lekami, przeciwwskazania do ich
stosowania. W oparciu o mechanizmy działania leków studenci powinni umieć uzasadnić
zastosowanie wszystkich grup leków w określonych jednostkach chorobowych. Powinni
poznać zasady leczenia stanów zagrażających życiu, podstawowe zasady racjonalnej
antybiotykoterapii i chemioterapii zakażeń bakteryjnych, grzybiczych i wirusowych, a także
zasady leczenia chorób nowotworowych i zatruć środkami leczniczymi. Studenci powinni
nabyć umiejętność wykorzystania nabytej wiedzy w profilaktyce i leczeniu chorób oraz
nabyć umiejętność zapisywania wszystkich form leków magistralnych i gotowych ze
szczególnym uwzględnieniem leków narkotycznych, ludzi starszych, kobiet w ciąży i dzieci.

62

Zasadnicze treści przedmiotu:
1. Receptura – podstawy prawne zapisywania leków.
2. Pojęcie leku, postacie leków , lek o przedłużonym działaniu, proleki i aktywne metabolity,
leki rekombinowane. Nazwy leków międzynarodowe, handlowe. Leki innowacyjne i

generyczne.

3. Reakcje organizmu na działanie leków , działania pożądane, niepożądane i toksyczne

leków, dawkowanie leków, mechanizmy działania leków – farmakodynamika.

4. Czynniki biologiczne wpływające na działanie leków, zależność lekowa.
5. Podstawy farmakokinetyki: absorpcja, redystrybucja, metabolizm i wydalanie leków i ich

metabolitów, interakcje między lekami.

6. Receptory pre- i postsynaptyczne , wtórne przekaźniki, neuromodulatory i autokoidy.
7. Leki wpływające na przekaźnictwo w układzie wegetatywnym i na przewodnictwo

nerwowo - mięśniowe

8. Środki znieczulające miejscowo i środki stosowane do znieczulenia ogólnego,

premedykacja.

9. Alkohol etylowy i metylowy.
10.

Leki psychotropowe.

11.

Leki nootropowe i prokognitywne.

12.

Leki stosowane w chorobach układu pozapiramidowego.

13.

Leki przeciwpadaczkowe.

14.

Opioidowe leki przeciwbólowe i ich antagoniści.

15.

Leki kardiotropowe, przeciwarytmiczne i przeciwwstrząsowe.

16.

Leki stosowane w chorobach naczyń krwionośnych, leki hipoglikemizujace.

17.

Leki stosowane w chorobach układu moczowego

18.

Leki wpływające na układ krwiotwórczy.

19.

Leki wpływające na układ krzepnięcia krwi i na hemostazę.

20.

Leki stosowane w chorobach układu oddechowego.

21.

Niesterydowe leki przeciwzapalne , przeciwgorączkowe i przeciwbólowe.

22.

Leki stosowane w chorobach układu pokarmowego, leki przeciwrobacze.

23.

Chemioterapia zakażeń przeciwbakteryjnych, grzybiczych wywołanych przez

pierwotniaki.

24.

Chemioterapia nowotworów.

25.

Leki stosowane w zespołach niewydolności immunologicznej i leki immunosupresyjne.

26.

Leki hormonalne naturalne i syntetyczne wpływające na podwzgórze, przysadkę

mózgową i korę nadnerczy.

27.

Leki stosowane w leczeniu cukrzycy, chorób tarczycy, zaburzeń gospodarki wapniowej.

28.

Witaminy.

29.

Środki odkażające i antyseptyczne.

30.

Zasady postępowania w zatruciach ostrych.

Forma zaliczenia:
Egzamin końcowy składa się z dwóch części:
- egzamin pisemny z receptury musi być zaliczony przed egzaminem testowym
- egzamin testowy, 120 pytań wielokrotnego wyboru (MCGs) obejmujący wszystkie treści
programu nauczania.

Egzamin praktyczny:
Egzamin z receptury – 12 recept ( 10 dla dorosłych i 2 dla dzieci).

Sposób sprawdzania czy cel nauczania został osiągnięty:

63

Przez systematyczne zaliczanie bloków tematycznych, ocenę aktywności studentów na
ć

wiczeniach i egzamin końcowy.

Kryteria ostatecznego zaliczenia przedmiotu:
Zdany egzamin praktyczny z receptury i zdanie egzaminu testowego 120 pytań, 5 odpowiedzi
jedna prawdziwa i pytania sprawdzające umiejętność połączenia nazwy leku z jego
mechanizmem działania lub zastosowaniem praktycznym.

Piśmiennictwo obowiązkowe:
Wielosz M. „Farmakologia kliniczna”, 2001
Kostowski W. [red.] „Farmakologia”, PZWL, 2002
Wielosz M. „Receptura”, LTN, 1998

Piśmiennictwo zalecane:
Mutschler E., Danysz A. „Farmakologia i toksykologia”, Urban&Partner, Wrocław 2004
Podlewscy J.J. „Leki współczesnej terapii”, PZWL, 2002
Pharmindex, 2007

___________________________________________________________________________

Nazwa przedmiotu: Farmakologia kliniczna

Osoba odpowiedzialna za nauczanie przedmiotu:
Prof. dr hab. Marian Wielosz

Nazwa jednostki realizującej przedmiot:
Katedra i Zakład Farmakologii Doświadczalnej i Klinicznej

Kierownik jednostki:
Prof. dr hab. Marian Wielosz

Miejsce przedmiotu w programie studiów:
Rok V - Semestr IX

Liczba godzin: 30

ć

wiczenia : 30

Cel nauczania przedmiotu:
Celem nauczania farmakologii klinicznej jest ugruntowanie wiedzy o działaniu leków i ich
stosowaniu u chorych. Studenci winni poznać zasady farmakokinetyki klinicznej z
uwzględnieniem przyczyn różnic osobniczych w stężeniu leków w osoczu, zasady terapii
monitorowanej stężeniem leków we krwi oraz mechanizmy prowadzące do niekorzystnych
interakcji między lekami.
Studenci zapoznawani są ze schematami leczenia wybranych jednostek chorobowych, ale też
z zasadami nowoczesnego postępowania terapeutycznego zwanego farmakoterapia
indywidualizowaną uwzględniającą wszystkie czynniki modyfikujące działanie leków u
konkretnego pacjenta ( choroby współistniejące uwarunkowane genetycznie, odmienne
reakcje na leki wiek, płeć , czynniki środowiska równocześnie stosowane inne substancje
lecznicze).

64

Zasadnicze treści przedmiotu:
1.

Farmakokinetyka kliniczna z uwzględnieniem przyczyn osobniczych różnic w stężeniu

leków w osoczu.

2.

Niepożądane działania leków.

3.

Interakcje między lekami, zapobieganie, leczenie.

4.

Zasady chemioterapii zakażeń bakteryjnych z uwzględnieniem interakcji leków

5.

Chemioterapia nowotworów i leczenie objawów niepożądanych leków cytostatycznych.

6.

Farmakoterapia w czasie reanimacji, wstrząsu kardiogennego i przełomu

nadciśnieniowego.

7.

Farmakoterapia chorób przewodu pokarmowego i wątroby.

8.

Leczenie najczęstszych schorzeń układu oddechowego

9.

Farmakoterapia wybranych schorzeń układu moczowego

10.

Farmakoterapia chorób reumatycznych i alergicznych.

11.

Farmakoterapia stanów drgawkowych i zaburzeń świadomości.

12.

Farmakoterapia chorób psychicznych z uwzględnieniem interakcji leków. Toksykomanie.

13.

Wybrane zagadnienia leczenia hormonalnego.

14.

Leczenie zatruć wywołanych lekami , pestycydami i grzybami.

15.

Leki, a prowadzenie pojazdów.

Sposób sprawdzania czy cel nauczania został osiągnięty:
Dyskusja w czasie seminariów, zaliczenie pisemne.

Kryteria ostatecznego zaliczenia przedmiotu:
Obecność na ćwiczeniach. Pozytywna ocena z zaliczenia semestralnego.

Forma zaliczenia:
Zaliczenie pisemne obejmujące schemat leczenia wybranych przypadków chorobowych ( 4
tematy).

Piśmiennictwo obowiązkowe:
Orzechowska-Juzwenko K. [red.] „Podstawy farmakologii klinicznej”.
Rang H.P., Dale M.M., Ritter J.M. „Farmakologia kliniczna”, red. naukowy wyd. M. Wielosz
Chodera A., Herman Z.S. „Farmakologia kliniczna”.

Piśmiennictwo zalecane:
Kostowski W. [red.] „Farmakologia. Podstawy farmakoterapii”.

___________________________________________________________________________

Nazwa przedmiotu: Filozofia człowieka

Osoba odpowiedzialna za program nauczania przedmiotu:
Dr n. hum. Jarosław Sak

Jednostka odpowiedzialna za nauczanie przedmiotu
Zakład Etyki i Filozofii Człowieka

Kierownik Jednostki:
Dr n. hum. Jarosław Sak

65

Miejsce przedmiotu w programie studiów:
Rok I - Semestr I

Liczba godzin: 20
ć

wiczenia: 20

Cel nauczania:
Zapoznanie studentów z obszarem badawczym filozofii i celami prowadzenia refleksji
filozoficznej oraz zarysem ewolucji koncepcji filozoficznych. Przedstawienie podstawowych
kategorii filozoficznych ze szczególnym uwzględnieniem idei z zakresu filozofii człowieka i
etyki.

Zasadnicze treści nauczania:

TEMATY ĆWICZEŃ:
I. Wprowadzenie do filozofii

A. Pojęcie i zakres filozofii.
B. Obszar badawczy filozofii i jej podstawowe działy.

ontologia i metafizyka

epistemologia

antropologia filozoficzna

etyka i aksjologia

C. Okresy historyczne filozofii europejskiej.
D. Antropologia filozoficzna jako źródło refleksji nad człowiekiem. Poszukiwanie
sensu istnienia człowieka.

II. Narodziny filozofii człowieka.

A. Zwrot humanistyczny w filozofii: Protagoras i sofiści.
B. Sokrates i jego uczniowie: poszukiwanie prawdy o człowieku.
Zagadnienia i pytania:

1.

Jaki cel stawiali sofiści przed filozofią?

2.

Czym jest relatywizm? Jakie cechy posiadał relatywizm sofistów?

3.

Na czym polegał praktycyzm według sofistów?

4.

Istota konwencjonalizmu według sofistów.

5.

Pojęcie cnoty (arete) według Sokratesa.

6.

Dlaczego według Sokratesa cnota jest wiedzą? Charakterystyka

intelektualizmu etycznego.

7.

Charakterystyka sokratejskiej metody elenktycznej.

8.

Charakterystyka sokratejskiej metody majeutycznej.

9.

Znaczenie rozumowania indukcyjnego i definicji dla poszukiwania przez

Sokratesa prawdy o człowieku

10.

Uczniowie Sokratesa. Etyka cyników.

III. Okres klasyczny: wielkie systemy filozoficzne starożytności. Część I. Podstawy systemu
filozofii platońskiej. Analiza platońskiej filozofii człowieka.

- Nauka o ideach; Nauka o przyrodzie; Nauka o duszy; Nauka o poznaniu;
Etyka; Szkoła Platona.

1.

Charakterystyka świata idei według Platona. Natura idei.

2.

Relacje pomiędzy światem idei i światem rzeczy według Platona.

66

3.

Problem relacji duszy i ciała w systemie filozofii platońskiej

4.

Funkcja biologiczna duszy człowieka według Platona.

5.

Funkcja poznawcza duszy według Platona. Platońska teoria poznania.

6.

Funkcja religijna duszy i eschatologia platońska.

7.

Etyka platońska: teoria czterech cnót.

8.

Pojęcie miłości według Platona.

9.

Nauka o Państwie: cechy idealnego państwa według Platona.

10.

Akademia Platońska i uczniowie Platona. Wpływ filozofii Platona na

dalsze dzieje filozofii.

IV. Okres klasyczny: wielkie systemy filozoficzne starożytności. Część II. Arystoteles i
filozofia perypatetycka.

- Podstawy ontologiczne, epistemologiczne i aksjologiczne systemu filozofii
perypatetyckiej

- Logika; Filozofia teoretyczna; Filozofia praktyczna; Następcy Arystotelesa.

1.

Podział filozofii według Arystotelesa

2.

Logika jako przygotowanie do uprawiania filozofii: teoria pojęć i sądów

według Arystotelesa.

3.

Pojęcie substancji według Arystotelesa.

4.

Hylemorfizm. Arystotelesowskie pojęcia materii i formy.

5.

Pojęcia: „energia” i „dynamis” („potentia”) w odniesieniu do materii i

formy według Arystotelesa.

6.

Pojęcie pierwszej przyczyny

7.

Hierarchiczna koncepcja duszy ludzkiej według Arystotelesa.

8.

Arystotelesowska etyka eudajmonistyczna: pojęcie dobra najwyższego.

9.

Arystotelesowski system cnót: cnoty dianoetyczne i etyczne.

10.

Szkoła perypatetycka i następcy Arystotelesa.

V. Końcowy okres filozofii starożytnej. Początki filozofii chrześcijańskiej.

Plotyn i Św. Augustyn

1.

Charakterystyka systemu emanacyjnego Plotyna.

2.

Absolut według Plotyna i jego funkcja w systemie emanacyjnym.

3.

Ludzka dusza i idea nawrócenia według Plotyna. Drogi w dół i wzwyż.

4.

Nowy charakter teorii poznania i refleksji etycznej według Plotyna.

5.

Zasadniczy cel filozofii według Św. Augustyna: istota szczęścia.

6.

Problem poznania idei i oświecenie przez Boga (teoria iluminizmu) w

filozofii Św. Augustyna.

7.

Istota przewagi Boga nad światem według Św. Augustyna.

8.

Istota przewagi duszy nad ciałem.

9.

Istota filozoficznego woluntaryzmu według Św. Augustyna.

10.

Podstawowe idee aksjologiczne i etyczne według Św. Augustyna: natura

dobra i zła, idea łaski.

VI. Filozofia wczesnego średniowiecza: Św. Anzelm i początki scholastyki.
Okres systemów filozofii średniowiecznej XIII wieku: Św. Tomasz z Akwinu.

1.

Relacja pomiędzy wiarą i rozumem według Św. Anzelma

2.

Dowody na istnienie Boga według Św. Anzelma

3.

Relacja pomiędzy wiedzą i wiarą w filozofii Św. Tomasza z Akwinu.

67

4.

Składniki bytu: istota – istnienie oraz materia – forma według Św.

Tomasza

5.

Teoretyczne podstawy dowodzenia istnienia Boga przez Św. Tomasza z

Akwinu. Dowody na istnienie Boga: z istnienia ruchu i z niesamoistności
ś

wiata.

6.

Dowody na istnienie Boga według Św. Tomasza: z przypadkowości

rzeczy, z istnienia istot o różnym stopniu doskonałości, z powszechnej
celowości przyrody.

7.

Nauka o duszy w filozofii Św. Tomasza

8.

Główne założenia teorii poznania według Św. Tomasza.

9.

Teocentryczna filozofia moralna według Św. Tomasza.

10.

Uczniowie Św. Tomasza i neotomizm.

VII.

Racjonalistyczna

filozofia nowożytna XVII wieku: Kartezjusz, Pascal.

1.

Sceptycyzm metodyczny Kartezjusza i fundamenty dla filozofii

racjonalistycznej: Cogito ergo sum.

2.

Problem pewności istnienia Boga i istnienia innych bytów: przymioty

Boga według Kartezjusza.

3.

Charakterystyka ludzkiej duszy według Kartezjusza.

4.

Charakterystyka ludzkiego ciała według Kartezjusza

5.

Problem kartezjańskiego dualizmu duszy i ciała

6.

Istota błędu człowieka według kartezjańskiej teorii poznania.

7.

Bezradność rozumu według Pascala.

8.

Porządek serca według Pascala.

9.

Porządek dóbr według Pascala.

10.

Problem wielkości i nicości człowieka w filozofii Pascala.

VIII. Filozofia francuskiego Oświecenia XVIII wieku: Wolter, La Metrie, Rousseau

1. Pojęcie racjonalizmu w filozofii Woltera.

2. Idea naturalizmu według Woltera

3. Argumentacja La Metrie’ego za materializmem

4. Materializm panpsychiczny według La Metrie’ego.

5. Materializm mechanistyczny według La Metrie’ego.

6. Praktyczne konsekwencje materializmu.

7. Potępienie cywilizacji według Rousseau.

8. Pojęcie natury według Rousseau.

9. Potępienie ustroju społecznego według Rousseau.

10. Poglądy pedagogiczne Rousseau.

IX. Współczesne kierunki filozoficzne: egzystencjalizm, personalizm.

1.

Główni przedstawiciele egzystencjalizmu

2.

Punkt wyjścia egzystencjalizmu

3.

Właściwości ludzkiego istnienia według egzystencjalizmu

4.

Śmierć i pojęcia troski i trwogi w filozofii egzystencjalnej

5.

Pojęcie wolności w egzystencjalizmie

6.

Etyka egzystencjalna

7.

Twórcy personalizmu

8.

Punkt wyjścia personalizmu

9.

Personalizm jako opozycja wobec naturalizmu

10.

Założenia etyki personalistycznej.

68

X. Polskie tradycje filozoficzne w zakresie antropologii etyki i filozofii medycyny.

a) Szkoła Lwowsko-Warszawska
b) Polska Szkoła Filozofii Medycyny

- Ferdynand Dworaczek i Tytus Chałubiński

- Władysław Biegański

- Zygmunt Kramsztyk

- Henryk Nussbaum

- Ludwik Fleck

c) Współczesna filozofia człowieka i filozofia medycyny w Polsce.

Sposób sprawdzania czy cel nauczania został osiągnięty:
Nabycie umiejętności stosowania wybranych koncepcji filozoficznych do rozstrzygania
dylematów etycznych i antropologicznych pojawiających się w pracy personelu medycznego.
Przedmiot kończy się zaliczeniem ustnym.

Forma zaliczenia:
Zaliczenie bez oceny.

Piśmiennictwo obowiązkowe:
1. „Notatki do ćwiczeń z filozofii”, pod redakcją Krzysztofa Marczewskiego, Akademia
Medyczna w Lublinie, Lublin 2000
2. Wł. Tatarkiewicz, „Historia filozofii”, tom 1-3, PWN, Warszawa 1998

_______________________________________________________

Nazwa przedmiotu: Fizjologia człowieka

Osoba odpowiedzialna za nauczanie przedmiotu:
Prof. dr hab. Krystyna Lupa

Nazwa jednostki realizującej przedmiot:
Katedra i Zakład Fizjologii Człowieka

Kierownik Jednostki:
Prof. dr hab. Krystyna Lupa

Miejsce przedmiotu w programie studiów:
Rok II – Semestr III i IV

Liczba godzin: 190

wykładów : 55

ć

wiczeń : 135

Cel nauczania przedmiotu:
Celem nauczania fizjologii jest przyswojenie przez studentów wiadomości o czynnościach
narządów i układów w organizmie człowieka. Zajęcia z fizjologii dają możliwość
zrozumienia praw rządzących ustrojem w stanie zdrowia a także mechanizmów
przystosowania się układów do zmieniających się warunków zewnętrznych i wewnętrznych

69

organizmu. Fizjologia pozwala poznać mechanizmy wzajemnych zależności i oddziaływań
poszczególnych układów. Studenci powinny posiąść umiejętność logicznej interpretacji
faktów podawanych na wykładach i wyników doświadczeń wykonywanych na ćwiczeniach.
Fizjologia człowieka jest przedmiotem, który stanowi bazę do nauczania przedmiotów
klinicznych zwłaszcza wtedy, gdy podstawowe wiadomości są uzupełniane elementami
fizjologii klinicznej.


Zasadnicze treści przedmiotu:

WYKŁADY:
I. Organizacja i zasady regulacji czynności fizjologicznych.
Homeostatyczne mechanizmy głównych układów czynnościowych. Komórka jako jednostka
czynnościowa żywego organizmu. Podstawowe pojęcia tkanek pobudliwych. Bodziec
pobudzenie pobudliwość. Mechanizm wzajemnych oddziaływań między komórkami.

II. Podstawy elektrofizjologii.
Elektrofizjologiczne podłoże czynności mięsni układu nerwowego. Geneza spoczynkowej
polaryzacji błon komórkowych. Zmiany pobudliwość błon komórkowych. Potencjał
czynnościowy jako nośnik informacji. Geneza potencjału czynnościowego i jego
charakterystyka w komórkach nerwowych, w komórkach mięsni poprzecznie prążkowanych
mięśniach gładkich i mięśniu sercowym. Współczesne metody badań zjawisk elektrycznych
w organizmie.

III. Czynność mięśni szkieletowych.
Unerwienie ruchowe, jednostka motoryczna, rodzaje. Czynnościowy podział mięśni
poprzecznie prążkowanych. Synapsa nerwowo-mięśniowa – właściwości.
Molekularny mechanizm skurczu, sprzężenie elektromechaniczne. Rodzaje skurczów mięśni.
metabolizm energetyczny mięśni poprzecznie prążkowanych, znużenie mięśni. Regulacja siły
skurczu i wielkości wykonywanej pracy, wpływ treningu mięśniowego. Znaczenie czynności
mięśni poprzecznie prążkowanych w organizmie człowieka.

IV. Czynność mięśni gładkich.
Podział czynnościowy mięśni gładkich. Unerwienie mięśni gładkich. Mechanizm i
właściwości skurczu mięśni gładkich. Energetyka skurczu. Neuronalna i humoralna regulacja
czynności mięśni gładkich. Spontaniczna aktywność mięśni gładkich.

V. Czynność włókien nerwowych.
Rodzaje włókien nerwowych i ich właściwości. Cechy przewodzenia impulsu we włóknach
nerwowych. Generowanie potencjału czynnościowego. Częstotliwość impulsów. Rodzaje
przewodzenia potencjałów. Blokowanie przewodzenia we włóknach nerwowych.
Degeneracja i regeneracja nerwów obwodowych.

VI. Fizjologia ośrodkowego układu nerwowego.
Organizacja czynnościowa ośrodkowego układu nerwowego.

Rodzaje i czynność neuronów.

Właściwości i czynność komórek glejowych. Układy neuronalne w OUN. Rodzaje i czynność
synaps. Mediatory pobudzające i hamujące, rodzaje hamowania, właściwości EPSP i IPSP.
Neuromodulatory. Neurogeneza postnatalna, plastyczność neuronów.
Czynność rdzenia kręgowego.

Lokalizacja ośrodków w rdzeniu kręgowym. Odruchy

rdzeniowe, rodzaje. Cechy czynności odruchowej. Rdzeniowe mechanizmy regulacji napięcia

70

mięśniowego i czynności ruchowych. Przekazywanie informacji czuciowych do OUN.
Wstrząs rdzeniowy i objawy uszkodzenia rdzenia kręgowego.
Czucie i percepcja.

Klasyfikacja receptorów, potencjał generacyjny receptora. Receptory

fazowe i toniczne. Kodowanie informacji czuciowych. Czucie powierzchniowe, dotyk, ucisk,
temperatura. Czucie proprioreceptywne i interoreceptywne. Czucie bólu, hamowanie
dopływu impulsów do OUN. Opioidy wewnętrzne i receptory opioidowe. Zmysł słuchu,
wzroku, węchu i smaku. Czynność wzgórza, funkcjonalny podział jąder wzgórza, udział
wzgórza impulsów czuciowych i reakcjach ruchowych. Nieswoisty układ wzgórza.

VII. Ośrodkowa kontrola czynności ruchowych.
Czynność móżdżku. Podział czynnościowy móżdżku. Organizacja neuronalna i czynność
neuronów kory i jąder móżdżku. Udział móżdżku w kontroli ruchów dowolnych, w regulacji
postawy i równowagi ciała. Funkcja jądra czerwiennego. Funkcja jąder przedsionkowych
Czynność układu jąder podkorowych (układ pozapiramidowy) i ich rola w regulacji ruchów
dowolnych. Najważniejsze neurotransmitery w obrębie układu pozapiramidowego, zespoły
pozapiramidowe. Rola kory mózgu w planowaniu i wyzwalaniu ruchów.

VIII. Czynność kory mózgowej.
Organizacja neuronalna i lokalizacja ośrodków w korze mózgu (podział na pola). Czynność
pól ruchowych kory. Lokalizacja czucia w korze. Znaczenie pól kojarzeniowych kory mózgu.
Lateralizacja półkul mózgowych Ośrodki czuciowe i ruchowe mowy, rodzaje afazji, rola
spoidła wielkiego mózgu. Pamięć, klasyfikacja pamięci. Neurofizjologiczne podstawy
zapamiętywania. Czynność bioelektryczna mózgu. Sen i czuwanie, obraz EEG w czasie snu i
czuwania. Rytmy biologiczne. Funkcja szyszynki.
Neurofizjologiczne podstawy zachowań popędowo emocjonalnych. Ośrodki motywacyjne
mózgu (zdobywania i unikania), Czynność układu limbicznego, rodzaje emocji. Stres.

IX. Ośrodki podwzgórza
Regulacja temperatury ciała, pobierania pokarmu, regulacja gospodarki wodnoelektrolitowej,
czynności seksualnych i rozrodczych.
Zróżnicowanie płciowe mózgu.

X. Czynność układu autonomicznego.
Organizacja czynnościowa układu współczulnego i przywspółczulnego. Działanie na
poszczególne narządy, mediatory i receptory. Tonus autonomiczny.
Funkcja wewnątrzjelitowej części układu autonomicznego.

XI. Fizjologia układu pokarmowego.
Mechanizmy żucia i połykania. Trawienna i pozatrawienna rola śliny. Czynność przełyku.
Czynność motoryczna przewodu pokarmowego . Trawienie i wchłanianie: w żołądku
dwunastnicy, jelicie cienkim jelicie grubym. Mechanizmy defekacji. Regulacja nerwowa i
hormonalna czynności motorycznej i wydzielniczej. Funkcja wątroby. Zewnątrz i wewnątrz
wydzielnicza funkcja trzustki. Specyfika krążenia krwi w układzie pokarmowym.

XII. Czynność krwi.
Rola krwi jako płynnej tkanki. Właściwości osocza. Elementy morfotyczne krwi.
Właściwości erytrocytów. Transport tlenu i dwutlenku węgla przez krew. Czynniki
wpływające na wysycenie i dysocjację oksyhemoglobiny.
Rodzaje odporności. Leukocyty rodzaje i ich właściwości obronne. Układ makrofagów
tkankowych. Limfocyty T i B i ich rola w odporności komórkowej i humoralnej. Udział

71

cytokin w hematopoezie i odporności. Płytki krwi i ich rola w procesie hemostazy.
Krzepnięcie krwi zewnątrz i wewnątrz pochodne. Aktywatory i inhibitory procesu
krzepnięcia. Fibrynoliza. Grupy krwi.

XIII. Czynność serca
Właściwości mięśnia sercowego. Sprzężenie elektromechaniczne w sercu. Skurcz mięśnia
sercowego. Czynność układu bodźcoprzewodzącego serca. Generowanie i przewodzenie
pobudzenia w poszczególnych częściach układu bodźcoprzewodzącego oraz w mięśniu
sercowym. Fizjologiczne podstawy zaburzeń przewodnictwa i rytmu serca. Cykl
hemodynamiczny serca. Charakterystyka poszczegolnych podokresów. Objętość wyrzutowa
i pojemność minutowa. Interpretacja zjawisk akustycznych w sercu: tony serca i szmery.
Praca serca i metabolizm mięśnia sercowego. Unerwienie serca. Wpływ układu
współczulnego i przywspółczulnego na serce. Czynność wewnątrzwydzielnicza serca (ANP).
Zapis czynności bioelektrycznej serca, interpretacja krzywej EKG.

XIV. Krążenie krwi.
Charakterystyka przepływu w tętnicach kapilarach i żyłach. Rola i właściwości
poszczególnych naczyń krwionośnych. Czynniki warunkujące prawidłowe ciśnienie tętnicze.
Tętno tętnicze i jego cechy. Przepływ krwi w tętnicach. Szybkość i wielkość przepływu. Opór
naczyniowy. Zależności pomiędzy ciśnieniem oporem i wielkością przepływu krwi. Przepływ
krwi w naczyniach żylnych. Mikrokrążenie. Regulacja krążenia miejscowa i ogólna. Ośrodek
naczynioruchowy pnia mózgu i odruchowa regulacja krążenia. Odruchy z baroreceptorów,
receptorów objętościowych i chemoreceptorów. Nerwy naczynioruchowe. Humoralna
regulacja krążenia. Miejscowa regulacja przepływu krwi. Napięcie neurogenne i podstawowe
naczyń. Mechanizmy autoregulacji przepływu. Miejscowe czynniki naczyniozwężające i
naczyniorozszerzające. Rola śródbłonka naczyniowego. Angiogeneza. Specyfika krążenia
wieńcowego, mózgowego, nerkowego. Adaptacja układu krążenia do wysiłku fizycznego i
stresu. Rola nerki w regulacji ciśnienia tętniczego.

XV. Czynność układu oddechowego.
Mechanika oddychania. Mechanizm wdechu i wydechu. Wentylacja płuc. Spirometria.
Czynniki regulujące światło oskrzeli. Wymiana gazowa w płucach. Czynnik powierzchniowy
płuc. Regulacja oddychania: kompleks oddechowy pnia mózgu, odruchy regulujące
oddychanie. Obszary chemowrażliwe mózgu. Charakterystyka krążenia płucnego: opór
naczyniowy, gradient ciśnienia, zmiany w cyklu oddechowym. Funkcje krążenia płucnego.

XVI. Czynność nerki
Przestrzenie wodne organizmu, bilans wodny. Czynnościowa anatomia nerki. Nefron jako
jednostka czynnościowa nerki. Filtracja kłębuszkowa. Autoregulacja przepływu krwi i
filtracji. Wielkość filtracji kłębkowej i skład przesączu kłębkowego. Transport
poszczególnych substancji przez ściany kanalika i regulacja reabsorbcji kanalikowej. Pojęcie
klirensu. Nerkowe mechanizmy rozcieńczania i zagęszczania moczu, udział nerki w regulacji
objętości i osmolalności płynu zewnątrzkomórkowego. Czynność wewnątrzwydzielnicza
nerki.

XVII. Czynność układu wewnątrzwydzielniczego.
Organizacja czynnościowa układu wewnątrzwydzielniczego. Rodzaje i mechanizm działania
hormonów na tkanki. Sprzężenia zwrotne pomiędzy podwzgórzem przysadką i gruczołami
obwodowymi. Wzajemne oddziaływanie układu nerwowego i hormonalnego. Czynność
hormonów przysadki. Wpływ układu limbicznego i podwzgórza na przysadkę. Czynność

72

hormonów kory nadnerczy. Funkcja gruczołu tarczycowego i przytarczyc. Funkcja grasicy.
Czynność jajnika i jąder. Cykl miesiączkowy.

Ć

WICZENIA:

I. Elektrofizjologia i nerwy obwodowe.
Doświadczenie Galvanie`go. Zjawiska jonowe w błonie komórkowej. Potencjały
czynnościowe mięśnia szkieletowego. Oznaczanie szybkości przewodzenia impulsów w
nerwie. Komputerowa symulacja powstawania i hamowania impulsów nerwowych, działanie
kurary i lidokainy oznaczanie szybkości przewodzenie w nerwie.
Wykorzystywanie programów PhysioEx 6.0. i Interactive Physiol.

II. Fizjologia mięśni.
Pobudliwość, oznaczanie progu pobudliwości mięśnia. Zapis i analiza skurczu pojedynczego
mięśnia łydkowego żaby. Rejestracja skurczów pojedynczych, skurczów tężcowych
zupełnych i niezupełnych w mięśniu łydkowym żaby. Sprężystość i elastyczność mięśni.
Praca mięśni szkieletowych. Znużenie – objawy i przyczyny, analiza krzywej znużenia
mięśnia żaby przy drażnieniu pośrednim i bezpośrednim. Wykonywanie skurczów m.
szkieletowych u człowieka: skurcz izometryczny, izotoniczny wtórnie obciążony skurcz
dowolny. Obserwowanie drżenia fizjologicznego mięśnia. Badanie stopnia zdolności mięśni
do wytwarzania czynnego napięcia i wykonywania pracy (metoda Lovetta). Mięśnie gładkie.
Symulacje komputerowe z wykorzystywaniem programów PhysioEx 6.0. i Interactive
Physiol. Filmy dydaktyczne.

III. Fizjologia ośrodkowego układu nerwowego.
Badanie czynności rdzenia kręgowego: obserwacja żaby odmóżdżonej i we wstrząsie
rdzeniowym; obserwacja odruchów skórnych u żaby i oznaczanie czasu reakcji odruchowej.
Hamowanie odruchów rdzeniowych. Przerywanie łuku odruchowego i jego skutki – filmy
dydaktyczne.
Wykonywanie niektórych odruchów klinicznych u człowieka: odruchy własne mięśni,
odruchy eksteroreceptywne, odruchy źreniczne, odruch podniebienny
Wykonywanie testów sprawdzających zdolność koordynacji, ruchów i utrzymanie
prawidłowej postawy ciała u człowieka, efekty pobudzenia receptorów kanałów półkolistych
(doświadczenie Barany’ego). Próba Romberga, próby na zborność ruchową.

IV. Badanie czynności receptorów i czucia.
Badanie czucia powierzchniowego: dotyk (badanie jakościowe i ilościowe, różnicowanie dwu
punktów dotyku), temperatura. Smak (badanie jakościowe i elektrogustometryczne). Badanie
czucia głębokiego – czucie proprio- receptywne (określanie ruchu i pozycji ciała), czucie
wibracji. Różnicowanie i percepcja wrażeń czuciowych – topognozja, stereognozja,
grafestezja, ekstynkcja.
Badanie wzroku: badanie ostrości wzroku, wyznaczanie pola widzenia perymetrem, badanie
widzenia barw, doświadczenie Mariotte`a, oglądanie dna oka przy pomocy oftalmoskopu.
Badanie słuchu: audiometria, badanie przewodnictwa kostnego i powietrznego: próby
Rinnego, Schwabacha i Webera. Oznaczanie czasu świadomej reakcji.

V. Fizjologia krwi.
Oznaczanie liczby erytrocytów, hematokrytu, oraz zawartości hemoglobiny we krwi.
Obliczanie wskaźników czerwono-krwinkowych (MCH, MCHC, MCV) wykonywanie
preparatu z kryształkami chlorheminy. Liczenie krwinek białych. Oznaczanie szybkości

73

opadania krwinek (OB.). Badanie wpływu roztworów hipotonicznych i hipertonicznych na
erytrocyty; oznaczanie oporności (rezystencji) erytrocytów na roztwory hipotoniczne;
hemoliza krwinek czerwonych przy działaniu rożnych czynników. Krzepniecie krwi,
oznaczanie czasu krwawienia, oznaczanie czasu krzepnięcia, oznaczanie czasu
protrombinowego metodą Quicka, oznaczanie grup krwi w układzie ABO i czynnika Rh.
Komputerowe symulacje: oznaczanie hematokrytu, szybkości opadania krwinek (OB),
zawartości hemoglobiny we krwi, grup krwi, próba krzyżowa. Program PhysioEx 6.0.

VI. Czynność mięśnia sercowego.
Obserwacja serca żaby. Film dydaktyczny. Wywoływanie skurczów dodatkowych badanie
układu bodźco-przewodzącego. Wpływ temperatury układu autonomicznego oraz zmian
stężenia jonów wapnia i potasu na czynność serca żaby – filmy dydaktyczne i programy
komputerowe : Ineractive Physiology i PhysioEx 6.0.
Badanie czynności serca u człowieka Lokalizowanie uderzenia koniuszkowego w różnych
pozycjach badanego; wyznaczanie granic serca (opukiwanie), osłuchiwanie tono serca,
pomiar tętna i określenie jego cech, badanie elektrokardiograficzne – zapis EKG z
odprowadzeń jednobiegunowych i dwubiegunowych, określenie rytmu prowadzącego serca
na podstawie EKG, określenie wartości czasowych poszczególnych elementów EKG,
wyznaczanie osi elektrycznej serca, określenie położenia serca w klatce piersiowej.

VII. Fizjologia układu krążenia.
Badanie tętna tętniczego i żylnego oraz określenie jego cech.
Pomiary spoczynkowego ciśnienia tętniczego i badanie wpływu różnych czynników na jego
wielkość (pozycja ciała, nagła zmiana pozycji z leżącej na stojącą, wpływ siły ciężkości,
wpływ wdechu i wydechu wysiłku fizycznego, próba oziębieniowa. Próba Valsalvy. Badanie
wpływu promienia i długości naczynia, lepkości oraz ciśnienia na przepływ krwi – symulacja
komputerowa. Oglądanie mikrokrążenia. Doświadczenie wykazujące obecność zastawek
ż

ylnych. Badanie miejscowych zmian krążenia: dermatografizm, biały, czerwony,

przekrwienie reaktywne, reakcje skórne na histaminę, efekty naczynioruchowe na miejscowe
oziębianie lub ogrzewanie.
Do ćwiczeń wykorzystuje się: filmy dydaktyczne oraz programy komputerowe PhysioEx.
6.0, Interactive Physiology.

VIII. Badanie czynności nerek.
Funkcja nerki w homeostazie ogólnoustrojowej, . anatomia czynnościowa, regulacja filtracji
kłebkowej oraz przepływu nerkowego, regulacja kanalikowej reabsorpcji.
Komputerowa symulacja kłebkowej filtracji – wpływ promienia i ciśnienia tętniczki
doprowadzającej. komputerowa symulacja powstawania moczu – wpływ wazopresyny i
aldosteronu. Pojecie klirensu nerkowego. Wewnątrzwydzielnicza czynność nerki.
Programy komputerowe: PhysioEx. 6.0, Interactive Physiology.

IX. Badanie czynności układu oddechowego.
Obserwacja i zapis ruchów oddechowych, wyczuwanie drżenia głosowego. Wyznaczanie
granic płuc (opukiwanie), osłuchiwanie płuc. Pomiar siły wydechu. Badania spirometryczne i
komputerowa symulacja przebiegu wentylacji płuc, określanie pojemności życiowej płuc i jej
składowych. Próby czynnościowe układu oddechowego.
Programy komputerowe: PhysioEx. 6.0, Interactive Physiology.

74

X. Fizjologia układu pokarmowego.
Osłuchiwanie ruchów perystaltycznych jelit. Endoskopowe badanie układu pokarmowego –
film dydaktyczny. Komputerowa symulacja trawienia skrobi, białek i tłuszczów.
Regulacja czynności motorycznej, trawiennej i wchłaniania w poszczególnych odcinkach
układu pokarmowego. Czynności trawienne i pozatrawienne wątroby i trzustki. Program
komputerowy PhysioEx 6.0.

Po każdym dziale fizjologii zaliczenie z oceną w formie ustnej, pisemnej lub testowej u
asystenta prowadzącego ćwiczenia. Tematy zaliczeniowe dla wszystkich studentów są takie
same i podawane z odpowiednim wyprzedzeniem.
Egzamin końcowy w formie ustnej - prof. dr hab. Krystyna Lupa

Sposób sprawdzania czy cel nauczania został osiągnięty:
Zaliczenia w formie ustnej, pisemnej i testowej po zakończeniu ćwiczeń i określonego działu
fizjologii u nauczyciela prowadzącego ćwiczenia.

Kryteria ostatecznego zaliczenia przedmiotu:
Oceny pozytywne z zaliczeń, egzamin końcowy w formie ustnej.

Literatura obowiązująca:
Traczyk W., Trzebski A. „Fizjologia człowieka z elementami fizjologii stosowanej i
klinicznej”, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2001
Traczyk W. „Diagnostyka czynnościowa człowieka”, PZWL, Warszawa 1999
Guyton A.C. “Textbook of medical physiology”, W. B. Saunders Company, wyd. XI
Philadelphia 2005.
Konturek S. „Fizjologia człowieka”, t. I/IV, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego,
wyd. IV, Kraków 2003
Ganong W. “Review of medical physiology”, Appleton&Lange Stamford, Connecticut, 1999
Kozłowski S., Nazar K. „Wprowadzenie do fizjologii klinicznej”, Wydawnictwo Lekarskie
PZWL wyd. II, Warszawa 2000
Przewłocka B. [red.] „Fizjologia i farmakologia błony komórkowej”, Ossolineum, Wrocław
1989
Górski J. [red.] „Fizjologiczne podstawy wysiłku fizycznego” Wydawnictwo Lekarskie
PZWL, Warszawa 2001

Nazwa przedmiotu: Ftyzjatria

Osoba odpowiedzialna za nauczanie przedmiotu:
Prof. dr hab. Janusz Milanowski

Nazwa jednostki realizującej przedmiot:
Katedra i Klinika Pneumonologii, Onkologii i Alergologii

Kierownik Jednostki:
Prof. dr hab. Janusz Milanowski

Miejsce przedmiotu w programie studiów:
Rok V - Semestr IX

75

Liczba godzin: 15

seminariów: 4

ć

wiczeń: 11

Cel nauczania przedmiotu:
Realizowany program ma na celu nabycie praktycznej i teoretycznej wiedzy umożliwiającej
diagnozowanie i leczenie podstawowych schorzeń układu oddechowego.
Zajęcia w naszej Klinice obejmują doskonalenie umiejętności zbierania wywiadu, naukę
badania fizykalnego, uczestnictwo w badaniach diagnostycznych: bronchofiberoskopia, ocena
radiogramów klatki piersiowej, spirometria z próbami prowokacyjnymi wziewnymi i oceną
polekowej odwracalności skurczu oskrzeli, testy skórne punktowe z różnymi alergenami,
punkcja jamy opłucnowej, badanie gazometryczne. Oprócz dokładnego zaznajomienia
studentów z najważniejszymi i najczęściej występującymi jednostkami nozologicznymi
poprzez przekazywanie alternatywnej wiedzy, zwracamy uwagę na diagnostykę różnicową,
standardy postępowania diagnostycznego i wybór optymalnego leczenia. Istotnym
uzupełnieniem nauczania w naszej Klinice są następujące zagadnienia:
1) rozpoznawanie stanów zagrożenia życia i 2) wdrażanie programu na temat szkodliwości
zdrowotnych palenia tytoniu, wartość profilaktyki w chorobach płuc, edukacja i rehabilitacja
chorych, zasady tlenoterapii i aerozoloterapii, 3) postępowanie w stanach nagłych.

Zasadnicze treści przedmiotu:
Szczegółowe przedstawienie możliwości diagnozowania i leczenia gruźlicy płuc.
Gruźlica w stanach obniżonej odporności (AIDS).
Problem leczenia gruźlicy lekoopornej

Kryteria ostatecznego zaliczenia przedmiotu:
Obecność na seminariach i ćwiczeniach jest obowiązkowa. Istnieje możliwość odrobienia 2-3
ć

wiczeń z inną grupą w przypadku nieobecności wynikającej z wypadków losowych lub

choroby. Dopuszczalne jest opuszczenie 1 ćwiczenia usprawiedliwionego zwolnieniem
lekarskim.
Zaliczenie zawiera ocenę z umiejętności zbierania wywiadu i badania pacjentów oraz ustnego
egzaminu z zakresu tematyki seminariów i wykładów. Asystent prowadzący grupę dokonuje
powyższego sprawdzianu wiedzy i potwierdza ten fakt wpisem zaliczenia do karty.

Forma zaliczenia:
Zaliczenie bez oceny.

Piśmiennictwo obowiązkowe:
Kuś J., Rowińska-Zakrzewska E. [red.] „Choroby układu oddechowego”.
Rowińska-Zakrzewska E. „Gruźlica i choroby płuc”.

Piśmiennictwo zalecane:
Orłowski W. [red.] „Nauka o chorobach wewnętrznych” tom V.
Gabriel Khan M., Joseph Lynch P. „Choroby płuc, diagnostyka i terapia”, wyd. polskie pod
red. W. Droszcz
Droszcz W. „Diagnostyka układu oddechowego”.
Szczeklik A. „Choroby wewnętrzne”, tom I.
Kokot F. „Choroby wewnętrzne”.
__________________________________________________________________________

76

Nazwa przedmiotu: Gastroenterologia –

realizowana w ramach

nauczania Chorób wewnętrznych

Osoba odpowiedzialna za program nauczania przedmiotu:
Prof. dr hab. Maria Słomka

Nazwa jednostki realizującej przedmiot:
Katedra i Klinika Gastroenterologii z Pracownią Endoskopową

Kierownik Jednostki:
Prof. dr hab. Maria Słomka

Miejsce przedmiotu w programie studiów:
Rok V - Semestr IX lub X

Liczba godzin: 65
wykładów: 10 godzin
ć

wiczeń: 55 godzin

Cel nauczania przedmiotu:
Realizowany program ma na celu nabycie przez studentów podstawowej wiedzy z zakresu
diagnostyki, różnicowanie i leczenie chorób górnego i dolnego odcinka przewodu
pokarmowego oraz ostrych i przewlekłych chorób narządów miąższowych: trzustki i
wątroby.

Zasadnicze treści przedmiotu:

TEMATY WYKŁADÓW:
1.

Symptomatologia chorób przewodu pokarmowego.

2.

Choroba wrzodowa – etiopatogeneza, diagnostyka.

3.

Choroba wrzodowa – powikłania, leczenie.

4.

Dyspepsja czynnościowa.

5.

Rak żołądka – epidemiologia, diagnostyka, zasady leczenia.

6.

Choroba refluxowa przełyku.

7.

Kamica żółciowa – etiopatogeneza, diagnostyka.

8.

Kamica żółciowa – powikłania zasady leczenia.

9.

Ostre zapalenie trzustki.

10.

Encefalopatia wątrobowa.

TEMATY ĆWICZEŃ:
1.

Zasady postępowania diagnostycznego w chorobach przewodu pokarmowego.

2.

Współczesne metody diagnostyczne – endoskopia w praktyce gastrologicznej.

3.

