Dowody przemawiające przeciwko tłuszczom a za warzywami i owocami

 

 
Oficjalne  zalecenia żywieniowe  stwierdzają ,  że  powinniśmy  spożywać  umiarkowane  ilości  tłuszczu  a  włączać  do 
jedzenia  duże  ilości  owoców,  warzyw  i  produktów  zbożowych.  Nowe  wyniki  najwię kszego  do  chwili  obecnej  badania 
interwencyjnego  nie  wykazują   dużych  korzyści  tych  zaleceń  w  aspekcie  ryzyka  chorób  nowotworowych  i  chorób 
układu  krążenia  na  tle  miażdżycy.  Czy  jest  tak  naprawdę ?  W  rzeczywistości  tego  ważnego  badania  wymagają  
szczegółowej interpretacji. 
 

Na  podstawie  badań  laboratoryjnych  i  obserwacji  klinicznych  naukowcy  od  dawna  podejrzewali, że  wysokie  spożycie  tłuszczów 
przyczynia się  do zwię kszenia ryzyka raka piersi. Również badania innego typu, chociaż mniej przekonują ce, wskazywały na istnienie 
takiej  zależności.  Również  w  przypadku  raka  jelita  grubego,  na  podstawie  podobnych  spostrzeże ń,  wysnuto  hipotezę   o  ochronnym 
działaniu niskiego spożycia tłuszczów i wysokiego spożycia warzyw, owoców i błonnika pokarmowego. 
Dowody  na  niekorzystne  działanie  tłuszczów  w  przypadku  chorób  układu  krążenia  na  tle  miażdżycy są  bardzo silne, a oskarżonymi 
są   tłuszcze  nasycone  i  kwasy  tłuszczowe  typu  trans,  podczas  gdy  tłuszcze  nienasycone  a  zwłaszcza  oleje  rybne  wykazują   działanie 
ochronne.  
  

W poszukiwaniu ostatecznej odpowiedzi

 

 
Pomimo  wielu  badań  dotyczą cych  relacji  pomię dzy  sposobem żywienia  a  ryzykiem  chorób nowotworowych i chorób układu krążenia, 
dostę pne  są   wyniki  tylko  kilka  prac,  w  których  oceniano  zależność  przyczynowo­skutkową .  Najbardziej  przekonywują ce  dowody 
osią ga  się   na  podstawie  kontrolowanych  badań  interwencyjnych,  podczas  których  grupa  badana  zmienia  swój  sposób  żywienia  a 
grupa  kontrolna ­ nie. W takim przypadku stwierdzony efekt należy przypisać dokonanej interwencji. 
 
W ła śnie  dlatego  tak  ważne  są   wyniki  badania  znanego  pod  nazwą   W o m e n ’s  Health  Initiative  Dietery  Modification  (WHI).  Badanie 
było  prowadzone  w  grupie  48  835  kobiet  w  wieku  od  50  do  79  lat,  z  8­letnim  czasem  obserwacji.  Grupa  badana  (interwencyjna) 
uczestniczyła  w  zaję ciach  intensywnego  programu  zmian  behawioralnych.  Na  począ tku  badania  w  tej  grupie  (podobnie  jak  w  grupie 
kontrolnej,  która  nie  uczestniczyła  w  programie) średnie  spożycie  tłuszczów  stanowiło  38%  całkowitej  energii  diety.  Po  interwencji 
spożycie  tłuszczów  obniżyło  się   o ¼ (do  27 – 30%) w stosunku do grupy kontrolnej i utrzymywało w tych granicach przez co najmniej 
6 lat. W wyniku interwencji doszło również do umiarkowanego wzrostu spożycia warzyw, owoców i produktów zbożowych.  
  

Patrząc głębiej

 

 
W  czasie  obserwacji  czę stość  wystę powania  raka  piersi  ogółem,  raka  jelita  grubego  i  chorób  układu  krążenia,  takich  jak  choroba 
niedokrwienna serca i udar mózgu nie różniły się  w sposb istotny statystycznie w obu grupach. 
Ale  pomimo że  różnice  nie  osią gnęły  istotności  statystycznej,  nie  można  wycią gnąć  wniosku,  iż  sposób  żywienia  nie  ma  wpływu  na 
wystę powanie raka czy chorób układu krążenia. 
 