Krwawienia i krwotoki z przewodu pokarmowego – przyczyny, objawy, postępowanie

terapeutyczne, wskazanie do leczenia operacyjnego.

4.

Żółtaczki – przyczyny, różnicowanie, leczenie.

5.

Zaburzenia czynnościowe przewodu pokarmowego w codziennej praktyce klinicznej.

6.

Nieswoiste zapalenie jelit, aktualne poglądy na patogenezę wrzodziejącego zapalenia

jelita grubego i choroby Leśniowskiego-Cohna, obraz kliniczny, zasady leczenia,

77

powikłanie, możliwość terapii biologicznej zarówno w indukcji remisji jak i profilaktyce
nawrotów choroby.

7.

Przewlekłe zapalenia wątroby: autoimmunologiczne zapalenie wątroby – objawy,

diagnostyka, różnicowanie, zasady leczenia, wskazania do transplantacji.

8.

Marskość wątroby – przyczyny, objawy, podziały, zasady leczenia.

9.

Zespoły niewydolności wątroby, obraz kliniczny, rozpoznanie, leczenie, przygotowanie

chorych do przeszczepu wątroby.

10.

Nowotwory przewodu pokarmowego. Epidemiologia najczęściej występujących

nowotworów przewodu pokarmowego, stany przedrakowe, badanie przesiewowe,
diagnostyka nowotworów przewodu pokarmowego, zasady leczenia.

11.

Zaliczenie – sprawdzenie wiadomości teoretycznych objętych tematyką wykładów i

ć

wiczeń, ocena nabytych umiejętności praktycznych. Poszczególne grupy studentów

uzyskują zaliczenie u asystenta prowadzącego zajęcia z daną grupą.

Wymagania:
Obecność na ćwiczeniach i seminariach jest obowiązkowa. Studenci na poszczególnych
zajęciach winni wykazać się znajomością wiedzy teoretycznej z zakresu realizowanego
programu (tematy ćwiczeń są podane przed rozpoczęciem zajęć). W czasie zajęć
praktycznych studenci mają obowiązek brać czynny udział w ćwiczeniach, które obejmują:
- badanie podmiotowe i przedmiotowe chorych
- opracowanie toru diagnostycznego z uwzględnieniem rodzaju, kolejności i celowości
poszczególnych procedur diagnostycznych
- interpretacja wyników badań dodatkowych
- planowanie leczenia zachowawczego i ewentualne wskazanie do leczenia operacyjnego
- prowadzenie dokumentacji medycznej
- zapoznanie się z możliwościami endoskopii diagnostycznej i zabiegowej
- zgłębnikowanie żołądka, nakłucie jamy otrzewnej, badanie „per rectum”

Forma zaliczenia:
Zaliczenie ustne.

Piśmiennictwo obowiązkowe:
Harrison „Interna” t. I – III
Kokot F. “Choroby wewnętrzne”.
Herold G. „Choroby wewnętrzne” - repetytorium dla studentów i lekarzy.

Piśmiennictwo dodatkowe:
Konturek S. „Gastroenterologia kliniczna”.
Brzozowski R. „Choroby wątroby i dróg żółciowych”.
___________________________________________________________________________

Nazwa przedmiotu: Genetyka kliniczna

Osoba odpowiedzialna za nauczanie przedmiotu:
Prof. dr hab. Jacek Wojcierowski

Nazwa jednostki realizującej przedmiot:
Zakład Genetyki Medycznej z Pracownią Diagnostyki Molekularnej i Cytogenetycznej

Kierownik Jednostki:

78

Prof. dr hab. Jacek Wojcierowski

Miejsce przedmiotu w programie studiów:
Rok IV - Semestr VIII

Liczba godzin: 40

wykładów : 10

seminariów : 10

ć

wiczeń : 20

Cel nauczania przedmiotu:
- przekazywanie aktualnej wiedzy w zakresie podstaw genetyki klinicznej i cytogenetyki
- przekazanie podstaw prowadzenia poradnictwa genetycznego i zasad diagnostyki
genetycznej
- przekazywanie praktycznych wiadomości dotyczących chorób genetycznych i wad
wrodzonych oraz zasad diagnostyki genetycznej
- analiza problemów etycznych, społecznych i prawnych wynikających z poznania
genomu człowieka i zastosowania metod inżynierii genetycznej w medycynie.

Zasadnicze treści przedmiotu:
Genetyka kliniczna zajmuje się uwarunkowanymi genetycznie schorzeniami wynikającymi z
mutacji w linii genotypowej i w komórkach somatycznych, organizacją i prowadzeniem
poradnictwa genetycznego.

Sposób sprawdzania czy cel nauczania został osiągnięty:
Pisemne zaliczenie końcowe na ocenę (test).

Kryteria ostatecznego zaliczenia przedmiotu:
Znajomość materiału ćwiczeń i wykładów, obowiązkowa obecność i zaliczenie każdego
ć

wiczenia, zaliczenie testu końcowego na ocenę pozytywną,

Piśmiennictwo obowiązkowe:
Boczkowski K. „Zarys genetyki medycznej”, PZWL, Warszawa 1990
Jorde, Ravel, Banshad, White „Genetyka medyczna”, Wyd. Czelej, Lublin 2002
Eonnor J. M., Ferguson-Smith M. A. „Podstawy genetyki klinicznej”, PZWL, Warszawa
1999

Nazwa przedmiotu: Genetyka molekularna

Osoba odpowiedzialna za nauczanie przedmiotu:
Prof. dr hab. Jacek Wojcierowski

Nazwa jednostki realizującej przedmiot:
Zakład Genetyki Medycznej

Kierownik Jednostki:
Prof. dr hab. Jacek Wojcierowski

79

Miejsce przedmiotu w programie studiów:
Rok III – Semestr V

Liczba godzin: 30

ć

wiczeń: 30

Cel nauczania przedmiotu:
-przekazywanie aktualnej wiedzy w zakresie podstaw genetyki molekularnej
-przekazywanie podstaw genetyki molekularnej
-przekazywanie zasad wykonywania metod diagnostyki molekularnej

Zasadnicze treści przedmiotu:

TEMATY ĆWICZEŃ:
I
- struktura DNA, struktura głównych typów RNA, nukleoproteidów, modyfikacje chemiczne.
- Struktura genomu prokariontów – bakterii, plazmidów, bakteriofagów.
- Struktura genomu eukariontów: ssaków, genom mitochondriów.
- Izolacja DNA

II
- Genom wirusów i retrowirusów, elementy ruchome genu.
- Struktura genów prokariontów, geny „zachodzące”
- Struktura genów eukariontów, geny podzielone, geny klasy I,II,II.
- Izolacja RNA
- Ocena ilościowa i jakościowa preparatów DNA i RNA

III
- Replikacja DNA
- Regulacja replikacji prokarionta i eukarionta
- Replikacja DNA wirusów i plazmidów.
- Metoda PCR, Metoda RT-PCR

IV
- Transpozycja i retranspozycja
- Rekombinacja DNA
- Konwersja genów,
- Udział rekombinacji w procesach reperacji DNA
- Hybrydyzacja DNA z sondami molekularnymi

V
- Transkrypcja DNA u Eukarionta i prokarionta
- Odwrotna transkrypcja.
- Regulacja ekspresji genu.
- Ocena ekspresji genów z zastosowaniem mikro- i makromacierzy cDNA

VI
- Kod genetyczny. Odstępstwa od uniwersalności.
- Translacja i regulacja translacji
- Modyfikacje posttranslacyjne.

80

- Analiza międzygatunkowej homologii DNA i białka.


VII
- Typy mutacji, czynniki mutagenne i mechanizm ich działania.
- Skutki mutacji punktowych w komórkach somatycznych i generatywnych
- Wykrywanie mutacji punktowych i polimorfizm DNA metodą SSCP

VIII
- Molekularne mechanizmy naprawy skutków mutacji punktowych.
- Synteza naprawcza DNA
- Możliwość eliminacji substancji mutagennych, testy wykrywające mutageny.
- Wykrywanie mutacji i polimorfizmu DNA metodą PCR-RFLP

IX
- Enzymy restrykcyjne, analiza restrykcyjna
- Znakowanie fragmentów DNA, sondy molekularne
- Ligacja fragmentów DNA. Wektory molekularne. Wprowadzenie wektora do komórki
bakterii
gospodarza. Wektory ekspresji.

X
- Klonowanie DNA, tworzenie bibliotek genowych i cDNA.
- Sekwencjonowanie DNA
- Zastosowanie metod biologii molekularnej do diagnostyki chorób genetycznie
uwarunkowanych,
których geny są znane.

Sposób sprawdzania czy cel nauczania został osiągnięty:
Pisemne zaliczenie końcowe bez oceny.

Kryteria ostatecznego zaliczenia przedmiotu:
Znajomość materiału z ćwiczeń, obowiązkowa obecność i zaliczenie każdego ćwiczenia,
zaliczenie testu końcowego (min.60% dobrych odpowiedzi)

Piśmiennictwo obowiązkowe i dodatkowe:
Węgleński A. „Genetyka molekularna”, PZWL, Warszawa 1999
Wojcierowski J. „Geny i genomy”, Lublin 1999
Wojcierowski J. [red.] „Genetyka Medyczna”.
Słomski R.[red.] „Przykłady analiz DNA”.
Lassota Z. [red.] „Biologia molekularna”, PWN 1987
Bal J. „Badani molekularne i cytogenetyczne w medycynie”, PWN Warszawa 1998
Benjamin L. „Genes”, Oxford 1994
Jorze, Ravel, Banshad, White „Genetyka medyczna”, Wyd. Czelej, Lublin 2002

81

Nazwa przedmiotu: Ginekologia i położnictwo

Przedmiot realizowany jest przez kilka jednostek – nazwisko głównego koordynatora:
Prof. dr hab. Tomasz Paszkowski

Jednostki odpowiedzialne za nauczanie przedmiotu:

I Katedra i Klinika Ginekologii
Kierownik: prof. dr hab. Jan Kotarski

II Katedra i Klinika Ginekologii Operacyjnej
Kierownik: prof. dr hab. Tomasz Rechberger

III Katedra i Klinika Ginekologii
Kierownik: prof. dr hab. Tomasz Paszkowski

Katedra i Klinika Położnictwa i Patologii Ciąży
Kierownik: prof. dr hab. Marian Semczuk

Katedra i Klinika Położnictwa i Perinatologii
Kierownik: prof. dr hab. Jan Oleszczuk

Miejsce przedmiotu w programie studiów:
Rok V (staż z położnictwa i ginekologii) – Semestr X
Rok VI (Staż z położnictwa i ginekologii, Poradnia K) – Semestr XI

Liczba godzin: 100 - V rok, semestr X
Wykładów: 20 (prowadzone w Katedrze i Klinice Położnictwa i Patologii Ciąży)
Ć

wiczeń: 80

Liczba godzin: 140 - rok VI, semestr XI
Wykładów: 30 (prowadzone w 3 Katedrach i Klinikach pionu ginekologiczno-położniczego
znajdujących się w SPSK-4)
Ć

wiczeń: 90

Przychodnia przykliniczna (Poradnia K)
Ć

wiczeń: 20

Zajęcia w ramach stażu na V i VI Roku Wydziału Lekarskiego odbywają się równocześnie w
II Katedrze i Klinice Ginekologii, III Katedrze i Klinice Ginekologii.

Cel nauczania:
Realizowany program ma na celu przekazanie studentom wiedzy zarówno teoretycznej jak i
praktycznej z zakresu położnictwa i ginekologii. Podczas zajęć studenci powinni zapoznać się
z zagadnieniami klinicznymi dotyczącymi prawidłowej oraz powikłanej ciąży oraz z
szerokim spektrum chorób narządów płciowych kobiety. Program ma na celu wdrożenie
umiejętności praktycznego, samodzielnego myślenia klinicznego w zakresie ginekologii i
położnictwa a także nauczanie umiejętności praktycznych w zakresie podstawowych

82

procedur

diagnostyczno-terapeutycznych

stosowanych

w

nowoczesnej

medycynie

prokreacyjnej.

A.

Tematy wykładów

V rok Wydziału Lekarskiego (20 godzin)

• Diagnostyka prenatalna i poradnictwo genetyczne. Leki w czasie ciąży i karmienia.
• Ultrasonografia w położnictwie.
• Funkcja

łożyska i

ocena wewnątrzmacicznego stanu płodu (IUGR, ciąża

przeterminowana, ciąża przenoszona).

• Cukrzyca i inne choroby gruczołów dokrewnych w ciąży.
• Zakażenia w ciąży i połogu.
• Wstrząs w położnictwie.
• Choroby infekcyjne w ciąży (toksoplazmowa, kiła, zakażenia wirusami: różyczki, CMV,
HSV, HIV, paciorkowcem typu B).

VI rok Wydziału Lekarskiego (30 godzin)

1. Krwotoki w położnictwie. DIC. Choroba zakrzepowo-zatorowa.
2. Cięcie cesarskie i inne operacje położnicze.
3. Poród przedwczesny.
4. Ciąża mnoga. Ciążowa choroba trofoblastyczna.
5. Immunizacja Rh w ciąży.
6. Nadciśnienie w ciąży
7. Choroby serca, nerek, wątroby i przewodu pokarmowego w ciąży
8. Choroby hematologiczne. choroby tkanki łącznej i choroby neurologiczne w ciąży
9. Endokrynologia cyklu płciowego, fizjologia, diagnostyka
10. Niepłodność małżeńska – pochodzenia kobiecego: jajowodowa, jajnikowa,

w następstwie wad rozwojowych narządu płciowego oraz pochodzenia męskiego.
Diagnostyka i leczenie

11. Zespoły endokrynne i genetyczne. Endometrioza u kobiet, diagnostyka i leczenia

12. Onkogeneza. Nowotwory szyjki macicy. Diagnostyka, leczenie, profilaktyka

13. Nowotwory sromu, pochwy, trzonu macicy jajnika

14. Zaburzenia statyki narządu płciowego, operacje ginekologiczne brzuszne i pochwowe
15. Infekcje w obrębie miednicy małej
16. Nietrzymanie moczu

B.

TEMATY ĆWICZEŃ

V rok Wydziału Lekarskiego

• Rozpoznanie ciąży wczesnej i późnej. Opieka nad kobietą ciężarną.
• Położnicze badanie ciężarnej i rodzącej. Opieka nad ciążą wysokiego ryzyka.
• Schorzenia internistyczne w ciąży. Mechanizm porodu w ułożeniu potylicowym tylnym.
• Schorzenia układowe w ciąży. Cięcie cesarskie. Mechanizm porodu w ułożeniu

potylicowym tylnym.

• Poród przedwczesny – profilaktyka i leczenie. Hipotrofia płodu i wcześniactwo.

83

• Podstawy diagnostyki ginekologicznej – badanie dwuręczne, wziernikowanie, badanie

cytologiczne szyjki, kolposkopia, badania dodatkowe w ginekologii. Ultrasonografia w
ginekologii.

• Bezpieczeństwo farmakoterapii w ciąży i połogu.
• Stany zapalne narządów płciowych kobiety (vulvitis, kolpitis, endometritis, adnexitis).
• Metody kontroli płodności – charakterystyka poszczególnych metod (skuteczność,

tolerancja, przeciwwskazania)

• Skryning i profilaktyka nowotworów narządów płciowych kobiety.
• Endokrynologia cyklu płciowego.
• Zaburzenia jajeczkowania.
• Endometrioza – przyczyny, diagnostyka, leczenie.
• Fizjologia i choroby gruczołu sutkowego.
• Nietrzymanie moczu – diagnostyka i leczenie (zachowawcze i operacyjne).

VI rok Wydziału Lekarskiego

• Przedporodowa ocena stanu płodu. Ultrasonografia w położnictwie. Poród fizjologiczny.
Ocena stanu noworodka.

• Patologia ciąży późnej i stany naglące w położnictwie (przedwczesne oddzielenie
łożyska, łożysko przodujące, koagulopatie, wstrząs, zator płynem owodniowym, krwotoki).
Mechanizm porodu w położeniu podłużnym miednicowym.

• Obrzęk immunologiczny i nieimmunologiczny płodu – diagnostyka, leczenie,
profilaktyka. Nieprawidłowe położenia i ułożenia płodu.

• Zaburzenia czynności skurczowej macicy. Preeklampsja. Operacje położnicze –
wskazania i technika.

• Ciąża mnoga – rozpoznanie, prowadzenie, rozwiązanie.
• Cukrzyca a ciążą.
• Powikłania

ciąży

wczesnej

(poronienie,

ciąża

ektopowa,

ciążowa

choroba

trofoblastyczna, niepowściągliwe wymioty ciężarnych).

• Niepłodność małżeńska – diagnostyka i leczenia czynnika męskiego.
• Niepłodność małżeńska – diagnostyka i leczenia czynnika żeńskiego.
• Ginekologia wieku rozwojowego
• „Ostry brzuch” w ginekologii – diagnostyka różnicowa i leczenie.
• Powikłania septyczne ciąży i połogu.
• Nowotwory macicy, pochwy i sromu.
• Nowotwory jajnika.
• Hormonalna terapia zastępcza.
• Operacje ginekologiczne.
• Minimalnie inwazyjna chirurgia ginekologiczna.
• Nowoczesne metody diagnostyczne w ginekologii – diagnostyka biofizyczna i biologia
molekularna.

Egzamin praktyczny:
Na podstawie przedstawionego przypadku student wykazuje się przyswojoną wiedzą
teoretyczną z przedmiotu, proponuje badania diagnostyczne i postępowanie terapeutyczne.
Badania i przebieg porodu na fantomie położniczym.

Sposób sprawdzania czy cel nauczania został osiągnięty:
Weryfikacja zdobytych umiejętności w trakcie ćwiczeń, zajęć semestralnych i egzaminu.

84

Kryteria ostatecznego zaliczenia przedmiotu:
Zajęcia mają charakter zblokowany. Obecność na zajęciach jest obowiązkowa. Zaliczenie
semestru (bloku) otrzymują studenci, którzy maja potwierdzone podpisami asystentów w
Karcie Internatu:

• obecność na wszystkich zajęciach
• odbycie wymaganych dyżurów nocnych na Trakcie Porodowym
• wykonanie wymaganych procedur (badanie dwuręczne, badanie położnicze rodzącej,
asysta do porodu itp.)

• zdanie cząstkowych testów (po każdym dniu ćwiczeń) oraz testu końcowego z materiału
nauczanego w danym semestrze

• przygotowanie opisu przypadku w oparciu o najnowsze piśmiennictwo światowe z
przedmiotu.

Egzamin teoretyczny:
Egzamin pisemny – forma testu wyboru na VI roku studiów.

Piśmiennictwo obowiązkowe:
Bręborowicz G.H. [red.] „Położnictwo i ginekologia”. Warszawa 2005.

Piśmiennictwo uzupełniające:
Słomko Z. [red.] „Medycyna perinatalna”. PZWL, Warszawa 1986.
Pschyrembel W. [red.] „Ginekologia praktyczna”. PZWL, Warszawa 1994.

________________________________________________________

Nazwa przedmiotu: Hematologia –

realizowana w ramach nauczania

Chorób wewnętrznych

Osoba odpowiedzialna za nauczanie przedmiotu:
Prof. dr hab. Anna Dmoszyńska, Dr n. med. Ewa Wąsik – Szczepanek

Nazwa jednostki realizującej przedmiot:
Katedra i Klinika Hematoonkologii i Transplantacji Szpiku

Kierownik Jednostki:
Prof. dr hab. Anna Dmoszyńska

Miejsce przedmiotu w programie studiów:
Rok V - Semestr IX

Liczba godzin: 45
wykładów: 5
ć

wiczeń: 40

Cel nauczania przedmiotu:
Nabycie

wiadomości z zakresu rozpoznawania i leczenia

wybranych chorób

hematologicznych. Umiejętność interpretacji podstawowych badań laboratoryjnych
stosowanych

w

hematologii.

Prezentacja

możliwości

cytometrii

przepływowej.

Przedstawienie najnowszych osiągnięć z dziedziny diagnostyki i leczenia.

85

Wymagania:
Znajomość zagadnień dotyczących przedstawionych na wykładach, seminariach i
ć

wiczeniach.

Interpretacja podstawowych badań laboratoryjnych (morfologia krwi z rozmazem,
podstawowe testy związane z rozpoznaniem skazy krwotocznej, podstawowe badania białek
krwi, badania laboratoryjne różnicujące żółtaczki hemolityczne, mechaniczne i miąższowe;
parametry laboratoryjne prawidłowej gospodarki żelazem. Umiejętność kierowania losem
chorego z podejrzeniem zmian nowotworowych układu krwiotwórczego.

Forma zaliczenia:
Zaliczenie ustne u asystenta.

Piśmiennictwo obowiązkowe:
Dmoszyńska A. Robak T. [red.] „Podstawy hematologii”.

Piśmiennictwo dodatkowe:
Skotnicki A., Sacha T. „Zaburzenia krzepnięcia krwi. Diagnostyka i leczenie”.
Bomski H. „Podstawowe laboratoryjne badania hematologiczne”.
Łopaciuk S. [red.] „Zakrzepy i zatory”.
Jakóbisiak M. [red.] „Immunologia”.
Harrison „Interna”- wydanie polskie.
Robak T. „Biologia i farmakologia cytokin”.
Wawelski S., Maj S. „Normy i diagnostyka chorób wewnętrznych”.

___________________________________________________________________________

Nazwa przedmiotu: Higiena z ekologią i żywienie

Osoba odpowiedzialna za nauczanie przedmiotu:
Dr hab. Andrzej Borzęcki prof. nadzw., Dr Anna Pikuła

Nazwa jednostki realizującej przedmiot:
Katedra i Zakład Higieny

Kierownik Jednostki:
Dr hab. Andrzej Borzęcki prof. nadzw.

Miejsce przedmiotu w programie studiów:
Rok III - semestr V

Liczba godzin: 40

ć

wiczeń: 35godzin

wykładów: 5 godzin

Cele nauczania przedmiotu:
Celem zajęć jest zapoznanie studentów z wpływem jakości środowiska na zdrowie człowieka

86

Treści nauczania:

Tematy ćwiczeń i wykładów:
1.

Podstawowe zadania higieny – medycyny zapobiegawczej.

2.

Zdrowie społeczne: definicja i kryteria zdrowia, zagadnienia zdrowia wynikające z

zagrożeń ekologicznych.

3.

Czynniki klimatyczne i mikroklimatyczne w otoczeniu człowieka. Zespolone działanie

czynników cieplnych na organizm człowieka.

4.

Czynniki fizyczne w otoczeniu człowieka – hałas, wibracje, oświetlenie.

5.

Zanieczyszczenia atmosfery gazowe i pyłowe.

6.

Zanieczyszczenia hydrosfery i litosfery.

7.

Toksykologia środowiska.

8.

Profilaktyka uzależnień, choroby cywilizacyjne.

9.

Higiena w zakładach opieki zdrowotnej.

10.

Higiena żywności i żywienia. Składniki pokarmowe, grupy produktów spożywczych i ich

skład.

11.

Błędy w żywieniu i ich konsekwencje zdrowotne.

12.

Zanieczyszczenia żywności, naturalne składniki szkodliwe i antyodżywcze.

13.

Rola zdrowotna naczyń i opakowań.

14.

Zmiany w żywności powstałe w trakcie procesów technologicznych, obróbki kulinarnej i

przechowywania.

Forma zaliczenia:
Egzamin pisemny.

Sposób sprawdzania czy cel nauczania został osiągnięty:
Zaliczenie ćwiczeń.

Warunki zaliczenia przedmiotu:
Po uzyskaniu zaliczenia z ćwiczeń egzamin pisemny.

Piśmiennictwo obowiązkowe:
Marcinkowski J. „Podstawy higieny”, Volumed 1997

Piśmiennictwo dodatkowe:
Sigmund F., Zakrzewski A. „Podstawy toksykologii środowiska” PWN 1997
Kurnatowska A.: „ Ekologia, jej związek z różnymi dziedzinami wiedzy” PWN 1997
Rejner P. „Podstawy ekotoksykologii”, wyd. Ekoinżynieria 1997
Gawęcki J., Hryniwiecki L. „Żywienie człowieka. Podstawy nauki o żywieniu”, PWN 1998
_________________________________________________________________________

Nazwa przedmiotu : Histologia, embriologia i cytofizjologia

Osoba odpowiedzialna za nauczanie przedmiotu:
Prof. dr hab. Krystyna Czerny

Nazwa jednostki realizującej przedmiot:
Katedra i Zakład Histologii i Embriologii z Pracownią Diagnostyki Molekularnej i
Cytogenetycznej

87

Kierownik Jednostki:
Prof. dr hab. Krystyna Czerny

Miejsce przedmiotu w programie studiów:
Rok II - Semestr III, IV

Liczba godzin: 140
wykładów : 40
ć

wiczeń : 100

Cel nauczania przedmiotu:

1.

Teoretyczne i praktyczne przyswojenie wiedzy na temat mikroskopowej budowy

(mikroskopia świetlna i elektronowa) komórek, tkanek, narządów i układów
w powiązaniu z pełnioną funkcją.

2.

Poznanie etapów rozwoju zarodkowego i mechanizmów rozwojowych z uwzględnieniem

wpływu czynników teratogennych oraz zaburzeń rozwojowych

3.

Zrozumienie mechanizmów (biochemicznych) regulacji czynności komórek, tkanek

i narządów, co umożliwia powiązanie budowy z funkcją w utrzymaniu homeostazy
organizmu.

Zasadnicze treści przedmiotu:

TEMATY ĆWICZEŃ:

Semestr III

Cytologia
Ćwiczenie 1. Metody badawcze stosowane w cytologii.
Błona komórkowa. Jądro. Jąderko. Cytoplazma. Siateczka śródplazmatyczna.
Centrum komórkowe.
Cytofizjologia: Jądro komórkowe. Cytoplazma.
Ćwiczenie 2. Metody badawcze w mikroskopii elektronowej. Mitochondria. Aparat
Golgiego. Lizosomy. Neurofibryle. Tonofibryle. Miofibryle. Wtręty cytoplazmatyczne
(glikogen, pigment, lipidy itd.).
Embriologia: Biogeneza organelli komórkowych.
Cytofizjologia: Organella komórkowe. Szkielet komórki.
Ćwiczenie 3. Podział - rozmnażanie komórki (mitoza). Cytochemia - metody wykrywania
kwasów nukleinowych, glikogenu, tłuszczów i niektórych enzymów (fosfatazy zasadowa i
kwaśna, dehydrogenaza bursztynianowa).
Embriologia: Cykl mitotyczny. Mejoza. Regulacja podziału komórki.
Cytofizjologia: metody histochemiczne i cytochemiczne.
Ćwiczenie 4. Sprawdzian I: 1. Część praktyczna: opis elektronogramów,
2. Materiał ćwiczeń i wykładów,
3. Wzrost komórek, jego regulacja. Rodzaje populacji komórkowych.


Embriologia
Ćwiczenie 5. Komórka płciowa męska - plemnik. Spermatogeneza. Spermiogeneza. Sperma.
Komórka płciowa żeńska - jajo. Owogeneza. Witelogeneza. Zaplemnienie i zapłodnienie.
Bruzdkowanie i implantacja.

88

Ćwiczenie 6. Gastrulacja. Tarczka zarodkowa - jej rozwój i transformacja. Niektóre etapy
rozwoju na modelu zarodka kurczęcia: 33 godz., 55 godz. i 3 doby inkubacji. Rozwój i
budowa łożyska. Mechanika rozwoju i okresy rozwojowe zarodka. Szczeliny, łuki i kieszonki
skrzelowe.
Cytofizjologia: Różnicowanie się komórek.
Ćwiczenie 7. Różnicowanie się zarodka i płodu. Tworzenie się narządów pierwotnych.
Tworzenie się narządów wtórnych. Budowa, cytofizjologia i topografia narządów płodu
ludzkiego. Wpływy środowiskowe a wady wrodzone. Ciąża mnoga.
Cytofizjologia: Starzenie się komórek.
Ćwiczenie 8. Sprawdzian II: 1. Materiał ćwiczeń i wykładów,
2. Uszkodzenie i śmierć komórki.
Histologia
Ćwiczenie 9. Tkanka nabłonkowa: Nabłonki jednowarstwowe - płaski, sześcienny,
walcowaty. Nabłonki wielorzędowe. Nabłonki wielowarstwowe - płaski, walcowaty,
przejściowy. Tkanka gruczołowa: komórki śluzowe, komórki surowicze.
Embriologia: Rozwój tkanek.
Cytofizjologia: Zróżnicowanie powierzchni komórkowych. Kontakty międzykomórkowe.
Ćwiczenie 10. Tkanka łączna: Komórki, włókna, substancja podstawowa. Tkanki łączne
właściwe: galaretowata, sprężysta, włókniste zbite, tłuszczowa. Tkanki łączne oporowe:
chrząstka szklista, sprężysta, włóknista.
Embriologia: Histogeneza tkanek łącznych.
Cytofizjologia: Koloidepeksja. Fagocytoza. Pinocytoza.
Ćwiczenie 11. Tkanki łączne oporowe: Kość (blaszkowata, płaska, splotowata). Okostna.
Krew: Osocze, krwinki czerwone, krwinki białe, płytki krwi. Chłonka. Tkanka mieloidalna.
Embriologia: Histogeneza kostnienia. Hematopoeza i mielogeneza.
Cytofizjologia: Hodowla tkanek.
Ćwiczenie 12. Tkanka mięśniowa: gładka, poprzecznie prążkowana szkieletowa, sercowa,
włókna układu przedsionkowo-komorowego serca. Ultrastruktura sarkomeru.
Embriologia: Miogeneza.
Cytofizjologia: Cytofizjologiczne aspekty skurczu mięśniowego.
Ćwiczenie 13. Tkanka nerwowa: Morfologia i klasyfikacja neuronów. Włókna nerwowe.
Pień nerwowy. Zakończenia nerwowe. Ultrastruktura synapsy. Glej.
Embriologia: Rozwój tkanek - nerwowej, neuroglejowej i mezoglejowej.
Cytofizjologia: Podstawy strukturalne przewodnictwa nerwowego i synaptycznego.
Degeneracja i regeneracja włókien nerwowych.
Ćwiczenie 14. Sprawdzian III: 1. Część praktyczna: opis preparatów mikroskopowych
i elektronogramów,
2. Materiał ćwiczeń i wykładów.
Ćwiczenie 15. Repetytorium i zaliczenie poprawkowe.

Program ćwiczeń z anatomii mikroskopowej, embriologii, histologii i cytofizjologii

Semestr IV

Ćwiczenie 1. Układ krwionośny i limfatyczny. Naczynia krwionośne włosowate. Tętnice
i żyły małe. Tętnice średnie i duże (aorta). Zespolenia naczyniowe. Elektronogram naczynia
włosowatego. Naczynia limfatyczne. Serce. Narządy limfatyczne: grudki limfatyczne, węzeł
limfatyczny, śledziona, grasica.
Embriologia: Rozwój układu krwionośnego i limfatycznego.
Cytofizjologia: Odpowiedź immunologiczna.
Ćwiczenie 2. Jama ustna: Wargi, język, brodawki języka. Migdałki. Narząd zębowy: szlify
zęba barwione i niebarwione, miazga zęba. Ślinianki: przyuszna, podżuchwowa,

89

podjęzykowa.
Embriologia: Rozwój zęba i twarzoczaszki.
Cytofizjologia: Receptory zmysłu smaku. Immunologia c.d.: Mechanizm odrzucania
przeszczepów. Immunosupresja. Autoagresja. Immunologia nowotworów.
Ćwiczenie 3. Układ pokarmowy: Przełyk, żołądek, jelito cienkie: dwunastnica, jelito czcze,
jelito kręte. Jelito grube, wyrostek robaczkowy. APUD.
Embriologia: Rozwój przewodu pokarmowego.
Cytofizjologia: Zjawiska sekrecji i resorpcji w przewodzie pokarmowym.
Ćwiczenie 4. Sprawdzian I. Interpretacja preparatów mikroskopowych.
Materiał ćwiczeń i wykładów.
Cytofizjologia: cytofizjologiczne podstawy wirusowej koncepcji powstawania komórek
nowotworowych.
Ćwiczenie 5. Duże gruczoły przewodu pokarmowego: Wątroba: hepatocyt, zraziki i gronka
wątrobowe, kanaliki żółciowe - elektronogramy, unaczynienie wątroby. Odczyny
histochemiczne w wątrobie. Pęcherzyk żółciowy.
Trzustka: część zewnątrzwydzielnicza i wewnątrzwydzielnicza.
Embriologia: Rozwój wątroby, pęcherzyka żółciowego i trzustki.
Cytofizjologia: Cytofizjologia zrazików wątrobowych. Energetyka komórki.
Ćwiczenie 6. Gruczoły wydzielania wewnętrznego: Przysadka mózgowa. Szyszynka.
Tarczyca. Przytarczyce. Nadnercze.
Embriologia: Rozwój gruczołów wydzielania wewnętrznego.
Cytofizjologia: Mechanizmy regulacyjne metabolizmu komórki. Receptory hormonalne.
Wewnątrzwydzielnicza czynność podwzgórza.
Ćwiczenie 7. Układ oddechowy: Krtań, tchawica (przekrój podłużny i poprzeczny), oskrzela,
oskrzeliki, pęcherzyki płucne, nabłonek oddechowy.
Embriologia: Rozwój układu oddechowego.
Cytofizjologia: Bariera pęcherzykowo-włośniczkowa. Transport przez błony biologiczne.
Komórki narządu powonienia.
Ćwiczenie 8. Układ moczowy: Nerka (nefron, aparat przykłębkowy), odczyny
histochemiczne w nerce. Nabłonek torebki kłębka. Moczowód. Pęcherz moczowy. Cewka
moczowa.
Embriologia: Rozwój układu moczowego i wady wrodzone nerek.
Cytofizjologia: Cytofizjologia nefronu.
Ćwiczenie 9. Sprawdzian II. Interpretacja preparatów mikroskopowych.

Materiał ćwiczeń i wykładów:
Ćwiczenie 10. Układ płciowy męski: Jądro (nabłonek plemnikotwórczy, komórki
ś

ródmiąższowe). Najądrze. Nasieniowód. Pęcherzyki nasienne. Gruczoł krokowy. Gruczoły

opuszkowo-cewkowe. Prącie.
Embriologia: Histogeneza układu rozrodczego męskiego.
Cytofizjologia: Bariera krew-nabłonek plemnikotwórczy. Regulacja hormonalna
spermatogenezy.
Ćwiczenie 11. Układ płciowy żeński: Jajnik (stadia rozwojowe pęcherzyków, ciałko żółte,
ciałko białawe, komórki wnękowe). Jajowód (nabłonek jajowodu). Macica. Pochwa.
Embriologia: Histogeneza układu rozrodczego żeńskiego.
Cytofizjologia: Mechanizmy regulacyjne cyklu płciowego. Nabłonek pochwy jako efektor
działania hormonów. Cytodiagnostyka rozmazów pochwowych.
Ćwiczenie 12. Skóra: Naskórek, skóra właściwa, tkanka podskórna. Włosy. Paznokieć.
Gruczoły: łojowe, potowe i mlekowe.
Embriologia: Rozwój skóry.

90

Cytofizjologia: Czucie skórne. Narząd spiralny Cortiego i jama bębenkowa
Embriologia: Rozwój narządu słuchu.
Cytofizjologia: Narząd słuchu i równowagi.
Ćwiczenie 13. Układ nerwowy: Część ośrodkowa - kora mózgu, kora móżdżku, rdzeń
kręgowy. Część obwodowa - zwoje nerwowe. Zakończenia nerwowe.
Embriologia: Rozwój układu nerwowego.
Cytofizjologia: Bariera krew - płyn mózgowo-rdzeniowy.
Narząd wzroku: Rogówka, twardówka, naczyniówka, ciałko rzęskowe, tęczówka, siatkówka,
soczewka.
Embriologia: Histogeneza oka..
Cytofizjologia: Funkcje czopków i pręcików.
Ćwiczenie 14. Sprawdzian III. Materiał ćwiczeń i wykładów.
Interpretacja preparatów mikroskopowych.
Ćwiczenie 15. Repetytorium i zaliczenia poprawkowe.

Egzamin praktyczny:
Polega na rozpoznaniu zestawu: 9 preparatów histologicznych i 1 elektronogramu i jest
warunkiem przystąpienia do egzaminu teoretycznego.

Sposób sprawdza czy cel nauczania został osiągnięty:
Teoretyczne i praktyczne okresowe sprawdziany (kolokwia).

Kryteria ostatecznego zaliczenia przedmiotu:
- obecność na ćwiczeniach
- zaliczenie teoretyczne i praktyczne ćwiczeń (3 sprawdziany w semestrze)
- egzamin końcowy: część praktyczna i teoretyczna


Piśmiennictwo obowiązkowe:
Sawicki W. „Histologia”.
Ostrowski K., Kawiak J. „Cytofizjologia”.
Ostrowski K., Bartel H. „Embriologia ogólna”.

Piśmiennictwo dodatkowe:
Ostrowski K. „Histologia”.
Kawiak J. „Podstawy cytofizjologii”.
„Atlas cytologii i histologii” - Sobotta

___________________________________________________________________________

Nazwa przedmiotu: Historia medycyny

Osoba odpowiedzialna za program nauczania przedmiotu:
Dr n. farm. Andrzej Wróbel

Jednostka odpowiedzialna za nauczanie przedmiotu
Zakład Historii Nauk Medycznych

Kierownik Jednostki:
Dr n. farm. Andrzej Wróbel

91

Liczba godzin: 25
wykłady: 10
seminaria: 15

Miejsce przedmiotu w programie studiów:
Rok I - Semestr I

Zasadnicze treści przedmiotu:
TEMATY SEMINARIÓW:

I.

Pojęcie źródła historycznego. Źródła do historii medycyny czasów najdawniejszych.

Etapy rozwoju medycyny (Prahistoria, Starożytność, Średniowiecze, Odrodzenie,
Oświecenie, XIX i XX w.)

II.

Starożytność: 5000 lat p.n.e – 476 r. n.e

Lecznictwo i dentystyka w krajach starożytnego Wschodu (Mezopotamia, Egipt.)
Medycyna i dentystyka chińska.
Chirurgia, dentystyka i nauczanie medycyny u Hindusów.
Początki medycyny naukowej w Starożytnej Grecji.
Hipokrates (460-377) – ojciec starożytnej medycyny, twórca podstaw etyki lekarskiej.

Referat 1: Trwałe wartości wniesione do medycyny współczesnej przez narody
cywilizowane świata starożytnego.

III.

Lecznictwo i higiena w państwie rzymskim.

Klaudiusz Galen (129-210) lekarz i aptekarz.
Ważniejsze szkoły lekarskie starożytnej Grecji i Rzymu.
Ś

redniowiecze: 476 r. – 1492 r. lub1453 r. lub 1455 r.

Szpitale, apteki i nauczanie medycyny w Kalifatach arabskich (VII –XIII w.)
Rhazes (ok. 850 -923) i Avicenna (980 - 1037).

Referat 2: Wkład Arabów do medycyny, nauki i kultury światowej.

IV.

Nauczanie medycyny w Europie Zachodniej: Salerno, Montpellier oraz początki

uniwersytetów średniowiecznych (prawo wykonywania zawodu lekarza – Konstytucje
Sycylijskie).
Lecznictwo szpitalne w Europie (przyklasztorne, początki szpitali miejskich).
Stopniowy rozdział (od XII w.) pomiędzy medycyną zewnętrzną – chirurgią a
medycyną wewnętrzną – interną, trwający do XVIII w. Cyrylicki charakter medycyny.
Wpływ religii chrześcijańskiej na rozwój medycyny w Europie w okresie
Ś

redniowiecza.

Kult św. Apolonii z Aleksandrii (III w. n.e) – patronki dentystów.

Referat 3: Niski poziom higieny i jej wpływ na rozwój epidemii i pandemii w okresie
ś

redniowiecza.

V.

Odrodzenie i Oświecenie (1492 – 1789)
Anatomia w XVI w.: Leonardo da Vinci (1452 - 1519), Andrzej Wesaliusz (1514 - 1564)
i inni. Bulla papieża Bonifacego VIII z 1299 r., Bulla papieża Sykstusa IV z 1471 r.
Rozwój fizjologii w XVI –XVIII w.: Michał Serweto (1511-1553) , Wiliam Harley
(1578-1657), Albert Haller (1708-1777).
Postępy w walce z chorobami zakaźnymi w XVI –XVII w. Girolamo Fracastoro (1483-
1533), Thomas Sydenham (1624-1689)
Rozwój anatomii patologicznej: Jan Baptysta Morganini (1682-1771) i histologii:
Marcello Malpighi (1628-1694).

92

Postępy chirurgii w XVI –XVIII w.: Ambroise Pare (1510-1590) i inni.
Powstanie Collegium Medyko-Chirurgicznego w Berlinie w 1723 r. i Akademii
Chirurgicznej w Paryżu w 1731 r.
Wyodrębnienie dentystyki, jako samodzielnej gałęzi nauk medycznych, przez Ludwika
XIV (1699). Ważniejsi lekarze dentyści: Pierre Fauchard (1678-1761), Filip Pfaff (1711-
1766), John Hunter (1728-1793).

Referat 4: Ważniejsze osiągnięcia medycyny w okresie Odrodzenia i Oświecenia.

VI.Nauczanie praktyczne i kliniczne medycyny: Filip Paracelsus (1493-1541), Herman

Boerhaave (1668-1738).
Postępy metod diagnostycznych: mierzenie temperatury od początku XVIII w.,
opukiwanie od 1761 r. – Leopold Auenbrugger (1722-1809), osłuchiwanie od 1819 r.
Rene Laennec (1781-1826), pomiar ciśnienia tętniczego krwi od 1896 r. – Scipone Riva-
Rocci (1863-1936).
Czasy najnowsze –XIX i XX w. Rozwój mikrobiologii: Ludwik Pasteur (1822-1893),
Robert Koch (1843-1910). Szczepienia zapobiegawcze: Edward Jenner (1749-1823),
Albert Calmette (1863-1933) i Camill Guerin (1872-1961), Rudolf Weigl (1883-1957),
Edward J. Salk (ur. 1912), Albert Sabin (ur. 1906).

Referat 5: Wpływ osiągnięć anestezjologii i antyseptyki na przełom w chirurgii XIX wieku.

VII.Postępy chirurgii w XIX i XX w.: Teodor Billroth (1829-1894), Jan Mikulicz-Radecki

(1850-1920), Ferdinand Sauerbruch (1875-1951), John Gibbon (1903-1973).
Rozwój radiologii: Wilhelm Konrad Roentgen (1845-1923), Godfrey Hounsfield (ur.
1919) – tomografia komputerowa, Inge Edler (ur. 1911) i Helmutz Hertz (ur. 1920) –
ultrasonografia, Issac Raabi (1898-), Felix Bloch (ur. 1905), Edward Purcell (ur. 1912) –
rezonans magnetyczny.
Postępy dotyczące leczenia krwią: Karol Lacndsteiner (1868-1943), Ludwik Hirszfeld
(1884-1954).

VIII.

Rozwój badań dodatkowych: elektrokardiografia (od 1903) – Wilhelm Eindhoven

(1860-1927), elektroencefalografia (od 1929) – Johannes Berger (1873-1941),
cewnikowanie serca (od 1929) – Werner Forssmann (1904-1979).
Przeszczepy narządów: nerki (od 1950 r.), serce (od 1967 r.), wątroba (od 1969 r.).
Rozwój badań nad środkami leczniczymi: Paul Ehrlich (1854-1915), Kazimierz Funk
(1884-1967), Frederick Grant Banting (1891-1915), John MacLeod (1876-1935),
Tadeusz Reichstein (1897-1996), Alexander Fleming (1881-1955), Selman Waksman
(1888-1973), Gerhard Domagk (189-1964).

Referat 6: Nagrody Nobla w dziedzinie medycyny

IX.

Medycyna w okresie Średniowiecza: Mikołaj z Polski (XII w.), powstanie Akademii w

Krakowie (1364 r.), reforma tej uczelni i utworzenie Uniwersytetu (1400).
Medycyna i dentystyka polska w okresie Oświecenia: Józef Rafał Czerniakowski
(1743-1816), Jędrzej Badurski (1740-1789).
Nauczanie medycyny w pierwszej Rzeczypospolitej: Kraków (od 1364), Zamość (1594-
1784), Wilno (od 1578), Lwów (od 1661, Wydział Lekarski od 1784), Gdańsk (od
1558).
Reformy dotyczące nauczania medycyny przeprowadzone przez Komisję Edukacji
Narodowej: Kraków, Wilno.

Referat 7: Ważniejsi lekarze polscy okresu Odrodzenia: Maciej Miechowita, Józef Struś,
Wojciech Oczko, Mikołaj Kopernik, Sebastian Petrycy.

X.

Nauczanie medycyny i ochrona zdrowia w zaborze austriackim: Lwów, Kraków,

towarzystwa lekarskie, czasopisma. Przedstawiciele: Ludwik Bierkowski (1801-1860),

93

Józef Dietl (1804-1878), Tadeusz Borowicz (1847-1928), Edmund Biernacki (1866-
1911), Odo Bujwid (1857-1942),.
Nauczanie medycyny i ochrona zdrowia w zaborze pruskim: Wydział Lekarski
Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk (1865), „Nowiny Lekarskie” (1889).
Przedstawiciele: Karol Marcinkowski (1800-1846), Ludwik Gąsiorowski (1807-1863),
Franciszek Chłapowski (1846-1929), Teofil Kaczorowski (1830-1889).
Nauczanie medycyny i ochrona zdrowia w zaborze rosyjskim: Warszawa, Wilno,
towarzystwa lekarskie, czasopisma. Przedstawiciele: WiktorSzokalski (1811-1891),
Tytus Chałubiński (1820-1889), Henryk Hoyer (1834-1907), Józef Brudziński (1874-
1917), Polikarp Girsztowt (1827-1877).

XI.

Medycyna polska w okresie XX -lecia międzywojennego: Kraków, Wilno, Lwów,

Warszawa, Poznań.
Polscy lekarze społecznicy i naukowcy: m.in. Henry Jordan(1842-1907), Tadeusz Boy-
Ż

eleński(1874-1941), Janusz Korczak(1878-1942), Ludwik Zamenhof(1859-1917),

Witold Chodźko(1875-1954).

Referat 8: Wkład lekarzy polskich do medycyny światowej: Jędrzej Śniadecki, Tadeusz
Borowicz, Jan Mikulicz-Radecki, Ludwik Rydygier, Józef Babiński, Edmund Biernacki,
Ludwik Hirszfeld, Kazimierz Funk, Rudolf Weigl, Józef Brudziński, Tadeusz Krwawicz.

Forma zaliczenia:
Przedmiot kończy się zaliczeniem ustnym bez oceny.

Piśmiennictwo obowiązkowe:
1.

Brzeziński T. „Historia medycyny”, Warszawa 1995

2.

Szumowski W. „Historia medycyny”, Warszawa 1994

3.

Seyda B. „Historia medycyny w zarysie”, Warszawa 1977

4.

Rembieliński R., Kuźnicka B. „Historia farmacji”, Warszawa 1987

5.

Drygas A. „Zarys dziejów farmacji (z elementami zagadnień metodologicznych dla

studentów farmacji)”, Gdańsk 1994

6.

Jesionowski M. „Historia stomatologii polskiej”, Warszawa 1971

7.

Pankiewicz H. „Zarys historii stomatologii dla studentów”, Łódź 1970

8.

Thorwald J. „Dawna medycyna”, Ossolineum 1990

Piśmiennictwo dodatkowe:
1.

Bednarski A. „Materiały do dziejów medycyny polskiej w XIV i XV w.”, Kraków 1939

2.

Bieńkowska D. „Lekarze starej Warszawy”, Warszawa 1964

3.

Braunbek W. „Uczeni wstrząsają światem”, Warszawa 1961

4.

Burchardt J. „Kultura odrodzenia we Włoszech”, Warszawa 1961

5.

Chamcówna J. „Uniwersytet Jagielloński w dobie Komisji Edukacji Narodowej”,

Wrocław 1957

6.

Dawidowicz A. „Tajne nauczanie medycyny i farmacji w latach 1939 – 1945”, Warszawa

1977

7.

Dubos R. „Miraże zdrowia – utopie, postęp i zmiany biologiczne”, Warszawa 1963

8.

Dziak A. „Cuda chirurgii współczesnej”, Warszawa 1965

9.

„Dziesięciolecie medycyny w Polsce Ludowej”, Warszawa 1956

10.

Dziewanowski K. „Mój kolega czarownik”, Warszawa 1967

11.

Flis S. „M. Kopernik jako lekarz”, Polski Tygodnik Lekarski 1953, 29, 1030-1032

12.

Filipowicz B. „Głód utajony”, Warszawa 1964

13.

Gołembowicz W. „Leki bez tajemnic”, Warszawa 1958

14.

Hanke E. „Trudy i oczekiwania”, Warszawa 1965

94

15.

Hipokrates „O sztuce lekarskiej”, Archiwum Historii i Filozofii Medycyny, XVI, 1936/37

16.

Jabłoński L. „Dzieje Akademii Medycznej w Lublinie 1944- 1974”, Lublin 1974

17.

Jasińska Z. „Lubelskie Towarzystwo Lekarskie 1874 – 1974, w setną rocznicę założenia”,

Archiwum Historii i Filozofii Medycyny 1975, 38, 249-262

18.

Krakowiecka L. „Maciej z Miechowa – lekarz, uczony odrodzenia”, Warszawa 1961

19.

Kramer S. „Historia zaczyna się w Sumerze”, Warszawa 1961

20.

Kuchowicz Z. „Zarys badań nad stanem biologicznym społeczeństwa polskiego u schyłku

XVI do końca XVIII w., Łódź 1972

21.

Leff S. „Od czarów do medycyny współczesnej”, Warszawa 1959

22.

Lyons A., Petrucelli J. „Ilustrowana historia medycyny”, Warszawa 1996

23.

Muraczyński C., Sypniewska M., Roentgen W. „Dzieje wielkiego odkrycia”, Warszawa

1957

24.

„Nauki medyczne w 600 – lecie UJ”, tom I i II, Kraków 1963/64

25.

Podgórska-Klawe Z. „Warszawskie szpitale 1938-45”, Warszawa 1975

26.

Rowiński K. „Drogi rozwoju medycyny polskiej”, Zdrowie publiczne 1952

27.

Soczyński K. „Śladami polskiego eskulapa”, Warszawa 1958

28.

Sokół S. „Medycyna w Gdańsku w dobie odrodzenia”, Wrocław 1960

29.

Sokół S. „Ludwik Rydygier”, Warszawa 1961

30.

Skarżyński B. „O Jędrzeju Śniadeckim”, Warszawa 1955

31.

Sterkowicz S. „Boy – lekarz, pisarz, społecznik”, Warszawa 1959

32.

Szejnach W. „Myśli lekarza”, Warszawa 1958

33.

Wogralik W. Diazmiński N. „Zarys chińskiej medycyny”, Warszawa 1964

34.

Zajączkowski A. „Avicenna”, Warszawa 1953

35.

Zakryś M. „Lubelskie Towarzystwo Lekarskie”, Polski Tygodnik Lekarski 1974, 29, 689-

693

_______________________________________________________

Nazwa przedmiotu: Immunologia kliniczna

Osoba odpowiedzialna za nauczanie przedmiotu:
Prof. dr hab. Jacek Roliński

Nazwa jednostki realizującej przedmiot:
Katedra i Zakład Immunologii Klinicznej

Kierownik Jednostki:
Prof. dr hab. Jacek Roliński

Miejsce przedmiotu w programie studiów:
Rok V - Semestr IX i X

Liczba godzin 75

wykładów : 20

ć

wiczeń : 55

Cel nauczania przedmiotu:
- przyswojenie aktualnej wiedzy z zakresu immunologii podstawowej na poziomie
molekularnym i komórkowym,

95

- wyjaśnienie patomechanizmu stanów klinicznych, w których znajomość immunologii jest
kluczowa dla zrozumienia procesów chorobowych,
- zapoznanie z aktualnym zastosowaniem technik immunologicznych w diagnostyce i
leczeniu wybranych zespołów chorobowych.

Zasadnicze treści przedmiotu:

TEMATY WYKŁADÓW:
1.

Wprowadzenie do immunologii – znaczenie układu odpornościowego. Odporność

przeciwzakaźna w zakażeniach bakteryjnych i wirusowych. Mechanizmy odporności
nieswoistej (wrodzonej) i swoistej (nabytej).

2.

Antygeny i immunogenność. Antygeny zgodności tkankowej MHC. Komórki

prezentujące antygen.

3.

Narządy limfoidalne i krążenie limfocytów, molekuły adhezyjne. Układ odpornościowy

skóry i związany z błonami śluzowymi

4.

Rozwój limfocytów B i T. Subpopulacje limfocytów, komórki NK i NKT.

5.

Budowa i klasy przeciwciał, przeciwciała monoklonalne, tolerancja immunologicza.

TEMATY ĆWICZEŃ:

1.

Wstęp do immunologii

1.1.

Podstawy funkcjonowania i zasadnicze komponenty układu immunologicznego

1.2.

Mechanizmy odpowiedzi nieswoistej i swoistej

a)

Komórki uczestniczące w odporności wrodzonej: komórki żerne, naturalne komórki

cytotoksyczne, komórki tuczne i bazofile, komórki dendrytyczne, inne

b)

Cząsteczki uczestniczące w odporności wrodzonej: dopełniacz, białka ostrej fazy,

interferony

c)

Fagocytoza: mechanizmy tlenowe i beztlenowe

2.

Limfocyty T

2.1.

Typy odpowiedzi immunologicznej

a)

odpowiedź typu komórkowego

b)

odpowiedź typu humoralnego

2.2.

Główny układ zgodności tkankowej /MHC/: struktura genów i funkcja

2.3.

Antygeny: przetworzenie i prezentacja

2.4.

Limfocyty T: etapy dojrzewania selekcja pozytywna i negatywna w grasicy

2.5.

Limfocyty T: aktywność efektorowa, subpopulacje (T pomocniczne, supresorowe,

cytotoksyczne/

2.6.

Komórki NK, LAK, cytotoksyczność komórkowa i zależna od przeciwciał

2.7.

Mechanizmy cytotoksyczności limfocytów

3.

Limfocyty B

3.1.

Typy odpowiedzi immunologicznej

a)

odpowiedź typu komórkowego

b)

odpowiedź typu humoralnego

3.2.

Limfocyty B: charakterystyka, dojrzewanie, subpopulacje

3.3.

Przeciwciała IgA, IgD, IgE, IgM, IgG: budowa, właściwości

3.4.

Powstawanie przeciwciał, zmiana klas syntetyzowanych przeciwciał

3.5.

Przeciwciała monoklonalne: otrzymywanie i zastosowanie

96

4.

Regulacja odpowiedzi immunologicznej

4.1.

Regulacja odpowiedzi immunologicznej

a)

Cytokiny, chemokin, cząsteczki adhezyjne

b)

Rola antygenu, przeciwciał, limfocytów T pomocniczych

4.2.

Tolerancja /pierwotna, obwodowa, nabyta/– rozpoznanie antygenów własnych i

obcych

4.3.

Odpowiedź na zapalenie

a)

ostra odpowiedź zapalna

b)

odporność przeciwzakaźna

5.

Immunodiagnostyka praktycznie

5.1.

Ćwiczenia praktyczne

a)

Test immunoenzymatryczne: płytkowy test enzymatyczny fazy stałej (ELISA),

rodzaje testów ELISA, opłaszczanie płytki mikrotitracyjnej antygenami i
przeciwciałami

b)

Immunofluorescencja i cytometria przepływowa: CYTOMETR przepływowy

Wykaz środków dydaktycznych:
1.

Wykłady i ćwiczenia w programie multimedialnym

2.

Filmy szkoleniowe dotyczące praktycznego zastosowania metod immunologicznych w

diagnostyce

3.

Programy ramowe zajęć i konspekty seminariów dostępne w postaci: wydruków

komputerowych, prezentacji komputerowych /pen-drive/, na bieżąco uaktualnianych
danych na stronie Zakładu Immunologii /www.immunologia.am.lublin.pl/

Sposób sprawdzania czy cel nauczania został osiągnięty:
Wyniki uzyskanych badań przedstawiane są i dyskutowane na zebraniach zespołu
dydaktyczno-naukowego Zakładu Immunologii Klinicznej.
Kryteria ostatecznego zaliczenia przedmiotu:
Zaliczenie końcowe (test zaliczeniowy z oceną) według następujących zasad:
a)

Warunkiem przystąpienia do końcowego testu zaliczeniowego jest obecność na

wszystkich ćwiczeniach z zakresu immunologii podstawowej /Semestr X/ i Immunologii
klinicznej /semestr XI/ lub wcześniejsze odrobienie zaległości na zasadach
przedstawionych powyżej oraz zaliczenie testu cząstkowego po bloku ćwiczeń z zakresu
Immunologii podstawowej w semestrze zimowym,

b)

Końcowy test zaliczeniowy jest obowiązkowy dla wszystkich, którzy nie spełniają

kryteriów zwolnienia z kolokwium końcowego,

c)

Test zaliczeniowy obejmuje zakres całości materiału przedstawianego na wykładach i

ć

wiczeniach w semestrach X/XI

d)

Test zaliczeniowy zawiera 50 pytań jednokrotnego i wielokrotnego wyboru (punktacja: 1

prawidłowa odpowiedź =1pkt),

e)

Do liczby punktów uzyskanych w teście zaliczeniowym doliczane są punkty uzyskane za

obecność na wykładach (max. 8 pkt),

f)

Warunkiem zaliczenia jest uzyskanie co najmniej 60% z ogólnej liczby 58 pkt.

możliwych do uzyskania (tj. 35 pkt.);

g)

Końcowy test zaliczeniowy przeprowadzany jest po zakończeniu zajęć w semestrze

letnim (po uprzednim uzgodnieniu terminu ze studentami)

h)

W przypadku nie uzyskania zaliczenia w I terminie – obowiązuje II i III termin

poprawkowy (poprawkowy test zaliczeniowy, lecz bez możliwości doliczenia uzyskanych

97

punktów dodatkowych), następnie (IV termin poprawkowy) - zaliczenie ustne u
adiunktów lub kierownika zakładu

i)

Zwolnienie z testu końcowego (ze stopniem bardzo dobrym) – obecność na wszystkich

wykładach i ćwiczeniach, duża aktywność na wszystkich ćwiczeniach tj. uzyskanie
ś

redniej oceny ≥ 4,5 pkt.

Forma zaliczenia:
Egzamin w formie testu zaliczeniowego z oceną.

Piśmiennictwo obowiązkowe:
Gołąb J., Jakóbisiak M, Lasek W. [red.]. „Immunologia”, PWN 2005

Piśmiennictwo dodatkowe:
Roitt I., Brostoff J., Male D. „Immunologia”. Wydanie pierwsze polskie, Żeromski J.[red.],
Wydawnictwo Medyczne Słotwiński, Verlag, Brema 1996
Staines N., Brostoff J., James K. [red.] „Wprowadzenie do immunologii”, Wydanie I polskie,
Wydawnictwo Medyczne Urban&Partner, Wrocław 1996
Hyde R.M. „Immunologia”, Wydanie I polskie, Skopińska-Różewska E.[red.], Wydawnictwo
Medyczne Urban&Partner, Wrocław 1997
Lydyard P.M., Whelah A, Tanger M.W.[red.] “Immunologia – krótkie wykłady”, PWN 2001
Kowalski M.L. [red.] „Immunologia Kliniczna”, Mediton Oficyna Wydawnicza 2000

Nazwa przedmiotu: Język łaciński

Osoba odpowiedzialna za nauczanie przedmiotu:
Mgr Bernadetta Bialik-Karska

Nazwa jednostki realizującej przedmiot:
Studium Praktycznej Nauki Języków Obcych AM w Lublinie

Kierownik Jednostki:
Mgr Edmund Ujma

Miejsce przedmiotu w programie studiów:
Rok I – Semestr I, II

Liczba godzin: 50

ć

wiczeń: 50

Forma zaliczenia:
Egzamin.

Piśmiennictwo obowiązkowe:
Filipczak-Nowicka „Lingua latina”
Piekarz „Lingua latina medicinalis”

_______________________________________________________

98

Nazwa przedmiotu: Język z wyboru

Osoba odpowiedzialna za nauczanie przedmiotu:
Mgr Edmund Ujma

Nazwa jednostki realizującej przedmiot:
Studium Praktycznej Nauki Języków Obcych AM w Lublinie

Kierownik Jednostki:
Mgr Edmund Ujma

Miejsce przedmiotu w programie studiów:
Rok I, II – Semestr I, II, III, IV

Liczba godzin: 100

ć

wiczeń: 100

Forma zaliczenia:
Egzamin.

Kryteria ostatecznego zaliczenia przedmiotu:
Obecność na ćwiczeniach.


Piśmiennictwo obowiązkowe:
Tereszczyński „Język rosyjski”
Janik „Dentsch fur Medizinstudenten”
Szulc „Dentsch fur Mediziner”
Weiss-Wilk „Język niemiecki dla studentów medycyny”
Platkow „Język francuski”
Kreisberg „Mówimy po włosku”
Tylusińska „Język włoski dla początkujących „Ciao”.
Donesch-Jeżo „Język angielski”
Ciecierska „Englisch in medicine”
Flieger „Angielski w medycynie”

________________________________________________________

Nazwa przedmiotu: Kardiochirurgia

Osoba odpowiedzialna za nauczanie przedmiotu:
Dr hab. n. med. Janusz Stążka, dr n. med. Cezary Jurko

Nazwa jednostki realizującej przedmiot:
Klinika Kardiochirurgii

Kierownik Jednostki:
Dr hab. n. med. Janusz Stążka

99

Miejsce przedmiotu w programie studiów:
Rok VI - Semestr XII

Liczba godzin: 20

wykładów : 5

ć

wiczeń : 15

Cel nauczania przedmiotu:
Wiedza o zakresie działania kardiochirurgii, kwalifikacji do operacji kardiochirurgicznych,
rodzajach przeprowadzanych operacji, przygotowaniu chorych do zabiegów operacyjnych i
leczenia we wczesnym okresie pooperacyjnym, oraz informacja o wynikach leczenia
operacyjnego.

Zasadnicze treści przedmiotu:
Treści przedmiotu jak wyżej.

Sposób sprawdza czy cel nauczania został osiągnięty:
Aktywność na ćwiczeniach.

Forma zaliczenia:
Zaliczenie bez oceny.

Kryteria ostatecznego zaliczenia przedmiotu:
Obecność na ćwiczeniach.

Piśmiennictwo obowiązkowe:
Ś

liwiński M., Rudowski W. [red.] „Chirurgia kliniczna i operacyjna”, (wybrane rozdziały z

podręcznika)

Piśmiennictwo dodatkowe:
Religa Z. [red.] „Kardiochirurgia”.
Woś S. [red.] „Choroba niedokrwienna serca”.
Skalski J., Religa Z.[red.] „Kardiochirurgia dziecięca”.

Nazwa przedmiotu: Kardiologia

– realizowana w ramach nauczania

Chorób wewnętrznych

Osoba odpowiedzialna za nauczanie przedmiotu:
Prof. dr hab. Andrzej Wysokiński, Dr n. med. Janusz Kudlicki

Nazwa jednostki realizującej przedmiot:
Katedra i Klinika Kardiologii

Kierownik Jednostki:
Prof. dr hab. Andrzej Wysokiński

100

Miejsce przedmiotu w programie studiów:
Rok IV - Semestr VII i VIII

Liczba godzin: 90

wykładów: 5
ć

wiczeń: 85

Cel nauczania przedmiotu:

Celem nauczania jest:
a)

Zapoznanie studentów z podstawowymi zagadnieniami dotyczącymi rozpoznawania,

leczenia oraz zapobiegania chorobom układu krążenia, zgodnie z przyjętym programem
zajęć dydaktycznych;

b)

Przygotowanie studentów do samodzielnego badania podmiotowego (wywiad

chorobowy)

oraz

przedmiotowego

(fizykalnego)

chorego,

ze

szczególnym

ukierunkowaniem na występowanie objawów ze strony układu krążenia oraz prowadzenia
diagnostyki różnicowej;

c)

Zapoznanie studentów z głównymi procedurami diagnostycznymi i leczniczymi

stosowanymi w kardiologii, jak: elektrokardiografia, echokardiografia, 24-godzinny zapis
EKG metodą Holtera, próby obciążeniowe, koronarografia i angioplastyka wieńcowa,
diagnostyka hemodynamiczna wad serca, czasowa i stała stymulacja elektryczna serca,
postępowanie resuscytacyjne, wspomaganie mechaniczne krążenia – kontrapulsacja
wewnątrzaortalna, kardiowersja i defibrylacja elektryczna, ocena wyników badań
laboratoryjnych;

d)

Kształtowanie odpowiedniej postawy etycznej studentów, właściwego stosunku do

chorych oraz umiejętności samodzielnego wnioskowania i podejmowania decyzji
lekarskich.

Wymagania stawiane studentom:
1.

Samodzielne przygotowywanie się do kolejnych zajęć zgodnie z programem ćwiczeń i

przyswojenie podręcznikowej wiedzy teoretycznej na omawiany temat;

2.

Aktywne uczestniczenie w zajęciach dla zdobycia możliwie najszerszych umiejętności

praktycznych w tym badania przedmiotowego i podmiotowego, postępowania
diagnostycznego, diagnostyki różnicowej, metod leczenia i zapobiegania chorobom
interpretacji zapisu EKG;

3.

Obecność na zajęciach jest obowiązkowa, dopuszczalne jest opuszczenie 1 zajęć w cyklu

ć

wiczeń; w przypadku większej liczby nieusprawiedliwionych nieobecności, student

może się ubiegać o odrobienie ćwiczeń, np. z inną grupą studencką;

4.

Od studentów wymagany jest odpowiedni strój i wygląd, w tym obuwie ochronne i

fartuchy lekarskie.

Zasadnicze treści przedmiotu:
Ćwiczenie 1
Choroba niedokrwienna serca – część I: czynniki ryzyka, postacie kliniczne, diagnostyka
choroby niedokrwiennej – elektrokardiograficzna próba wysiłkowa, koronarografia.
Farmakoterapia – grupy leków. Leczenie zabiegowe choroby niedokrwiennej – metody
rewaskularyzacji mięśnia serca, przezskórna angioplastyka wieńcowa (PTCA), stenty.
Prewencja pierwotna i wtórna choroby niedokrwiennej.
Ćwiczenie 2

101

Choroba niedokrwienna serca – część II: dusznica bolesna – postacie (wysiłkowa i
spontaniczna, stabilna i niestabilna), klasy CCS i Braunwalda dusznicy bolesnej. Wskazania
do koronarografii pilnej i planowej. Klasyfikacja chorych do grup niskiego i wysokiego
ryzyka. Leczenie farmakologiczne – przerywanie bólu wieńcowego i leczenie przewlekłe.
Ćwiczenie 3
Choroba niedokrwienna serca – część III: ostre zespoły wieńcowe, zawał serca – postacie
kliniczne, diagnostyka elektrokardiograficzna i biochemiczna zawału, troponiny.
Zasady postępowania z chorym na zawał serca w okresie przedszpitalnym i w OIOK –
leczenie fibrynolityczne i interwencyjne (PCI). Rehabilitacja poszpitalna.
Powikłania wczesne i późne zawału serca. Przydatność oceny echokardiograficznej dla
oceny pozawałowej dysfunkcji lewej komory.
Ćwiczenie 4
Nadciśnienie tętnicze – normy ciśnienia, podział nadciśnienia (łagodne, umiarkowane,
ciężkie), etiologia – nadciśnienie pierwotne i wtórne.
Epidemiologia nadciśnienia. Objawy kliniczne towarzyszące podwyższonemu ciśnieniu krwi.
Powikłania narządowe nadciśnienia tętniczego. Zasady postępowania diagnostycznego w
nadciśnieniu. Farmakoterapia nadciśnienia – grupy leków hipotensyjnych. Kryza
nadciśnieniowa, metody szybkiego obniżenia ciśnienia tętniczego. Diagnostyka EKG-
przerosty i przeciążenia przedsionków i komór.
Ćwiczenie 5
Wady nabyte serca - I/ zwężenie ujścia żylnego lewego i niedomykalność zastawki
dwudzielnej – etiologia, objawy kliniczne, osłuchiwanie, zmiany w EKG, obrazie
radiologicznym i badaniu echokardiograficznym.
Powikłania wady mitralnej serca. Farmakoterapia. Wskazania i metody leczenia
operacyjnego, przezskórna walwuloplastyka mitralna. Okresy czynnościowe NYHA
II/ Zwężenie ujścia tętniczego lewego i niedomykalność zastawek półksiężycowatych aorty –
objawy kliniczne, osłuchiwanie, obraz EKG, radiologiczny i echokardiograficzny.
Farmakoterapia i wskazania do leczenia operacyjnego.
Ćwiczenie 6
Zapalne i zwyrodnieniowe choroby serca: zapalenie mięśnia serca, wsierdzia i osierdzia
(reumatyczne, infekcyjne). Infekcyjne zapalenie wsierdzia – podostre (lenta) i ostre: etiologia,
czynniki sprzyjające, objawy kliniczne, diagnostyka i zasady leczenia. Zapobieganie i
infekcyjnemu zapaleniu wsierdzia – schematy antybiotykoprofilaktyki. Reumatyczne
zapalenie wsierdzia, mięśnia serca i osierdzia – objawy kliniczne i elektrokardiograficzne.
Kardiomiopatie pierwotne: rozstrzeniowa, przerostowa, zawężająca. Test sprawdzający.
Ćwiczenie 7
Zaburzenie rytmu serca – część I: ekstrasystolia i tachyarytmie. Pobudzenia przedwczesne
nadkomorowe, napadowy częstoskurcz nadkomorowy, trzepotanie i migotanie przedsionków.
Objawy

kliniczne

i

elektrokardiograficzne,

zasady

postępowania

w

arytmiach

nadkomorowych. Pobudzenia przedwczesne komorowe (klasyfikacja Lowna), napadowy
częstoskurcz komorowy-nieutrwalony i utrwalony, jednokształtny i wielokształtny,
trzepotanie i migotanie komór. Przyczyny, objawy kliniczne, elektrokardiograficzne i zasady
postępowania w arytmiach komorowych. Leki antyarytmiczne, kardiowersja i defibrylacja
elektryczna. Ablacja. Implantowany defibrylator. Zespół wydłużonego QT (LQTS), leki
wydłużające odstęp QT.
Ćwiczenie 8
Zaburzenia rytmu serca – część II: z wolną czynnością serca- bradykardia zatokowa, blok
zatokowo-przedsionkowy, zahamowanie zatokowe, bloki przedsionkowo-komorowe I-III
stopnia – przyczyny, objawy kliniczne i elektrokardiograficzne, postępowanie diagnostyczne
i lecznicze.

102

Omdlenia – diagnostyka różnicowa – zespół MAS, zespół wazo-wagalny, zespół zatoki
szyjnej, omdlenie ortostaytczne. Postępowanie diagnostyczne – rejestracja EKG met. Holtera
próba pionizacyjna, badanie elektrofizjologiczne (diagnostyczna stymulacja serca), próby
farmakologiczne. Zastosowanie ablacji w leczeniu arytmii nadkomorowych i komorowych.
Ćwiczenie 9
Stymulacja elektryczna serca – czasowa i stała. Wskazania do wszczepienia układu
stymulującego serca. Rodzaje stymulacji, stymulacja antyarytmiczna. Zasady postępowania z
chorym z wszczepionym rozrusznikiem serca.
Diagnostyka EKG – stymulacja serca w obrazie elektrokardiograficznym.
Zespół płucno-sercowy – etiologia, objawy kliniczne i leczenie.
Ćwiczenie 10
Niewydolność krążenia – ostra i przewlekła, lewo-, prawo-komorowa i mieszana.
Zastoinowa niewydolność krążenia. Przyczyny, mechanizmy patofizjologiczne. Objawy
kliniczne. Klasyfikacja NYHA . Farmakoterapia niewydolności krążenia- grupy leków – leki
nasercowe, wazodilatatory, inhibitory enzymu konwertującego, leki moczopędne, beta-
blokery.
Diagnostyka EKG – bloki odnóg p. Hisa.
Ćwiczenie 11
Stany naglące w kardiologii: nagłe zatrzymanie krążenia – przyczyny, mechanizmy, objawy
kliniczne, postępowanie reanimacyjne.
Obrzęk płuc – przyczyny sercowe i pozasercowe – objawy kliniczne i leczenie(oddech
wspomagany).
Wstrząs kardiogenny – przyczyny, objawy, leczenie. Wspomaganie krążenia – kontrapulsacja
wewnątrzaortalna (IABP).
Zator tętnicy płucnej- przyczyny, objawy kliniczne, leczenie, profilaktyka zatorowości.
Kryza nadciśnieniowa – farmakoterapia.
Ćwiczenie 12
Wady wrodzone serca – podział, objawy osłuchowe, diagnostyka, echokardiograficzna i
hemodynamiczna. Wskazania do leczenia operacyjnego.
Zastosowania kliniczne echokardiografii. Diagnostyka hemodynamiczna wad nabytych i
wrodzonych serca (cewnikowanie serca i angiokardiografia).

Ćwiczenie 13
Wskazania do leczenia operacyjnego w kardiologii – leczenie wad zastawkowych nabytych
oraz wad wrodzonych – pacjent ze sztuczną zastawką – zasady leczenia
przeciwzakrzepowego.
Ćwiczenie 14
Farmakoterapia w kardiologii – grupy leków, prezentacja aktualnie stosowanych leków w
kardiologii i intensywnej opiece kardiologicznej.
Ćwiczenie 15
Repetytorium z elektrokardiografii.
Ćwiczenie 16
Pisanie historii choroby. Test sprawdzający.
Ćwiczenie 17
Zaliczanie ćwiczeń.

Sposób sprawdzania czy cel nauczania został osiągnięty:
Zaliczenie testu cząstkowego i końcowego.

103

Kryteria ostatecznego zaliczenia przedmiotu:
1.

Obecność na zajęciach (z uwzględnieniem pkt.3 - wymagania stawiane studentom);

2.

Wykazanie się niezbędną wiedzą teoretyczną i praktycznymi umiejętnościami w zakresie

objętym tematami ćwiczeń, sprawdzanych na bieżąco przez asystenta;

3.

Zaliczenie testów sprawdzających: cząstkowego oraz końcowego.

Forma zaliczenia:
Zaliczenie bez oceny w formie testów: cząstkowego i końcowego.

Piśmiennictwo obowiązkowe:
Kokot F. [red.] „Choroby wewnętrzne”. Podręcznik akademicki, tom I-III, PZWL 2004
Januszewicz W., Kokot F. „Interna”, tom I-III, PZWL 2004
Herold G. „Medycyna wewnętrzna”, repetytorium dla studentów i lekarzy, PZWL 2005
Kokot. F.[red.] „Diagnostyka różnicowa objawów chorobowych”, PZWL 1998

Piśmiennictwo dodatkowe:
Januszewicz A. „Nadciśnienie tętnicze”, Medycyna Praktyczna 2004
Opolski G., Filipiak K., Poloński L. „Ostre zespoły wieńcowe”, Urban&Partner 2002
Fauci A. S., Braunwald E. „Podstawy medycyny wewnętrznej Harrisona. Kompendium dla
lekarzy i studentów”, PZWL 2002
Giec L., Trusz-Gluza M. „Choroba niedokrwienna serca”, PZWL
Swanton R. H. „Kardiologia praktyczna”, Alfa- Medica Press 1998
Braunwald E., Goldman L. „Kardiologia”. Wydanie I polskie pod. red. Opolskiego G.,
Urban&Partner 2003
Dąbrowska B., Dąbrowski A. „Podręcznik elektrokardiografii”, PZWL 2002
Dąbrowska B., Dąbrowski A., Boczoń W. „Ćwiczenia z elektrokardiografii”, Medycyna
Praktyczna 2000
Dąbrowski A. „Elektrokardiogramy. Opisy i komentarze. Dla lekarzy przygotowujących się
do egzaminu praktycznego z elektrokardiografii”, Medycyna Praktyczna 2003

______________________________________________________

Nazwa przedmiotu: Laryngologia

Osoba odpowiedzialna za nauczanie przedmiotu:
Prof. dr hab. Wiesław Gołąbek

Nazwa jednostki realizującej przedmiot:
Klinika Otolaryngologii i Onkologii Laryngologicznej

Kierownik Jednostki:
Prof. dr hab. Wiesław Gołąbek

Miejsce przedmiotu w programie studiów:
Rok VI - Semestr XII

Liczba godzin: 60

wykładów : 15

ć

wiczeń : 45

104

Cel nauczania przedmiotu
1.

Poznanie jednostek chorobowych z zakresu nosa, jamy ustnej, gardła, przełyku, krtani,

uszu.

2.

Poznanie najczęstszych powikłań chorób laryngologicznych.

3.

Właściwa diagnostyka i prawidłowe rozpoznawanie chorób górnych dróg oddechowo-

pokarmowych.

4.

Prawidłowe postępowanie w nagłych stanach w otolaryngologii

5.

( krwawienia z nosa, duszności, ciała obce ).

6.

Wczesne rozpoznawanie i leczenie nowotworów głowy i szyi.

7.

Zapoznanie studentów z nowoczesną diagnostyką i terapią chorób nosa, zatok, gardła,

przełyku, krtani i uszu.

Zasadnicze treści przedmiotu:
Jak wyżej.

Sposób sprawdzania czy cel nauczania został osiągnięty:
Konwersatoria w trakcie każdych zajęć teoretycznych i praktycznych, włączanie uwag
i propozycji studentów do formy prowadzenia zajęć, egzamin końcowy.

Kryteria ostatecznego zaliczenia przedmiotu:
Egzamin pisemny obejmujący każdy dział otolaryngologii.

Forma zaliczenia:
Egzamin testowy.

Piśmiennictwo obowiązkowe:
Becker W., Naumann H.H., Pfaltz C. R. „Choroby uszu, nosa i gardła”.
Iwankiewicz S. „Ćwiczenia z otolaryngologii”.

Piśmiennictwo dodatkowe:
Latkowski B. „Otorynolaryngologia”.
Boenninghaus H. G. „Otolaryngologia”.

________________________________________________________

Nazwa przedmiotu: Medycyna nuklearna

Osoba odpowiedzialna za nauczanie przedmiotu:
Dr n. med. Beata Chrapko

Nazwa jednostki realizującej przedmiot:
Katedra i Zakład Medycy Nuklearnej

Kierownik Jednostki:
Dr n. med. Beata Chrapko

Miejsce przedmiotu w programie studiów:
Rok V - Semestr IX lub X

105

Liczba godzin: 20

wykładów: 5

ć

wiczeń: 15

Cel nauczania przedmiotu:
Celem nauczania przedmiotu „Medycyna Nuklearna” jest zapoznanie studentów V roku
Wydziałów Lekarskich z zastosowaniem izotopów promieniotwórczych w diagnostyce i
terapii medycznej, w tym z podstawami fizyki jądrowej, technikami detekcji promieniowania
jonizującego, otrzymywaniem i kontrolą jakości radiofarmaceutyków, technikami
radioimmunologicznymi, oraz badaniami odwzorowującymi in vivo z zastosowaniem
substancji promieniotwórczych oraz terapii radioizotopową i zasadami ochrony
radiologicznej.

Zasadnicze treści przedmiotu:

TEMATY WYKŁADÓW:

I. Fizyczne podstawy medycyny nuklearnej. Podanie planu wykładów i podręczników

obowiązujących w nauczaniu przedmiotu. Historia odkryć medycyny Nuklearnej. Modele
budowy atomu i jądra atomowego. Izotopy . Izobary. Rozpad promieniotwórczy, alfa, beta,
gamma, EC, przejście izomeryczne. Oddziaływanie promieniowania z materią. Zjawisko
Comptona i fotoelektryczne. Aktywność. Prawo rozpadu. Stała rozpadu. Półokres fizyczny,
biologiczny, efektywny. Detekcja promieniowania jonizacyjnego i otrzymywanie
radioizotopów. Komora jonizacyjna i licznik Geigera0Mullera. Detektory scyntylacyjne.
Sonda scyntylacyjna. Rodzaje gamma kamer. SPECT i PET. Reaktor, cyklotron, generator.
Radioizotopy stosowane najczęściej w medycynie nuklearnej. Charakterystyka
radioizotopów otrzymywanych w różny sposób.

II. Radiofarmakologia i radioimmunologia. Rodzaje substancji radioizotopowych i ich

farmakokinetyka. Znakowanie radioizotopami różnych preparatów do badań in vivo.
Znaczenie 99mTc w diagnostyce i radioizotopowej. Znaczenie izotopów jodu w
diagnostyce i terapii. Zastosowanie różnych radiofarmaceutyków w badaniach różnych
narządów i układów – przykłady zastosowania. Kontrola jakości radiofarmaceutyków.
Radiofarmaceutyki stosowane w badaniach PET oraz w terapii radioizotopowej.
Biochemiczne podstawy oznaczeń radioimmunologiczych. Techniki oznaczeń RIA i IRMA.
Czułość i specyficzność badań rodzaje substancji biologicznych, które mogą być oznaczane
tymi metodami. Znaczenie badań immunologicznych dla diagnostyki kontroli terapii.

III. Diagnostyka radioizotopowa część I. Badania radioizotopowe funkcji gruczołów

wydzielania wewnętrznego (scyntygrafia tarczycy, przytarczyc, kory i rdzenia nadnerczy).
Kardiologia nuklearna: radiofarmaceutyki stosowane w badaniach kardiologicznych i ich
farmakokinetyka. Wskazania, przeciwwskazania i zasady wykonywania badań MUGA,
scyntygrafii perfuzyjnej m. Serca GSPECT, badania I przejścia – przecieki
wewnątrzsercowe, badania metaboliczne mięśnia serca, badania PET w kardiologii.
Badania układu oddechowego: radiofarmaceutyki stosowane w badaniach układu
oddechowego; wskazania, przeciwwskazania i zasady wykonywania badań: scyntygrafii
perfuzyjnej i wentylacyjna oraz inhalacyjna płuc. Diagnostyka nowotworów płuc.

IV. Diagnostyka

radioizotopowa

część

II.

Badanie

układu

kostno-stawowego:

radiofarmaceutyki stosowane w badaniach układu kostnego, wskazania, przeciwwskazania i
zasady wykonywania badań oraz rodzaje badań układu kostnego. Diagnostyka zapaleń:

106

radiofarmaceutyki stosowane w diagnostyce zapaleń, wskazania, przeciwwskazania i
zasady wykonywania badań. Podstawowe badania izotopowe w neurologii – wskazania,
radiofarmaceutyki. Diagnostyka GEP-NET (pochodne somatostatyny w diagnostyce
radioizotopowej). Diagnostyka w onkologii nuklearnej (radiofarmaceutyki stosowane w
badaniach onkologicznych).

V. Terapia radioizotopowa. Rodzaje i zasady stosowania terapii radioizotopowej (schorzeń

łagodnych tarczycy, raka tarczycy, synowektomii radioizotopowej, bolesnych przerzutów
do kości, radioimmunoterapia). Radiofarmaceutyki stosowane w poszczególnych rodzajach
leczenia. Schematy kwalifikacji i kontroli po leczeniu.
Podstawy ochrony radiologicznej. Wybrane zagadnienia z zakresu ochrony radiologicznej.
Dawka pochłonięta, równoważnik dawki. Skutki stochastyczne i niestochasyczne
promieniowania jonizującego na organizmy żywe.

TEMATY ĆWICZEŃ:
1.

Technika badań izotopowych

2.

Radiofarmakologia

3.

Radioizotopowe badanie tarczycy i przytarczyc

4.

Radioizotopowe badania mózgu, przewodu pokarmowego, wątroby

5.

Radioizotopowe badania nerek i płuc

6.

Radioizotopowe badania kości i zmian nowotworowych

7.

Radioizotopowe badania serca

8.

Radioizotopowe obrazowanie zmian zapalnych + zaliczenie zajęć

Sposób sprawdzania czy cel nauczania został osiągnięty:
Zaliczenie na ostatnich ćwiczeniach.

Kryteria ostatecznego zaliczenia przedmiotu:

Obecność na wszystkich ćwiczeniach. Opanowanie co najmniej 75% materiału teoretycznego
oraz samodzielna interpretacja przykładów badań scyntygraficznych prezentowanych na
zajęciach.

Forma zaliczenia:
Zaliczenie bez oceny.

Piśmiennictwo obowiązkowe:
Królicki L. „Medycyna nuklearna”, Fundacja im. L. Rydygiera, Warszawa 1996
Nowak S., Rudzki K., Piętka E., Czech E. „Zarys medycyny nuklearnej”, PZWL, Warszawa
1998

Nazwa przedmiotu: Medycyna katastrof

Osoba odpowiedzialna za nauczanie przedmiotu:
Prof. dr n. med. Teresa Kulik

Nazwa jednostki realizującej przedmiot:
Katedra Zdrowia Publicznego z Zakładem Medycyny Katastrof

107

Kierownik Jednostki:
Prof. dr n. med. Teresa Kulik

Miejsce przedmiotu w programie studiów:
Rok V - Semestr IX

Liczba godzin: 40
wykładów: 10
ć

wiczeń: 30

Cel nauczania przedmiotu:
Przygotowanie studentów do organizacji niesienia pomocy w warunkach klęsk żywiołowych,
ekologicznych, katastrof w tym przemysłowych, oraz na wypadek wojny a także opanowanie
umiejętności organizacyjnych przy prowadzeniu medycznej akcji ratunkowej.

Zasadnicze treści przedmiotu:

TEMATY WYKŁADÓW:
1.

Organizacja pomocy medycznej w wypadkach masowych i katastrofach. Zasady

współpracy międzynarodowej w stratach masowych i katastrofach.

2.

Bioterroryzm.

3.

Medycyna urazów i zagrożeń radiacyjnych.

4.

Medycyna katastrof chemicznych i wypadków w transporcie.

5.

Psychologia akcji ratunkowej. Indywidualne i instytucjonalne metody przeciwdziałania

stresowi i jego negatywnym skutkom.

TEMATY ĆWICZEŃ:
1.

Medycyna katastrof – zarys struktury i funkcji. Zapoznanie z problematyką ćwiczeń

oraz regulaminem zajęć. Charakterystyka ratownictwa medycznego w Polsce. Wypadek,
wypadek masowy, katastrofa. Katalog katastrof wg WHO. Fazy akcji ratunkowej. Ogólne
zasady bezpieczeństwa katastrofy. Doktryna w postępowaniach masowych. Podstawowe
pojęcia medycyny ratunkowej: złota godzina, łańcuch przeżycia, segregacja medyczna,
oznaczenia segregacyjne. Ocena miejsca zagrożenia, treść wezwania podmiotów
ratowniczych przekazywanego dyspozytorowi CPR. Zasady współpracy i pomocy
międzynarodowej w katastrofie.

2.

Wyciąganie, wydobywanie, i wynoszenie oraz transport rannych i chorych. Pas

noszowy – zasady posługiwania. Sposoby wyciągania rannych. Wynoszenie
poszkodowanych przez jednego lub dwu ratowników. Pozycja boczna ustalona. Nosze.
Wskazania do ewakuacji różnymi środkami transportu. Adaptacja doraźna i etatowa
ś

rodków transportu do ewakuacji rannych i chorych.

3.

Wentylacja wspomagana i zastępcza. Pojęcie umierania i śmierci. Ocena stopnia

nieprzytomności chorego. Udrażnianie dróg oddechowych – bez użycia przyrządów oraz
przy pomocy rurki ustno- gardłowej (nosowo-gardłowej), rurki przełykowo-tchawiczej,
maski

krtaniowej.

Technika

konikopunkcji.

Posługiwanie

się

workiem

samorozprężalnym. Technika intubacji.

4.

Resuscytacja krążeniowo-oddechowa osoby dorosłej. Ocena podstawowych czynności

ż

yciowych. Technika prowadzenia resuscytacji przez jednego i dwóch ratowników.

Powikłania resuscytacji i ich zapobieganie. Wykonywanie defibrylacji półautomatycznej.

108

5.

Specyfika postępowania reanimacyjnego u niemowląt i u dzieci. Ćwiczenia

praktyczne z wykorzystaniem fantomów Baby Laerdal i Junior. Doskonalenie
umiejętności resuscytacji osoby dorosłej.

6.

Zasady wykonywania dostępów donaczyniowych, obwodowych i centralnych.

Technika kaniulacji żyły obwodowej. Nakłucie tętnicy promieniowej. Metody kaniulacji
ż

ył centralnych, powikłania. Pielęgnacja dostępu donaczyniowego. Technika pomiaru

OCŻ.

7.

Opatrywanie ran różnych okolic ciała. Charakterystyka ran, opracowywanie ran w

katastrofie.

Profilaktyka

przeciwtężcowa.

Postępowanie

w

ranach

skażonych

radionuklidami i środkami chemicznymi. Rany drążące głowy, klatki piersiowej i
brzucha. Rana postrzałowa. Opatrywanie różnych okolic ciała przy pomocy opaski
elastycznej, chusty trójkątnej i siatki opatrunkowej. Sposoby doraźnego i ostatecznego
tamowania krwawienia. Nauka szycia chirurgicznego.

8.

Unieruchomienia improwizowane, transportowe i lecznicze. Rodzaje obrażeń

podlegające unieruchomieniu. Zasady wykonywania unieruchomień, ustawienie
fizjologiczne kończyny. Unieruchomienie improwizowane kończyny górnej i dolnej.
Demonstracja unieruchomień transportowych.

9.

Zaawansowana resuscytacja krążeniowo-oddechowa osoby dorosłej. Ćwiczenia

praktyczne według opracowanych scenariuszy.

10.

Seminarium z wybranych zagadnień. Zaliczenie z oceną na podstawie wyniku testu

oraz umiejętności praktycznych.

Forma zaliczenia:
Zaliczenie z oceną.


Piśmiennictwo obowiązkowe:
Ciećkiewicz J. [red.] „Ratownictwo medyczne w wypadkach masowych”. Wydawnictwo
medyczne Górnicki, Wrocław 2005
Chomiczewski K., Gall W., Grzybowski J. „Epidemiologia działań wojennych i katastrof”.
Alfa Medica Press, Bielsko-Biała 2001
Chomiczewski K., Kocik J., Szkoda T. „Bioterroryzm. Zasady postępowania lekarskiego”.
Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2002
Heherington A. „Wsparcie psychologiczne w służbach ratowniczych”. GWP, 2004
Janiak M, Wójcik A. [red.] „Medycyna zagrożeń i urazów radiacyjnych”. Wydawnictwo
lekarskie PZWL, Warszawa 2005
Jakubaszko J., Rys A. [red.] „Ratownictwo medyczne w Polsce. Ustawa o Państwowym
Ratownictwie Medycznym.” Zdrowie i Zarządzanie Sp. z o.o., Kraków 2002
Jakubaszko J. „Ratownik medyczny”. Wydawnictwo Medyczne Górnicki, Wrocław 2003
Klukowski K. [red.] „Medycyna wypadków w transporcie”. Wydawnictwo Lekarskie
PZWL, Warszawa 2005
Konieczny J. „Zarządzanie w sytuacjach kryzysowych, wypadkach i katastrofach”. Wyd.
Garmond. Oficyna wydawnicza, Poznań –Warszawa 2001
Kowalczyk M., Rump S., Kołaciński Z. „Medycyna katastrof chemicznych”. PZWL,
Warszawa 2004
Latalski M.[red.] „Medycyna katastrof”. AM, Lublin 2001
Le Bon G. „Psychologia społeczna”. PWN, Warszawa 1986
Mika S. „Psychologia społeczna”. PWN, Warszawa 1997

109

Strużyna J. [red.] „Oparzenia w katastrofach i masowych zdarzeniach”. PZWL, Warszawa
2004
Zawadzki A. „Medycyna ratunkowa i katastrof”. PZWL, Warszawa 2006

________________________________________________________

Nazwa przedmiotu: Medycyna ratunkowa

Osoba odpowiedzialna za nauczanie przedmiotu:
Prof. dr hab. Jerzy Osemlak, Dr n. med. Adam Nogalski

Nazwa jednostki realizującej przedmiot:
1.

Katedra i Klinika Chirurgii Urazowej i Medycyny Ratunkowej

2.

Katedra i Klinika Chirurgii i Traumatologii Dziecięcej

Kierownik Jednostki:
1.

p.o. kierownika Dr n. med. Adam Nogalski

2.

Prof. dr hab. Jerzy Osemlak

Miejsce przedmiotu w programie studiów:
Rok V - Semestr X

Liczba godzin: 30
ć

wiczeń: 30

Cel nauczania przedmiotu:
Zapoznanie studentów z obecnie obowiązującymi na świecie zasadami postępowania w
stanach nagłego zagrożenia życia i zdrowia. Doskonalenie umiejętności praktycznego
posługiwania się aparatura niezbędną w czasie prowadzenia czynności resuscytacyjnych.
Zapoznanie studentów z systemem organizacyjnym medycyny ratunkowej w Polsce w tym
szczególnie medycyny ratunkowej dzieci
Zaznajomienie z definicją chorób i stanów nagłych u dzieci wymagających szybkiej Pomocy
lekarskiej. Nauczenie zasad postępowania z dzieckiem w stanach nagłego zagrożenia jego
zdrowia i życia.

Zasadnicze treści przedmiotu:
1.

Resuscytacja krążeniowo-oddechowa.

2.

Organizacja systemu ratownictwa medycznego w Polsce i na świecie.

3.

Zasady postępowania w stanach nagłego zagrożenia życia związanych z urazami.

4.

Zasady postępowania w zagrożeniach środowiskowych.

5.

Zasady postępowania w zdarzeniach masowych i katastrofach.

Sposób sprawdzania czy cel nauczania został osiągnięty:
Sprawdzanie wiedzy studentów w formie dyskusji w trakcie zajęć.

Kryteria ostatecznego zaliczenia przedmiotu:
Stan przyswojonej wiedzy i systematyczne uczestnictwo w zajęciach.

Piśmiennictwo obowiązkowe:
Cline D., Ma J. „Medycyna ratunkowa”, Urban&Partner, 2003

110

Plantz S.H., Adler J.N. (wyd. I polskie pod red. J. Jakubaszki) „Medycyna ratunkowa”,
Urban&Partner
Pousada L., Osborn H. H., Levy D.B. „Medycyna ratunkowa”, wyd. I polskie pod red.
Jakubaszki J., Urban&Partner
Singer M., Grant I. (wyd. polskie pod red. J. Jakubaszki) „ABC intensywnej terapii”, wyd.
Górnicki, 2004
Driscoll P., Skinder D., Earlam R. „ABC postępowania w urazach”, wyd Górnicki, 2003
Strange G., Ahrens W., Toepper W. (wyd. I polskie pod red. J. Jakubaszki) „Medycyna
ratunkowa wieku dziecięcego”, Urban&Partner
Jakubaszko J. „Ratownik medyczny”, Górnicki – Wyd. Medyczne, Wrocław 2003
Osemlak J. „Zarys programu zintegrowanego ratownictwa medycznego dzieci w Polsce”.
Rocznik Dziecięcej Chirurgii Urazowej, 2001/2002, 5 (XXIX), 103.
Osemlak J. „Ratownictwo medyczne w stanach zagrożenia życia u dzieci” [w:]
„Ratownictwo medyczne w Polsce” Jakubaszko J., Ryś A. [red.], Zdrowie i Zarządzanie,
Kraków 2002
Osemlak J., Szarecki J., Szwarc J. „Organizacja i funkcja Szpitalnego Oddziału Ratunkowego
Dzieci”. Rocznik Dziecięcej Chirurgii Urazowej, 2001/2002, 5 (XXIX), 110.
Osemlak P., Szczepińska-Sobutka J. „Medycyna ratunkowa w oparzeniach u dzieci”. Rocznik
Dziecięcej Chirurgii Urazowej, 7(XXXI), 117, 2003.
Osemlak J. „Specjalizacja z medycyny ratunkowej w chirurgii dziecięcej”. Rocznik
Dziecięcej Chirurgii Urazowej, 7 (XXXI), 124, 2003.
Lentz S.H., Adler J.N., Jakubaszko J. [red.] „Medycyna ratunkowa”, Urban&Partner,
Wrocław 2000.
Strange G.R., Arens W.R., Schafermeger R.W., Toepper W.C., Jakubaszko J. [red.]
„Medycyna ratunkowa wieku dziecięcego”, Urban&Partner, Wrocław 2003.

Nazwa przedmiotu : Medycyna rodzinna

Osoba odpowiedzialna za nauczanie przedmiotu:
Prof. dr hab. Janusz Chabowski, Dr n. med. Ewa Szyprowska

Przedmiot realizowany przez kilka jednostek - nazwisko głównego koordynatora:
Dr n. med. Ewa Szyprowska

Nazwa jednostki realizującej przedmiot:
Katedra i Zakład Medycyny Rodzinnej

Kierownik Jednostki:
Prof. dr hab. Janusz Schabowski

Miejsce przedmiotu w programie studiów:
Rok VI - Semestr XI lub XII

Liczba godzin: 100
ć

wiczeń : 100

111

Cel nauczania przedmiotu:
Celem kształcenia studentów jest zapoznanie ich z zasadami funkcjonowania systemu opieki
zdrowotnej opartej na praktyce Lekarza Rodzinnego. Studenci poznają zasady współpracy z
innymi lekarzami rodzinnymi i specjalistami z innych dziedzin prowadzącymi do efektywnej
opieki medycznej.

Kolejnym celem nauczania jest kształtowanie holistycznego podejścia studenta (przyszłego
lekarza) do pacjenta.

Zasadnicze treści przedmiotu:
Studenci na zajęciach praktycznych poznają funkcjonowanie systemu lekarza rodzinnego.
Informowani są o organizacji i finansowaniu praktyk lekarza rodzinnego w Polsce i sposobie
kontraktowania usług medycznych. Praca w gabinecie lekarskim polega na weryfikacji i
praktycznym zastosowaniu posiadanej wiedzy z zakresu chorób wewnętrznych, chirurgii,
ginekologii i pediatrii, opieki paliatywnej, geriatrii i wykrywania chorób cywilizacyjnych i
nowotworowych. W czasie zajęć mają możliwość obserwować najczęściej występujące
problemy medyczne w praktyce lekarza rodzinnego, jak również poznać zasady profilaktyki i
promocji zdrowia.

Sposób sprawdzania czy cel nauczania został osiągnięty:
Ocena realizacji przez studentów wyznaczonych zadań w czasie pracy w gabinecie lekarskim
przez asystenta.

Kryteria ostatecznego zaliczenia przedmiotu:
Obecność i aktywne uczestnictwo w ćwiczeniach. Ocena asystenta.

Forma zaliczenia:
Zaliczenie bez oceny.

Piśmiennictwo obowiązkowe:
1.

Latkowski B., Lukas W,: Medycyna rodzinna. Wyd. Lekarskie PZWL, Warszawa 2004.

2.

Latkowski B., Lukas W.: Medycyna rodzinna. Repetytorium. Wyd. Lekarskie PZWL,

Warszawa 2006.

3.

Steciwko A. (red.): Umiejętności diagnostyczne i terapeutyczne w praktyce lekarza

rodzinnego. Akademia Medyczna we Wrocławiu, Wrocław 2003.

4.

Steciwko A. (red.): Zasady i przepisy prawne dla lekarzy rodzinnych. Wybrane

zagadnienia. Akademia Medyczna we Wrocławiu, Wrocław 2004.

5.

Barański J., Waszyński E., Steciwko A. (red.): Komunikowanie się lekarzy z pacjentem.

Wyd. „Astrum:, Wrocław 2000.

Nazwa przedmiotu : Medycyna sądowa

Osoba odpowiedzialna za nauczanie przedmiotu:
Prof. dr hab. Roman Mądro

Nazwa jednostki realizującej przedmiot:
Katedra i Zakład Medycyny Sądowej

112

Kierownik Jednostki:
Prof. dr hab. Roman Mądro

Miejsce przedmiotu w programie studiów:
Rok VI – Semestr XII

Liczba godzin: 60

wykładów: 15

ć

wiczeń: 45

Cel nauczania przedmiotu:
Przekazanie studentom wiedzy na temat możliwości jakie w szeroko rozumianej prawnej
ochrony zdrowia i życia stwarza współczesna medycyna sądowa we współpracy z
toksykologią i genetyką sądową. Odrębnym celem jest nauczenie podstaw tzw. klasycznej
medycyny sądowej, a zwłaszcza traumatologii i tanatologii oraz możliwości opiniowania
odnośnie do związków między domniemanymi przyczynami a domniemanymi skutkami,
okoliczności oraz mechanizmów powstania obrażeń jak również odnośnie do kategorii
włącznie ze skutkiem śmiertelnym.

Zasadnicze treści przedmiotu:
1.

Ogólne zasady opiniowania sądowo-lekarskiego

2.

Orzecznictwo lekarskie w sprawach karnych

3.

Zasady postępowania lekarskiego na miejscu znalezienia zwłok, zabezpieczanie

materiałów biologicznych do dalszych badań

4.

Praktyczne aspekty badań genetycznych

5.

Wybrane zagadnienia z toksykologii sądowo-lekarskiej

6.

Sądowo-lekarska rekonstrukcja wypadków drogowych

7.

Rodzaje śmierci z uduszenia gwałtownego

Sposób sprawdzania czy cel nauczania został osiągnięty:
Seminaria zaliczające, egzamin testowy (100 pytań z 4 wariantami odpowiedzi)

Kryteria ostatecznego zaliczenia przedmiotu:
Obecność na zajęciach, zaliczenie seminariów i osiągnięcie zakładanego limitu punktacji
podczas egzaminu testowego.

Forma zaliczenia:
Egzamin pisemny w formie testu.

Piśmiennictwo obowiązkowe:
Raszeja S., Nasiłowski W., Markiewicz J. „Medycyna sądowa”, (podręcznik dla studentów),
PZWL Warszawa 1993
Di Maio V.J. „Medycyna sądowa”, Urban&Partner, Wrocław 2003

Piśmiennictwo dodatkowe:
Jakliński A., Kobiela J. „Medycyna sądowa”, (podręcznik dla studentów), PZWL, Warszawa
1972
Bogdanik T. [red.] „Toksykologia kliniczna”, PZWL 1988
Gubała W. „Toksykologia alkoholu etylowego – wybrane zagadnienia”, IES 1997

113

Pawłowski R. „Medyczno-sądowe badanie śladów biologicznych”, IES 1997
Kała M. „Analiza toksykologiczna środków uzależniających”, IES 2000
Szczerkowska Z. „Badania biologiczne w sądowym ustaleniu ojcostw”, IES 1998
Bal J. [red.] „Biologia molekularna w medycynie”, PWN 2001
Teresiński G. „Biomechanika potrącenia pieszego”, Wyd. AM w Lublinie 2004

___________________________________________________________________________

Nazwa przedmiotu: Mikrobiologia lekarska

Osoba odpowiedzialna za nauczanie przedmiotu:
Prof. dr hab. Maria Kozioł-Montewka

Nazwa jednostki realizującej przedmiot:
Katedra i Zakład Mikrobiologii Lekarskiej

Kierownik Jednostki:
Prof. dr hab. Maria Kozioł-Montewka

Miejsce przedmiotu w programie studiów:
Rok III - Semestr V i VI

Liczba godzin: 80
wykładów : 15

ć

wiczeń : 65

Cel nauczania przedmiotu:
Przyswojenie przez studentów wiadomości pozwalających na samodzielne rozwiązywanie
problemów związanych:
a)

z leczeniem chorób infekcyjnych;

b)

z zastosowaniem diagnostyki mikrobiologicznej opartej na klasyfikacji i znajomości

różnych czynników etiologicznych zakażeń (wirusowych, bakteryjnych, grzybiczych),

c)

ze znajomością flory fizjologicznej oraz mechanizmów i form wzajemnego

oddziaływania drobnoustrojów na makroorganizm (organizm gospodarza) poprzez układ
immunologiczny;

d)

z poznaniem etiopatogenezy i epidemiologii zakażeń oraz dróg ich szerzenia się;

e)

z wyborem właściwej antybiotykoterapii (empirycznej i celowanej) a także znajomości

zasad dezynfekcji, sterylizacji i postępowania aseptycznego oraz problemów związanych
z zakażeniami szpitalnymi.

Zasadnicze treści przedmiotu:
Na ćwiczeniach studenci powinni opanować:
1.

samodzielne wykonywanie preparatów mikroskopowych z zastosowaniem poznanych

metod barwienia oraz umiejętność ich interpretacji;

2.

znajomość cech morfologicznych drobnoustrojów (w hodowlach „in vitro”) oraz

umiejętność rozpoznawania wybranych (najważniejszych) gatunków bakterii i grzybów z
zastosowaniem testów diagnostycznych poznanych na ćwiczeniach;

3.

wykonanie prostych testów służących do identyfikacji drobnoustrojów (np. badanie

katalazy, testy aglutynacyjne, lateksowe;

114

4.

odpowiedni dobór postępowania diagnostycznego wobec badanego czynnika

etiologicznego zakażenia;

5.

zasady odczytywania i interpretacji antybiogramów i najważniejszych mechanizmów

oporności o znaczeniu epidemiologicznym;

6.

umiejętność pobrania materiałów klinicznych np.: wymazów z nosa i z gardła oraz posiew

na rutynowo stosowane podłoża mikrobiologiczne.

Sposób sprawdzania czy cel nauczania został osiągnięty:
Kolokwia cząstkowe - ustne i pisemne, oraz egzamin końcowy składający się z części
praktycznej i teoretycznej.

Kryteria ostatecznego zaliczenia przedmiotu:
Do zaliczenia ćwiczeń wymagana jest obecność na wszystkich zajęciach oraz oceny
pozytywne uzyskane w trakcie ustnych odpowiedzi na ćwiczeniach, a także zaliczenie
kolokwiów cząstkowych obejmujących ustalone partie materiału zgodnie z podanym
zakresem obowiązującym do przygotowania na poszczególne ćwiczenia. Zaliczenia ćwiczeń
obejmują kolokwia cząstkowe, w semestrze V w postaci odpowiedzi ustnej, w semestrze VI –
pisemne.
Zaliczenie przedmiotu kończy się egzaminem składającym się z części praktycznej (ustnej) w
której student wykazuje się wiadomościami z zakresu diagnostyki mikrobiologicznej oraz
części teoretycznej w postaci pytań wymagających krótkich i precyzyjnych odpowiedzi
(wiadomości teoretyczne z ćwiczeń i wykładów).

Forma zaliczenia:
Egzamin ustny (część praktyczna i teoretyczna).


Piśmiennictwo obowiązkowe:
Virella G. „Mikrobiologia i choroby zakaźne”.
Zaremba M. L. „Mikrobiologia lekarska”.
Collier L., Oxford J. „Wirusologia”.
Szewczyk E. M. „Diagnostyka bakteriologiczna”.
Roitt I., Brostoff J., Male D. “Immunologia”.
Dzierżanowska D. „Antybiotykoterapia praktyczna”.

________________________________________________________

Nazwa przedmiotu: Nefrologia – realizowana w ramach
nauczania Chorób wewnętrznych

Osoba odpowiedzialna za nauczanie przedmiotu:
Prof. dr hab. Andrzej Książek, Dr Grażyna Orłowska-Kowalik

Nazwa jednostki realizującej przedmiot:
Katedra i Klinika Nefrologii

Kierownik Jednostki:
Prof. dr hab. Andrzej Książek

Miejsce przedmiotu w programie studiów:

115

Rok IV - Semestr VIII

Liczba godzin: 60

wykładów : 5

ć

wiczeń : 55

Cel nauczania przedmiotu:
Poznanie przyczyn i patogenezy chorób nerek. Leczenie chorób nerek. Ocena stanu
nawodnienia

pacjenta

nefrologicznego.

Zapoznanie

się

z

metodami

leczenia

nerkozastępczego. Problemy transplantacji nerek.

Zasadnicze treści przedmiotu:
1.

Przyczyny i objawy chorób nerek.

2.

Podstawy diagnostyki chorób nerek.

3.

Rodzaje leczenia nerkozastępczego.

4.

Sposób postępowania w stanach zagrożenia życia u pacjentów nefrologicznych.

5.

Prowadzenie bilansu płynów, ocena stanu nawodnienia pacjenta nefrologicznego.

Forma zaliczenia:
Zaliczenie ustne bez oceny.

Piśmiennictwo obowiązkowe:
Książek A., Rutkowski B. „Nefrologia”, Wyd. Czelej, Lublin
Orłowski T. „Choroby nerek”, PZWL, Warszawa
Kokot F. „Choroby wewnętrzne”, PZWL, Warszawa
Wojtczak A. „Choroby wewnętrzne”, PZWL, Warszawa

Piśmiennictwo dodatkowe:
Rutkowski B. „Kłębuszkowe choroby nerek”, MAKMED, Gdańsk
Daugirdas J. „Podręcznik dializoterapii”, Wyd. Czelej
Hruby Z. „Nefrologia praktyczna”, PZWL, Warszawa

________________________________________________________

Nazwa przedmiotu: Neurochirurgia

Osoba odpowiedzialna za program nauczania przedmiotu:
Prof. dr hab. Tomasz Trojanowski

Jednostka odpowiedzialna za nauczanie przedmiotu:
Katedra i Klinika Neurochirurgii i Neurochirurgii Dziecięcej

Kierownik Jednostki:
Prof. dr hab. Tomasz Trojanowski

Liczba godzin: 30
wykładów: 10
ć

wiczeń: 20

Miejsce przedmiotu w programie studiów:
Rok VI - Semestr XI lub XII

116

Cel nauczania:
Zapoznanie studentów z podstawami neurochirurgii.

Zasadnicze treści przedmiotu:

1.

Neurotraumatologia - postępowanie chirurgiczne w urazach czaszkowo mózgowych

2.

Neuroonkologia - postępowanie chirurgiczne w nowotworach ośrodkowego i

obwodowego układu nerwowego, nowotworach czaszki i kręgosłupa.

3.

Choroby naczyń układu nerwowego - postępowanie chirurgiczne i inne metody terapii.

4.

Neurodiagnostyka - wykorzystanie badań obrazowych w diagnozowaniu schorzeń układu

nerwowego i schorzeń kręgosłupa

5.

Neuroortopedia - postępowanie chirurgiczne w schorzeniach kręgosłupa, rdzenia

kręgowego i korzeni rdzeniowych

Forma zaliczenia:
Przedmiot kończy się zaliczeniem bez oceny.

Piśmiennictwo obowiązkowe:
W. Maksymowicz „Neurochirurgia w zarysie”.
M. Schirmer „Neurochirurgia”

Piśmiennictwo dodatkowe:
M. Ząbek „Zarys neurochirurgii”

________________________________________________________

Nazwa przedmiotu: Neurologia

Osoba odpowiedzialna za nauczanie przedmiotu:
Prof. dr hab. Zbigniew Stelmasiak

Nazwa jednostki realizującej przedmiot:
Katedra i Klinika Neurologii
Kierownik Jednostki:
Prof. dr hab. Zbigniew Stelmasiak

Miejsce przedmiotu w programie studiów:
Rok IV - Semestr VIII
Rok V - Semestr IX

Liczba godzin:
Rok IV - 75
wykładów: 15

ć

wiczeń: 60

Rok V – 30

117

wykładów: 10

ć

wiczeń: 20

Cel nauczania przedmiotu:
Umiejętności praktyczne badania neurologicznego, określenie syndromu neurologicznego,
przedstawienie diagnostyki różnicowej, zaproponowanie badań diagnostycznych oraz
wiadomości teoretyczne dotyczące patogenezy, obrazu klinicznego oraz leczenia chorób
układu nerwowego.
Po zakończeniu zajęć z przedmiotu student powinien rozumieć metody myślenia klinicznego,
na podstawie oceny symptomów, syndromów i przyczyn chorób dla prawidłowej diagnostyki
oraz poprawnych decyzji w sprawie leczenia chorób systemu nerwowego.

Zasadnicze treści przedmiotu:
Pytania egzaminacyjne.

Sposób sprawdzania czy cel nauczania został osiągnięty:
Zaliczenia cząstkowe i zaliczenie końcowe ćwiczeń (praktyczne i teoretyczne).

Wymagania:

Obecność na ćwiczeniach jest obowiązkowa. Studenci mają obowiązek zapoznawać się z
historią chorób, metodami badania systemu nerwowego, brać czynny udział w dyskusjach
oraz analizie historii przypadków.

Kryteria ostatecznego zaliczenia przedmiotu:
Egzamin praktyczny oraz zaliczenia cząstkowe z asystentami.
Egzamin końcowy w formie testu.

Egzamin praktyczny:
Asystenci prowadzący grupę studencką przeprowadzają egzamin praktyczny dopuszczający
do egzaminu teoretycznego.

Forma zaliczenia:
Egzamin.

Piśmiennictwo obowiązkowe:
Jakimowicz W. „Neurologia kliniczna”.
Prusiński A. „Podstawy neurologii klinicznej”.
Mazur R. „Podstawy kliniczne neurologii”.

Nazwa przedmiotu: Okulistyka

Osoba odpowiedzialna za nauczanie przedmiotu:
Dr hab. Tomasz Żarnowski (p.o. Kierownika Katedry i I Kliniki Okulistyki)
Dr n. med. Wojciech Kątski (p.o. Kierownika II Kliniki Okulistyki)

Nazwa jednostki realizującej przedmiot:
Katedra Okulistyki: a) I Klinika Okulistyki, b) II Klinika Okulistyki

Kierownik Jednostki:

118

Dr hab. Tomasz Żarnowski p.o. Kierownika Katedry Okulistyki i I Kliniki Okulistyki
Dr n. med. Wojciech Kątski p.o. Kierownika II Kliniki Okulistyki

Miejsce przedmiotu w programie studiów:
Rok VI - Semestr XII

Liczba godzin: 60
wykładów : 15

ć

wiczeń : 45

Cel nauczania przedmiotu:
Nauka podstaw anatomii i fizjologii narządu wzroku, badanie okulistyczne (ostrość wzroku,
wziernikowanie dna oka, reakcje źrenic, ruchomość gałek ocznych, podstawy badania
przedniego odcinka, konfrontacyjna metoda badania pola widzenia), technika zapuszczania
kropli okulistycznych, rozpoznawanie podstawowych schorzeń doprowadzających do nagłej i
przewlekłej

utraty

widzenia,

manifestacja

okulistyczna

schorzeń

systemowych,

rozpoznawanie niedowidzenia i zeza u dzieci, neurookulistyka, lokalizacja uszkodzeń drogi
wzrokowej, tarcza zastoinowa, rozpoznawanie podstawowych następstw urazów narządu
wzroku, odwijanie powiek, usuwanie ciał obcych spod powieki i rogówki, łagodne i groźne
przyczyny „czerwonego oka” – informacja kiedy kierować do okulisty.

Zasadnicze treści przedmiotu:

Ć

WICZENIA I SEMINARIA:

Seminarium 1. Ostrość wzroku - do dali i do bliży, pojęcie refrakcji i akomodacji. Teorie
widzenia barw. Nieprawidłowości rozpoznawania barw i metody ich diagnozowania.
Oko niemiarowe - podział. Krótkowzroczność. Nadwzroczność. Astygmatyzm - niezborność.
Starczowzroczność. Anizometropia i anizeikonia. Bezsoczewkowość.
Obiektywne metody badania refrakcji. Skiaskopia (klasyczna i szczelinowa). Refraktometr
Hartingera i keratometr Javala.
Ćwiczenia 1. Badanie ostrości wzroku do bliży i dali - tablice Snellena. Zastosowanie
korekcj i okularowej. Prezentacja obiektywnych metod badania refrakcji. Metody detekcji
zaburzeń widzenia barw (tablice Ishihary, anomaloskop Nagela, lampa Wilczka).
Seminarium

2.

Metody

wziernikowania:

bezpośrednie

i

pośrednie.

Badanie

stereofundoskopem i soczewką Volka. Ocena prawidłowego dna oka i ciała szklistego.
Ćwiczenia 2. Wziernikowanie przy użyciu wziernika bezpośredniego - opanowanie techniki.
Prezentacja innych metod wziernikowania.
Seminarium 3. Choroby naczyniówki siatkówki i ciała szklistego. Manifestacja oczna
schorzeń ogólnoustrojowych. (cukrzyca, nadciśnienie, choroby krwi). Znaczenie konsultacji
okulistycznych w schorzeniach innych narządów.
Ćwiczenia 3. Badanie chorych ze zmianami w siatkówce i ciele szklistym.
Seminarium 4. Aparat ochronny oka (powieki, drogi łzowe), oczodół - schorzenia.
Onkologia okulistyczna.
Ćwiczenia 4. Omówienie podstawowych leków stosowanych w okulistyce z uwzględnieniem
różnorodności form recepturowych. Pokaz aplikowania kropli i maści. Odwracanie powiek.
Ocena filmu łzowego, badanie drożności dróg łzowych. Egzoftalmometria.
Seminarium 5. Przedni odcinek oka - rogówka, twardówka, tęczówka, soczewka -
schorzenia. Film video: operacje okulistyczne przedniego odcinka gałki ocznej (wycięcie
skrzydlika, usunięcie zaćmy ze wszczepem, przeszczep rogówki).
Ćwiczenia 5. Badanie w lampie szczelinowej. Demonstracje chorych ze zmianami

119

rogówkowymi, stanami zapalnymi przedniej części naczyniówki oraz zaćmą.
Seminarium 6. Jaskra - wytwarzanie i odpływ cieczy wodnistej. Budowa kąta przesączania -
gonioskopia. Klasyfikacja jaskry. Rozpoznawanie, objawy, leczenie jaskry. Tonometria -
zasada i rodzaje tonometrii.
Ćwiczenia 6. Pomiary ciśnienia wewnątrzgałkowego - rodzaje. Ocena wyglądu tarczy n. II u
chorych z jaskrą.
Seminarium 7. Objawy oczne w chorobach neurologicznych. Badania: ostrość wzroku,
reakcja źrenic na światło, ocena tarczy n.II, pole widzenia, ruchomość gałek ocznych.
Omówienie znaczenia poszczególnych nieprawidłowości w w/w badaniach. Pole widzenia
(perymetria) - zasady badania, rodzaje, interpretacja wyników. Różnicowanie między
ocznymi a neurologicznymi przyczynami nieprawidłowości.
Ćwiczenia 7. Badanie ruchomości gałek ocznych, reakcji źrenic na światło, odruchu na
zbieżność i akomodację. Ocena wyglądu tarczy n.lI. Wykonywanie pola widzenia.
Seminarium 8. "Czerwone oko" - przekrwienie widocznych naczyń spojówki,
nadtwardówki, twardówki. Przyczyny tego stanu w obrębie: spojówki, rogówki,
nadtwardówki, tęczówki i ciała rzęskowego. Jaskra i choroby przydatków ocznych jako
przyczyny "czerwonego oka". Omówienie ciężkości stanu przy każdej z przyczyn i
postępowanie przez lekarza ogólnego.
Ćwiczenia 8. Demonstracje chorych z "czerwonym okiem".
Seminarium 9. Problemy okulistyki pediatrycznej. Anomalie rozwojowe. Pojęcie zeza, jego
przyczyny, rodzaje, wczesna diagnostyka i zasady leczenia. Badanie refrakcji u dzieci.
Pojęcie amblyopii i jej przyczyny, leczenie. Cechy charakterystyczne innych schorzeń
okulistycznych u dzieci (zaćma, jaskra, nowotwory, zapalenia). Leukokoria.
Ćwiczenia 9. Zapoznanie się z aparaturą do ćwiczeń ortoptycznych i wskazaniami do ich
zastosowania. Demonstracje chorych z zezem.
Seminarium 10. Urazy gałki ocznej i narządów dodatkowych oka (chemiczne,
mechaniczne). Zasady udzielania pierwszej pomocy w urazach narządu wzroku. Zator t.
ś

rodkowej siatkówki jako nieurazowy stan nagły.

Ćwiczenia 10. Demonstracje chorych po urazach. Pokaz płukania worka spojówkowego.
Sprawdzenie umiejętności odwracania powiek.

Sposób sprawdzania czy cel nauczania został osiągnięty:
Zajęcia seminaryjne oraz egzamin testowy.

Kryteria ostatecznego zaliczenia przedmiotu:
Odpowiednia frekwencja na zajęciach oraz zdanie egzaminu testowego.

Forma zaliczenia:
Egzamin.

Piśmiennictwo obowiązkowe:
Niżankowska M. H. „Podstawy okulistyki” - podręcznik dla studentów i lekarzy.

Piśmiennictwo dodatkowe:
Kanski J. J. „Okulistyka kliniczna”.

__________________________________________________________________________

Nazwa przedmiotu : Onkologia

120

Osoba odpowiedzialna za nauczanie przedmiotu:
Prof. dr hab. Maria Mazurkiewicz

Nazwa jednostki realizującej przedmiot:
1.

Katedra i Zakład Onkologii:

a) Klinika Chirurgii Onkologicznej
b) II Oddział Radioterapii z Pododdziałem Chemioterapii

Kierownik Jednostki:
1.

Prof. dr hab. Maria Mazurkiewicz

a) Prof. dr hab. Wojciech Polkowski, b) prof. dr hab. Maria Mazurkiewicz

Miejsce przedmiotu w programie studiów:
Rok VI - Semestr XI lub XII

Liczba godzin: 60

wykładów : 15

ć

wiczeń : 45

Zasadnicze treści przedmiotu:

TEMATY WYKŁADÓW:
1.

Etiopatogeneza chorób nowotworowych

2.

Epidemiologia nowotworów złośliwych.

3.

Rola i miejsce radioterapii w leczeniu nowotworów złośliwych

4.

Współczesne metody i taktyka leczenia skojarzonego nowotworów złośliwych

5.

Diagnostyka chorób nowotworowych i wczesne objawy najczęściej występujących

nowotworów w Polsce.

6.

Nowotwory tytonio-zależne jako problem społeczny.

7.

Metody wczesnego rozpoznawania raka piersi. Skrining mammograficzny.

8.

Profilaktyka pierwotna i wtórna nowotworów złośliwych.

9.

Markery nowotworowe i ich rola w rozpoznawaniu i monitorowaniu przebiegu i wyników

leczenia nowotworów złośliwych.

10. Opieka paliatywna. Organizacja ruchu hospicyjnego w Polsce.

TEMATY ĆWICZEŃ:
1.

Wczesne objawy najczęstszych nowotworów złośliwych.

2.

Metody rozpoznawania i oceny zaawansowania nowotworów (TNM).

3.

Objawy charakterystyczne dla choroby nowotworowej. Podstawy badania fizykalnego

chorego na nowotwór.

4.

Metody i zasady leczenia nowotworów złośliwych.

5.

Podstawy opieki paliatywnej.

6.

Zasady leczenia bólu nowotworowego.

7.

Rola chirurgii w leczeniu nowotworów złośliwych.

8.

Czerniak złośliwy. Rozpoznawanie, leczenie.

9.

Nowotwory jelita grubego. Rozpoznawanie, leczenie.

10.

Podstawy radioterapii nowotworów złośliwych. Zasady planowania leczenia

napromienianiem.

11.

Odczyny popromienne. Zapobieganie, leczenie.

12.

Rak gruczołu piersiowego diagnostyka i leczenie operacyjne.

121

13.

Rak gruczołu piersiowego, czynniki ryzyka, leczenie systemowe. Zasady leczenia

skojarzonego.

14.

Rola radioterapii (tele- i brachyterapii) w leczeniu raka szyjki i trzonu macicy.

15.

Nowotwory jajnika i jądra, rozpoznawanie, leczenie.

Sposób sprawdzania czy cel nauczania został osiągnięty:
Indywidualna rozmowa z każdym studentem w trakcie zaliczenia.

Kryteria ostatecznego zaliczenia przedmiotu:
Zaliczenie zajęć z onkologii otrzymują studenci, którzy nie mają nieobecności na
ć

wiczeniach oraz wykażą się znajomością onkologii w zakresie obejmującym tematykę

ć

wiczeń i wykładów.

Forma zaliczenia:
Zaliczenie z oceną.

Piśmiennictwo obowiązkowe:
Kułakowski A., Skowrońska-Gardas A. „Onkologia”.

Piśmiennictwo dodatkowe:
„Podręcznik onkologii klinicznej”, tłum. pod red. J. Pawlęgi, Wyd. Przegląd Lekarski,
Kraków 2001

Nazwa przedmiotu: Otolaryngologia dziecięca

Osoba odpowiedzialna za program nauczania przedmiotu:
Prof. dr hab. Grażyna Mielnik-Niedzielska

Nazwa jednostki realizującej przedmiot:
Katedra i Klinika Otolaryngologii Dziecięcej, Foniatrii i Audiologii

Kierownik Jednostki:
Prof. dr hab. Grażyna Mielnik-Niedzielska

Miejsce przedmiotu w programie studiów:
Rok V - Semestr X

Liczba godzin: 20
ć

wiczeń: 20

Cel nauczania przedmiotu:
Podstawowym celem nauczania tego przedmiotu jest przekazanie studentom wiedzy na temat
otolaryngologii wieku rozwojowego. Specyfiką tego okresu życia jest częste występowanie
chorób infekcyjnych górnych dróg oddechowych, patologia układu limfatycznego i jego
następstwa oraz występowanie wad wrodzonych głowy i szyi jak również w obrębie
narządów zmysłu. Wczesne rozpoznawanie niedosłuchu pozwala na jego protezowanie i
umożliwia odbiór dźwięków niezbędnych dla prawidłowego rozwoju mowy.

122

Zasadnicze treści przedmiotu:
I. Choroby gardła i migdałków

1.

Anatomia, fizjologia gardła i pierścień limfatyczny Weldeyera. Zapalenie błony

ś

luzowej nosa.

2.

Zapalenie migdałków w przebiegu chorób zakaźnych i chorób krwi.

3.

Zapalenie głębokie jamy ustnej i gardła (ropnie dna jamy ustnej, gardła)

4.

Zmiany przerostowe tkanki limfatycznej gardła, objawy, postępowanie lecznicze,

powikłania.

II. Zapalenie nosa i zatok przynosowych

1.

Anatomia i fizjologia nosa

2.

Rozwój nosa, zatok przynosowych i ich znaczenie

3.

Zapalenie zatok przynosowych u niemowlat i dzieci

4.

Powikłania zatokopochodne, objawy, postępowanie terapeutyczne

5.

Zmiany alergiczne w obrębie górnych dróg oddechowych

III Narząd słuchu i równowagi

1.

Anatomia i fizjologia ucha: różnice anatomiczne w budowie ucha w wieku

dziecięcym w porównaniu z dorosłymi

2.

Ostre zapalenie ucha środkowego

3.

Wysiękowe i przewlekłe zapalenie ucha

4.

Podstawy pedoaudiologii – badania przesiewowe słuchu

IV. Zapalenie krtani

1.

Różnice anatomiczne krtani dziecięcej

2.

Zapalenie krtani nieżytowe

3.

Zapalenie podgłośniowe

4.

Zapalenie nadgłośniowe

5.

Nowotwory krtani (brodawczaki)

6.

Zaburzenia czynnościowe głosu

7.

Intubacje i tracheotomie

V. Stany niewydolności oddechowej

1. Ciała obce w drogach oddechowych i pokarmowych
2. Bronchoskopia, bronchografia, ezofagoskopia

VI. Wady wrodzone w obrębie narządów ORL

1.

Wady wrodzone twarzoczaszki

2.

Wady wrodzone w obrębie szyi.

Sposób sprawdzania czy cel nauczania został osiągnięty:
Rozmowa podsumowująca na zakończenie ćwiczeń, rozmowa na temat przetłumaczonego
artykułu.

Kryteria ostatecznego zaliczenia przedmiotu:
Czynne uczestniczenie w ćwiczeniach, przygotowanie tłumaczenia artykułu z czasopisma
medycznego.

Forma zaliczenia:
Zaliczenie bez oceny.

Piśmiennictwo obowiązkowe:
Chmielik M.[red.] „Otolaryngologia dziecięca”. PZWL, Warszawa 2001
Hotaling Andrew, Stankiewicz J. „Otolaryngologia dziecięca”. Via Medica, Gdańsk 1999

123

Janczewski G., Osuch-Wójcikiewicz E. [red.] „Ostry dyżur. Otolaryngologia”. Alfa-Medica
Press, 2003
Dzierżanowska D.[red.] „Zakażenia w otolaryngologii”. Alfa-Medica Press 2002
Janczewski G. [red.] „Otolaryngologia praktyczna”. Via Medica, 2005
Gryczyńska D.[red.] „Otolaryngologia dziecięca.” Alfa-Medica Press, Bielsko Biała 2007
Chris Milford, Med. Rawlands. „Opieka łączona w otolaryngologii.” Via Medica, Gdańsk
2000

___________________________________________________________________________

Nazwa przedmiotu: Ortopedia dziecięca

Osoba odpowiedzialna za nauczanie przedmiotu:
Prof. dr hab. Tomasz Karski, Prof. dr hab. Andrzej Gregosiewicz,
dr hab. Grzegorz Kandzierski prof. nadzw.

Nazwa jednostki realizującej przedmiot:
1.

Katedra Ortopedii Dziecięcej: Klinika Ortopedii i Rehabilitacji Dziecięcej

2.

Klinika Ortopedii Dziecięcej

Kierownik Jednostki:
1.

Prof. dr hab. Tomasz Karski

2.

Prof. dr hab. Andrzej Gregosiewicz

Miejsce przedmiotu w programie studiów:
Rok IV – Semestr VII i VIII

Liczba godzin: 45

wykładów: 15

ć

wiczeń: 30

Cel nauczania przedmiotu:
Nauczenie sposobu badania narządu ruchu u dzieci, diagnostyki wad wrodzonych, chorób
narządu ruchu, zapoznanie z zasadami leczenia bezoperacyjnego i operacyjnego dzieci z
chorobami narządu ruchu, omówienie zasad profilaktyki

Zasadnicze treści przedmiotu:

TEMATY WYKŁADÓW:
1.

Rys historyczny ortopedii z uwzględnieniem ortopedii dziecięcej (Ireneusz Wierzejewski,

Konrad Biesalski, Wiktor Dega, Adam Gruca). Ortopedia w Europie i w Polsce.
Społeczne zadania ortopedii. Zakres zagadnienia. Pole działania ortopedii. Typowe
przykłady wad, zniekształceń i chorób w ortopedii dziecięcej. Jednostki chorobowe o
znaczeniu historycznym: gruźlica, choroba Heinego-Medina.

2.

Odrębności wzrostowo-rozwojowe narządu ruchu u dzieci. Badanie narządu ruchu u

dzieci. Długości, obwody, zakres ruchów, nazewnictwo w diagnostyce ortopedycznej i
terapii. Oś kończyn, ruchomość stawów, przykurcze, sposób chodzenia fizjologiczny i
patologiczny. Dysfunkcje neurogenne narządów ruchu.

3.

Wrodzone zwichnięcie stawów biodrowych u dzieci jako problem leczniczy i społeczny.

Epidemiologia. Typy etiologiczne wady (dysplazja w zespole przykurczów, dysplazja
bioder wiotkich), badanie kliniczne, usg, rtg. Wczesne rozpoznawanie i leczenie

124

wrodzonej dysplazji, podwichnięcia i zwichnięcia stawów biodrowych. Diagnostyka
kliniczna, ultrasonograficzna i radiologiczna. Różnicowanie zwichnięć o innej etiologii
(zwichnięcia porażenne, pozapalne, urazowe).

4.

Granice i możliwości leczenia bezoperacyjnego wrodzonej dysplazji biodra. Wskazania

do leczenia operacyjnego wrodzonego zwichnięcia biodra. Badanie dzieci starszych.
Różnicowanie. Martwica głowy kości udowej w dysplazji. Biodro szpotawe jako
następstwo martwicy głowy kości udowej. Profilaktyka wrodzonego zwichnięcia stawów
biodrowych, wczesna, okołoporodowa, w okresie noworodkowym i niemowlęcym.
Uświadamianie społeczeństwa i współpraca interdyscyplinarna ortopedów, neonatologów
i pediatrów. Ważne zadania fizjologicznej pielęgnacji niemowląt.

5.

Wrodzona stopa końsko-szpotawa. Etiopatogeneza i patomorfologia wady. Ocena

kliniczna i radiologiczna - kąty Kite'a. Wczesne leczenie redresyjne. Udział rodziców w
leczeniu. Informacje o leczeniu operacyjnym.

6.

Różnicowanie zniekształceń stóp u dzieci i sposoby leczenia. Wrodzona stopa płasko-

koślawa, stopy piętowe, koślawe, statyczne i inne. Wtórne deformacje stóp w poronnych
postaciach m.p.dz. Wady wrodzone kręgosłupa. Kręcz szyi. Etiopatogeneza, objawy,
leczenie. Skuteczność leczenia torsyjno-ułożeniowego. Choroba Sprengla, zespół Klippel-
Feila, kręcz szyi neurogenny, zapalny. Diagnostyka u noworodków, niemowląt i dzieci
starszych. Spondyloliza i spondylolisteza u dzieci.

7.

Boczne skrzywienie kręgosłupa (skoliozy), wrodzone, porażenne i tzw. idiopatyczne.

Proste testy do wykrywania skolioz tzw. idiopatycznych. Nowe poglądy co do etiologii
tzw. skolioz idiopatycznych. Zespół przykurczów - związek ze skoliozami tzw.
idiopatycznymi. Nowe zasady usprawniania, profilaktyka skolioz i wad postawy.

8.

Niedowłady wiotkie i spastyczne w obrębie narządów ruchu u dzieci. Dysfunkcje i

przykurcze w mózgowym porażeniu dziecięcym. Rozwój wady. Postacie kliniczne,
wczesne wykrywanie spastyczności i przykurczów. Objaw Holta i Elye. Badanie
przykurczów wg Reimersa. Powikłania leczenia tzw. metodami stymulacji centralnej.
Sposoby

leczenia

rehabilitacyjnego

i

aparatowego.

Metoda

RAO.

Młodzieńcze złuszczenie głowy kości udowej. Etiopatogeneza, różnicowanie i leczenie.
Objawy, obraz kliniczny chorego ze złuszczeniem, jak rozpoznać, jak leczyć. Wrodzone
biodra szpotawe. Różnicowanie niezapalnych chorób biodra. Martwice aseptyczne kości u
dzieci i młodzieży.Choroby systemowe układu kostno-stawowego. Różnicowanie z
chorobami zapalnymi. Wyjaśnienie etiopatogenezy chorób Osgood-Schlattera, Hoglunda,
choroby Perthesa, Kienböcka, Köhlera I, Köhlera II, kliniczne i radiologiczne choroby
Perthesa. Powstawanie, leczenie.

9.

Zniekształcenia koślawe i szpotawe kończyn. Koślawość fizjologiczna i patologiczna

kolan. Rozpoznawanie, różnicowanie, leczenie. Profilaktyka i zasady leczenia
aparatowego. Stare i nowe zasady leczenia operacyjnego. Szpotawość goleni krzywicza,
choroba Blounta i pozapalna. Wyjaśnienie etiologii tzw. choroby Blounta. Leczenie
niemowląt, dzieci młodszych i starszych.

10.

A. Nowotwory kości i tkanek miękkich narządu ruchu. Zmiany guzopodobne kości,

objawy kliniczne i radiologiczne, różnicowanie.
B. Uszkodzenia urazowe kończyn górnych u dzieci ze szczególnym uwzględnieniem
uszkodzeń

ś

ródstawowych.

Okołoporodowe

uszkodzenia

splotu

ramiennego.

Pourazowe i inne uszkodzenia nerwów obwodowych.

11.

Zaopatrzenie ortopedyczne i rehabilitacyjne narządów ruchu u dzieci. Ogólne zasady

usprawniania, typy ortez i protez, gorsety. Podsumowanie wiedzy z zakresu ortopedii
dziecięcej

ze

szczególnym

uwzględnieniem

nowych

rozwiązań

w

leczeniu

bezoperacyjnym i operacyjnym.

125

12.

Zastosowanie osteogenezy dystrakcyjnej w leczeniu wad wrodzonych i schorzeń

nabytych narządu ruchu u dzieci (skrócenie i wady wrodzone kończyn górnych i dolnych,
stawy rzekome wrodzone i nabyte). Aparaty Ilizarowa, klamrowe. Przykłady kliniczne.

13.

Wady wrodzone rąk i kończyn górnych . Nazewnictwo, typ wad. Leczenie bezoperacyjne

i operacyjne. Pozapalne, tzw. patologiczne zwichnięcie biodra. Przyczyny, obraz
kliniczny w okresie noworodkowym, niemowlęcym. Leczenie. Następstwa. Skutki
ropnego zapalenia innych stawów. Rozpoznawanie, leczenie (drenaż przepływowy).
Naprawy rekonstrukcyjne.

14.

Rzadkie schorzenia narządów ruchu. Trudności diagnostyczne, leczenie. Przykłady

kliniczne: wrodzona łamliwość kości, płetwiaste przykurcze kolan, dysplazja
obojczykowo – czaszkowa, neurofibromatoza, artrogrypoza. Trudności diagnostyczne w
ortopedii dziecięcej. Postęp w diagnostyce i metodach leczenia narządów ruchu u dzieci.

TEMATY ĆWICZEŃ:

1.

Technika badania ortopedycznego u dzieci (kończyna górna, dolna, kręgosłup).

Wywiad, oglądanie, ocena zmian morfologicznych. Badania dotykiem, wrażliwość
tkanek, blizny wewnętrzne, zmiany konturów, ocena bólu.

2.

Pomiary zakresu ruchów stawów. Wykrywanie przykurczów. Długości kończyn-

bezwzględne, względne i czynnościowe. Test wykrywania przykurczu abdukcyjnego
bioder w skoliozach, objaw Babińskiego, Lasegue'a, Kerniga, Oppenheima, Czedoka.

3.

Technika badania funkcjonalnego- określenie zakresu ruchów w stawach kończyn i

kręgosłupa. Anatomia układu kostno-stawowo-mięśniowego. Anatomiczne i
biomechaniczne odrębności mięśni i stawów u dzieci. Nazewnictwo ortopedyczne:
kontraktura, ankyloza itd.

4.

Badania sprawności mięśni, zasady testowania kończyn górnych i dolnych wg Lovetta

(ocena niedowładów wiotkich). Ocena sprawności statycznych i kinetycznych
narządów ruchu. Objaw Trendelenburga i Duchenne'a, objaw Barlowa, Ortolaniego,
test wg Thoma/Stahellego, test Elye.

5.

Ocena mechanizmu chodu. Chód fizjologiczny i patologiczny. Interpretacja zdjęć

rentgenowskich układu kostno-stawowego wieku rozwojowego. Zasady leczenia
chorego ortopedycznego: redresje, wyciągi, opatrunki gipsowe, szyny i opatrunki
ustalające. Aparaty ortopedyczne.

6.

Biodro – „locus minoris resistentiae” człowieka. Wady biodra. Wrodzone zwichnięcie

stawów biodrowych. Badania i rozpoznawanie wady u noworodków i niemowląt.
Wykrywanie niestabilności (objaw Barlowa, objaw Ortolaniego). Dysplazja w zespole
przykurczów, dysplazja bioder wiotkich.

7.

Ultrasonografia w profilaktyce dysplazji bioder. Interpretacja objawów

radiologicznych. Różnice w obrazie klinicznym i rentgenowskim dysplazji,
podwichnięcia i zwichnięcia. Sposób badania noworodka i niemowlęcia.

8.

Metody profilaktyki i leczenia wrodzonej dysplazji biodra. Profilaktyka

okołoporodowa
i poporodowa zwichnięcia. Sposoby repozycji zwichnięcia, profilaktyka zaburzeń
odżywczych. Unaczynienie głowy kości udowej, martwica głowy kości udowej.

9.

Omówienie właściwej pielęgnacji dziecka i zasad stosowania zaopatrzenia

ortopedycznego. Pieluchy odwodzące (baby chic), majteczki Weickerta, szelki
Pavlika, majtki Grafa, pieluszka Frejki, rozwórka Koszli, aparat odwodzący Jordana-
Hohmanna, klin odwodzący, gipsowe opatrunki odwodzące. Błędy i powikłania w
leczeniu dysplazji. Praktyczne wskazówki pielęgnacji noworodków i niemowląt.

126

10.

Wrodzone zwichnięcie stawów biodrowych u starszych niemowląt i małych dzieci.

Zasady leczenia wyciągowego over-head. Rozpoznawanie utrwalonej wady
(zwichnięcia, podwichnięcia z przykurczem adduktorów), objawy kliniczne i
radiologiczne wady u dzieci od 2-go roku życia. Sposoby repozycji bezoperacyjnej i
operacyjnej. Zaopatrzenie gipsowe i aparatowe. Trudności i powikłania leczenia.
Ocena radiologiczna biodra zwichniętego - interpretacja linii bi-ypsylon, linii
Ombredannea, Puttiego, Menarda-Shentona, kątów Hilgenreinera, szyjkowo-
trzonowego (CCD) i antetorsji (AT). Wartość badań sonograficznych biodra
niemowlęcego.

11.

Wrodzone zwichnięcie stawów biodrowych u dzieci powyżej 2-go roku życia.

Przyczyny opóźnień i zaniedbań. Objawy kliniczne i radiologiczne. Wskazania do
leczenia operacyjnego. Informacja o metodach operacyjnych i przegląd radiogramów
dzieci operowanych. Społeczne i ekonomiczne skutki opóźnień rozpoznania wady.
Nieprawidłowości leczenia z winy lekarzy, rodziców, znachorów. Sytuacja
epidemiologiczna pod koniec XX wieku w porównaniu do lat 50-tych i 60-tych.

12.

Wrodzona stopa końsko-szpotawa. Patomorfologia wady. Ocena kliniczna i

radiologiczna. Kąty Kite'a. Wczesne leczenie redresyjno-gipsowe. Aparatowanie.
Wskazania do leczenia bezoperacyjnego i operacyjnego. Powikłania leczenia. Stopa
płasko-koślawa statyczna oraz wskutek skrócenia Achillesa. Przewężenie
amniotyczne - operacja wg Ombredannea.

13.

Wrodzone amputacje części i całej stopy oraz kończyn dolnych. Nierówność kończyn

dolnych. Sposoby wyrównania.

14.

Wady wrodzone kończyny górnej: wady in plus, wady in minus- ubytki,

nadliczbowość, synadaktylia prosta, złożona, przerosty, rozszczepy, braki - amelia,
fokomelia, peromelia, ectromelia.

15.

Skrzywienia kręgosłupa i wady wrodzone klatki piersiowej. Skrzywienia wrodzone

(analiza radiogramów). Leczenie skolioz tzw. niemowlęcych, w zespole przykurczów
w wieku przedszkolnym i szkolnym jako forma leczenia stosowana i historyczna.
Gipsy i łóżeczka redresyje. Gimnastyka, gorsety gipsowe, wyciągi, gorsety
ortopedyczne.

16.

Skoliozy tzw. idiopatyczne. Etiologia, przebieg kliniczny skoliozy i rokowanie,

odniesienie do dawnych podziałów na typy i charakter wady. Dwie grupy
etiopatogenetyczne deformacji kręgosłupa. Zespół przykurczów wg prof. Hansa Mau
jako podstawa do wyjaśnienia etiologii skolioz tzw. idiopatycznych. Badania skolioz
w pozycji leżącej, stojącej, przy pochyleniu, wykrywanie przykurczów. Nowe
koncepcje usprawniania, zasady profilaktyki. Wpływ wad miednicy na rozwój
kręgosłupa. Badania radiologiczne, pomiary katów skrzywienia.

17.

Młodzieńcza kifoza (choroba Scheuermanna). Wady postawy: postawa habitualna,

patologiczna. Metody wykrywania wad postawy. Profilaktyka wad postawy. Kręcz
szyi - różnicowanie, badanie, aktualne sposoby leczenia bezoperacyjnego. Leczenie
operacyjne.

18.

Mózgowe porażenie dziecięce. Postacie kliniczne. Wczesne wykrywanie

spastyczności i przykurczów (objaw Holta i Elye, badanie przykurczów wg
Reimersa). Postacie m.p.dz. - spastyczna z ataksją, z pląsawicą, z atetozą, postać
wiotka). Rokowanie w zależności od postaci choroby: mono-, di-, tri-, para-, tetra-,
hemiparezy. Wyłączne leczenie metodami: Vojta, Bobath, Peto, NDT.

19.

Metoda RAO (R-redresje, A-aparaty, O-operacje). Sposoby redresji i zapobiegania

przykurczom. Usprawnianie ruchowe. Wskazania do leczenia operacyjnego
Profilaktyka zniekształceń (łuski gipsowe, plastikowe, aparaty i obuwie
ortopedyczne).

127

20.

Młodzieńcze złuszczenie głowy kości udowej. Patomechanizm i typy złuszczeń.

Objawy kliniczne i radiologiczne (objaw Drehmana). Wskazania do leczenia
operacyjnego.

21.

Martwica aseptyczna głowy kości udowej (choroba Perthesa). Objawy kliniczne.

Okresy radiologiczne choroby. Leczenia kliniczne i ambulatoryjne. Aparatowanie.

22.

Entezopatie, choroba Osgood-Schlattera (mylnie traktowana jako martwica), ch.

Haglunda (mylnie traktowana jako martwica), ch. Köhlera I, ch. Köhlera II. Martwica
aseptyczna mięśni (przykurcz Volkmanna). Zespół Sudecka.

23.

Uszkodzenia urazowe nerwów obwodowych, nerwu pośrodkowego, nerwu

łokciowego, nerwu promieniowego.

24.

Spina bifida, niedowłady wiotkie u dzieci, uszkodzenia nerwów obwodowych

kończyn górnych i dolnych. Przykurcze, podwichnięcia i zwichnięcia.

25.

Przykłady deformacji porażennych kończyn dolnych i górnych. Okołoporodowe

uszkodzenie splotu ramiennego. Poprawne leczenie szyną OREMUS. Wadliwe tzw.
nowoczesne metody wczesnych ćwiczeń i elektrostymulacji jako przyczyna ciężkich
powikłań jatrogennych.

26.

Problemy ortopedyczne w hemofilii. Problemy kolana, stawu skokowo-goleniowego,

łokcia. Przykurcze. Leczenie poprzednie i obecne.

27.

Zniekształcenia osi kończyn. Różnicowanie zniekształceń goleni, szpotawość goleni

pokrzywicza, choroba Blounta (mylnie traktowana jako martwica). Okres dziecięcy i
młodzieńczy. Leczenie bezoperacyjne i wskazania do leczenia operacyjnego.
Koślawość kolan fizjologiczna i patologiczna.

28.

Zniekształcenia pourazowe narządów ruchu, Odmienność uszkodzeń stawu

łokciowego u dzieci.

29.

Zmiany guzopodobne, diagnostyka różnicowa i sposoby leczenia. Nowotwory kości

niezłośliwe i złośliwe. Torbiel samotna. Ziarniniak kwasochłonny, dysplazja fibrosa,
defectus fibrosus, osteoid osteoma i inne zmiany włókniste oraz chrzęstne. Informacja
o leczeniu sanatoryjnym w Ośrodkach Kliniki w Krasnobrodzie (od 1977) i
Rymanowie Zdroju (od 1995).

30.

Zajęcia w Zakładach Ortopedycznych ul. Chodźki 6. Obserwacja pracy w

Warsztatach Ortopedycznych - wykonywania zaopatrzenia aparatowego. Zaopatrzenie
ortopedyczne u dzieci: ortezy, protezy, gorsety, wkładki ortopedyczne, obuwie
ortopedyczne (zajęcia prowadzą asystenci Katedry Ortopedii Dziecięcej AM godz.
10.30 – 12.00).

Sposób sprawdzania czy cel nauczania został osiągnięty:
Okresowe pytanie studentów, czynne ich uczestniczenie w ćwiczeniach.

Kryteria ostatecznego zaliczenia przedmiotu:
Aktualnie sprawdzenie wiedzy z przedmiotu podczas zaliczenia ustnego.

Forma zaliczenia:
Zaliczenie ustne bez oceny.

Piśmiennictwo obowiązkowe:
Pizzutillo P., Gregosiewicz A. „Ortopedia dziecięca”.
Piątkowski S. [red.] „Ortopedia traumatologia i rehabilitacja narządów ruchu”.
Dega W. [red.] „Ortopedia i rehabilitacja”.
Dega W., Milanowska K. [red.] „Rehabilitacja”.
Ż

uk T., Dziak A., Gusta A. [red.] „Podstawy ortopedii”.

128

Wośko I. [red.] „Profilaktyka wrodzonej dysplazji stawów biodrowych u dzieci”. Materiały I
Sympozjum Sekcji Ortopedii Dziecięcej.
Karski T. „Skoliozy tzw. idiopatyczne – etiologia, rozpoznawanie zagrożeń, nowe leczenie
rehabilitacyjne, profilaktyka”.

Piśmiennictwo dodatkowe:
1.

„Rehabilitacja” pod redakcją Prof. W. Degi i Prof. K. Milanowskiej

2.

"Profilaktyka wrodzonej dysplazji stawów biodrowych u dzieci" pod redakcją Prof. I.

Wośko (Materiały I Sympozjum Sekcji Ortopedii Dziecięcej)

3.

“Skoliozy tzw. idiopatyczne – etiologia, rozpoznawanie zagrożeń, nowe leczenie

rehabilitacyjne, profilaktyka. The etiology of the so-called idiopathic scoliosis. The new
rehabilitation treatment. Prophylaxis. Kontrakture in der Atiologie des sogenannten
“idiopathischen Skoliosen”. Prinzipien der neuen Ubungstherapie.

4.

Moglichkeiten der Prophylaxe”, FOLIUM, Lublin, 2003 autor Prof. Tomasz Karski

5.

„30 lat Katedry i Kliniki Ortopedii Dziecięcej AM w Lublinie”, FOLIUM, Lublin, 2000

pod redakcją Prof. Tomasza Karskiego

6.

„Wrodzona dysplazja stawu biodrowego, patomorfologia wady, leczenie operacyjne”,

FOLIUM, Lublin 1999, autor Prof. Tomasz Karski

___________________________________________________________________________

Nazwa przedmiotu: Ortopedia i traumatologia

Osoba odpowiedzialna za nauczanie przedmiotu:
Prof. dr hab. Tomasz Mazurkiewicz, Dr n. med. Jan Blacha

Nazwa jednostki realizującej przedmiot:
Katedra i Klinika Ortopedii i Traumatologii

Kierownik Jednostki:
Prof. dr hab. Tomasz Mazurkiewicz

Miejsce przedmiotu w programie studiów:
Rok V - Semestr IX i X

Liczba godzin: 45
wykładów : 10

ć

wiczeń : 35

Cel nauczania przedmiotu:
Zapoznanie studentów ze sposobami badania oraz objawami najczęstszych chorób i urazów
narządów

ruchu

oraz

zasadami

leczenia

bezoperacyjnego,

operacyjnego

oraz

usprawniającego.

Zasadnicze treści przedmiotu:

TEMATY WYKŁADÓW:
-

Badanie narządu ruchu

- Choroby i urazy biodra
- Choroby i urazy kolana
- Choroby i urazy stawu skokowego i stopy

129

- Zniekształcenia przodostopia
- Choroby i urazy barku
- Choroby i urazy łokcia
- Choroby i urazy nadgarstka i ręki
- Uszkodzenia urazowe i zespoły uciskowe nerwów obwodowych
- Osteoporoza, objawy kliniczne. Badanie densytometryczne, złamania kompresyjne trzonów
kręgów, złamania dalszej nasady kości promieniowej, złamania szyjki i przezkrętarzowe
kości udowej.
- Złamania trzonów kości długich
- Zniekształcenia kręgosłupa
- Urazy kręgosłupa i rdzenia kręgowego
- Zapalenia kości i stawów. Nowotwory kości i tkanek miękkich
- Zasady usprawniania

TEMATY ĆWICZEŃ:

ORTOPEDIA

- Zasady badania układu ruchu i ćwiczenia praktyczne
- Choroba zwyrodnieniowa dużych stawów i kręgosłupa
- Złamania wskutek osteoporozy. Objawy, leczenie
- Nowotwory kości i tkanek miękkich. Objawy kliniczne, zasady postępowania i leczenia
-

Zapalenie swoiste i nieswoiste kości i stawów. Objawy kliniczne, leczenie

- Aspekty ortopedyczne RZS, ZZSK, tocznia, dny
- Choroby ręki; przykurcz Dupuytrena, zespół cieśni nadgarstka, palec trzaskający.
Objawy kliniczne, leczenie
- Zniekształcenia i niewydolność stóp osób dorosłych. Objawy i sposoby leczenia
- Choroby kręgosłupa. Skoliozy, choroba Scheuermanna, kręgoszczelina, kręgozmyk

TRAUMATOLOGIA

- Objawy kliniczne, sposoby leczenia złamań bliższej części kości udowej
- Leczenie złamań miednicy, złamań panewki, urazowych zwichnięć stawów biodrowych
- Radionegatywne uszkodzenia kolan – uszkodzenia łąkotek i więzadeł. Objawy kliniczne,
sposoby leczenia
- Złamania śródstawowe kolana, złamanie rzepki, przerwanie aparatu wyprostnego kolana
- Skręcenia, zwichnięcia, złamania kostek goleni. Objawy i zasady leczenia
- Urazowe uszkodzenia ścięgien i nerwów ręki. Objawy i zasady leczenia
- Złamanie bliższego końca kości ramiennej. Objawy i zasady leczenia. Złamanie trzonu,
kości ramiennej, porażenia nerwu promieniowego. Objawy i zasady leczenia
- Złamania śródstawowe łokcia, przykurcz Volkmanna, zespół rowka nerwu łokciowego,
złamania trzonów kości przedramienia. Objawy i zasady leczenia
- Złamania kości stępu, śródstopia i palców stopy. Objawy i zasady leczenia
- Złamania kręgosłupa. Uszkodzenia rdzenia i korzeni, objawy, powikłania, zasady leczenia
- Zamknięte i otwarte złamania trzonów kości długich. Zasady leczenia
- Sposoby unieruchomienia złamań i zwichnięć kończyn. Unieruchomienie zewnętrzne i
wewnętrzne

Wymagania
Celem nauczania jest uzyskanie przez studentów umiejętności badania klinicznego, oceny
zdjęć rentgenowskich oraz wyników innych badań dodatkowych (w tym komputerowej
osiowej tomografii, rezonansu magnetycznego, angiograficznych) w zakresie podstawowym
pod kątem patologii urazowej (zwichnięcia, złamania) i nieurazowej (guzy, zapalenia,
choroby układowe) narządów ruchu.

130

Obecność na ćwiczeniach jest obowiązkowa. Opuszczone ćwiczenia można zaliczyć z inną
grupą.

Sposób sprawdzania czy cel nauczania został osiągnięty:
Egzamin

Forma zaliczenia:
Egzamin

Piśmiennictwo obowiązkowe:
Piątkowski S. „Ortopedia, traumatologia i rehabilitacja narządów ruchu”.

Piśmiennictwo dodatkowe:
Dega W. „Ortopedia i Rehabilitacja”
Tylman D. „Traumatologia narządu ruchu”

Nazwa przedmiotu : Patofizjologia

Osoba odpowiedzialna za nauczanie przedmiotu:
Prof. dr hab. Stanisław Jerzy Czuczwar

Nazwa jednostki realizującej przedmiot:
Katedra i Zakład Patofizjologii

Kierownik Jednostki:
Prof. dr hab. Stanisław Jerzy Czuczwar

Miejsce przedmiotu w programie studiów:
Rok III - Semestr V i VI

Liczba godzin: 95

wykładów : 35

ć

wiczeń : 60

Cel nauczania przedmiotu:
Celem nauczania jest ułatwienie zrozumienia i kojarzenia zależności pomiędzy
poszczególnymi elementami mechanizmu rozwoju zmian chorobowych i charakterystycznych
objawów choroby, holistycznego pojmowania zjawisk patologicznych występujących w
medycynie , przez szczególne uwrażliwienie studentów na podstawowe procesy homeostazy
jako podstawowego warunku ” niezależnego” (Claude Bernard) bytu organizmu, co ułatwia
właściwe postępowanie medyczne. Środkiem do osiągnięcia celu jest naukowe wyjaśnienie i
zrozumienie przez studentów zasad funkcjonowania organizmu człowieka w chorobie, ze
szczególnym uwzględnieniem stanów zagrożenia życia.
Zajęcia mają stworzyć podstawy zrozumienia i kojarzenia zależności pomiędzy
poszczególnymi elementami rozwoju zmian chorobowych i charakterystycznymi objawami
choroby, wykształcenia u studentów umiejętności myślenia lekarskiego, prawidłowego
posługiwania się pojęciami realnymi, terminologią używaną w medycynie oraz zdolności
interpretowania zjawisk zachodzących w organizmie pacjenta. Przyszły lekarz dobrze
poznawszy mechanizmy integrujące ustroju oraz korelacje funkcji żywego organizmu łatwiej

131

dostrzeże związki przyczynowo-skutkowe miedzy pozornie odległymi objawami i będzie
mógł połączyć je w całość niekiedy skomplikowanego łańcucha patogenetycznego.

Zasadnicze treści przedmiotu:
Patofizjologia bada czynności ustroju w warunkach choroby analizując mechanizmy leżące u
podstaw rozwoju zmian chorobowych, jak również zmian z choroby wynikających.
Przedstawia chorobę jako zaburzenie prawidłowych funkcji ustrojowych, formułuje prawa
powstawania zmian chorobowych, jak również opisuje mechanizmy eliminacji tych zmian.
Jest dyscypliną nauki integrującą nauczanie przedkliniczne, stanowiąc pomost do
zrozumienia zjawisk, z którymi student będzie miał do czynienia w ramach zajęć z
przedmiotów klinicznych. Zasadnicze treści nauczania przedstawiamy w postaci załączonego
obowiązującego programu nauczania patofizjologii na Wydziale Lekarskim.

Sposób sprawdzania czy cel nauczania został osiągnięty:
Repetytoria i seminaria, na których sprawdzana jest efektywność nauczania i kreatywność
studiującego. Student powinien znać ogólne zasady powstawania zaburzeń chorobowych z
uwzględnieniem roli środowiska i samego ustroju, poznać przebieg najważniejszych
procesów patologicznych, rozumieć te procesy i swobodnie nimi operować przy opisywaniu
konkretnych zjawisk chorobowych. Student powinien wykazać się znajomością terminologii,
etiologii i patogenezy podstawowych procesów patologicznych zachodzących w organizmie
i umieć je odpowiednio interpretować. Znać podstawowe prawa i mechanizmy regulacyjne
ustroju, umieć dostrzegać związki przyczynowe między zjawiskami i łączyć je w całość
łańcucha patogenetycznego.

Kryteria ostatecznego zaliczenia przedmiotu:
Obecność i aktywny udział w zajęciach. Pozytywne oceny z zaliczeń w ciągu semestru.
Zdanie egzaminu końcowego.

Forma zaliczenia:
Egzamin

Piśmiennictwo obowiązkowe:
Maśliński S., Ryżewski J. „Patofizjologia”. PZWL, Warszawa 2002
Zahorska –Markiewicz B., Małecka E. „Patofizjologia kliniczna”, Volumed, Wrocław 2001
Guzek J. W. „Patofizjologia człowieka w zarysie”. PZWL, Warszawa 2003
„Patofizjologia chorób serca”, Urban&Partner, Wrocław 2003
Nowak J.Z, Zawilska J.B.[red.] „Receptory i mechanizm przekazywania sygnałów”. PWN
2004

Piśmiennictwo dodatkowe:
Czyżyk A. „Patofizjologia i klinika cukrzycy”. PWN 1997
Tatoń J. „Otyłość. Patofizjologia, diagnostyka, leczenie”. PZWL
Kozłowski S., Nazar K.[red.] „Wprowadzenie do fizjologii klinicznej”. PZWL 2002
Kokot F. „Choroby wewnętrzne”. PZWL 2002


___________________________________________________________________________

Nazwa przedmiotu: Patomorfologia

132

Osoba odpowiedzialna za nauczanie przedmiotu:
Prof. dr hab. Elżbieta Korobowicz

Nazwa jednostki realizującej przedmiot:
Katedra i Zakład Patomorfologii Klinicznej

Kierownik Jednostki:
Prof. dr hab. Elżbieta Korobowicz

Miejsce przedmiotu w programie studiów:
Rok III i IV - Semestr V, VI, VII

Liczba godzin całkowita:190

wykładów : 45

seminariów : 45

ć

wiczeń : 100

Cel nauczania przedmiotu:
1. Przekazanie studentom takiego zasobu wiedzy, która pozwoli na zrozumienie procesu
chorobowego, wytworzy nawyk prawidłowego myślenia diagnostycznego niezbędnego do
wykonywania praktyki zawodowej oraz do podyplomowego samokształcenia, zapoznanie z
nowoczesnymi metodami diagnostycznymi;
2. Przygotowanie studenta do rozpatrywania choroby w aspekcie:
a)

przyczyny /etiologii/

b)

mechanizmów rozwoju /patogenezy/

c)

zmian strukturalnych powstałych w komórkach i narządach /zmiany morfologiczne/

d)

zaburzeń czynnościowych wynikających ze zmian morfologicznych /objawy kliniczne i

rokowania/;
3. Zintegrowanie Patomorfologii z wiadomościami nabytymi w czasie realizacji dyscyplin
podstawowych i zdobywanymi w czasie dalszych studiów.

Zasadnicze treści przedmiotu:
Patomorfologia jako przedmiot nauczania dzieli się na dwa zasadnicze działy:

I.

Patomorfologię ogólną, która nawiązuje do anatomii prawidłowej, histologii i cytologii,

genetyki, fizjologii oraz biochemii. Na tych uprzednio nauczanych przedmiotach opiera
się proces nauczania i integracja zdobywanych wiadomości;

II.

Patomorfologię szczegółową kliniczną, która nawiązuje w swych treściach nauczania do

mikrobiologii, immunologii i radiologii, dając podstawy merytoryczne do zrozumienia
przedmiotów klinicznych i ich integracji z naukami podstawowymi.

Patologia ogólna:
1.

Metody i zasady diagnostyki patomorfologicznej

2.

Zmiany wsteczne

3.

Zaburzenia w krążeniu

4.

Zapalenia

5.

Zmiany rozplemowe nienowotworowe

6.

Nowotwory

Patologia szczegółowa:
1.

Patologia układu krążenia

133

2.

Patologia układu pokarmowego

3.

Patologia nerek i dróg moczowych

4.

Patologia gruczołów dokrewnych

5.

Patologia CUN

6.

Patologia układu oddechowego

7. Patologia narządów płciowych męskich
8.

Patologia narządów płciowych żeńskich

9.

Patologia skóry

10.

Patologia gruczołu piersiowego

11.

Patologia stawów i mięśni

12.

Patologia kości

13.

Patologia grasicy, węzłów chłonnych i szpiku kostnego

14.

Patologia pediatryczna

Egzamin praktyczny:
Na egzaminie praktycznym należy:
- rozpoznać 3 preparaty histopatologiczne;
- omówić je i napisać rozpoznanie po łacinie;
- odpowiedzieć na 3 pytania teoretyczne z zakresu podstawowych
wiadomości z patomorfologii;
- przedstawić dokumentację ćwiczeń histopatologicznych (zeszyt).

Sposób sprawdzania czy cel nauczania został osiągnięty:
W związku ze specyfiką przedmiotu zniesiony został egzamin pisemny, gdyż na egzaminie
ustnym mamy możliwość sprawdzenia przekazanych wiadomości, zrozumienia pracy
patologa i współpracy klinicysty z patologiem.

Kryteria ostatecznego zaliczenia przedmiotu:
Warunkiem zaliczenia zajęć jest obecność na wszystkich ćwiczeniach, uzyskanie pozytywnej
oceny ze wszystkich wymaganych zaliczeń (10) w wyznaczonych terminach. Zaliczenie
ć

wiczeń autopsyjnych.

Forma zaliczenia:
Egzamin

Piśmiennictwo obowiązkowe:
Stvens A., Lowe J. „Patologia”. Wyd. polskie E. Korobowicz [red.], Lublin 2004
Stachura J., Domagała W. „Patologia znaczy słowo o chorobie”. Wyd. I PAU Kraków 2003 –
I tom, 2004 – II tom
Kumar V., Cotran R., Robbins S.L.”Robbins Patologia”. Wyd. polskie pod red. W.T.
Olszewskiego

Piśmiennictwo dodatkowe:
Groniowski J., Kruś St.[red.] „Podstawy patomorfologii”. PZWL, wyd. I 1984 i wyd. II 1991
Parafiniuk W. „Patomorfologia. Podręcznik dla studentów i lekarzy”. PZWL, wyd. I 1999
Kurnatowski A. [red.] „Histopatologia ogólna” – przewodnik do ćwiczeń. PZWL wyd. III
1984
Groniowski J., Biczyskowa W. „Atlas patologii mikroskopowej”. PZWL 1973
Domagała W., Chosia M., Bedner E. „Tajemniczy świat chorych komórek człowieka”-
przewodnik do nauki histopatologii. PAM Szczecin, wyd. I 2000

134

Kruś St.[red.] „Patomorfologia kliniczna”. PZWL, wyd. I 1996
Kruś St. [red.] „Patomorfologia nerek”. PZWL, wyd. II 1986
Kruś St. [red.] „Patomorfologia wątroby”. PZWL, wyd. II 1986
Kruś St. [red.] „Patomorfologia serca”. PZWL, wyd. II 1990
Małdyk E. [red.] „Patomorfologia chorób tkanki łącznej”. PZWL 1981

Nazwa przedmiotu: Propedeutyka chorób dzieci

Osoba odpowiedzialna za nauczanie przedmiotu:
Dr hab. Wanda Furmaga-Jabłońska - prof. nadzw.

Nazwa jednostki realizującej przedmiot:

I Katedra Pediatrii w tym:
1.

Zakład Propedeutyki Pediatrii – 23 godziny ćwiczeń

Kierownik Jednostki:
Dr hab. Beata Kulik-Rechberger

2.

Klinika Patologii Noworodków, Niemowląt i Kardiologii – 47 godzin ćwiczeń, 15 godzin

wykładów
Kierownik Jednostki:
Dr hab. Wanda Furmaga-Jabłońska - prof. nadzw.

Miejsce przedmiotu w programie studiów:
Rok III - Semestr V i VI

Liczba godzin: 85
wykładów : 15

ć

wiczeń : 70

Cel nauczania przedmiotu:
- Umiejętność badania fizykalnego dzieci w różnych okresach rozwojowych
- Umiejętność prawidłowej oceny rozwoju fizycznego, psychomotorycznego i psychicznego
dziecka.
- Opanowanie wiadomości na temat budowy i funkcjonowania narządów i układów
organizmu dziecka w różnych okresach rozwoju.
- Umiejętność poprawnego zbierania wywiadu odnośnie czynników warunkujących rozwój
oraz wywiadu chorobowego.
- Zaznajomienie studentów z najczęściej obserwowanymi zaburzeniami rozwoju i chorobami
okresu dziecięcego ze szczególnym uwzględnieniem okresu noworodkowego i
niemowlęcego.
- Umiejętność komunikowania się z chorym i jego rodziną
- Umiejętność korzystania z podręczników i publikacji

Zasadnicze treści przedmiotu:

PROGRAM WYKŁADÓW:
1.

Wykład wprowadzający

135

- wyjaśnienie co to jest pediatria, propedeutyka pediatrii
- rys historyczny rozwoju pediatrii w Polsce
- organizacja ćwiczeń
2.

Biologiczne podstawy rozwoju dziecka. Czynniki genetyczne, paragenetyczne i

ś

rodowiskowe warunkujące rozwój

3.

Hormonalna regulacja rozwoju

4.

Rozwój wewnątrzmaciczny. Wpływ hormonów na rozwój płodu

5.

Czynniki teratogenne wpływające na rozwój zarodka i płodu

6.

Charakterystyka okresu noworodkowego

7.

Metody oceny rozwoju fizycznego.

8.

Wcześniactwo i hipotrofia wewnątrzmaciczna. Problemy adaptacyjne noworodka

9.

Charakterystyka okresu niemowlęcego, rozwój fizyczny i psychomotoryczny.

10.

Charakterystyka okresu wczesnodziecięcego i przedszkolnego.

11.

Charakterystyka okresu wczesnoszkolnego i pokwitania. Zagadnienie akceleracji rozwoju

12.

Okres młodzieńczy – charakterystyka

13.

Profilaktyka w pediatrii – szczepienia ochronne.

TEMATYKA ĆWICZEŃ - SEMESTR V (ZIMOWY)

1.

Seminaria i ćwiczenia z antropologii:

- metody kontroli rozwoju fizycznego
- pojęcie normy - norma jako biologiczny układ odniesienia
- metody indywidualnej oceny fizycznego rozwoju dziecka:
a) metoda siatek centylowych
b) siatki odchyleń standardowych
c) metoda morfograficzna
d) graficzna metoda oceny tempa i harmonijności rozwoju - siatki skorelowane
- pojęcie wieku rozwojowego
- opis podstawowych przyrządów antropometrycznych i technika dokonywania pomiarów

2.

Podział na okresy rozwojowe:

- okres prenatalny i postnatalny.
- Czynniki teratogenne wpływające na rozwój płodu.
- Charakterystyka okresu noworodkowego: noworodek donoszony: cechy morfologiczne,
odrębności fizjologiczne, wcześniactwo, dystrofia wewnątrzmaciczna.

3.

Charakterystyka pozostałych okresów rozwojowych - ich specyfika i odrębności.

- Okres niemowlęcy: rozwój psychiczny i fizyczny.
- Zagadnienie akceleracji.

4.

Historia choroby:

- Wywiad pediatryczny.
- Badanie fizykalne ze szczególnym uwzględnieniem oceny stanu ogólnego dziecka.
- Odrębności w badaniu fizykalnym niemowląt.

5.

Skóra i tkanka podskórna: odrębności anatomiczne i fizjologia, objawy odwodnienia.

- Układ kostno-stawowy i mięśniowy: różnice anatomiczno-czynnościowe, wiek kostny,
objawy krzywicy.

6.

Układ oddechowy: odrębności anatomiczne, fizjologia układu oddechowego i płuc.

7.

Układ krążenia: krążenie płodowe i zmiany w krążeniu płodowym po urodzeniu.

- Odrębności anatomiczno-fizjologiczne w układzie krążenia u niemowląt.

8.

Przewód pokarmowy: fizjologia procesów trawienia i wchłaniania u niemowląt.

- Odrębności anatomiczne i czynnościowe.

136

9.

Żywienie naturalne:

- Różnice w składzie mleka krowiego i kobiecego.
- Zasady karmienia piersią.
- Rozszerzanie diety niemowlęcia karmionego piersią.

10.

Żywienie sztuczne:

- Przeciwwskazania do karmienia piersią.
- Podstawowe mieszanki mleczne w żywieniu niemowląt.
- Rozszerzanie diety niemowlęcia karmionego sztucznie.

11.

Układ nerwowy: rozwój anatomiczny i czynnościowy.

- Badanie układu nerwowego u noworodków i niemowląt.

12.

Układ krwiotwórczy.

- Hematopoeza płodowa.
- Różnice w obrazie morfologicznym krwi w zależności od okresu rozwojowego dziecka.
- Układ odpornościowy i kalendarz szczepień.

13.

Fizjologia układu moczowego.

- Gospodarka wodno-elektrolitowa i kwasowo-zasadowa dziecka.

14.

Zaliczenie

TEMATYKA ĆWICZEŃ - SEMESTR VI (LETNI)

1.

Rozwój psychiczny dziecka i jego charakterystyka w poszczególnych okresach

rozwojowych.
Metody oceny rozwoju psychicznego - iloraz rozwojowy, iloraz inteligencji, testy
psychologiczne (Gesella, Brunet-Lezine’a, Termana-Merilla, Wechslera).

2.

Patologia okresu noworodkowego:

- zakażenia okołoporodowe (wewnątrzmaciczne - TORCH, posocznice okresu
noworodkowego)
- żółtaczki patologiczne okresu noworodkowego - przyczyny, diagnostyka różnicowa.

3.

Patologia CUN:

- wady CUN
- Wodogłowie
- Zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych i mózgu
- Drgawki

4.

Patologia układu oddechowego:

- wady układu oddechowego
- zapalenia płuc
- zapalenia oskrzeli
- dysplazja oskrzelowo-płucna, Mukowiscydoza
- ciała obce

5.

Patologia układu krążenia:

- wady wrodzone układu krążenia
- niewydolności mięśnia sercowego
- zapalenia mięśnia sercowego

6.

Anemie wieku niemowlęcego:

- postępowanie
- profilaktyka anemii
- konflikt serologiczny

7.

Patologia układu moczowego:

- wady układu moczowego
- zakażenia układu moczowego - postępowanie diagnostyczne i leczenie

137

8.

Biegunki ostre - patogeneza, objawy kliniczne, postępowanie diagnostyczne, leczenie.

Rodzaje odwodnienia, zaburzenia elektrolitowe i gosp. kwasowo-zasadowej

9.

Biegunki przewlekłe, zespoły złego wchłaniania i trawienia

- pierwotne zzw (celiakia, mukowisc.)
- wtórne zzw
Patogeneza, postępowanie diagnostyczne i leczenie

10.

Zaliczenie

Egzamin praktyczny:
Umiejętności praktyczne studentów sprawdzane są w formie zaliczenia (po każdym
semestrze). Student ma wykazać się umiejętnością zebrania wywiadu i zbadania pacjenta.

Sposób sprawdzania czy cel nauczania został osiągnięty:
Na podstawie wyniku zaliczenia części praktycznej i teoretycznej przedmiotu. Zaliczenia
odbywają się po każdym semestrze.

Kryteria ostatecznego zaliczenia przedmiotu:
Student ma wykazać się umiejętnościami praktycznymi obejmującymi
- prawidłowe zebranie wywiadu dotyczącego warunków rozwoju i choroby dziecka
- badanie fizykalne noworodka, niemowlęcia oraz dziecka w okresie poniemowlęcym
Wiadomości teoretyczne dotyczące rozwoju dzieci oraz najczęściej występujących chorób,
ich rozpoznawania i leczenia weryfikowane są na podstawie wyników sprawdzianu
pisemnego

(krótkie odpowiedzi na 20 pytań z zakresu wiadomości podawanych na

ć

wiczeniach i wykładach). Bank pytań dostępny jest pod adresem

[e-mail]

hasło: pediatria po zalogowaniu na www.interia.pl

Forma zaliczenia:
Zaliczenie bez oceny.

Piśmiennictwo obowiązkowe:
Krawczyński M. „Propedeutyka pediatrii”. PZWL, Warszawa 2002
Nowak St. „Propedeutyka pediatrii. Podręcznik dla studentów”. PZWL, Warszawa 1987
Kubicka K., Kawalec W. „Pediatria dla studentów”. PZWL, Warszawa 1999
Górnicki B., Dębiec B., Baszczyńska J. „Pediatria”. PZWL, Warszawa 1995
Kopczyńska-Sikorska J. „Diagnostyka rozwoju dzieci i młodzieży”. PZWL, Warszawa 1980

Piśmiennictwo dodatkowe:
Kopczyńska-Sikorska J. [red.] „Normy w pediatrii”. Biblioteka Pediatry. PZWL, Warszawa
1996
Gadzinowski J., Szymankiewicz M. „Podstawy neonatologii”. Wydawnictwo AM im. Karola
Marcinkowskiego. Poznań 2002
Godula-Stuglik U. „Wybrane zagadnienia z patologii noworodka”. Wydawnictwo ŚAM,
2003
Wolański N. [red.] „Rozwój biologiczny człowieka”. PWN, Warszawa 1983
Wolański N. [red.] „Czynniki rozwoju człowieka. Wstęp do ekologii człowieka”. PWN,
Warszawa

Nazwa przedmiotu: Parazytologia

138

Osoba odpowiedzialna za nauczanie przedmiotu:
Prof. dr hab. Alicja Buczek

Nazwa jednostki realizującej przedmiot:
Katedra i Zakład Biologii i Parazytologii

Kierownik Jednostki:
Prof. dr hab. Alicja Buczek
Miejsce przedmiotu w programie studiów:
Rok V - Semestr IX lub X

Liczba godzin: 10
ć

wiczeń: 10

Cel nauczania przedmiotu:
Uwaga jest skupiona na zrozumienie biologii pasożytów – szczególnie cyklów życiowych,
epidemiologii relacji żywiciel – pasożyt, rozpoznaniu, patogenezie i chorobie klinicznej,
leczeniu i zapobieganiu. Nacisk kładziony jest na choroby pasożytnicze wywołane przez
nosiciela włączając malarię przenoszoną przez komary (moskity) oraz różnorodne choroby
przenoszone przez kleszcze, jak również czynniki chorobotwórcze stawonogów. Ponadto,
kurs z parazytologii powinien pozwolić zrozumieć wpływ ludzkiego zachowania na
rozpowszechnianie się chorób roznoszonych przez ludzkich i zwierzęcych pasożytów.

Sposób sprawdzania czy cel nauczania został osiągnięty:
Zaliczenie końcowe ćwiczeń.

Wymagania:

Obecność na ćwiczeniach jest obowiązkowa.

Forma zaliczenia:
Zaliczenie bez oceny.
Piśmiennictwo obowiązkowe:
Kadłubowski R. „Zarys parazytologii lekarskiej”.

Nazwa przedmiotu: Pediatria

Osoba odpowiedzialna za nauczanie przedmiotu na IV roku studiów:
Prof. dr hab. Jerzy R. Kowalczyk

Osoba odpowiedzialna za nauczanie przedmiotu na V roku studiów:
Prof. dr hab. Leszek Szewczyk

Nazwa jednostek realizujących przedmiot na IV roku studiów:
II Katedra Pediatrii:
1.

Klinika Nefrologii Dziecięcej - 25 godzin ćwiczeń, 7 godzin wykładów

2.

Klinika Chorób Płuc i Reumatologii Dziecięcej - 17 godzin ćwiczeń, 5 godzin wykładów

3.

Klinika Hematologii i Onkologii Dziecięcej – 38 godzin ćwiczeń, 13 godzin wykładów

139

Kierownicy Jednostek:
1.

Prof. dr hab. Małgorzata Zajączkowska

2.

Prof. dr hab. Ewa Tuszkiewicz-Misztal

3.

Prof. dr hab. Jerzy R. Kowalczyk

Nazwa jednostki realizującej przedmiot na V roku studiów:
III Katedra Pediatrii:
1. Klinika Endokrynologii i Neurologii Dziecięcej – 45 godzin ćwiczeń, 25 godzin wykładów
2. Klinika Gastroenterologii Dziecięcej – 15 godzin ćwiczeń

Kierownik Jednostki:
1. Prof. Leszek Szewczyk
2. Prof. dr hab. Andrzej Papierkowski

Miejsce przedmiotu w programie studiów:
Rok IV - Semestr VII i VIII
Rok V - Semestr IX i X

Liczba godzin: 190
Rok IV - 105

wykładów: 25

ć

wiczeń: 80

Rok V – 85
wykładów: 25

ć

wiczeń: 60

Cel nauczania przedmiotu na IV roku:
Podstawy diagnostyki i postępowania leczniczego u dzieci z chorobami układu
krwiotwórczego, nowotworami, schorzeniami układu moczowego, oddechowego i chorobami
tkanki łącznej

Cel nauczania przedmiotu na V roku:
Teoretyczna i praktyczna znajomość problematyki pediatrycznej z zakresu endokrynologii,
diabetologii, neurologii, psychosomatyki. Zapoznanie studentów z podstawami patofizjologii
układu pokarmowego u dzieci.

Zasadnicze treści przedmiotu:

TEMATY WYKŁADÓW w II Katedrze Pediatrii - ROK IV

GENETYKA KLINICZNA

1.

Ogólne zasady rozpoznawania chorób genetycznych u dzieci.

2.

Poradnictwo genetyczne i diagnostyka prenatalna.

HEMATOLOGIA

1.

Etiologia chorób rozrostowych u dzieci.

2.

Symptomatologia i postępowanie diagnostyczne w białaczkach i innych nowotworach u

dzieci.

3.

Zasady leczenia chorób nowotworowych u dzieci – chemioterapia, radioterapia, leczenie

operacyjne, BMT, leczenie wspomagające.

4.

Powikłania chemioterapii – bezpośrednie i późne. Współpraca lekarza rodzinnego o

specjalisty hemato/onkologa.

140

5.

Dziecko po leczeniu choroby nowotworowej.

PULMONOLOGII

1.

Ostre choroby infekcyjne dolnych dróg oddechowych.

2.

Przyczyny i postępowanie w obturacji dolnych dróg oddechowych u małych dzieci.

3.

Astma oskrzelowa – epidemiologia, etiopatogeneza, symptomatologia, podział.

4.

Astma oskrzelowa – diagnostyka i leczenie.

5.

Mukowiscidoza – jako problem pulmonologiczny.

REUMATOLOGII

1.

Mechanizmy immunologiczne w chorobach z autoagresji.

2.

Przyczyny zapaleń stawów ( różnicowanie).

3.

Gorączka reumatyczna.

4.

Mieszana choroba tkanki łącznej.

5.

Kaszel u dzieci – diagnostyka różnicowa.

6.

Zapalenie naczyń „vasculopatie”.

7.

Leczenie chorób tkanki łącznej - ogólne zasady.

NEFROLOGIA

1.

Odrębności fizjologiczne układu moczowego u dzieci.

2.

Zaburzenia oddawania moczu u dzieci.

3.

Ostra niewydolność nerek.

4.

Przewlekła niewydolność nerek.

5.

Wskazania do badań diagnostycznych w chorobach układu moczowego u dzieci.

6.

Współpraca lekarza rodzinnego i specjalisty nefrologa dziecięcego w różnych

schorzeniach układu moczowego.

TEMATY ĆWICZEŃ w II Katedrze Pediatrii - ROK IV

HEMATOLOGIA I ONKOLOGIA

1.

Interpretacja badań laboratoryjnych u dzieci z chorobami krwi.

2.

Niedokrwistości wieku dziecięcego cz. I – niedokrwistości niedoborowe.

3.

Niedokrwistości wieku dziecięcego cz. II – niedokrwistości hemolityczne i aplastyczne.

4.

Zaburzenia układu hemostazy.

5.

Stany przebiegające z powiększeniem węzłów chłonnych u dzieci. Chłoniaki u dzieci.

6.

Nowotwory wieku dziecięcego.

7.

Choroby rozrostowi układu krwiotwórczego.

8.

Guzy lite – guzy mózgu.

9.

Guzy j. brzusznej – diagnostyka, różnicowanie i ogólne zasady leczenia.

10.

Przeszczepianie komórek hematopoetycznych – aktualne poglądy.

PULMONOLOGIA

1.

Badanie fizykalne dziecka z uwzględnieniem badania układu oddechowego. Badania

dodatkowe w diagnostyce układu oddechowego.

2.

Badania czynnościowe układu oddechowego w aspekcie chorób układu oddechowego u

dzieci.

3.

Astma oskrzelowa:

- metody leczenia,
- sposoby podawania leków.

4.

Zapalenie płuc u dzieci.

Mukowiscydoza

- diagnostyka,
- objawy,
- leczenie.

REUMATOLOGIA

141

1.

Badania pacjenta z chorobami narządu ruchu. Badania dodatkowe wykonywane u

pacjentów z podejrzeniem przewlekłego zapalenia tkanki łącznej.

2.

Młodzieńcze przewlekłe zapalenie stawów.

3.

Toczeń trzewny układowy.

4.

Inne choroby tkanki łącznej występujące w okresie dziecięcym i młodzieżowym.

NEFROLOGIA

1.

Patogeneza białkomoczu u dzieci.

2.

Interpretacja leukocyturii i bakteriurii.

3.

Postępowanie w krwinkomoczu u dzieci.

4.

wady układu moczowego.

5.

Patogeneza i obraz kliniczny zespołu nerczycowego.

6.

Zakażenia układu moczowego.

7.

Nadciśnienie u dzieci – diagnostyka różniczkowa.

8.

Moczenie nocne – postępowanie diagnostyczno-lecznicze.

TEMATY WYKŁADÓW w Klinice Chorób Płuc i Reumatologii Dziecięcej – ROK IV
1.

Dziecko maltretowane.

2.

Gorączka reumatyczna.

3.

Młodzieńcze idiopatyczne zapalenie stawów.

4.

Inne choroby tkanki łącznej

5.

Zapalenia naczyń

6.

Przyczyny i postępowanie w obturacji dolnych dróg oddechowych u małych dzieci.

7.

Astma oskrzelowa - epidemiologia, etiopatogeneza, symptomatologia, podział.

8.

Mukowiscydoza jako problem pulmonologiczny.

9.

Ostre choroby infekcyjne dolnych dróg oddechowych.

10.

Astma oskrzelowa - diagnostyka i leczenie.

TEMATY ĆWICZEŃ w Klinice Chorób Płuc i Reumatologii Dziecięcej – ROK IV
1.

Wywiad i badanie pacjenta.

2.

Choroby infekcyjne układu oddechowego (czynniki etiologiczne, zapalenie oskrzeli,

zapalenie płuc "typowe" i "atypowe", zasady leczenia)

3.

Mukowiscydoza

4.

Astma oskrzelowa (etiopatogeneza, objawy, badanie diagnostyczne, leczenie).

5.

Toczeń trzewny układowy.

6.

Diagnostyka chorób reumatycznych.

7.

Badanie pacjenta z podejrzeniem chorób reumatycznych - badanie narządu ruchu.

Zasadnicze treści przedmiotu na V roku:
-

cukrzyca typu 1

-

cukrzyca typu II

-

choroby tarczycy

-

zaburzenia dojrzewania

-

zaburzenia wzrastania

-

zaburzenia gospodarki wapniowo-fosforanowej

-

otyłość

-

drgawki u dzieci

-

padaczka

-

zapalenia opon i mózgu

-

mózgowe porażenie dziecięce

-

bóle głowy

142

-

zaburzenia świadomości

-

zespół anorexia nervosa

-

zaburzenia psychosomatyczne

TEMATYKA ĆWICZEŃ:

1.

Choroby przełyku.

2.

Choroby żołądka i dwunastnicy.

3.

Choroby jelit (biegunki, zaburzenia wchłaniania i trawienia).

Zapalenia jelita grubego.

4.

Krwawienia z przewodu pokarmowego.

5.

Wymioty.

6.

Zaparcia.

7.

Choroby wątroby i dróg żółciowych.

8.

Choroby trzustki.

9.

Czynnościowe choroby układu pokarmowego.

10.

Wady rozwojowe układu pokarmowego.

11.

Zasady leczenia ostrych zatruć.

Sposób sprawdzania czy cel nauczania został osiągnięty:
Zaliczenie, rozmowa ze studentami.

Kryteria ostatecznego zaliczenia przedmiotu:
Zaliczenie testowe na koniec IV roku z wszystkich działów pediatrii z danego roku
(hematologia+onkologia, nefrologia, pulmonologia, reumatologia)
Sprawdzian ustny.

Egzamin praktyczny:
Egzamin praktyczny polega na zebraniu wywiadu chorobowego i jego interpretacji, badaniu
fizykalnym dziecka i ocenie odchyleń od normy, zaproponowaniu postępowania
diagnostycznego w celu weryfikacji zaproponowanego wstępnego rozpoznania. Interpretacja
otrzymanych wyników badań dotyczących ocenianego dziecka, przeprowadzenie diagnostyki
różniczkowej. Zaproponowanie postępowania leczniczego jeśli jest możliwe potwierdzenie
rozpoznania choroby.

Sposób sprawdzania czy cel nauczania został osiągnięty:
Egzamin praktyczny, zaliczenie ćwiczeń.

Kryteria ostatecznego zaliczenia przedmiotu:
Obecność na wszystkich zajęciach, zdany test zaliczeniowy, egzamin praktyczny, egzamin
ustny.

Forma zaliczenia:
Zaliczenie ćwiczeń na IV i V roku.
Egzamin końcowy na VI roku w XI lub XII semestrze.

Piśmiennictwo obowiązkowe i dodatkowe:
Sieniawska M., Wyszyńska T. [red.] „Nefrologia dziecięca”. Tom I-III, Biblioteka lekarza
Specjalisty, Warszawa 2003
Kubika K., Kawalec W. „Pediatria”. PZWL 1999

143

Górnicki B., Dębiec B., Baszczyński J. „Pediatria”, PZWL, 2002, Wyd. II
Tomaszewsky P. „Hematologia i onkologia dziecięca.”
Radwańska U. „Białaczki u dzieci.”
Kowalczyk J. R. „Stany przebiegające z powiększeniem węzłów chłonnych.”
Skotnicki A., Nowak W. „Podstawy hematologii.”
Kowalczyk J.R., Samardakiewicz M. „Dziecko z chorobą nowotworową.”
Skotnicki A., Sacha T. „Zaburzenia krzepnięcia krwi.”
Dobrzańska A., Ryszko J.[red.] „Pediatria. Podręcznik do Państwowego Egzaminu
Lekarskiego.”
K. Kubicka, W. Kawalec „Pediatria”, PZWL Warszawa 2006
B. Górnicki, B. Dębiec „Pediatria”, PZWL Warszawa 2006
J. Pietrzyk „Wybrane zagadnienia z pediatrii”, tom III, Wyd. U.J. 2004
___________________________________________________________________________

Nazwa przedmiotu: Podstawy informatyki z elementami
statystyki medycznej

Osoba odpowiedzialna za program nauczania przedmiotu:
Dr Marian Jędrych

Jednostka odpowiedzialna za nauczanie przedmiotu:
Zakład Matematyki i Biostatystyki Medycznej

Kierownik Jednostki:
Dr Marian Jędrych

Liczba godzin: 45
ć

wiczeń: 45

Miejsce przedmiotu w programie studiów:
Rok II - Semestr III i IV

Cele dydaktyczno-wychowawcze przedmiotu:
1.

Nauczenie studentów organizacji zapisu informacji na nośnikach

magnetycznych i zabezpieczenia danych.

2.

Przygotowanie studentów do gromadzenia, przetwarzania i przechowywania

dokumentacji

3.

Przygotowanie studentów do usprawniania komunikacji między modułami

systemów informacyjnych w jednostkach opieki zdrowotnej

4.

Przekazanie studentom umiejętności wykorzystywania nowoczesnych technik

komputerowych do rozwiązywania problemów analizy danych,
optymalizacji i prezentacji danych

5.

Wykorzystanie specjalistycznego oprogramowania w projektowaniu

typowych opracowań materiałów badawczych.

6.

Poznanie podstawowych wiadomości niezbędnych dla zrozumienia zasad

pracy w sieciach komputerowych.

7.

Wyposażenie studentów w podstawową wiedzę o istocie, celach i zadaniach

statystyki w naukach medycznych w tym stomatologicznych.

8.

Zapoznanie studentów z problemami spotykanymi w przebiegu studiów

rozwiązywanymi przy wykorzystaniu podstawowej wiedzy ze statystyki.

144

Zasadnicze treści przedmiotu:

TEMATY ĆWICZEŃ:
1.

Podstawowe informacje o możliwościach i wykorzystaniu systemów

informatycznych w organizacji służby zdrowia.

2.

Zasady pracy w środowisku WINDOWS

- podstawowe pojęcia i zasady pracy

3.

Operacje na plikach i folderach

- uruchamianie programów
- akcesoria Windows

4.

Wykorzystanie pakietu OFFICE do rozwiązywania problemów medycznych przy

użyciu aplikacji: WORD , EXCEL , POWER POINT.

5.

Wprowadzenie do edytorów tekstu.

- zasady wprowadzania tekstu
-formatowanie tekstu

6.

Formatowanie dokumentu

- tabele

7.

Interfejs graficzny.

- wstawianie i formatowanie obiektów
- edytor graficzny i edytor równań
- wykresy

8.

Zaawansowane techniki edycji i organizacji dokumentu

- współpraca edytorów tekstu z innymi aplikacjami.
- eksport/import danych
- przygotowanie i wydruk dokumentu
- posługiwanie się stylami i szablonami
- tworzenie sekcji
- automatyczne spisy obiektów, tabel, treści

9.

Idea arkusza kalkulacyjnego i edycja danych w arkuszu.

- tworzenie prostej kalkulacji
- wprowadzanie i formatowanie danych

10.

Adresy względne i bezwzględne

- operacje blokowe

11.

Arkusz kalkulacyjny jako narzędzie do analizy i eksploatacji danych

. - zasady obliczeń- pisanie formuł, kreator funkcji
- zastosowanie funkcji specjalistycznych
- sortowanie danych

12.

Techniki kalkulacji danych.

- techniki obliczeniowe
- tabele przestawne
- autofiltr
- wykresy

13.

Zaawansowane techniki optymalizacji i analizy danych.

- poszukiwanie wyniku
- narzędzie solver
- filtr zaawansowany
- scenariusze

14.

Grafika prezentacyjna.( POWER POINT)

- podstawy i zasady tworzenia prezentacji.

145

- układ i wzorce slajdu
- elementy graficzne
- tworzenie animacji
- przygotowanie pokazu

15.

Usługi w sieciach rozległych

– poczta elektroniczna,
- polskie oraz obcojęzyczne portale informacyjne,
- zaawansowane techniki wyszukiwania informacji.

16.

Definicja statystyki. Rola i zadania statystyki w naukach medycznych

17.

Przebieg badania statystycznego.

18.

Statystyczne opracowanie wyników obserwacji

19.

Analiza struktury zbiorowości

20.

Szeregi statystyczne. Wskaźniki struktury, natężenia, poglądowości.

21.

Standaryzacja.

22.

Miary średnie i miary rozproszenia.

23.

Analiza związku badanych cech. Przykłady zastosowań i wykorzystanie analizy

współzależności

24.

Równanie regresji

25.

Współczynnik korelacji rang

26.

Wnioskowanie statystyczne. Ogólna teoria

27.

Zmienne losowe i ich rozkłady

28.

Estymacja punktowa i przedziałowa.

29.

Weryfikacja hipotez statystycznych

30.

Testy istotności parametryczne dla średniej

31.

Test dla frakcji

32.

Testy dla dwóch średnich

33.

Test różnic. Test dla zmiennych zależnych

34.

Testy nieparametryczne. Testy zgodności

35.

Testy niezależności

36.

Test mediany

37.

Test znaków

38.

Przykłady zastosowań testów przy opracowywaniu danych statystycznych w naukach

medycznych.

39.

Analiza wariancji klasyfikacji pojedynczej

40.

Analiza regresji i dyskryminacji

41.

Statystyka ochrony zdrowia

42.

Rola informacji w systemie zarządzania ochrona zdrowia

43.

Opis i analiza sytuacji zdrowotnej w tym stomatologii

44.

Statystyka podstawowej opieki zdrowotnej

45.

Zastosowanie i wykorzystanie komputerów w opracowaniach statystycznych wyników

badań.

Wymagania:

Po zakończeniu ćwiczeń student powinien

1.

Zdobyć umiejętność:

• zaawansowanej obsługi komputera
• korzystania z Internetu i poczty elektronicznej
• tworzenia, formatowania i wydruku dokumentacji
• analizy danych i wykonania obliczeń w arkuszu kalkulacyjnym

146

• korzystania z technik optymalizacji danych
• czytelnej i przejrzystej prezentacji informacji
• pracy w aplikacjach Windows

2.

Znać:

• podstawy budowy komputera i organizacji i zapisu informacji
• podstawowe zasady pracy w aplikacjach Windows
• możliwości przetwarzania i formatowania dokumentów i danych
• zasady komunikacji między programami i użytkownikami
• możliwości analizy danych w arkuszu kalkulacyjnym
• możliwości usprawnienia pracy biurowej

3.

Umieć:

• przygotować zadanie statystyczne i opisać jego przebieg
• przygotować wyniki opracowań statystycznych do publikacji
• zinterpretować dane statystyczne w dostępnych publikacjach
• przeprowadzić prostą analizę struktury zbiorowości i analizę związku badanych cech
• zastosować testy istotności
• właściwie zinterpretować wyliczane wskaźniki, np. pozytywne i negatywne miary

zdrowia

Forma zaliczenia:
Przedmiot kończy się zaliczeniem z oceną.
Warunkiem do zaliczenia przedmiotu jest aktywne uczestnictwo w zajęciach i opanowanie
obowiązującego materiału:

• zaliczenie ćwiczeń na podstawie samodzielnego rozwiązania zadania

zaliczającego

• zaliczenie na podstawie testu

Piśmiennictwo obowiązkowe:
1.

Mirosława Kopertowska „Zawansowane możliwości arkusza Excel 2000 Pl .Ćwiczenia.

Mikom.”

2.

Maria Langer. „Po prostu Excel 2000 Pl. Helion”

3.

Izabella Foltynowicz . „Ćwiczenia z ......Matematyka finansowa w Excelu.Mikom”

4.

Julita Korol. „Krok po kroku Excel 5 Pl.T 1,2.Mikom.”

5.

Bartłomiej Łoś. „ABC ... Internetu .Edition 2000.”

6.

Kolczyński P. „Kurs dla zaawansowanych Microsoft 2000” (Podręcznik dla

studenta).Wyd RM

7.

Maria Langer. “Po prostu WORD 2000 Pl.” Helion.

8.

Rebecca Bridges Altman. “Po prostu POWER POINT 2000.”Helion

9.

Tomasz Nabiałek. „ABC...Accessa 20001.”Helion.

10.

Armitage P. „Metody statystyczne w badaniach medycznych.” PZWL, Warszawa 1978.

11.

Barnett Roy M. „Statystyka w laboratoriach klinicznych.” PZWL, Warszawa 1978

12.

Greń J. „Statystyka matematyczna. Modele i zadania.” PWN, Warszawa 1978

13.

Jędrychowski W. „Metoda zbierania wywiadów i budowa kwestionariuszy zdrowotnych.”

PZWL, Warszawa 1982.

14.

Mardoń K., Piasecki Z. „Statystyka medyczna w przemysłowej służbie zdrowia.” PZWL

1979.

15.

Miller T., Orzeszyna S. /pod redakcją/: „Podręcznik dla studentów medycyny.” PZWL,

Warszawa 1982.

147

16.

Oktaba W. „Elementy statystyki matematycznej i metodyka doświadczalnictwa.” PWN,

Warszawa 1977.

17.

Sawicki F. „Elementy statystyki dla lekarzy.” PZWL, Warszawa 1982.

dla lekarzy. PZWL, Warszawa 1982.
18.

Maszko A., Bręborowicz G. H., Tadeusiewicz R. „Statystyka w badaniach

medycznych.” Springer PWN, Warszawa 1998

19.

Sobczyk M. „Statystyka. Podstawy teoretyczne, przykłady, zadania,” Wyd. UMCS,

Lublin 2000

________________________________________________________

Nazwa przedmiotu: Pierwsza pomoc i elementy pielęgniarstwa

Osoba odpowiedzialna za program nauczania przedmiotu:
Prof. dr hab. Teresa Kulik

Jednostka odpowiedzialna za nauczanie przedmiotu
Katedra Zdrowia Publicznego z Zakładem Medycyny Katastrof

Kierownik Jednostki:
Prof. dr hab. Teresa Kulik

Miejsce przedmiotu w programie studiów:
Rok I - Semestr II

Liczba godzin: 20
ć

wiczeń: 20

Zasadnicze treści przedmiotu:

TEMATY ĆWICZEŃ:
1.

Medycyna ratunkowa zarys struktury i funkcji. Centrum Powiadamiania Ratunkowego,

Szpitalny Oddział Ratunkowy, Zespół Ratownictwa Medycznego (kryterium czasu
dojazdu do zdarzenia). Lotnicze Pogotowie Ratunkowe. Podstawowe pojęcia medycyny
ratunkowej: wypadek, wypadek masowy, katastrofa, złota godzina, łańcuch przeżycia,
diamentowe trzy minuty. Ocena miejsca zdarzenia (bezpieczeństwo ratującego,
bezpieczeństwo na miejscu zdarzenia, ocena mechanizmów urazu i wywiad chorobowy,
określenie liczby osób wymagających pomocy, wstępna ocena poszkodowanego i triage,
oznaczenia segregacyjne). Treść wezwania przekazywanego dyspozytorowi CPR.

2.

Wyciąganie, wydobywanie, wynoszenie i transport poszkodowanych i chorych z rejonu

wypadku (zdarzenia). Zasady udzielania pierwszej pomocy w różnych sytuacjach ze
szczególnym uwzględnieniem wypadków komunikacyjnych. Układanie chorego w
pozycji bocznej ustalonej.

3.

Drożność dróg oddechowych i wentylacja. Ocena stopnia nieprzytomności chorego

(AVPU). Bezprzyrządowe i przyrządowe udrażnianie dróg oddechowych. Oddychanie
prawidłowe i agonalne. Prowadzenie wentylacji wspomaganej i zastępczej. Posługiwanie
się workiem samorozprężalnym (Ambu).

148

4.

Prowadzenie resuscytacji krążeniowo-oddechowej osoby dorosłej w zakresie

podstawowym (BLS).

5.

Resuscytacja krążeniowo-oddechowa dziecka i niemowlęcia.

6.

Kaniulacja naczyń obwodowych (ćwiczenie praktyczne).

7.

Doskonalenie umiejętności resuscytacji krążeniowo-oddechowej osoby dorosłej, dziecka i

niemowlęcia. Wykonywanie defibrylacji automatycznej.

8.

Rany. Podział na proste i powikłane. Zasady udzielania pierwszej pomocy. Wykonywanie

opatrunków podtrzymujących opatrunek właściwy opaską elastyczną, chustą trójkątną i
codofixem. Doraźne tamowanie krwawienia.

9.

Obrażenia narządu ruchu (stłuczenia tkanek miękkich, skręcenia, zwichnięcia, złamania).

Wykonywanie unieruchomień improwizowanych i demonstracja wybranych środków
unieruchomień transportowych.

10.

Pierwsza pomoc w oparzeniach, obrażeniach głowy, klatki piersiowej i brzucha.

Wymagania do zaliczenia ćwiczeń:
Czynny udział we wszystkich ćwiczeniach i poprawne wykonanie czynności w określonym
czasie.

Forma zaliczenia:
Przedmiot kończy się zaliczeniem bez oceny.

Piśmiennictwo obowiązkowe:
Buchfelder M., Buchfelder A. „Podręcznik pierwszej pomocy.” Wydawnictwo Lekarskie
PZWL, Warszawa 2005
Ciećkiewicz J. [red.] Ratownictwo medyczne w wypadkach masowych”. Wydawnictwo
Medyczne Górnicki, Wrocław 2005
Chomiczewski K., Kocik J., Szkoda T. „Bioterroryzm. Zasady postępowania lekarskiego.”
PZWL, Warszawa 2002
Jakubaszko J. [red.] „ABC postępowania w urazach”. Wydawnictwo medyczne Górnicki,
Wrocław 2003
Jakubaszko J. [red.] „ABC resuscytacji”. Wydawnictwo medyczne Górnicki, Wrocław 2006
Jakubaszko J. [red.] „Ratownictwo medyczne w Polsce. Ustawa o Państwowym
Ratownictwie Medycznym”, Zdrowie i Zarządzanie Sp. z o.o.. Kraków 2002
Jakubaszko J. [red.] „Ratownik Medyczny”. Wydawnictwo Medyczne Górnicki, Wrocław
2003
Klukowski K. „Medycyna wypadków w transporcie.” Wydawnictwo Lekarskie PZWL,
Warszawa 2005
Latalski M.[red.] „Medycyna katastrof”. AM Lublin 2001
Zawadzki A. „Medycyna ratunkowa i katastrof”, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa
2006

Nazwa przedmiotu: Poradnia ogólna (kardiologiczna)

149

Osoba odpowiedzialna za nauczanie przedmiotu:
Prof. dr hab. Andrzej Wysokiński

Nazwa jednostki realizującej przedmiot:
Katedra i Klinika Kardiologii

Kierownik Jednostki:
Prof. dr hab. Andrzej Wysokiński

Miejsce przedmiotu w programie studiów:
Rok VI - Semestr XII

Liczba godzin: 20
ć

wiczeń: 20

Cel nauczania:

• Rozpoznawanie

chorób

układu

krążenia,

zasady

badania

podmiotowego

i przedmiotowego (chorego), prowadzenie wywiadu chorobowego (procedury diagnostyki
i leczenia w kardiologii);

• Kształtowanie odpowiedniej postawy etycznej studentów, właściwego stosunku do

chorych oraz umiejętności samodzielnego wnioskowania i podejmowania decyzji
lekarskich.

Forma zaliczenia:
Zaliczenie bez oceny

Piśmiennictwo obowiązkowe:
Swanton R. H. „Kardiologia praktyczna”, Alfa- Medica Press 1998
Braunwald E., Goldman L. „Kardiologia”. Wydanie I polskie pod. red. Opolskiego G.,
Urban&Partner 2003

________________________________________________________

Nazwa przedmiotu: Propedeutyka stomatologii

Osoba odpowiedzialna za nauczanie przedmiotu:
Prof. dr hab. Anna Komorowska
Prof. dr hab. Maria Mielnik-Błaszczak, Dr n. med. Anna Piątkowska

Nazwa jednostki realizującej przedmiot:
1. Katedra i Zakład Ortopedii Szczękowej
Kierownik Jednostki:
Prof. dr hab. Anna Komorowska
2. Katedra i Zakład Stomatologii Wieku Rozwojowego
Kierownik Jednostki:
Prof. dr hab. Maria Mielnik-Błaszczak
Miejsce przedmiotu w programie studiów:
Rok VI - Semestr XII

150

Liczba godzin: 15
ć

wiczeń: 15

Cel nauczania:
1.

Wstęp do nauczania stomatologii.

2.

Cele i zakres. Działy stomatologii.

3.

Gabinet stomatologiczny – wyposażenie.

4.

Zespół stomatologiczny.

5.

Profilaktyka stomatologiczna.

6.

Choroba próchnicowa oraz schorzenia przyzębia i błony śluzowej.

7.

Urazy zębów mlecznych i stałych.

8.

Postępowanie stomatologiczne w przypadku pacjentów ze schorzeniami ogólnymi.

9.

Zakażenia odogniskowe.

10.

Następstwa kliniczne zaburzeń w rozwoju narządu żucia.

11.

Znajomość systematyki wad zgryzu i wad zębowych.

12.

Znajomość podstawowych technik leczenia ortodontycznego.

Zasadnicze treści przedmiotu:

Tematy ćwiczeń – 7,5 godz. (Katedra i Zakład Stomatologii Wieku Rozwojowego)
1. Normy rozwojowe w obrębie narządu stomatognatycznego ze
szczególnym uwzględnieniem terminów, fizjologii i patologii wyrzynania zębów mlecznych i
stałych

2. Zasady i metody profilaktyki chorób narządu żucia ze szczególnym
uwzględnieniem próchnicy zębów, chorób przyzębia i błon śluzowych jamy
ustnej
3.Choroby zębów, przyzębia i błon śluzowych jamy ustnej oraz metody
leczenia, które mogą być wykorzystane przez lekarzy medycyny
4. Symptomatologia chorób ogólnych w obrębie jamy ustnej i
twarzoczaszki, problem choroby odogniskowej
5. Najczęściej spotykane zespoły chorobowe występujące w obrębie
twarzoczaszki
6. Klasyfikacja, udzielanie pierwszej pomocy w przypadku urazów
zębów, możliwości lecznicze
7. Pielęgnacja jamy ustnej u pacjentów po zabiegach chemio- i
radioterapii
8. Wpływ chorób cywilizacyjnych na stan jamy ustnej
9. Tematy dowolne w zależności od zainteresowań grupy seminaryjnej,
np. nowoczesne metody diagnostyczne i lecznicze w stomatologii, problem
foetor ex ore, anomalie rozwojowe zębów, wybielanie zębów itp.


Tematy ćwiczeń- 7,5 godz. (Katedra i Zakład Ortopedii Szczękowej AM w Lublinie)
1.

Rozwój uzębienia

2.

Rozwój szczęki i żuchwy

3.

Norma zgryzowa

4.

Wady zgryzu i wady zębowe

5.

Wady wrodzone twarzoczaszki

6.

Aparaty ortodontyczne stałe i zdejmowane w leczeniu ortodontycznym

151

Wymagania:
Obowiązkowa obecność na zajęciach.

Kryteria ostatecznego zaliczenia przedmiotu:
Obecność na zajęciach

Forma zaliczenia:
Student otrzymuje zaliczenie bez oceny na podstawie obecności na ćwiczeniach.

Piśmiennictwo obowiązkowe:
Fabiszewska-Jaruzelska F. „Ortopedia szczękowa – zasady i praktyka.” PZWL, Warszawa
1999
Czasopismo „Forum Ortodontyczne”
Jańczuk Z. „Stomatologia zachowawcza. Zarys kliniczny. Podręcznik dla studentów
stomatologii.” PZWL Warszawa 2003
Jańczuk Z., Ciągło A. „Profilaktyka profesjonalna w Stomatologii.” Centrum Edukacji
Medycznej, Warszawa 1999
”Urazy zębów u dzieci i młodzieży”, pod red. M. Szpringer-Nodzak, wyd.
Czelej, Lublin 1999

_______________________________________________________

Nazwa przedmiotu: Psychiatria

Osoba odpowiedzialna za nauczanie przedmiotu:
Prof. dr hab. Marek Masiak

Nazwa jednostki realizującej przedmiot:
Katedra i Klinika Psychiatrii

Kierownik Jednostki:
Prof. dr hab. Marek Masiak

Miejsce przedmiotu w programie studiów:
Rok VI - Semestr XI lub XII

Liczba godzin: 120
wykładów : 30

seminariów : 18

ć

wiczeń : 72

Cel nauczania przedmiotu:
1.

Wiedza na temat podstawowych zaburzeń i chorób psychicznych

2.

Umiejętność nawiązywania kontaktu terapeutycznego z pacjentem

3.

Znajomość zasad kierowania do leczenia pacjentów z zaburzeniami psychicznymi

(Ustawa o Ochronie Zdrowia Psychicznego)
4.

Podstawowe zasady postępowania z pacjentami u których wystąpiły zaburzenia

psychiczne w oddziałach somatycznych
5.

Kształtowanie właściwej postawy etycznej wobec osób chorych psychicznie.

152

Zasadnicze treści przedmiotu:

TEMATY WYKŁADÓW:
1.

Podstawowe pojęcia związane ze zdrowiem psychicznym i zaburzeniami

psychicznymi.

2.

Podstawowe objawy psychopatologiczne.

3.

Zaburzenia psychiczne psychotyczne.

4.

Zaburzenia organiczne.

5.

Schizofrenia.

6.

Choroby afektywne.

7.

Zaburzenia psychiczne niepsychotyczne.

8.

Zaburzenia odżywiania (jadłowstręt, bulimia).

9.

Zaburzenia osobowości.

10.

Uzależnienia.

11.

i 12. Zaburzenia nerwicowe związane ze stresem i pod postacią somatyczną.

13. Leczenie biologiczne w psychiatrii.
14. i 15. Podstawy psychoterapii w zaburzeniach psychicznych: główne kierunki i
techniki psychoterapeutyczne.

SEMINARIA:
1.

Psychopatologia ogólna.

2.

Zaburzenia osobowości, odrębności psychologiczne.

3.

Toksykomanie.

4.

Zaburzenia nerwicowe.

5.

Psychoterapia.

6.

Schizofrenia.

7.

Choroby afektywne.

8.

Zaburzenia organiczne, psychogeriatria, psychiatria konsultacyjna.

9.

Wybrane zagadnienia psychiatrii dzieci i młodzieży. Terapia zaburzeń odżywiania.

10.

Diagnostyka psychologiczna. Niedorozwój umysłowy.

11.

Leczenie biologiczne.

12.

Ustawa o Ochronie Zdrowia Psychicznego. Organizacja opieki psychiatrycznej.

13.

Psychiatria sądowa.

Egzamin praktyczny
Jest prowadzony egzamin praktyczny polegający na samodzielnym zbadaniu pacjenta,
opisie jego aktualnego stanu psychicznego z propozycjami różnicowania i leczenia.

Sposób sprawdzania czy cel nauczania został osiągnięty:
Studenci są odpytywani w trakcie trwania ćwiczeń oraz oceniania jest prowadzona przez nich
historia choroby.

Kryteria ostatecznego zaliczenia przedmiotu:
Sprawdzenie wiedzy teoretycznej oraz ocena historii choroby pacjenta prowadzonego
przez studenta w trakcie trwania ćwiczeń

Forma zaliczenia:
Egzamin.

153

Piśmiennictwo obowiązkowe:
Podręczniki psychiatrii wydane po 1995 roku.

Piśmiennictwo dodatkowe:
Bilikiewicz A., Pużyński A., Robakowski J., Wiórka J.[red.] „Psychiatria”. Urban&Partner
2002
Bilikiewicz A., Landowski J., Radziwiłłowicz P. „Repetytorium z psychiatrii”. PZWL,
Warszawa 1999
Rzewuska M. [red.] „Leczenie zaburzeń psychicznych”. PZWL, Warszawa 2000
Bilikiewicz A. [red.] „Psychiatria”. PZWL, Warszawa 1998
Scullly J. H. „Psychiatria”. Urban&Partner, Wrocław 1998
„ICD-10. Klasyfikacja zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania w ICD-10.” Vesalius –
IPiN Kraków - Warszawa 1997
Kaplan H.I., Sadock B. J. „Farmakoterapia w zaburzeniach psychicznych”. Urban&Partner
Wrocław 1998
Kaplan H.I., Sadoch B.J. „Psychiatria kliniczna”. Urban&Partner, Wrocław 1995
Pużyński S. [red.] „Leksykon psychiatrii”. PZWL, Warszawa
Tomb D.A. „Psychiatria”. Urban&Partner, Wrocław 1998
Haslam M. „Psychiatria”. Zysk i S-ka, Poznań 1997
ICD-10. Zaburzenia psychiczne u osób dorosłych. Opisy przypadków klinicznych. Medical
Press, Gdańsk 1999
Leonard B.E. „Podstawy psychofarmakologii”. Via Medica, Gdańsk 1999
Prusiński A. „Neurologia praktyczna”. PZWL, Warszawa 1998


___________________________________________________________________________

Nazwa przedmiotu : Psychologia

Osoba odpowiedzialna za program nauczania przedmiotu:
Dr hab. Alicja Nasiłowska – Barud prof. nadzw.

Nazwa jednostki realizującej przedmiot:
Zakład Psychologii Klinicznej

Kierownik Jednostki:
Dr hab. Alicja Nasiłowska – Barud prof. nadzw.

Miejsce przedmiotu w programie studiów:
Rok II - Semestr III

Liczba godzin: 25
Wykłady: 10 godzin
Seminaria: 15 godzin

Cel nauczania:
Zadaniem nauczania psychologii klinicznej jest:
1.Zapoznanie studentów z podstawowymi zagadnieniami z psychologii klinicznej.

154

2.Poznanie przez studentów psychologicznych uwarunkowań zachowania człowieka,

zwłaszcza człowieka chorego. Poznanie i zrozumienie stosowanych mechanizmów
obronnych i przyjmowania określonych postaw wobec siebie, choroby i otoczenia.

3.Zapoznanie studentów ze zasadami komunikowania się z człowiekiem chorym.
4.Przygotowanie studentów do współpracy z psychologiem w przyszłej pracy zawodowej.

Zasadnicze treści przedmiotu

TEMATY WYKŁADÓW:

1.

Psychologia kliniczna jako nauka. Przedmiot i zadania psychologii klinicznej i

psychologii lekarskiej.

2.

Pojęcie normy psychicznej i normalności. Koncepcje zdrowia i choroby.

3.

Wybrane koncepcje osobowości.

4.

Zaburzenia nerwicowe, choroby psychiczne, zaburzenia afektywne.

5.

Stres. Wybrane koncepcje stresu, sytuacje trudne.

6.

Radzenie sobie ze stresem i sytuacjami trudnymi.

7.

Choroba jako kryzys psychologiczny.

8.

Wpływ choroby na stan psychiczny pacjenta. Błędy jatrogenne.

9.

Zaburzenia i choroby psychosomatyczne.

10.

Psychoterapia. Rola i znaczenie psychoterapii w leczeniu człowieka chorego.

TEMATY SEMINARIUM:

1.

Psychologia jako nauka.

Przedmiot i zadania psychologii.
Kierunki w psychologii (dziedziny).
Działy psychologii.
Psychologia kliniczna i psychologia lekarska.
Zastosowanie psychologii do rozwiązywania praktycznych problemów związanych z
leczeniem.

2.

Procesy poznawcze.

Ś

wiadomość.

Wrażenia, spostrzeżenia.
Pamięć, uwaga, wyobraźnia.
Uczenie się, myślenie, mowa.
Zaburzenia procesów poznawczych.

3.

Emocje – rola i znaczenie emocji.

Określenie emocji i podział emocji.
Cechy emocji.
Fizjologiczne objawy emocji.
Wpływ emocji na sprawność organizmu.
Emocje a czynność narządów wewnętrznych.
Motywacyjna funkcja emocji.

4.

Osobowość

Pojęcie osobowości i jej podstawowych elementów.
Dynamika rozwoju osobowości.
Czynniki kształtujące rozwój osobowości.
Cechy osobowości – rodzaje cech osobowości.
Pojęcie struktury osobowości.

155

5.

Składniki struktury osobowości.

Cechy fizyczne, temperament, postawy,
obraz samego siebie, samoocena,
potrzeby psychiczne wg koncepcji Maslowa
inteligencja, zdolności i uzdolnienia, zainteresowania.

6.

Zaburzenia osobowości.

Pojęcie osobowości zaburzonej.
Wskaźniki diagnostyczne rozpoznawania zaburzeń osobowości.
Charakterystyka niektórych zaburzeń osobowości.

7.

Mechanizmy obronne.

Pojęcie mechanizmów obronnych osobowości.
Rola i znaczenie mechanizmów obronnych osobowości.
Charakterystyka wybranych mechanizmów obronnych osobowości.

8.

Niektóre metody badań psychologicznych.

Wywiad i obserwacja.
Testy psychologiczne.
Testy najczęściej stosowane w praktyce klinicznej.
Diagnoza psychologiczna.


Forma zaliczenia:
Przedmiot kończy się zaliczeniem z bez oceny.

Piśmiennictwo obowiązkowe:
1.

Bilikiewicz A. Psychiatria. Podręcznik dla studentów medycyny.

PZWL, Warszawa 2006.
2.

Jarosz M.: Psychologia lekarska. PZWL, Warszawa 1983.

3.

Jakubowska-Winiewska A.: Psychologia w praktyce medycznej. PZWL, Warszawa 2007.

4.

Lewicki A. Psychologia kliniczna. PWN, Warszawa 1972.

5.

Semple D., Smith R., Burns J., Darjee R., McIntosh A.: Oksfordzki podręcznik

psychiatrii. Lublin 2007.

6.

Sęk H. : Psychologia kliniczna. PWN, Warszawa 2006.

7.

Sęk H.: Wprowadzenie do psychologii klinicznej. Scholar,

Warszawa 2001.
8. Sęk H. Społeczna psychologia kliniczna. PWN, Warszawa 1998.
9.

Strelau J.: Psychologia - Podręcznik akademicki t. III GWP,

Gdańsk 2000.
10.

Krupka-Matuszczyk I.: Wybrane zagadnienia z psychologii klinicznej. Podręcznik dla

studentów medycyny i lekarzy. Katowice 2004.

___________________________________________________________________________

Nazwa przedmiotu: Pulmonologia –

realizowana w ramach nauczania

Chorób wewnętrznych

Osoba odpowiedzialna za nauczanie przedmiotu:

156

Prof. dr hab. Janusz Milanowski

Nazwa jednostki realizującej przedmiot:
Katedra i Klinika Pneumonologii, Onkologii i Alergologii

Kierownik Jednostki:
Prof. dr hab. Janusz Milanowski

Miejsce przedmiotu w programie studiów:
Rok IV - Semestr VIII

Liczba godzin: 40

wykładów : 5

ć

wiczeń : 35

Cel nauczania przedmiotu:
Realizowany program ma na celu nabycie praktycznej i teoretycznej wiedzy umożliwiającej
diagnozowanie i leczenie podstawowych schorzeń układu oddechowego.

Zajęcia w naszej Klinice obejmują doskonalenie umiejętności zbierania wywiadu,

naukę

badania

fizykalnego,

uczestnictwo

w

badaniach

diagnostycznych:

bronchofiberoskopia, ocena radiogramów klatki piersiowej, spirometria z próbami
prowokacyjnymi wziewnymi i oceną polekowej odwracalności skurczu oskrzeli, testy skórne
punktowe z różnymi alergenami, punkcja jamy opłucnowej, badanie gazometryczne. Oprócz
dokładnego zaznajomienia studentów z najważniejszymi i najczęściej występującymi
jednostkami nozologicznymi poprzez przekazywanie alternatywnej wiedzy, zwracamy uwagę
na diagnostykę różnicową, standardy postępowania diagnostycznego i wybór optymalnego
leczenia. Istotnym uzupełnieniem nauczania w naszej Klinice są następujące zagadnienia:
1) rozpoznawanie stanów zagrożenia życia i 2) wdrażanie programu na temat szkodliwości
zdrowotnych palenia tytoniu, wartość profilaktyki w chorobach płuc, edukacja i rehabilitacja
chorych, zasady tlenoterapii i aerozoloterapii, 3) postępowanie w stanach nagłych.

Zasadnicze treści przedmiotu:
Przekazanie teoretycznej wiedzy odnośnie najczęściej występujących schorzeń płuc
uzupełnione o zajęcia przy łóżku chorego oraz uczestnictwo w badaniach diagnostycznych.

Wymagania:
Umiejętności praktyczne jakie powinien opanować student na ćwiczeniach:

1.

Zbieranie wywiadu chorobowego

2.

Badanie fizykalne

3.

Zaplanowanie badań diagnostycznych

4.

Zasady tlenoterapii, nebulizacji, stosowania leków wziewnych

5.

Interpretacja wyniku badania spirometrycznego i gazometrycznego

Kryteria ostatecznego zaliczenia przedmiotu
Obecność na seminariach i ćwiczeniach jest obowiązkowa. Istnieje możliwość odrobienia 2-3
ć

wiczeń z inną grupą w przypadku nieobecności wynikającej z wypadków losowych lub

choroby. Dopuszczalne jest opuszczenie 1 ćwiczenia usprawiedliwionego zwolnieniem
lekarskim.

157

Zaliczenie zawiera ocenę z umiejętności zbierania wywiadu i badania pacjentów oraz ustnego
egzaminu z zakresu tematyki seminariów i wykładów. Asystent prowadzący grupę dokonuje
powyższego sprawdzianu wiedzy i potwierdza ten fakt wpisem zaliczenia do karty.

Forma zaliczenia:
Zaliczenie z oceną.

Piśmiennictwo obowiązkowe:
Rowińska-Zakrzewska E., Kuś J.[red.] „Choroby układu oddechowego.”
Droszcz W. „Diagnostyka układu oddechowego.”
Rowińska-Zakrzewska E. „Gruźlica i choroby płuc.”

Piśmiennictwo dodatkowe:
Orłowski W.[red.] „Nauka o chorobach wewnętrznych.”- tom V
Gabriel Khan M., Joseph P. Lynch “Choroby płuc, diagnostyka i terapia.” Wydanie polskie
pod red. Droszcz W.
Chazan R. [red.] „Pulmonologia.”
Szczeklik A. „Choroby wewnętrzne.” Tom I
Droszcz W. „ Astma oskrzelowa.”
Romański B. „Alergologia.”
Rowińska-Zakrzewska E. „Śródmiąższowe choroby płuc.”
Kokot F. „Choroby wewnętrzne.”

Nazwa przedmiotu: Radiologia

Osoby odpowiedzialna za nauczanie przedmiotu:
1.

I Zakład Radiologii Lekarskiej AM

odpowiedzialna za dydaktykę dr med. Elżbieta Czekajska – Chehab

2.

II Zakład Radiologii Lekarskiej AM

odpowiedzialny za dydaktykę – dr hab. Witold Krupski

3.

Zakład Radiologii Dziecięcej AM

odpowiedzialna za dydaktykę - dr med. Ewa Dybiec

4.

Zakład Radiologii Zabiegowej i Neuroradiologii AM

Odpowiedzialna za dydaktykę – dr med. Marzena Janczarek

Przedmiot realizowany jest przez kilka jednostek - nazwisko głównego koordynatora:
Prof. dr hab. Małgorzata Szczerbo - Trojanowska

Nazwa jednostek realizujących przedmiot:
1. I Zakład Radiologii Lekarskiej
2. II Zakład Radiologii Lekarskiej
3. Zakład Radiologii Zabiegowej i Neuroradiologii
4. Zakład Radiologii Dziecięcej

Miejsce przedmiotu w programie studiów:
Rok IV - Semestr VIII
Rok V - Semestr IX

158

Liczba godzin: 105
IV rok - 25
wykładów: 10
ć

wiczeń: 15

V rok - 80
wykładów: 20
ć

wiczeń: 60

Cel nauczania przedmiotu:
IV rok:
Zapoznanie studentów ze współczesnymi metodami diagnostyki obrazowej, głównymi
wskazaniami i przeciwwskazaniami do poszczególnych badań, najczęstszymi algorytmami
diagnostycznymi i problematyką narażenia pacjentów i personelu na szkodliwe skutki
promieniowania jonizującego.
V rok:
Poznanie metod diagnostyki obrazowej.
Poznanie symptomatologii radiologicznej poszczególnych jednostek chorobowych.

Zasadnicze treści przedmiotu:
IV rok
1.

Współczesne metody diagnostyki obrazowej.

2.

Ochrona radiologiczna i radiobiologia. Maksymalne dopuszczalne dawki

promieniowania. Środki cieniujące.

3.

Metody i technika badania radiologicznego narządów klatki piersiowej. Anatomia

rentgenowska prawidłowa narządów klatki piersiowej w różnych metodach obrazowania.

4.

Metody i technika badania radiologicznego narządów jamy brzusznej i przestrzeni

zaotrzewnowej. Omówienie metod z uwzględnieniem ich skuteczności. Wskazania.
Powikłania. Anatomia rentgenowska prawidłowa narządów jamy brzusznej w różnych
metodach obrazowania. Przygotowanie chorego do badania.

5.

Metody i technika badania radiologicznego układu kostno-stawowego. Anatomia

radiologiczna

prawidłowa

układu

kostno-stawowego.

Omówienie

metod

z

uwzględnieniem ich skuteczności. Wskazania. Przeciwwskazania. Przygotowanie
pacjenta do badania. Powikłania.

6.

Metody i technika badania centralnego układu nerwowego. Anatomia radiologiczna

struktur CUN. Omówienie metod z uwzględnieniem ich skuteczności. Wskazania.
Przeciwwskazania. Przygotowanie pacjenta do badania. Powikłania.

7.

Metody i technika badania układu naczyniowego. Anatomia radiologiczna naczyń.

Omówienie metod i ich skuteczności. Przygotowanie chorego do badania. Wskazania.
Przeciwwskazania. Powikłania.

V rok:
1 i 2. Choroby płuc. Symptomatologia radiologiczna najczęstszych jednostek chorobowych.

Zapalenie płuc (płatowe, odcinkowe, odoskrzelowe, wirusowe, gronkowcowe).
Zapalenie opłucnej. Ropień płuca. Gruźlica płuc z uwzględnieniem klasyfikacji różnych
postaci. Choroby oskrzeli (ciało obce w oskrzelu, rozstrzenie oskrzeli). Nowotwory płuc.
Rak oskrzela. Przerzuty nowotworowe. Pylica płuc. Rozedma płuc. Nowotwory opłucnej
(zapalenie opłucnej, odma opłucnej, nowotwory opłucnej).

3.

Choroby śródpiersia. Symptomatologia radiologiczna najczęstszych jednostek

chorobowych. Choroby tarczycy. Guzy śródpiersia. Zapalenie sródpiersia. Urazy klatki
piersiowej.

159

4.

Choroby serca i dużych naczyń. Symptomatologia radiologiczna najczęstszych jednostek

chorobowych. Wady zastawkowe serca nabyte. Miażdżyca tętnic wieńcowych i choroba
niedokrwienna (arteriografia tętnic wieńcowych). Zmiany w krążeniu płucnym i płucach
(zmiany w żyłach płucnych, śródmiąższowy obrzęk płuc, pęcherzykowy obrzęk płuc).
Nadciśnienie płucne (przewlekły zespół płucno-sercowy). Choroby aorty piersiowej
(rozszerzenie i wydłużenie aorty, tętniaki aorty). Zapalenia osierdzia.

5 i 6. Choroby przewodu pokarmowego. Symptomatologia radiologiczna najczęstszych

jednostek chorobowych. Rak przełyku. Żylaki przełyku. Ciało obce w przełyku.
Oparzenia przełyku. Uchyłki przełyku. Zapalenie przełyku. Przepukliny rozworu
przełykowego przepony. Choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy

(kryteria rozpoznania radiologicznego). Powikłania wrzodu żołądka i dwunastnicy
(krwawienie, przedziurawienie, zwężenie odźwiernika). Rak żołądka. Diagnostyka żołądka
operowanego.

7 i 8.

Choroby przewodu pokarmowego. Symptomatologia radiologiczna najczęstszych

jednostek chorobowych. Jelito cienkie i grube. Uchyłki. Uchyłki okrężnicy. Polipy jelita
grubego. Wrzodziejące zapalenie jelita. Choroba Leśniowskiego – Crohna. Gruźlica jelit.
Rak jelita grubego. Zagadnienia ostrego brzucha (ostra niedrożność jelit i perforacja
przewodu pokarmowego). Trzustka, wątroba, drogi żółciowe. Zapalenie trzustki. Torbiel

trzustki. Nowotwory trzustki. Nadciśnienie wrotne. Guzy wątroby. Zmiany zapalne.
Urazy. Zapalenia dróg żółciowych. Kamica. Nowotwory.

9.

Choroby układu moczowego i przestrzeni zaotrzewnowej. Symptomatologia

radiologiczna najczęstszych jednostek chorobowych. Odmiany i wady rozwojowe nerek.
Odmiedniczkowe zapalenie nerek. Ropień i ropowica przestrzeni przynerkowej. Gruźlica
nerek. Kamica nerkowa. Wodonercze. Nowotwory nerek. Nadciśnienie pochodzenia
nerkowego. Pęcherz moczowy. Guzy pierwotne przestrzeni zaotrzewnowej. Choroby
nadnerczy.

10 i 11. Choroby układu kostno – stawowego. Symptomatologia radiologiczna najczęstszych

jednostek chorobowych. Obraz rentgenowski kości chorobowo zmienionej (osteoporoza,
osteoliza, osteoskleroza, odczynokostnowe). Krzywica i osteomalacja. Urazy kości i
stawów. Nieswoiste zapalenie kości i stawów (zapalenie kości długich, zapalenie kości u
niemowląt). Gruźlica kostno – stawowa (diagnostyka różnicowa). Reumatoidalne
zapalenie stawów. Zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa – choroba Bechterewa.
Iłowe martwice (cho roba Perthesa i Scheuermanna). Choroba zwyrodnieniowa kości i
stawów. Guzy kości (łagodne i złośliwe, przerzuty).

12. Choroby centralnego układu nerwowego. Symptomatologia radiologiczna najczęstszych

jednostek chorobowych. Wady wrodzone. Guzy śródczaszkowe. Guzy nadnamiotowe.
Choroby naczyń mózgu Następstwa urazów czaszkowo-mózgowych. Choroby rdzenia
kręgowego.

13.

Choroby tętnic i żył. Symptomatologia radiologiczna najczęstszych jednostek

chorobowych. Organiczne choroby tętnic i żył. Miażdżyca. Wady wrodzone. Urazy.
Ż

ylaki. Zakrzepica.

14.

Radiologia zabiegowa. Embolizacja. Angioplastyka. Stentowanie. Biopsja. Drenaże.

Zabiegi przezskórne na drogach żółciowych i moczowych.

15. Radiologia pediatryczna. Symptomatologia radiologiczna najczęstszych jednostek

chorobowych w pediatrii.

Forma zaliczenia:

160

Obecność na ćwiczeniach i wykładach w ramach VIII semestru.
Egzamin testowy po IX semestrze – 50 pytań wielokrotnego wyboru, obecność na
ć

wiczeniach i seminariach.

Piśmiennictwo obowiązkowe:
B. Pruszyński „Radiologia”

Piśmiennictwo dodatkowe:
J. Walecki, A. Ziemiański „Rezonans magnetyczny i tomografia komputerowa w praktyce
klinicznej”
J. Walecki „Neuroradiologia”
B. Daniel „Atlas anatomii radiologicznej człowieka”
H. Kramer, W. Dobrinski „Diagnostyka ultrasonograficzna”
J. Walecki, B. Pruszyński „Leksykon radiologii i diagnostyki obrazowej”

___________________________________________________________________________

Nazwa przedmiotu : Rehabilitacja medyczna

Osoba odpowiedzialna za nauczanie przedmiotu:
dr n. med. Marcin Pencuła

Nazwa jednostki realizującej przedmiot:
Klinika Ortopedii i Rehabilitacji

Kierownik Jednostki:
Dr hab. Mirosław Jabłoński prof. nadzw.

Miejsce przedmiotu w programie studiów:
Rok IV – Semestr VII

Liczba godzin: 30
wykładów : 5

ć

wiczeń : 25

Cel nauczania przedmiotu:
Cele zajęć dydaktycznych:
- przybliżenie studentom pojęcia rehabilitacji medycznej jako procesu społeczno-leczniczego
- zaznajomienie studentów z rolą rehabilitacji medycznej i jej umiejscowieniu we
współczesnej medycynie z uwzględnieniem jej interdyscyplinarnego charakteru
- przedstawienie podstawowych zasad i metod prowadzenia leczenia usprawniającego
- nauka badania narządu ruchu w ujęciu ortopedycznym i neurologicznym
- nauka zasad zaopatrzenia ortopedycznego pacjentów z dysfunkcją narządu ruchu,
przedstawienie aktualnych możliwości leczenia ortotycznego i protetycznego
- zaznajomienie z problematyką wad postawy u dzieci i młodzieży, metodyką leczenia
skolioz oraz znaczeniem profilaktyki w tym zakresie
- przedstawienie możliwości leczenia operacyjnego – jako jednego z etapów postępowania
usprawniającego
Zakładamy, że student po odbyciu zajęć powinien posiąść umiejętność w zakresie:

161

- badania podmiotowego i przedmiotowego pacjenta w zakresie narządu ruchu (wywiad,
oglądanie pacjenta, pomiary długości kończyn i ich obwodów, ocena sylwetki pacjenta, ocena
zakresu ruchów w poszczególnych stawach)
- wykrywania i opisywania podstawowych dysfunkcji narządu ruchu – ocena ubytków i
zniekształceń kończyn, ocena ubytków neurologicznych, ocena wad postawy
- umiejętności prawidłowego interpretowania badań dodatkowych w zakresie narządu ruchu:
RTG, KT, MRI
- znajomości podstawowych zasad kwalifikowania pacjentów do leczenia usprawniającego
- doboru odpowiedniego zaopatrzenia ortopedycznego do konkretnego przypadku klinicznego
- doboru odpowiedniego rodzaju postępowania terapeutycznego dla pacjentów o różnym
charakterze i stopniu dysfunkcji narządu ruchu


Zasadnicze treści przedmiotu:
1. Rehabilitacja medyczna
- Rehabilitacja medyczna – charakterystyka dziedziny, cele, zadania, zakres i organizacja
udzielanych świadczeń
- Geneza i ewolucja rehabilitacji. Historia rehabilitacji w Polsce i na świecie, polska szkoła
rehabilitacji i jej główni animatorzy – prof. Wiktor Dega i prof. Marian Weiss, główne
ośrodki rehabilitacyjne w Polsce
- Rola zespołu rehabilitacyjnego w procesie usprawniania, rodzaje rehabilitacji
- Definicja niepełnosprawności, pojęcie kompensacji, adaptacji i regeneracji
- Ocena stanu funkcjonalnego pacjenta, zasady badania podmiotowego i przedmiotowego dla
celów rehabilitacji
- Kinezyterapia – rodzaje ćwiczeń usprawniających, podstawowe metody stosowane w
kinezyterapii, zasady oceny siły mięśniowej i zakresu ruchu w poszczególnych częściach
ciała
- Fizykoterapia – rodzaje bodźców fizykalnych stosowanych w fizykoterapii. Wskazania i
przeciwwskazania do stosowania zabiegów fizykalnych. BHP podczas stosowania zabiegów
fizykalnych.
-

Dokumentacja

medyczna

procesu

rehabilitacji,

metody

pomiaru

parametrów

funkcjonalnych, skale funkcjonalne stosowane w procesie usprawniania.

2. Wpływ ruchu na organizm człowieka. Ogólnoustrojowe następstwa unieruchomienia
- Wpływ ruchu na procesy metaboliczne organizmu człowieka
- Rola ruchu w profilaktyce schorzeń układu naczyniowego i nerwowego
- Ruch w profilaktyce schorzeń układu kostno – stawowego
- Wpływ aktywności ruchowej na psychikę człowieka
- Procesy patofizjologiczne zachodzące pod wpływem unieruchomienia
- Rola rehabilitacji w zapobieganiu następstwom unieruchomienia oraz kształtowaniu
prawidłowo ukierunkowanej aktywności ruchowej
Podstawy zaopatrzenia ortopedycznego
- Rys historyczny rozwoju zaopatrzenia ortopedycznego
- Protezy kończyn górnych
- Protezy kończyn dolnych
- Ortozy kończyn górnych i dolnych
- Ortozy tułowia
- Obuwie ortopedyczne
- Pomoce lokomocyjne i pielęgnacyjne
- Protezy innych narządów i środki pomocnicze

162

- Architektoniczne i urbanistyczne problemy dostępności dla osób niepełnosprawnych.
Pomoce życia codziennego
3. Leczenie usprawniające w schorzeniach narządu ruchu
- Rehabilitacja po urazach i amputacjach kończyn
- Rehabilitacja osób z chorobą zwyrodnieniową stawów
- Leczenie usprawniające pacjentów z chorobami reumatycznymi oraz innymi chorobami o
etiologii zapalnej
- Osteoporoza – definicja, podział i etiopatogeneza, osteoporoza jako problem społeczny,
zasady usprawniania pacjentów z osteoporozą i innymi chorobami metabolicznymi kości,
profilaktyka osteoporozy
- Zespoły bólowe stawów i kręgosłupa: przyczyny powstawania, znaczenie diagnostyki
różnicowej. Wykorzystanie kinezyterapii i zabiegów terapii fizykalnej w leczeniu zespołów
bólowych narządu ruchu
- Rehabilitacja osób po uszkodzeniu rdzenia kręgowego – rola zespołu rehabilitacyjnego,
kierunki leczenia usprawniającego, zapobieganie powikłaniom, zaopatrzenie ortopedyczne i
ś

rodki pomocnicze wykorzystywane u osób po urazie rdzenia kręgowego.

4. Leczenie usprawniające w chorobach układu nerwowego
- Rola układu nerwowego w sterowaniu układem ruchu człowieka
- Przyczyny i następstwa uszkodzeń centralnego układu nerwowego
- Plastyczność mózgu i prawa kompensacji
- Patogeneza i czynniki ryzyka udaru niedokrwiennego i krwotocznego mózgu
- Metody oceny funkcjonalnej chorych po udarze mózgu
- Cele kompleksowego postępowania usprawniającego u pacjentów po udarze mózgu
- Zasady usprawniania pacjentów ze schorzeniami centralnego układu nerwowego
- Powikłania wczesne i odległe w procesie rehabilitacji pacjentów po udarze mózgu,
przeciwwskazania do rehabilitacji
- Zasady doboru zaopatrzenia ortopedycznego i środków pomocniczych u pacjentów z
deficytem neurologicznym
- Rola terapii zajęciowej oraz rehabilitacji społeczno – zawodowej chorych po udarze mózgu
5. Rehabilitacja pacjentów z uszkodzeniem obwodowego układu nerwowego
- Przyczyny i objawy uszkodzenia obwodowego układu nerwowego
- Cele usprawnienia oraz zasady rehabilitacji leczniczej w uszkodzeniach neuronu
obwodowego
- Rola czynników fizykalnych w procesach naprawczych obwodowego neuronu ruchowego.
6. Zabiegi fizykalne stosowane w rehabilitacji pacjentów z uszkodzeniem obwodowego
układu nerwowego.
- Zasady doboru zaopatrzenia ortopedycznego u pacjentów z deficytem neurologicznym
pochodzenia obwodowego.
7. Wady postawy
- Epidemiologia. Definicje postawy ciała, zmienność postawy ciała w rozwoju osobniczym,
typy postawy ciała
- Przyczyny wad postawy. Metody oceny postawy ciała z uwzględnieniem najnowszych
metod diagnostycznych – posturografii i posturometrii
- Najczęstsze wady postawy, ogólne zasady postępowania w stwierdzonych wadach postawy
- Kinezyterapia i inne metody leczenia wad postawy
- Edukacja i profilaktyka
8. Rehabilitacja w bocznych skrzywieniach kręgosłupa
- Etapy rozwojowe kręgosłupa u człowieka. Klasyfikacja wad kręgosłupa
- Ogólna charakterystyka, podział i etiologia skolioz
- Leczenie nieoperacyjne skolioz

163

- Leczenie operacyjne skolioz
9. Młodzieńcza kifoza piersiowa, tzw. Choroba Scheuermana
- Etiopatologia i przebieg choroby Scheuermanna
- Metody leczenia choroby Scheuermanna

Seminarium podsumowujące materiał z ćwiczeń
Zaliczenie praktyczne zajęć:
- wywiad, badanie ortopedyczne i neurologiczne pacjenta
- interpretacja wyników badań dodatkowych
- dobór ewentualnego zaopatrzenia ortopedycznego
- zaproponowanie odpowiedniej metody postępowania usprawniającego


Egzamin praktyczny:
W miejsce egzaminu praktycznego wprowadzono – praktyczne zaliczenie końcowe
obejmujące: zebranie wywiadu z pacjentem, badanie ortopedyczne i neurologiczne,
interpretację badań dodatkowych, zaproponowanie odpowiedniej formy usprawniania
leczniczego i ewentualnego zaopatrzenia ortopedycznego. Uzyskanie zaliczenia warunkuje
dopuszczenie studenta do zdawania egzaminu teoretycznego w sesji zimowej.

Sposób sprawdzania czy cel nauczania został osiągnięty:
Ocena przygotowania studenta następuję w trakcie zaliczenia końcowego obejmującego
części praktyczną i teoretyczną.

Kryteria ostatecznego zaliczenia przedmiotu:
1.Prawidłowo przeprowadzona ocena narządu ruchu obejmująca badanie ortopedyczne i

neurologiczne

2.Prawidłowo przeprowadzona ocena funkcjonalna pacjenta pod kątem jego możliwości

motorycznych, stopnia samoobsługi oraz potrzeb dotyczących zaopatrzenia w sprzęt
ortopedyczny i środki pomocnicze

3.Zaliczenie testu końcowego (min, 60% poprawnych odpowiedzi)

Piśmiennictwo obowiązkowe:
Dega W., Milanowska K. „Rehabilitacja medyczna”, PZWL, Warszawa 2001
Kwolek A. [red.] „Rehabilitacja medyczna”, Urban&Partner, Wrocław 2003
Kiwerski J. [red.] „Rehabilitacja medyczna”, PZWL, Warszawa 2006

Nazwa przedmiotu: Socjologia w medycynie

Osoba odpowiedzialna za program nauczania przedmiotu:
Dr n. hum. Włodzimierz Piątkowski

Jednostka odpowiedzialna za nauczanie przedmiotu:
Samodzielna Pracownia Socjologii Medycyny

Kierownik Jednostki:
Dr n. hum. Włodzimierz Piątkowski

164

Miejsce przedmiotu w programie studiów:
Rok II – Semestr IV

Liczba godzin: 25
seminaria: 15
wykłady: 10

Zasadnicze treści przedmiotu:

TEMATYKA WYKŁADÓW:

1.

Socjomedyczny paradygmat: od socjologii choroby i medycyny do socjologii zdrowia

i socjologii zdrowego człowieka.)

2.

Promocja zdrowia we współczesnych naukach medycznych i naukach o zachowaniu.

Zagadnienia socjologiczne.

3.

Rola społeczna lekarza: ciągłość i zmiana. Wyniki najnowszych badań

socjomedycznych

4.

System medyczny w transformacji w świetle badań opinii społecznej.

5.

Lecznictwo niemedyczne. Aktualne wyniki badań socjologicznych

TEMATYKA ĆWICZEŃ:

1.

Socjologia jako nauka o zachowaniu tworzona na wzorach nauk przyrodniczych.

Przyczyny powstania dyscypliny, przedmiot, funkcje.

2.

Socjologia – tożsamość i związki z naukami przyrodniczymi. Socjobiologia. Rosnąca

rola elementów humanistyczno-behawioralnych w medycynie.

3.

Socjologia zdrowia choroby i medycyny. Przedmiot badań i jego ewolucja.

4.

Rodzina a problemy zdrowia i choroby.

5.

Interakcja lekarz – pacjent. Podejście socjologiczne.

6.

Kultura zdrowotna w świetle badań socjologicznych.

7.

System ochrony zdrowia w ocenie społecznej. Nierówności społeczne a zdrowie.

Rezultaty najnowszych badań.

8.

Prozdrowotne i antyzdrowotne style życia Polaków.

Forma zaliczenia:
Przedmiot kończy się zaliczeniem z oceną.

Piśmiennictwo obowiązkowe:
1.

Piątkowski W. Titkow A.,/red./ W stronę socjologii zdrowia, Wyd. UMCS, Lublin 2002

2.

Piątkowski W., Barański J.,/red./ Zdrowie i choroba. Wybrane problemy socjologii

medycyny. Wrocławskie Wyd. Oświatowe Wrocław 2002

3.

Piątkowski W.,/red./ Zdrowie, choroba, społeczeństwo. Studia z socjologii medycyny.

Wyd. UMCS, Lublin 2004

4.

Piątkowski W., Brodniak W./red./ Zdrowie i choroba .Perspektywa socjologiczna. Wyd.

WSSG, Tyczyn 2005

5.

Libiszowska-Żółtkowska M., Ogryzko –Wiewiórowska M., Piątkowski W., Szkice z

socjologii medycyny. Wyd. UMCS, Lublin 1998

165

6.

Tobiasz-Adamczyk B., Wybrane elementy socjologii zdrowia i choroby, Wyd., Coll.

Medicum UJ, Kraków 2000 /wyd. II/

7.

Tobiasz–Adamczyk B., Wybrane elementy socjologii zawodów medycznych. Wyd. Coll.

Medicum UJ, Kraków 1996

8.

The Handbook of social Studies in Health and Medicine. Sage Ed., London 2003

9.

Cockerham W.C., Medical Sociology,9 th Ed. Pearson, Upper Saddle River 2004

10.

Bird Ch.E., Conrad P., Fremont A.M./eds/ Handbook of Medical Sociology Prentice Hall,

Upper Saddle River 2000

________________________________________________________

Nazwa przedmiotu: Torakochirurgia

Osoba odpowiedzialna za nauczanie przedmiotu:
Dr hab. Kazimierz Goździuk prof. nadzw.

Nazwa jednostki realizującej przedmiot:
Katedra i Klinika Chirurgii Klatki Piersiowej

Kierownik Jednostki:
Dr hab. Kazimierz Goździuk prof. nadzw.

Miejsce przedmiotu w programie studiów:
Rok VI - semestr XII

Liczba godzin: 30

wykładów : 10

ć

wiczeń : 20

Cel nauczania przedmiotu:
Przyswojenie wiedzy i umiejętności praktycznych w zakresie podstaw chirurgii klatki
piersiowej, umożliwiających powzięcie podejrzenia i ustalenie rozpoznania jednostek i
stanów

chorobowych

narządów

klatki

piersiowej

wymagających

postępowania

chirurgicznego ze szczególnym uwzględnieniem stanów zagrożenia życia i innych stanów
wymagających niezwłocznej interwencji.
Wymagania

Zasadnicze treści przedmiotu:
Zagadnienia główne zawarte w celach nauczania.


Warunki ostatecznego zaliczenia przedmiotu:
Do zaliczenia przedmiotu niezbędna jest obecność na wszystkich ćwiczeniach, aktywne
uczestnictwo w prowadzonych zajęciach teoretycznych i praktycznych zgodnie z programem
nauczania, wykazanie przyswojonej wiedzy teoretycznej oraz umiejętność zastosowania
wiedzy teoretycznej i umiejętności praktycznych w diagnostyce i leczeniu konkretnych
przypadków klinicznych w zakresie chirurgii klatki piersiowej.

Forma zaliczenia:
Zaliczenie bez oceny.

166

Zaliczenie składa się z teoretycznego zaliczenia ustnego oraz rozmowy przeprowadzanej w
warunkach klinicznych przy łóżku chorego.

Piśmiennictwo obowiązkowe:
Fibak J.[red.] „Chirurgia dla studentów medycyny”. PZWL
Góral R.[red.] „Zarys chirurgii.”
Rokicki W., Rokicki M. „Tępy uraz klatki piersiowej.”
Harold C.Urschel, Joel D. Cooper „Chirurgia klatki piersiowej”, „Atlas techniki operacyjnej.”

________________________________________________________

Nazwa przedmiotu: Urologia

Osoba odpowiedzialna za nauczanie przedmiotu:
Prof. dr hab. Krzysztof Bar

Nazwa jednostki realizującej:
Katedra i Klinika Urologii i Onkologii Urologicznej

Kierownik Jednostki:
Prof. dr hab. Krzysztof Bar

Miejsce przedmiotu w programie studiów:
Rok VI - Semestr XI i XII

Liczba godzin: 30

ć

wiczeń: 30

Cel nauczania przedmiotu:
Realizowany program ma na celu nabycie wiedzy o podstawach Urologii i Urologii
Onkologicznej. Studenci powinni znać podstawy diagnostyki urologicznej oraz zapoznać się
z najczęściej występującymi chorobami układu moczowego. Powinni poznać metody ich
diagnostyki i leczenia oraz nabyć umiejętności prowadzenia pacjentów urologicznych jako
lekarze ogólni.

Zasadnicze treści przedmiotu:
Zagadnienia ogólne, symptomatologia chorób układu moczowo-płciowego, badania
diagnostyczne oraz sposoby leczenia w urologii. Wady układu moczowo-płciowego. Kamica
układu moczowego. Choroby stercza. Nowotwory układu moczowego. Urazy i stany zapalne
w urologii.

Sposób sprawdzania czy cel nauczania został osiągnięty:
Wyrywkowe pytania w trakcie ćwiczeń

Kryteria ostatecznego zaliczenia przedmiotu:
Pytania testowe w trakcie egzaminu z chirurgii.

Forma zaliczenia:
Zaliczenie bez oceny.

167

Piśmiennictwo obowiązkowe:
Borkowski A. „Urologia. Podręcznik dla studentów medycyny”. PZWL 1999
Borkowski A., Borówka A.[red.] „Nowe metody leczenia kamicy górnych dróg moczowych”.
PZWL 1994
Zieliński J. [red.] „Urologia”. PZWL 1993 i 1994
_________________________________________________________________________

Nazwa przedmiotu: Wychowanie fizyczne

Osoba odpowiedzialna za nauczanie przedmiotu:
Mgr Ryszard Sadło

Nazwa jednostki realizującej przedmiot:
Studium Wychowania Fizycznego i Sportu

Kierownik Jednostki:
Mgr Ryszard Sadło

Miejsce przedmiotu w programie studiów:
Rok I i II – Semestr I, II, III, IV

Liczba godzin: 90
Rok I - ćwiczenia: 60 godzin
Rok II - ćwiczenia: 30 godzin

Cel nauczania przedmiotu:
Celem wychowania fizycznego jest kształtowanie umiejętności ruchowych poprzez:
1.

Zapewnienie optimum bodźców do podniesienia ogólnego rozwoju fizycznego.

2.

Przygotowanie budowy ciała do podejmowanych wysiłków.

3.

Przystosowanie organizmu do podejmowanych zadań zawodowych, oraz obowiązków

i zamiłowań poza zawodowych.

4.

Zdobycie umiejętności współdziałania w grupie.

Wymagania:
Student powinien:
1.

Poznać różne zestawy ćwiczeń fizycznych z zastosowaniem różnych przyborów

i przyrządów.

2.

Poznać podstawowe elementy techniczne gier zespołowych.

3.

Umieć opracować zestawy ćwiczeń kształtujących poszczególne grupy mięśniowe.

4.

Umieć dokonać pomiaru cech motorycznych przy pomocy testów sprawnościowych.

5.

Umieć pływać.

6.

Poznać podstawowe zasady ratownictwa wodnego.

7.

Umieć zaplanować i przeprowadzić zajęcia sportowe, korekcyjne lub rekreacyjne.

8.

Poznać zasady bezpieczeństwa i higieny na zajęciach wychowania fizycznego.

Warunki zaliczenia przedmiotu:
Zaliczenie przedmiotu w semestrze I II III i IV. Czynne uczestnictwo we wszystkich
zajęciach.

Forma zaliczenia:

168

Zaliczenie bez oceny.

Piśmiennictwo obowiązkowe:
Bartkowiak E. „Sportowa technika pływania”, Warszawa 1995
Bojarska M. „Callanetiks z Mariolą Bojarską”. PTELGAZ, Gdynia
Bahrynowska-Fic J. „Właściwości ćwiczeń fizycznych ich systematyka i metodyka”. PZWL
Warszawa 1987
Bucz J. „Szkolimy uniwersalnych siatkarzy. Sport i turystyka.” Warszawa 1980
Czros R., Rothmaier D. „Nowy aerobic.”
Callan Pinckey „Callanetiks 10 godz. ćwiczeń o 10 lat mniej”. Rosłan A.[red.]. Wyd. Świat
Książki 1994
Fidusiewicz H. „Aerobic.”
Huciński T. „Koszykówka. Atlas ćwiczeń.” Resortowe Centrum Metodyczno-Szkoleniowe
Kultury Fizycznej i Sportu. Warszawa 1992
Hans Dieter-Kempe „Szkoła pleców”. Wydawnictwo SIC, Warszawa 1994
Janicki D. „Poradnik ćwiczeń siłowych dla dzieci i młodzieży szkolnej.” Urząd Kultury
Fizycznej i Turystyki. Warszawa 1998
Kuźmińska O. „Gimnastyka Jazzowa.”
Kuźmińska O. „Taniec i gimnastyka.”
Pilicz S. „Testy sprawności fizycznej dla młodzieży akademickiej.” Warszawa 1971
Szuppe W., Woluch J., Mazur S. „Systematyka ćwiczeń i metodyka nauczania techniki gry
piłki siatkowej.” Akademia Wychowania Fizycznego, Warszawa 1966
Strzyżewski S., Żukowski R. „Lekkoatletyka”. WSiP, Warszawa 1975
Sven-A. Sölueborn „Streching.”
Superlak E. „Piłka siatkowa. Techniczno-faktyczne przygotowanie do gry.” Wrocław 1995
Ulatowski T. „Teoria i metodyka sportu. Sport i turystyka.” Warszawa 1971
Zuchora K. „Indeks sprawności fizycznej”. KAW

___________________________________________________________________________

Nazwa przedmiotu: Zarządzanie i ekonomika służby zdrowia

Osoba odpowiedzialna za nauczanie przedmiotu:
Dr hab. Piotr Książek, Dr Ewa Warchoł-Sławińska

Nazwa jednostki realizującej przedmiot:
Katedra i Zakład Zarządzania i Ekonomiki Ochrony Zdrowia

Kierownik Jednostki:
Dr hab. Piotr Książek

Miejsce przedmiotu w programie studiów:
Rok VI - Semestr XII

Liczba godzin: 45
wykładów : 15

ć

wiczeń : 30

Cel nauczania przedmiotu:

169

Realizowany program ma na celu wyposażenie studentów w wiedzę o zasadach
funkcjonowania różnych systemów ochrony zdrowia oraz form ich finansowania. W wyniku
realizacji programu studenci powinni wykazać się umiejętnością przystosowania się do
przyszłej pracy w obecnych warunkach społeczno-ekonomicznych i mieszanej gospodarce
rynkowej, w tym umiejętności zachowań w sytuacjach zaistnienia różnorodności źródeł
finansowania ochrony zdrowia. W wyniku realizacji programu nauczania studenci powinni
znać i umiejętnie rozwiązywać problemy z zakresu orzekania o stanie zdrowia ludności w
Polsce i w krajach Unii Europejskiej.

Zasadnicze treści przedmiotu:

1. Wyposażenie studentów w wiedzę w zakresie funkcjonowania i finansowania systemu
ubezpieczeń społecznych w Polsce i innych krajach europejskich. Zapoznanie studentów z
zasadami orzecznictwa lekarskiego o czasowej niezdolności do pracy oraz uprawnieniami
ubezpieczonych z tytułu chorób zawodowych i wypadków przy pracy.
2. Zapoznanie studentów z funkcjami i zadaniami władz publicznych i samorządowych w
ochronie zdrowia i przekazanie informacji o ich wpływie na politykę zdrowia.
3. Poznanie zasad funkcjonowania nadzoru specjalistycznego, służb sanitarno-
epidemiologicznych, podstawowej i specjalistycznej opieki zdrowotnej.
4. Zapoznanie z zasadami planowania finansowego w zakładach opieki zdrowotnej.
Założenia i zasady konstrukcji biznes planu w zakładach opieki zdrowotnej oraz w
gabinetach prywatnych. Umiejętność praktycznego opracowania planu marketingowego.
5. Umiejętność przystosowania się do przyszłej pracy w obecnych warunkach społeczno-
ekonomicznych i mieszanej gospodarce rynkowej, w tym umiejętności zachowań w
sytuacjach zaistnienia różnorodności źródeł finansowania ochrony zdrowia, udzielanie
ś

wiadczeń zdrowotnych w warunkach konkurencyjności na rynku pracy oraz wdrażaniu usług

kontraktowych.
6. Ocena znaczenia jakości w usługach zdrowotnych.
Podstawy, systemy i koszty zarządzania jakością w ochronie zdrowia
7. Przygotowanie studentów do samokształcenia w zakresie ekonomiki i organizacji ochrony
zdrowia.
8. Spowodowanie zdobycia przez studentów odpowiedniej kultury organizacyjnej,
refleksyjnego stosunku do własnych poczynań, umiejętności prawidłowego stylu kierowania
zespołami ludzkimi i kształtowania pożądanych stosunków interpersonalnych.

Egzamin praktyczny:
W trakcie ćwiczeń studenci rozwiązują praktycznie wybrane problemy dotyczące systemów
ochrony zdrowia

Sposób sprawdzenia czy cel nauczania został osiągnięty:
- ocena aktywnego udziału w zajęciach prowadzonych przez zespół wykładowców
- testy sprawdzające na zakończenie ćwiczeń
- pytanie studentów w trakcie zajęć
- zaliczenie końcowe z oceną

Kryteria ostatecznego zaliczenia przedmiotu:
- aktywne uczestnictwo w zajęciach
- zaliczenie testu sprawdzającego
- odpowiedni poziom wiedzy na zaliczenie

170

Forma zaliczenia:
Zaliczenie z oceną.

Piśmiennictwo obowiązkowe i dodatkowe:
Jędrasik-Jankowska I. „Ubezpieczenia społeczne”- tom I; Część ogólna oraz Ubezpieczenia
Społeczne - tom 2; Ubezpieczenia rentowe, ubezpieczenia emerytalne – tom 3;
Ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenia wypadkowe i chorobowe”. Wydawnictwo PWN
Głowacka M.D. „Zarządzanie zakładem opieki zdrowotnej. Wybrane konteksty teoretyczno-
praktyczne”. Wydawnictwo Termedia, Poznań 2004
Gotzen A. „Ekonomika zdrowia. Teoria i praktyka.” PWN, Warszawa 2000
Klich J. „Zarządzanie w opiece zdrowotnej. Planowanie.” Uniwersyteckie Wydawnictwa
Medyczne „Yesalius” Kraków 2000
Latalski M. [red.] „Zdrowie publiczne.” Lublin 2002
Opolski K., Dykowska G., Możdżonek M. „Zarządzanie przez jakość w usługach
zdrowotnych. Teoria i praktyka.” Wydawnictwa Fachowe CE DE WU. Pl. Warszawa 2005
Salwa Z. „Prawo pracy i ubezpieczeń społecznych.” Wydawnictwo Prawnicze Lewis Nexis.
Warszawa 2003
Smoleń M. „Problemy planowania i zastosowania programów marketingowych w
organizacjach non – profit opieki zdrowotnej.”Antidotum 2/2000
Shortell S.M., Kałużny A.D. „Podstawy zarządzania opieką zdrowotną.” Uniwersyteckie
Wydawnictwa Medyczne „Yesalius”. Kraków 2001
Trocki M. „Zarządzanie w zakładach opieki zdrowotnej.” IPIS, Warszawa 2002
Wilmowska-Piętruszyńska A. „Orzecznictwo lekarskie.” Wyd. Urban&Partner 2003
Akty prawne (Ustawy, rozporządzenia dotyczące problematyki ubezpieczeń społecznych
i zdrowotnych wg aktualnego stanu prawnego).

___________________________________________________________________________

Nazwa przedmiotu: Zdrowie publiczne

Osoba odpowiedzialna za nauczanie przedmiotu:
Dr hab. Piotr Książek, dr Ewa Warchoł-Sławińska

Nazwa jednostki realizującej przedmiot:
Katedra i Zakład Zarządzania i Ekonomiki Ochrony Zdrowia

Kierownik Jednostki:
Dr hab. Piotr Książek

Miejsce przedmiotu w programie studiów:
Rok IV - Semestr VII

Liczba godzin: 30

seminariów: 30

Cel nauczania przedmiotu:
Realizowany program ma na celu zapoznanie studentów z podstawami zdrowia publicznego
polityki zdrowotnej i społecznej oraz elementami medycyny rodzinnej z uwzględnieniem roli
lekarza pierwszego kontaktu w realizacji treści Zdrowia Publicznego i zadań rodziny w
rozwiązywaniu problemów zdrowotnych jej członków.

171

Zasadnicze treści przedmiotu:

Pojęcie i zakres zdrowia publicznego.
1.

Zdrowie Publiczne i Medycyna Społeczna. Definicje zdrowia publicznego. Nauczanie

zdrowia publicznego w szkoleniu przed-i podyplomowym. Strategia działania w
dziedzinie zdrowia publicznego.

2.

Międzynarodowa polityka zdrowotna. Polityka zdrowotna Światowej Organizacji

Zdrowia. Europejska polityka zdrowotna. Udział innych organizacji międzynarodowych
w kształtowaniu i rozwijaniu międzynarodowej polityki zdrowotnej.

3.

Społeczne i ekonomiczne uwarunkowania zdrowia.

Czynniki ekologiczne mające wpływ na zdrowie. Zagrożenie środowiska naturalnego w
Polsce. Wskaźniki chorób a czynniki ekonomiczne i społeczne w społeczeństwie.
Wpływ bezrobocia na uwarunkowania stanu zdrowia. Społeczne i psychologiczne
czynniki a zdrowie. Wybrane aspekty wsparcia społecznego.

4.

Ocena stanu zdrowia ludności w Polsce i na świecie. Promocja zdrowia jako nowa

dyscyplina naukowa. Nowa strategia działania w promocji zdrowia. Główne zagrożenia
stanu zdrowia ludności w Polsce i na świecie.
Narodowe Programy Zdrowia. Struktura populacji. Zagrożenia zdrowotne występujące w
ś

rodowisku zamieszkania, nauki i pracy.

Profilaktyka medyczna – zadania, zakres i rodzaje.

5.

Zachowania zdrowotne i modele prozdrowotnych stylów życia. Znaczenie edukacji

zdrowotnej pacjentów. Zasady planowania edukacji. Odżywianie a zdrowie. Błędy
ż

ywieniowe społeczeństwa polskiego i ich zdrowotne następstwa. Aktywność fizyczna a

zdrowie. Palenie tytoniu a zdrowie.

6.

Zaburzenia psychiczne jako problem społeczny. Zaburzenia psychosomatyczne u dzieci i

osób dorosłych. Promocja zdrowia psychicznego. Techniki myślenia pozytywnego.

7.

Narkomania jako problem społeczny. Typy uzależnień. Przyczyny uzależnień. HIV i

AIDS.

8.

Uzależnienie od alkoholu. Wpływ alkoholu na organizm człowieka. Psychospołeczne

następstwa nadużywania alkoholu.

9.

Rola rodziny w rozwiązywaniu problemów zdrowotnych. Rodzina wobec zdrowia i

choroby. Współczesne zagrożenia zdrowia rodziny. Wpływ choroby na funkcjonowanie
rodziny. Wybrane koncepcje zdrowia rodziny.

10.

Problemy zdrowotne i społeczne ludzi w podeszłym wieku. Problematyka starzenia się

społeczeństwa.

Opieka

paliatywna.

Opieka

terminalna.

Problemy

leczenia

farmakologicznego osób w wieku podeszłym.

11.

Niepełnosprawność jako problem społeczny. Formy rehabilitacji osób zagrożonych

niepełnosprawnością

i

niepełnosprawnych.

Kryteria

kwalifikacyjne

do

niepełnosprawności. Zasady orzecznictwa pozarentowego o ustalenie niepełnosprawności

172

lub stopnia niepełnosprawności. Zatrudnianie osób niepełnosprawnych. Systemy
orzecznictwa pozarentowego w wybranych krajach Unii Europejskiej a rozwiązania w
Polsce.

12.

Regulacje prawne w dziedzinie zdrowia publicznego w Polsce.

13.

Medycyna rodzinna w systemie ochrony zdrowia. Funkcje lekarza rodzinnego. System

kształcenia lekarzy dla potrzeb podstawowej opieki zdrowotnej. Perspektywy medycyny
rodzinnej w Polsce.

Sposób sprawdzania czy cel nauczania został osiągnięty:
- ocena aktywnego udziału w zajęciach
- pytanie studentów w trakcie zajęć

Kryteria ostatecznego zaliczenia przedmiotu:
- przygotowanie referatu dotyczącego problematyki zdrowia publicznego lub medycyny
rodzinnej
- aktywny udział w trakcie trwania zajęć dydaktycznych
- odpowiedni poziom posiadanej wiedzy

Forma zaliczenia:
Zaliczenie bez oceny.

Piśmiennictwo obowiązkowe i dodatkowe:
Latalski M. [red.] „Zdrowie publiczne”, Lublin 1999
Latalski M., Braun R., Kuszewski K. [red.] „Lekarz ogólny – zadania i organizacja pracy”.
Lublin 1992
Kulik T., Wrońska I. „Zdrowie w medycynie i naukach społecznych”. Oficyna Wydawnicza
Fundacji Uniwersyteckiej KUL. Stalowa Wola 2000
Kulik T. B. „Edukacja zdrowotna w rodzinie i w szkole”. Oficyna Wydawnicza Fundacji
Uniwersyteckiej KUL. Stalowa Wola 1997
Kulik T. B. „Współczesne zagrożenia zdrowia rodziny”. Oficyna Wydawnicza Fundacji
Uniwersyteckiej KUL. Stalowa Wola 2002
Makara-Studzińska M., Karakuła H., Kulik T. B. „Rodzina w zdrowiu i chorobie. Poradnik
dla lekarzy Podstawowej Opieki Zdrowotnej”. Polskie Towarzystwo Medycyny Ogólnej i
Rodzinnej. Instytut Medycyny Wsi. Lublin 2001
Karski J. B. [red.] „Promocja zdrowia”. Wydawnictwo IGNIS. Warszawa 1999
Poździoch S., Ryś A. [red.] „Zdrowie publiczne. Wybrane zagadnienia”. Uniwersyteckie
Wydawnictwo Medyczne „Vesalius”. Kraków 1996
Holland W. „Prewencja w podstawowej opiece zdrowotnej – przewodnik dla lekarzy
rodzinnych i studentów”. Łódź 1995
Firkowska-Mankiewicz Z. „Rodzina a problemy zdrowia i choroby”. Warszawa 1990
Ż

akowska-Wachelko B., Pędach W. „Pacjenci w starszym wieku”. Warszawa 1995

Kliszcz J., Trzeciak B., Hebanowski M. „Poradnik komunikowania się lekarza z pacjentem”,
Warszawa 1994

173

FAKULTETY

Fakultety dla II roku w roku akademickim 2007 / 2008 r.

Jednostka organizacyjna

Liczba godzin

Liczba grup

semestr

Kat. I Z-d Biologii

20

3

zimowy

1.

Cykl życiowy komórki. Regulacja i śmierć komórki – 1 godz.

2.

Zagrożenia pasożytami podczas wyjazdów turystycznych Polaków -2 godz.

3.

Pasożyty przewodu pokarmowego i choroby przez nie wywołane- 2 godz.

4.

Czy zachowanie człowieka ma wpływ na zarażenie pasożytami ? – 1 godz.

5.

Czynniki sprzyjające rozpowszechnieniu pasożytów człowieka - 2 godz.

6.

Diagnostyka laboratoryjna pasożytów człowieka- 2 godz.

7.

Immunodiagnostyka chorób pasożytniczych człowieka - 1 godz.

8.

Zastosowanie metod biologii molekularnej do wykrywania lub identyfikacji

pasożytów człowieka - 1 godz.

9.

Choroby transmisyjne przenoszone przez stawonogi - 2 godz.

10.

Kleszcze- biologia i znaczenie medyczne. Metody profilaktyki w chorobach

odkleszczowych- 2 godz.

11.

Zagrożenia pasożytniczymi stawonogami na terenie aglomeracji miejskich- 1 godz.

12.

Rola stawonogów w wywoływaniu alergii- 2 godz.

13.

Bioterroryzm - zagrożenia i zapobieganie - 1 godz.

Z-d Matematyki i Biostatystyki

10

3

zimowy

Szczegółowy program zajęć fakultatywnych

1.

Teoria relacyjnych baz danych

●

klucze proste i złożone

●

indeksowanie

●

relacje między tabelami

●

zasady wymuszania warunków integralności relacji

2.

Tabele

●

prawidłowości rządzące strukturą tabel

●

konstruktor pól i tabel

●

właściwości pól tabeli

174

●

definicja relacji i typy relacji

●

właściwości sprzężeń

3.

Zapytania

●

złożone zapytania wybierające

●

zapytania funkcjonalne

●

właściwości zapytań, pól zapytań i list pól

●

funkcje agregujące

●

funkcje i operatory potrzebne do konstrukcji wyrażeń

●

elementy języka SQL

●

kwerendy „wyłącznie SQL”

4.

Formularze

●

budowa i modyfikacja formularzy

●

dodawanie elementów sterujących do formularza

●

właściwości formularza, poszczególnych sekcji formularza, elementów sterujących

znajdujących się na formularzu
●

wykresy i obiekty OLE

●

programowanie zdarzeń na poziomie formularza – elementy języka VBA

Z-d Matematyki i Biostatystyki

10

3

letni

•

Wykorzystanie programu STATISTICA do analizy wyników.

o

Zapoznanie z programem

o

Uruchamianie programu

o

Skoroszyty, raporty i okna wyników

o

Wykonywanie obliczeń w programie STATISTICA

o

Dodatkowe narzędzia pakietu

•

Relacja pomiędzy kwestionariuszem/ankietą a bazą danych. Pojęcie zmiennej i
przypadku. Sposoby kodowania różnych typów pytań

•

Pobranie danych z pliku; korzystanie z baz danych zapisanych w różnych formatach;
wymiana danych między programami

•

Przygotowanie opisu bazy danych: etykiety zmiennych i etykiety wartości; podwójna
notacja w formacie programu STATISTICA

•

Wstępna weryfikacja danych, wyszukiwanie błędów i ich korekta

•

Przygotowanie danych do analizy - przekodowanie zmiennych i inne transformacje

•

Pierwsze spojrzenie na wyniki: tablice rozkładów i statystyki opisowe

o

Analiza rozkładów odpowiedzi i budowa histogramów

o

Interpretacja statystyk opisowych

•

Prezentacja rozkładów zmiennych przy pomocy odpowiednio dobranych typów
wykresów; reguły doboru wykresów statystycznych

•

Analiza tabelaryczna:

o

Użycie tabel dwudzielczych

o

Test i współczynniki korelacji w analizie współzależności zmiennych

o

Dobór współczynników korelacji do typu zmiennych

o

Interpretacja wyników

• Podstawowe testy statystyczne z wykorzystaniem pakietu STATISTICA

o

Podstawowe pojęcia teorii weryfikacji hipotez

o

Hipotezy dotyczące parametrów jednej populacji

o

Hipotezy o średniej i wariancji rozkładu normalnego

o

Hipotezy o medianie rozkładu

o

Hipotezy dotyczące parametrów dwóch populacji

175

o

Porównanie średnich i wariancji dwóch rozkładów normalnych

o

Testy nieparametryczne o dwóch rozkładach

o

Hipotezy dotyczące parametrów wielu populacji

o

Analiza wariancji (jednoczynnikowa)

o

Porównanie wielu wariancji

o

Rangowa analiza wariancji

o

Testy zgodności

o

Testy normalności

o

Test chi-kwadrat

o

Dobór liczności próby

o

Przykłady do samodzielnego wykonania z wykorzystaniem programu

STATISTICA

o

Opracowanie otrzymanych wyników do publikacji

Kat. I Z-d Chemii Medycznej

20

3

zimowy

Temat ogólny - Chemia organizmu człowieka
Tematy szczegółowe:

3.

Równowaga wodno-elektrolitowa ustroju

4.

Równowaga kwasowo-zasadowa

5.

Aminokwasy, ich pochodne w biologii człowieka

6.

Białka w fizjologii i patologii

7.

Węglowodany w zdrowiu i chorobie

8.

Lipidy w organizmie człowieka

9.

Modyfikacja w kwasach nukleinowych

10.

Dodatki do żywności

11.

Choroby demineralizacyjne

12.

Chemia witamin

13.

Chemia hormonów

14.

Biologiczna rola składników mineralnych

Samodzielna Pracownia Socjologii Medycyny
F1

20

1

letni

Współczesne badania nad lecznictwem niemedycznym w Polsce
F2

20

1

zimowy

Rodzina a problem zdrowia i choroby
Kat. I Z-d Anatomii Prawidłowej
Człowieka

20

3

zimowy

• 3 h -anatomia kliniczna głowy i szyi

-wirtualny obraz mózgowia
-przekroje anatomiczne głowy i szyi w płaszczyźnie czołowej, poziomej i strzałkowej
-topograficzny rzut komór mózgowia i zatok opony twardej na powierzchnie
mózgoczaszki w 2 płaszczyznach poziomej i strzałkowej
-przestrzenie międzyoponowe mózgowia, zbiorniki płynu mózgowordzeniowego i ich
lokalizacja

• 3h – struktury anatomiczne w obrazach CT i MR

-lokalizacja i podział krwiaków wewnątrzczaszkowych
-najczęstsze miejsca pourazowych złamań i rozejścia się szwów czaszki
-ciemiączka i czas ich zarastania oraz ich znaczenie kliniczne
- topografia zatok przynosowych i miejsca dostępu chirurgicznego i punkcji
-miejsca dostępu chirurgicznego do narządów przestrzeni środkowej szyi z

176

uwzględnieniem topografii

• 2h- anatomia wirtualna okolic szyi

-dokładna lokalizacja naczyń tętniczych i żylnych szyi służących do kaniulizacji
-miejsca podwiązywania naczyń krwionośnych w szyi w przypadku krwotoków
- miejsca wyjścia nerwów czaszkowych i skutki ich uszkodzeń

• 3h- typy budowy klatki piersiowej i przekroje anatomiczne w typowych

płaszczyznach
-najczęstsze miejsca pourazowych złamań żeber i mostka
-lokalizacja topograficzna punktów na klatce piersiowej do punkcji i drenażu jamy
opłucnowej
-mechanika klatki piersiowej z uwzględnieniem ruchomości żeber
- mechanika oddychania z uwzględnieniem spirometrii

• 2h- obraz wirtualny serca

- punkty topograficzne do nakłucia jamy osierdziowej
-ortodiagram serca i stłumienia względne i bezwzględne
-anatomiczne struktury w obrazie Echa serca (obraz USG)
-dostępy chirurgiczne do trzew klatki piersiowej

• 2h- linie kliniczno- topograficzne klatki piersiowej

- topografia przestrzeni międzyżebrowych
-anatomia sutka w poszczególnych elementach rozwoju u płci żeńskiej z
uwzględnieniem dróg odpływu limfy i lokalizacji węzłów chłonnych
-struktury anatomiczne sutka w obrazie USG

• 3h- podział kliniczno- topograficzny jamy brzusznej i przekroje

-rzuty trzew na przednią ścianę jamy brzusznej i sposób ich badania
-miejsca dostępu chirurgicznego do narządów jamy brzusznej

• 2h- typowe miejsca do punkcji i laparoskopii jamy brzusznej

-miejsca zmniejszonych oporności i rodzaje przepuklin brzusznych
-przepukliny wewnątrz brzuszne i ich lokalizacja
-struktury anatomiczne widoczne w obrazach USG i CT

• 3h- najczęstsze miejsca pourazowych złamań kości

-przekroje poprzeczne kończyn
-obrazy laparoskopowe stawów kolanowych
-topografia i miejsca kaniulizacji kończyn
-typy układu żył powierzchniowych na kończynach

• 2h- anatomia węzłów chłonnych kończyn i miejsca ich badania

-miejsce badania tętna na kończynach i sposób ich badania z uwzględnieniem
zmienności przebiegu naczyń
-topografia pni nerwowych na kończynach z lokalizacją znieczulenia przewodowego
-objawy porażeń splotów i nerwów obwodowych

• 2h- fizjologiczne i patologiczne krzywizny kręgosłupa

- obraz kręgosłupa w przekrojach czołowych i poprzecznych
-wady i zmienności ukształtowania kręgów w zależności od wieku
- struktury anatomiczne w obrazach CT i MR

• 3h- anatomia kliniczna jamy ustnej, gardła, krtani, tchawicy i przełyku

- anatomiczno teoretyczne podstawy intubacji
-tracheostomia- topograficzne miejsca założenia rurki dotchawiczej
-budowa i typy szpary głośni
-obrazy błony śluzowej tchawicy i oskrzeli
-przełyk- zwężenia i rzeźba błony śluzowej
-film – intubacja dotchawicza

177

Katedra i Zakład Fizjologii Człowieka

20

3

zimowy

Fizjologiczne mechanizmy adaptacji organizmu- 20 godzin
Temat ten obejmuje:
1.

Gruczoły wewnętrznego wydzielania w utrzymaniu homeostazy.

2.

Adaptacja organizmu do wysiłku fizycznego.

3.

Adaptacja organizmu w czasie lotów i nurkowania.

4.

Reakcja układu krążenia na spadek ciśnienia i objętości krwi – fizjologiczne mechanizmy

wstrząsu krążeniowego.

5.

Elektrokardiograficzne przejawy adaptacji układu krążenia .

6.

Udział skóry w mechanizmach adaptacji organizmu.

Katedra i Zakład Biofizyki

20

2

zimowy

20

1

letni

Wpływ czynników fizycznych na organizm
- tomografia komputerowa

(2 h),

- ultrasonografia

(2 h),

- rezonans magnetyczny

(2 h),

- zastosowanie laserów w medycynie

(2 h),

- zastosowanie termografii w medycynie

(2 h),

- biologiczne działanie promieniowania jonizującego

(2 h),

- biologicznego działania ultradźwięków

(2 h),

- badanie wpływu temperatury na organizm

(2 h),

- badanie wpływu zmiany ciśnienia

(2 h),

- wpływ prądu elektrycznego na organizm

(2 h).

Zakład Psychologii Klinicznej

20

2

letni

Tematy wykładów:

1. Pojęcie normy, normalności i zdrowia.
2. Zagadnienia stresu , choroba jako szczególna przyczyna sytuacji stresowej.
3. Odporność psychiczna, czynniki warunkujące odporność psychiczną.
4. Sytuacje trudne.
5. Zaburzenia emocjonalne.
6. Nerwice.
7. Choroby psychiczne.
8. Niepełnosprawność: intelektualna ( upośledzenia, następstwa
urazów C.U.N.), niepełnosprawność ruchowa.
9. Uzależnienia - mechanizm powstawania i rodzaje uzależnień.
10. Zastosowanie wiedzy z psychologii klinicznej w pracy lekarza.

178

Fakultety dla III roku w roku akademickim 2007 / 2008 r.

Jednostka organizacyjna

Liczba godzin

Liczba grup

semestr

Kat. I Z-d Patomorfologii Klinicznej

2x20

3

letni

1.

Cytopatologia

2.

Patologia gruczołu piersiowego

3.

Patologia tarczycy

4.

Patologia gruczołów endokrynnych II część

5.

Choroby narządu rodnego

6.

Patologia układu chłonnego i szpiku

7.

Patologia śródpiersia

8.

Patologia jamy ustnej, krtani i ślinianek

9.

Patologia wątroby

10.

Patologia przełyku

11.

Guzy neuroendokrynne układu pokarmowego

Nowotwory skóry
I Katedra Pediatrii

15

1

zimowy

1. Podstawy kardiologii dziecięcej z elementami elektrokardiografii
(najczęstsze wady serca, omdlenia i bóle w klatce piersiowej, zaburzenia
rytmu serca u dzieci, szmery przygodne, podstawy elektrokardiografii,
odrębności zapisu ekg u dzieci (10 godz.).

2. Zasady postępowania z noworodkiem i niemowlęciem z prenatalnie
rozpoznaną wadą układu moczowego (2 godz.).

3. Alergia u dzieci. Możliwości diagnostyczne (3 godz.)

I Katedra Pediatrii

10

1

letni

1.

Podstawowe zasady opieki nad noworodkiem donoszonym i wcześniakiem.

Najczęstsze problemy okresu noworodkowego 3h

2.

Najczęstsze problemy neurologiczne okresu dziecięcego. Metody

diagnostyczne stosowane w neurologii dziecięcej 2h

3.

Odżywianie a zdrowie dziecka

-Wybrane czynniki ryzyka miażdżycy u dzieci i młodzieży- profilaktyka
2h
- Zaburzenia łaknienia i odżywiania u dzieci i młodzieży – 2h
-Skutki przedawkowania witamin u dzieci 1h

Kat. I Z- d Higieny

5

2

letni

Ż

ywienie a zdrowie człowieka

1.

Znaczenie pokarmu i jego związek z zachowaniem zdrowia

2.

Wartość odżywcza i znaczenie w żywieniu podstawowych składników diety.

3.

Ocena wartości odżywczej produktów spożywczych pochodzenia zwierzęcego i

roślinnego.

4.

Wpływ procesów technologicznych i kulinarnych na wartość odżywczą produktów

spożywczych.

5.

Wartość energetyczna pożywienia. Zapotrzebowanie energetyczne organizmu

człowieka.

6.

Ocena sposobu żywienia. Wady w żywieniu.

7.

Ocena stanu odżywiania.

179

8.

Żywienie na poszczególnych etapach życia.

9.

Charakterystyka wybranych grup żywności funkcjonalnej (żywność

niskoenergetyczna, wysokobłonnikowa, żywność dla sportowców).

10.

Klasyfikacja diet. Charakterystyka różnych diet

Kat. I Z-d Patofizjologii

20

3

zimowy

Molekularne i fizjologiczne aspekty ustrojowych procesów regulacyjnych w patogenezie
chorób

1.

Otyłość- koncepcja patogenetyczna, epidemiologia, medyczne konsekwencje

2.

Metabolizm homocysteiny. Hyperhomocysteinaemia i jej znaczenie w patogenezie

3.

Oksygeneza hemowa i tlenek węgla w fizjologii i patologii układu krążenia

4.

Patomechanizm bólu

5.

Adrenomedulina

6.

Neuroregeneracja w chorobach OUN cz. I

7.

Neuroregeneracja w chorobach OUN cz. II

8.

Izoprenylacja białek i możliwości zastosowania inhibitorów i izoprenylacji w terapii

9.

Reakcje wolnorodnikowe w przebiegu ostrego zapalenia trzustki. Zespół

niewydolności wielonarządowej

10.

Endogenne substancje przeciwpadaczkowe

Kat. I Z-d Patofizjologii

20

3

letni

Molekularne i fizjologiczne aspekty ustrojowych procesów regulacyjnych w patogenezie
chorób

1.

Kanabinoidy- potencjalne zastosowanie terapeutyczne

2.

Izobolografia- metoda badania interakcji

3.

Mózg jelitowy w patologii przewodu pokarmowego

4.

Helicobacter sp. W patomechanizmie uszkodzeń błony śluzowej przewodu

pokarmowego

5.

Janusowe znaczenie reakcji wolnorodnikowych w organizmie- mechanizmy terapii

fotodynamicznej

6.

Krzywica. Ostelomanacja, osteoporoza- uwarunkowania patofizjologiczne

7.

Udział melatoniny w ustrojowych procesach regulacyjnych

8.

Skutki niedoboru i nadmiaru witamin i pierwiastków śladowych

9.

Cytokiny i ich receptory w patomechanizmie wybranych jednostek chorobowych

10.

Apoptoza

Kat. I Z-d Biologii

20

3

zimowy

1.

Cykl życiowy komórki. Regulacja i śmierć komórki – 1 godz.

2.

Zagrożenia pasożytami podczas wyjazdów turystycznych Polaków -2 godz.

3.

Pasożyty przewodu pokarmowego i choroby przez nie wywołane- 2 godz.

4.

Czy zachowanie człowieka ma wpływ na zarażenie pasożytami ? – 1 godz.

5.

Czynniki sprzyjające rozpowszechnieniu pasożytów człowieka - 2 godz.

6.

Diagnostyka laboratoryjna pasożytów człowieka- 2 godz.

7.

Immunodiagnostyka chorób pasożytniczych człowieka - 1 godz.

8.

Zastosowanie metod biologii molekularnej do wykrywania lub identyfikacji

pasożytów człowieka - 1 godz.

9.

Choroby transmisyjne przenoszone przez stawonogi - 2 godz.

10.

Kleszcze- biologia i znaczenie medyczne. Metody profilaktyki w chorobach

odkleszczowych- 2 godz.

11.

Zagrożenia pasożytniczymi stawonogami na terenie aglomeracji miejskich- 1 godz.

12.

Rola stawonogów w wywoływaniu alergii- 2 godz.

13.

Bioterroryzm - zagrożenia i zapobieganie - 1 godz.

180

Kat. I Z-d Chemii Medycznej

20

3

zimowy

Temat ogólny - Chemia organizmu człowieka
Tematy szczegółowe:
1.Równowaga wodno-elektrolitowa ustroju
2.Równowaga kwasowo-zasadowa
3.Aminokwasy, ich pochodne w biologii człowieka
4.Białka w fizjologii i patologii
5.Węglowodany w zdrowiu i chorobie
6.Lipidy w organizmie człowieka
7.Modyfikacja w kwasach nukleinowych
8.Dodatki do żywności
9.Choroby demineralizacyjne
10.Chemia witamin
11.Chemia hormonów
12.Biologiczna rola składników mineralnych
Kat. Z- d Mikrobiologii Lekarskiej

20

3

letni

1.Aktualne problemy mikrobiologicznej diagnostyki zakażeń

2.Opracowanie próbek materiałów diagnostycznych, wstępna identyfikacja drobnoustroju,
posiew (zajęcia praktyczne)

3.Oznaczanie gatunków wyhodowanych drobnoustrojów za pomocą różnych metod
fenotypowych, wykonywanie antybiogramów (zajęcia praktyczne)

4.Odczyt antybiogramów, interpretacja mechanizmów oporności na antybiotyki, interpretacja
uzyskanych końcowych wyników badań mikrobiologicznych (zajęcia praktyczne)

5.Praktyczne zastosowanie nowoczesnych metod serologicznych w diagnostyce zakażeń

6.Wykonywanie, odczyt i interpretacja wybranych metod serologicznych (zajęcia praktyczne)

7.Wykorzystanie metod biologii molekularnej w diagnostyce zakażeń

8.Wykonywanie etapów oznaczeń metodą PCR (zajęcia praktyczne)

9.Zakażenia oportunistyczne

10.Badania mikrobiologiczne w diagnostyce zakażeń o znaczeniu epidemiologicznym

Samodzielna Pracownia Socjologii Medycyny
F1

20

1

letni

Współczesne badania nad lecznictwem niemedycznym w Polsce
F2

20

1

zimowy

Rodzina a problem zdrowia i choroby
Kat. I Z-d Biochemii i Biologii Molekularnej
F1

20

3

zimowy

I.

Biochemiczne aspekty chorób

20 godzin

1.

Onkogeny i geny supresorowe.

2.

Inżynieria genetyczna-osiągnięcia i oczekiwania.

3.

Metylacja DNA, acetylacja histonów-potencjalne cele terapii nowotworów.

181

4.

Metaloproteinazy macierzy zewnątrzkomórkowej w kancerogenezie.

5.

Naturalne substancje przeciwnowotworowe-niedoceniana linia obrony przed rakiem.

6.

Biochemiczne podstawy miażdżycy.

7.

Podstawy biochemiczne chorób neurodegeneracyjnych.

8.

Dysfunkcja mitochondriów jako czynnik decydujący o patogenezie wielu chorób i

naturalnym starzeniu się.

9.

Molekularne mechanizmy detoksykacji ksenobiotyków.

10.

Otyłość jako problem współczesnej cywilizacji.

F2

5

3

zimowy

II

Inżynieria genetyczna w medycynie

5 godzin

1.

Zastosowanie technik molekularnych w medycynie

2.

Terapia genowa

3.

Wytwarzanie i zastosowanie białek rekombinowanych w medycynie

Katedra i Zakład Fizjologii Człowieka

20

3

zimowy

Fizjologiczne mechanizmy adaptacji organizmu- 20 godzin.

Temat ten obejmuje:

1. Gruczoły wewnętrznego wydzielania w utrzymaniu homeostazy.
2. Adaptacja organizmu do wysiłku fizycznego.
3Adaptacja organizmu w czasie lotów i nurkowania.
4.Reakcja układu krążenia na spadek ciśnienia i objętości krwi – fizjologiczne mechanizmy
wstrząsu krążeniowego.
5.Elektrokardiograficzne przejawy adaptacji układu krążenia .
6.Udział skóry w mechanizmach adaptacji organizmu.
Zakład Psychologii Klinicznej

20

2

letni

Tematy wykładów:

1. Okresy psychicznego rozwoju człowieka , prawidłowości i zaburzenia – okres
prenatalny i dzieciństwo.
2. Okresy psychicznego rozwoju człowieka, prawidłowości i zaburzenia – okres
młodzieńczy i dorosłość.
3. Choroby somatyczne, psychosomatyczne.
4. Dziecko w sytuacji choroby i osoba dorosła w sytuacji choroby.
5. Choroba jako sytuacja kryzysu psychicznego.
6. Metody badań stosowane w psychologii.
7. Diagnoza psychologiczna.
8. Relacje lekarz – pacjent. Nawiązywanie kontaktu, jak rozmawiać
z pacjentem, informowanie pacjenta.
9. Zagadnienia psychoterapii ze szczególnym uwzględnieniem psychoterapii
elementarnej w pracy lekarza.
10. Współpraca zespołu leczącego, rola i znaczenia wsparcia społecznego.

182

Fakultety dla IV roku w roku akademickim 2007 / 2008 r.

Jednostka
organizacyjna

Liczba
godzin

Liczba
grup

semestr

Kat. I Z-d
Patomorfologii
Klinicznej

2x20

3

letni

1.Cytopatologia
2.Patologia gruczołu piersiowego
3.Patologia tarczycy
4.Patologia gruczołów endokrynnych II część
5.Choroby narządu rodnego
6.Patologia układu chłonnego i szpiku
7.Patologia śródpiersia
8.Patologia jamy ustnej, krtani i ślinianek
9.Patologia wątroby
10.Patologia przełyku
11.Guzy neuroendokrynne układu pokarmowego
12.Nowotwory skóry
II Kat. I Kl.
Chirurgii
Ogólnej

20

2

letni

1.Chirurgia minimalnie inwazyjna - 2 godz.
2.Rola endoskopii w diagnostyce i leczeniu schorzeń przewodu pokarmowego – 2 godz.
3.Współczesne leczenie raka jelita grubego - 2 godz.
4.Leczenie skojarzone nowotworów górnego odcinka przewodu pokarmowego - 2 godz.
5.Zastosowanie techniki USG w diagnostyce i leczeniu schorzeń chirurgicznych

- 2

godz.
6.Profilaktyka przeciwzakrzepowa w chirurgii

- 2 godz.

7.Nienowotworowe choroby górnego odcinka przewodu pokarmowego - 2 godz.
8.Żywienie w chirurgii pozajelitowe - 2 godz.
9.Żywienie w chirurgii dojelitowe - 2 godz.
10.Leczenie wczesnych postaci nowotworów przewodu pokarmowego przy użyciu technik
minimalnie inwazyjnych – 2 godz.
I Katedra Pediatrii 15

1

zimowy

1. Podstawy kardiologii dziecięcej z elementami elektrokardiografii (najczęstsze wady serca,
omdlenia i bóle w klatce piersiowej, zaburzenia rytmu serca u dzieci, szmery przygodne, podstawy
elektrokardiografii, odrębności zapisu ekg u dzieci (10 godz.).

2. Zasady postępowania z noworodkiem i niemowlęciem z prenatalnie
rozpoznaną wadą układu moczowego (2 godz.).

3. Alergia u dzieci. Możliwości diagnostyczne (3 godz.)

I Katedra Pediatrii 10

1

letni

1.Podstawowe zasady opieki nad noworodkiem donoszonym i wcześniakiem.
Najczęstsze problemy okresu noworodkowego 3h
2.Najczęstsze problemy neurologiczne okresu dziecięcego. Metody
diagnostyczne stosowane w neurologii dziecięcej 2h

3.Odżywianie a zdrowie dziecka

183

-Wybrane czynniki ryzyka miażdżycy u dzieci i młodzieży- profilaktyka
2h
- Zaburzenia łaknienia i odżywiania u dzieci i młodzieży – 2h
-Skutki przedawkowania witamin u dzieci 1h

Kat. I Z- d Higieny 5

2

letni

1.Żywienie a zdrowie człowieka
2.Znaczenie pokarmu i jego związek z zachowaniem zdrowia
3.Wartość odżywcza i znaczenie w żywieniu podstawowych składników diety.
4.Ocena wartości odżywczej produktów spożywczych pochodzenia zwierzęcego i roślinnego.
5.Wpływ procesów technologicznych i kulinarnych na wartość odżywczą produktów
spożywczych.
6.Wartość energetyczna pożywienia. Zapotrzebowanie energetyczne organizmu
człowieka.
7.Ocena sposobu żywienia. Wady w żywieniu.
8.Ocena stanu odżywiania.
9.Żywienie na poszczególnych etapach życia.
10.Charakterystyka wybranych grup żywności funkcjonalnej (żywność niskoenergetyczna,
wysokobłonnikowa, żywność dla sportowców).
11.Klasyfikacja diet. Charakterystyka różnych diet
Kl. Nefrologii
Dziecięcej

20

1

zimowy

20

1

letni

1.

Diagnostyka chorób nerek i układu moczowego 3h

2.

Pierwotne i wtórne glomerunopatie 4h

3.

Leczenie sterydozależnych i opornych zespołów nerczycowych 3h

4.

Powikłania przewlekłej niewydolności nerek 3 h

5.

Dializoterapia dziecięca 4h

6.

Znaczenie badań urodynamicznych 3h

Kat. I Z-d
Patofizjologii

20

3

zimowy

Molekularne i fizjologiczne aspekty ustrojowych procesów regulacyjnych w patogenezie
chorób
1.Otyłość- koncepcja patogenetyczna, epidemiologia, medyczne konsekwencje
2.Metabolizm homocysteiny. Hyperhomocysteinaemia i jej znaczenie w patogenezie
3.Oksygeneza hemowa i tlenek węgla w fizjologii i patologii układu krążenia
4.Patomechanizm bólu
5.Adrenomedulina
6.Neuroregeneracja w chorobach OUN cz. I
7.Neuroregeneracja w chorobach OUN cz. II
8.Izoprenylacja białek i możliwości zastosowania inhibitorów i izoprenylacji w terapii
9.Reakcje wolnorodnikowe w przebiegu ostrego zapalenia trzustki. Zespół niewydolności
wielonarządowej
10.Endogenne substancje przeciwpadaczkowe
Kat. I Z-d
Patofizjologii

20

3

letni

Molekularne i fizjologiczne aspekty ustrojowych procesów regulacyjnych w patogenezie
chorób
1.Kanabinoidy- potencjalne zastosowanie terapeutyczne
2.Izobolografia- metoda badania interakcji
3.Mózg jelitowy w patologii przewodu pokarmowego

184

4.Helicobacter sp. W patomechanizmie uszkodzeń błony śluzowej przewodu pokarmowego
5.Janusowe znaczenie reakcji wolnorodnikowych w organizmie- mechanizmy terapii
fotodynamicznej
6.Krzywica. Ostelomanacja, osteoporoza- uwarunkowania patofizjologiczne
7.Udział melatoniny w ustrojowych procesach regulacyjnych
8.Skutki niedoboru i nadmiaru witamin i pierwiastków śladowych
9.Cytokiny i ich receptory w patomechanizmie wybranych jednostek chorobowych
10.Apoptoza
Kat. I Kl.
Dermatologii

20

2

letni

Poniedziałek 12,15

1). Guzkowe zapalenie tętnic
2). Mastocytozy
3). Zespół antyfosfolipidowy
4). Zmiany skórne u kobiet w ciąży
5). Zmiany skórne w zaburzeniach odżywiania
6). Starzenie się skóry
7). Choroby pasożytnicze skóry
8). Rola biologiczna skóry. Skóra a czynniki środowiskowe.
9). Zaburzenia wewnątrzwydzielnicze a skóra
10) Myopatie zapalne
Kat.
Farmakologii

20

1

zimowy

20

1

letni

Fakultet z neurofarmakologii

1.

Neuroprzekaźniki klasyczne, peptydowe i ko- transmitery. Komunikacja

między neuronami

2.

Neurohormony i neurosteroidy

3.

Padaczka i drgawki – patologia. Mechanizmy działania leków

przeciwdrgawkowych

4.

Patofizjologia działania pozytywnych i negatywnych objawów

schizofrenii. Rola dopaminy i serotoniny

5.

Patofizjologia zaburzeń nastroju, lęku i napędu. Leki wywołujące

poprawienie nastroju i napędu

6.

Edogenne peptydy opioidowe. Receptory opioidowe- agoniści częściowi,

agoniści i antagoniści

7.

Środki psychostymulujące – mechanizmy wywołujące pobudzenie

molekularne i komórkowe, mechanizmy uzależnienia fizycznego. Leczenie
zespołu odstawienia.

8.

Rola kanałów wapniowych w przekazywaniu sygnałów

9.

Kwas glutaminowy – przyjaciel czy wróg?

10.

Zaliczenie z oceną – 50 pytań testowych – 60 min

Kat. I Z-d Biologii

20

3

zimowy

1.

Cykl życiowy komórki. Regulacja i śmierć komórki – 1 godz.

2.

Zagrożenia pasożytami podczas wyjazdów turystycznych Polaków -2 godz.

3.

Pasożyty przewodu pokarmowego i choroby przez nie wywołane- 2 godz.

4.

Czy zachowanie człowieka ma wpływ na zarażenie pasożytami ? – 1 godz.

5.

Czynniki sprzyjające rozpowszechnieniu pasożytów człowieka - 2 godz.

6.

Diagnostyka laboratoryjna pasożytów człowieka- 2 godz.

7.

Immunodiagnostyka chorób pasożytniczych człowieka - 1 godz.

8.

Zastosowanie metod biologii molekularnej do wykrywania lub identyfikacji

pasożytów człowieka - 1 godz.

185

9.

Choroby transmisyjne przenoszone przez stawonogi - 2 godz.

10.

Kleszcze- biologia i znaczenie medyczne. Metody profilaktyki w chorobach

odkleszczowych- 2 godz.

11.

Zagrożenia pasożytniczymi stawonogami na terenie aglomeracji miejskich- 1 godz.

12.

Rola stawonogów w wywoływaniu alergii- 2 godz.

13.

Bioterroryzm - zagrożenia i zapobieganie - 1 godz.

Kl.
Hematoonkologii
i Onkologii
Dziecięcej

20

2

zimowy

20

1

letni

1.

Diagnostyka molekularna w chorobach nowotworowych.

2.

Dziecko z powiększonymi węzłami chłonnymi .

3.

Dziecko z niedokrwistością.

4.

Dziecko hemofilią.

5.

Dziecko z leukopenią.

6.

Krwiodawstwo i krwiolecznictwo w hematologii i onkologii dziecięcej.

7.

Wytyczne do szczepień ochronnych w hematologii i onkologii dziecięcej.

8.

Zasady doboru dawców do przeszczepu komórek hematopoetycznych.

9.

Standardy postępowania przeciwbólowego w onkologii dziecięcej .

10.

Obsługa żylnych cewników centralnych.

11.

Ocena rozmazu krwi.

12.

Wczesne objawy choroby nowotworowej u dzieci.

13.

Współpraca lekarzy rodzinnych z ośrodkiem leczącym w kontroli i leczeniu powikłań

po chemioterapii u dzieci.

14.

Stany naglące w onkologii i hematologii dziecięcej.

15.

Psychologiczne podstawy dobrej komunikacji z chorym dzieckiem i jego rodziną.

Kl. Chorób Płuc
i Reumatologii
Dziecięcej

20

1

1.

Mukowiscydoza u dzieci 4h

2.

Nowoczesne biologiczne leczenie chorób reumatycznych u dzieci 2h

3.

Etyczno- prawne aspekty leczenia pacjenta małoletniego 1,5 h

4.

Choroby alergiczne i astma u dzieci 4 h

5.

Zasady prowadzenia i interpretacji badań klinicznych 1h

6.

Różne przyczyny objawów klinicznych ze strony układu oddechowego 1,5 h

7.

Demonstracja multimedialna rzadkich przypadków klinicznych 4 h

8.

Udział w pracy poradni pulmonologicznej 2 h

Samodzielna Pracownia Socjologii Medycyny
F1

20

1

letni

Współczesne badania nad lecznictwem niemedycznym w Polsce
F2

20

1

zimowy

Rodzina a problem zdrowia i choroby
Katedra i Zakład
Fizjologii
Człowieka

20

3

zimowy

Fizjologiczne mechanizmy adaptacji organizmu- 20 godzin.
Temat ten obejmuje:
1.Gruczoły wewnętrznego wydzielania w utrzymaniu homeostazy.
2.Adaptacja organizmu do wysiłku fizycznego.

186

3.Adaptacja organizmu w czasie lotów i nurkowania.
4.Reakcja układu krążenia na spadek ciśnienia i objętości krwi – fizjologiczne mechanizmy
wstrząsu krążeniowego.
5.Elektrokardiograficzne przejawy adaptacji układu krążenia .
6.Udział skóry w mechanizmach adaptacji organizmu.
Zakład Psychologii Klinicznej
F 1

10

2

letni

Tematy wykładów:

1.

Psychopatologia zaburzeń osobowości.

2.

Psychopatologia zaburzeń lękowych.

3.

Psychologia zaburzeń afektywnych.

4.

Depresja, depresja w chorobach somatycznych.

5.

Zaburzenia funkcjonowania psychicznego w następstwie uszkodzeń centralnego

układu nerwowe (CUN).

F2

10

2

letni

Cykl wykładów pt. Wprowadzenie do teorii osobowości

1.Koncepcje psychoanalityczne z jej twórcą Zygmuntem Freudem
2.

Koncepcje neopsychoanalityczne – Karen Horney, Harry S. Sullivan

3.Koncepcje humanistyczne – Karl Rogers
4.Koncepcje behawiorystyczne – John B. Watson, B. F. Skinner
5.Koncepcje egzystencjalne – Viktor E. Frankl
I Kat. I Kl.
Chirurgii Ogólnej

20

2

zimowy

20

1

letni

1. Przepukliny brzuszne 4h
2. Żywienie w chirurgii 4h
3. Metody diagnostyczne w chirurgii 4h
4. Zakażenia w chirurgii 4 h
5. Chirurgia endokrynologiczna 4h
Kat. i Kl.
Nefrologii

5

2

letni

Tematy wykładów:

1.

Choroby cywilizacyjne – rola genów w patogenezie, leczeniu i

profilaktyce.
2.

Zaburzenia gospodarek wapniowo-fosforanowej u chorych na

przewlekłą niewydolność nerek oraz pacjentów hemodializowanych.
3.

Osteodrystrofia nerkowa.

4.

Problemy kardiologiczne u chorych z niewydolnością nerek i pacjentów leczonych

nerkozastępczo.

5.

Kwalifikacja pacjentów do transplantacji.

Kat. i Kl.
Neurologii

20

3

zimowy

Zagadnienia tematyczne:

1.

Padaczka i zaburzenia napadowe – 3 godz.

2.

Choroby demielinizacyjne – 2 godz.

3.

Zespoły bólowe – 2 godz.

4.

Choroby naczyniowe OUN – 2 godz.

5.

Choroby otępienie – 2 godz.

6.

Neuro-onkologia – 1 godz.

187

7.

Choroby pozapiramidowe – 2 godz.

8.

Choroby nerwowo-mięśniowe – 2 godz.

9.

Neuro-infekcje – 2 godz.

10.

Neuro-psychologia – 2 godz.

188

Fakultety dla V roku w roku akademickim 2007 / 2008 r.

Jednostka organizacyjna

Liczba
godzin

Liczba
grup

semestr

Kat. I Z-d Patomorfologii Klinicznej

2x15

3

letni

1.Cytopatologia
2.Patologia gruczołu piersiowego
3.Patologia tarczycy
4.Patologia gruczołów endokrynnych II część
5.Choroby narządu rodnego
6.Patologia układu chłonnego i szpiku
7.Patologia śródpiersia
8.Patologia jamy ustnej, krtani i ślinianek
9.Patologia wątroby
10.Patologia przełyku
11.Guzy neuroendokrynne układu pokarmowego
12.Nowotwory skóry
Katedra Zdrowia Publicznego
F 1

15

1

zimowy

1.

Choroby społeczne i cywilizacyjne, epidemiologia, czynniki ryzyka, profilaktyka

( choroby nowotworowe, wypadki, urazy, cukrzyca)

2.

Promocja zdrowia psychicznego- stres, depresja, samobójstwa, wypal3nie zawodowe.

3.

Komunikacja w relacji lekarz – pacjent. Zasady, metody komunikowania i błędy w

komunikacji. Komunikacja niewerbalna.

4.

Patologie życia rodzinnego- przemoc w rodzinie , maltretowane dzieci, rodzina z

problemem uzależnienia, problemem bezrobocia, rodzina niepełna.

5.

Społeczne i zdrowotne problemy ludzi starych – starzenie się społeczeństwa,

profilaktyka starzenia, problemy terapii, opieka terminalna.

6.

Polityka lekowa państwa. Programy polityki zdrowotnej państwa.

7.

Zatrudnienie i bezrobocie – definicje rynku pracy, istota bezrobocia, zasady,

przyznawanie świadczeń z tytułu bezrobocia. Bezdomność, systemy pomocy
bezdomnym.

F 2

15

1

letni

1.

Zanieczyszczenia środowiska naturalnego – zagrożenia zdrowia.

2.

Zanieczyszczenia i skażenia żywności i ich wpływ na zdrowie- dodatki do żywności,

ż

ywność ekologiczna, żywność genetycznie modyfikowana.

3.

Zagrożenia zdrowia w środowisku pracy- stres związany z pracą zawodową, wypadki

przy pracy, choroby zawodowe.

4.

Zagrożenia zdrowia wewnątrz pomieszczeń zamkniętych- dbałość o bioklimat

pomieszczeń zamkniętych, zespól chorego budynku, czynniki chemiczne i
biologiczne w pomieszczeniach zamkniętych- problemy zdrowotne.

5.

Klimat i pogoda jako determinanty stanu zdrowia- wpływ pogody na zdrowie

człowieka meteoropatia, globalne zmiany klimatyczne( np. ocieplenie klimatu, dziura
ozonowa).

6.

Pomoc społeczna – cele i funkcje pomocy społecznej, zasady przyznawania pomocy

społecznej i świadczeń rodzinnych.

7.

Niepełnosprawność- pojęcia i definicje, zasady orzekania o niepełnosprawności,

rehabilitacja społeczna i zawodowa osób niepełnosprawnych . Uprawnienia
niepełnosprawnych.

I Kat. I Kl. Ginekologii

189

F I

30

3

Letni

Ginekologia onkologiczna
1.Molekularne podłoże nowotworów złośliwych jajnika u kobiet 10h
2.Rak jajnika wczesna diagnoza, mechanizmy powstania, markery i modulatory
angiogenezy nowotworowej 10h
3.Nowoczesne sposoby terapii raka jajnika 10h
F II

30

2

letni

Ginekologia i położnictwo
1.Wykorzystanie współczesnej ultrasonografii i sonoaniografii 3D w
diagnostyce nowotworów narządu płciowego 15 h
2.Rola ultrasonografii w rozpoznawaniu i zapobieganiu powikłań ciąży wczesnej
i późnej 15h
Kat. I Z-d Immunologii Klinicznej

10

3

zimowy

Współczesne techniki immunologiczne- zastosowanie w klinice

1.

Fenotypowanie komórek w cytomerze przepływowym

-zasady cystometrii przepływowej
-podstawowe markery linii przepływowych
-wykonanie i prawidłowa interpretacja analizy cytomerycznej

2.

Apoptoza a nerkoza

-metody stosowane w badaniach śmierci komórkowej
-ćwiczenia praktyczne (FDA, aktywacja Kaspar, TUNEL, anexyna, ocena
zawartości DNA)

3.

Komórki dendrytyczne człowieka

-immunofenotypowanie komórek dendrytycznych krwi obwodowej
-generacja In Vito komórek dendrycznych- zastosowanie w terapii

Kat. I Kl. Reumatologii

15

1

zimowy

1. Wczesne reumatoidalne zapalenie stawów (3 godz.)

-

nowoczesne metody diagnostyczne

-

terapia lekami modyfikującymi przebieg choroby z uwzględnieniem skuteczności

leczenia lekami biologicznymi.

2. Spondyloartropatie seronegatywne (3 godz.)
-współczesna diagnostyka
-terapia lekami biologicznymi
3. Zespół antyfosfolipidowy jako problem wielodyscyplinarny (3 godz.)

-

pierwotny

-

wtórny

4. Choroba zwyrodnieniowa stawów (3 godz.)

-

prewencja pierwotna i wtórna

-

nowoczesne metody terapii

5. Reumatyzm tkanek miękkich (3 godz.)

Kl. Kardiochirurgii

5

3

zimowy

-Chirurgiczne leczenie choroby wieńcowej
-Chirurgiczne leczenie wad serca
Kl. Hematoonkologii i Transplantacji
Szpiku

10

1

1.

Problemy hematologiczne w innych specjalnościach medycznych 1h

2.

Postępy w terapii chorób rozrostowych układu krwiotwórczego 2h

3.

Zasady kwalifikacji i leczenia transplantacja komórek krwiotwórczych w

190

hematologii 2h

4.

Rzadkie zespoły hematologiczne 1h

5.

Nowoczesne metody diagnostyczne i sposoby monitorowania w

hematologii 2h

6.

Czynniki rokownicze i ich znaczenie e chorobach hematologicznych 1h

7.

Aktualne zasady leczenia skaz krwotocznych 1h

Kl. Pediatrii, Endokrynologii i Neurologii
F1

15

1

zimowy

1.

Bóle głowy u dzieci , - podział, diagnostyka, leczenie 2h

2.

Drgawki u noworodka,- przyczyny, obraz kliniczny, diagnostyka, leczenie

2h

3.

Drgawki u dzieci,- przyczyny, postępowanie diagnostyczno- terapeutyczne

2h

4.

Padaczka u dzieci- podział, objawy kliniczne, diagnostyka, leczenie 4h

5.

Stan padaczkowy- przyczyny, postępowanie diagnostyczno- lecznicze na

poszczególnych etapach 2h

6.

Stan utraty przytomności u dzieci- przyczyny, postępowanie

diagnostyczno- lecznicze 2h

7.

Mózgowe porażenie dziecięce- przyczyny, podział, omówienie

poszczególnych postaci klinicznych 1 h

F2

15

1

letni

1.

Przedstawienie podstaw prawnych i zakresu realizacji Programu

Powszechnych Badań Profilaktycznych u dzieci 2h

2.

Badania profilaktyczne noworodka- bilans 0, testy przesiewowe w

kierunku fenyloketonurii, wrodzonej niedoczynności tarczycy i
mukowiscydozy, profilaktyczne badania słuchu, wizyty patronażowe
położnej i lekarza w domu noworodka 2h

3.

Badania profilaktyczne w I roku życia dziecka- schemat opieki nad

zdrowym niemowlęciem, wcześniakiem, dzieckiem z wadą wrodzoną i
chorym niemowlęciem 2h

4.

Badania profilaktyczne 2 i 4 latka 2h

5.

Badania profilaktyczne 6 latka – ocena gotowości szkolnej 2h

6.

Badania profilaktyczne w szkole podstawowej – bilans 10 latka,

kwalifikacje lekarskie do uprawiania sportu w szkole 2h

7.

Badania profilaktyczne w gimnazjum i szkole ponadgimnazjalnej – bilans

14 latka, 16 latka i bilans ucznia kończącego szkołę 2 h

Zaliczenie w formie testu 1h
Kat. I Kl. Położnictwa i Patologii Ciąży 15

2

zimowy

15

1

letni

• Zakażenia w położnictwie i ginekologii
• Wewnątrzmaciczne niedotlenienie płodu
• Poronienie współczesne poglądy
• PROM i porody przedwczesne
• Zmiany fizjologiczne zachodzące w organizmie ciężarnej
• Noworodek z ciąż patologicznych
• Nadciśnienie w ciąży

II Kat. i Kl. Ginekologii

15

F1 Niepłodność małżeńska
F2 Nietrzymanie moczu u kobiet i leczenie statystyki zaburzeń dna miednicy

191

III Kat. I Kl. Ginekologii
F1 Techniki endoskopowe w ginekologii

15

1

zimowy

1.

Historia endoskopii, sprzęt endoskopowy, możliwości i ograniczenia

technik endoskopowych : diagnostyka leczenie

2.

Laparoskopowe leczenie chorób macicy

3.

Laparoskopowe leczenie chorób przydatków

4.

Metody endoskopowe w diagnostyce i leczeniu niepłodności

5.

Histeroskopia w leczeniu nieprawidłowych krwawień z macicy, najnowsze

osiągnięcia technik endoskopowych

F2 Medyczne metody kontroli płodności-
antykoncepcja

15

1

zimowy

1.

Fizjologia płodności

2.

Naturalne metody kontroli płodności

3.

Przyczyny niepowodzeń antykoncepcji

4.

Doustne środki antykoncepcyjne

5.

Antykoncepcja parentalna (IUD, implanty, środki transdermalne, krążki

dopochwowe)

F3 Nowoczesne techniki
ultrasonograficzne w ginekologii i
położnictwie

15

1

letni

1.

Zadania i cele ultrasonografii w ginekologii, diagnostyka onkologiczna,

diagnostyka cyklu, nieprawidłowe krwawienia z jamy macicy

2.

Badania ultrasonograficzne we wczesnej ciąży fizjologicznej, badanie

przesiewowe w kierunku wad genetycznych

3.

Badanie ultrasonograficzne w ciąży zaawansowanej, echokardiografia

serca płodu, diagnostyka wad wrodzonych

4.

Miejsce ultrasonografii trójwymiarowej w położnictwie i ginekologii

Kat. I Kl. Endokrynologii

15

2

zimowy

1.

Cukrzyca jako choroba cywilizacyjna 3h

2.

Kardiodiabetologia 3h

3.

Zaburzenia gospodarki węglowodanowej w endokrynopatiach 3h

4.

Hipoglikemia – problem diagnostyczny i kliniczny 3 h

5.

Nadciśnienie tętnicze pochodzenia endokrynnego 3h

Kat. I Kl. Endokrynologii

15

2

letni

1.

Prolaktinoma 3h

2.

Gruczolaki autonomiczne tarczycy 3h

3.

Diagnostyka wola guzkowego 3h

4.

Wyspiak trzustki 3 h

5.

Inkretyny 3h

Kat. I Kl. Ortopedii i Traumatologii

15

3

zimowy

15

3

letni

1.

Nowoczesne leczenie złamań 10h

2.

Wskazania i sposoby leczenia choroby zwyrodnieniowej biodra i kolana

10h

3.

Rozpoznanie i leczenie nowotworów narządu ruchu 5h

4.

Rozpoznanie i leczenie urazowych i nieurazowych uszkodzeń kręgosłupa

5h

II Kl. Anestezjologii

10

1

letni

1.

Granice intensywnej terapii 2h

2.

Co to jest medycyna okołooperacyjna? 2h

192

3.

Bezpieczeństwo znieczulenia 2h

4.

Analgezja pooperacyjna 2h

5.

Ból przewlekły 2h

Kat. I Z-d Zarządzania i Ekonomiki
Ochrony Zdrowia

15

2

letni

Orzecznictwo lekarskie w praktyce lekarzy

1.

Zasady i system ubezpieczeń społecznych w Polsce

2.

Stosunek prawny pracowniczego ubezpieczenia społecznego

3.

Uprawnienia osób poszkodowanych w skutek wypadków przy pracy i

chorób zawodowych

4.

Ubezpieczenie zdrowotne

5.

Zasady orzekania o czasowej niezdolności do pracy

6.

Rodzaje zasiłków wypłacanych przez ZUS i KRUS

7.

Postępowanie w sprawach zasiłków i zasady ich wypłacania

8.

Zasady przyznawania świadczeń rentowych

9.

Renta z tytułu niezdolności do pracy

10.

Postępowanie w sprawach świadczeń emerytalno- rentowych

11.

Postępowanie przed Sądem Pracy

12.

Zasady przyznawania emerytury

13.

Niepełnosprawność- zasady postępowania orzecznictwo

Kat. I Kl. Gastroenterologii

10

3

zimowy

10

3

letni

1.

Endoskopia zabiegowa

2.

Zaburzenia czynnościowe jelita grubego

3.

Transplantacja wątroby

4.

Włóknienie wątroby

Zakład Psychologii Klinicznej

10

2

letni

Tematy wykładów:

1. Stres w pracy lekarza.
2. Sposoby radzenia sobie w sytuacjach trudnych.
3. Błędy jatrogenne – zapobieganie jatrogenni.
4. Wypalenie zawodowe i mobbing.
5. Problemy etyczne związane z wykonywaniem zawodu lekarza i ich
psychologiczne konsekwencje.

I Kat. I Kl. Chirurgii Ogólnej

15

2

zimowy

15

1

letni

1.

Wprowadzenie. Mianownictwo. Regulacje prawne i zagadnienia etyczne. Organizacja

pobierania i przeszczepiania narządów. 3 h

2.

Zasady i tryb orzekania o śmierci mózgu. Ocena przydatności zwłok jako dawcy. 3 h

3.

Przeszczepy biostatyczne. Przeszczepy narządów: nerka, wątroba, serce, trzustka. 3 h

4.

Technika przeszczepiania nerek 3 h

5.

Podstawy immunologii w transplantologii 3 h

Kat. I Kl. Położnictwa i Perinatologii
F1 Technika obrazowania w diagnostyce i
leczeniu niepłodności

5

F2 Diagnostyka w wybranych patologiach ciąży
(konflikt serologiczny, ciąża bliźniacza)

5

F3 Metody nadzoru przed i śródporodowego

5

193

F4 Immunologiczne aspekty ciąży zagrożonej

5

Kat. i Kl. Neurologii

15

3

letni

Zagadnienia tematyczne:
11.

Padaczka i zaburzenia napadowe – 2 godz.

12.

Choroby demielinizacyjne – 2 godz.

13.

Zespoły bólowe – 2 godz.

14.

Choroby naczyniowe OUN – 2 godz.

15.

Choroby otępienie – 2 godz.

16.

Neuro-onkologia – 1 godz.

17.

Choroby pozapiramidowe – 1 godz.

18.

Choroby nerwowo-mięśniowe – 1 godz.

19.

Neuro-infekcje – 1 godz.