Choroby  nowotworowe  Rezultaty  pozostawały  w  zgodzie  z  poprzednio  uzyskiwanymi  wynikami,  co  oznacza, że  u  kobiet,  u  które  na 
począ tku  badania  spożywały  dużo  tłuszczów  i  spożycie  to  ograniczyły  przy  jednoczesnym  odpowiednim  spożyciu  warzyw  i  owoców, 
obserwowano  obniżenie  ryzyka  niektórych  guzów  piersi.  Obniżenie  ryzyka  było  silniej  wyrażone  w  przypadku  raka  piersi  (i  niemal 
osią gnęło istotność statystyczną  dla wszystkich uczestniczek z grupy badanej) niż w przypadku raka jelita grubego.  
 
Choroba  niedokrwienna  serca  U  kobiet,  które  ograniczyły  spożycie  tłuszczów  nasyconych,  stwierdzono  najwię ksze  zmniejszenie 
ryzyka  choroby  niedokrwiennej  serca.  Wyniki  badania  w  odniesieniu  do  choroby  niedokrwiennej  serca  powinny  być  interpretowane 
ostrożnie,  ponieważ  zastosowana  w  badaniu  interwencja żywieniowa  nie  w  pełni  odpowiadała  aktualnym  oficjalnym  zaleceniom 
żywieniowym.  Na  przykład,  nie  podejmowano  wysiłk ów,  aby  ograniczać  przede  wszystkim  spożycie  tłuszczów  nasyconych  przy 
utrzymaniu  lub  nawet  zwię kszeniu  spożycia  kwasów  tłuszczowych  o  oddziaływaniu  korzystnym.  Pomimo  tego  rezultaty  badania 
wspierają   tezę ,  że  zmiany  w  spożyciu  tłuszczu  skutkują ce  obniżeniem  stężenia  cholesterolu  LDL  w  surowicy  krwi  są   korzystne  dla 
serca i układu krążenia.  
  

Przyczyny wyjaśniające niewielki efekt

 

 
Interwencja  żywieniowa  zastosowana  podczas  badania  była  miarodajna,  ponieważ  w  jej  wyniku  doszło  do  obniżenia  spożycia 
tłuszczów  o ¼  przy  jednoczesnym  zwię kszeniu  spożycia  warzyw  i  owoców  o  1/3.  Dlatego  stwierdzony  rezultat  ograniczony  do 
niektórych  typów  raka  piersi  i  choroby  niedokrwiennej  serca  wydaje  się   być  skromny,  o  ile  nie  rozczarowują cy. Przyczyny tego stanu 
m o żna  próbować  tłumaczyć  poprzez  zastosowanie  w  diecie  grupy  interwencyjnej  nieoptymalnej  ilości  niektórych  składników 
odżywczych  (np.  poszczególnych  kwasów  tłuszczowych).  Innym  wyjaśnieniem  jest  fakt,  iż  korzyści  wynikają ce  ze  stosowania 
prawidłowego  sposobu żywienia  kumulują   się   w  cią gu  całego  życia  a  sposób  żywienia  w  pierwszej  połowie  życia  może  mieć 
najbardziej znaczą cy wpływ na stan zdrowia w późniejszym  wieku.  
  

Piśmiennictwo: 

 

1.

Prentice  RL  et  al.  Low­fat  dietary  patter  and  risk  of  invasive  breast  cancer:  The  Women’s  Health  Initiative  Randomized 
Controlled Dietary Modification Trial. JAMA 2006;295:620­642.  

2.

Beresford  SAA  et  al.:  Low  fat  dietary  pattern  and  risk  of  colorectal  cancer:  The  Women’s  Health  Initiative  Randomized 
Controlled Dietary Modification Trial. JAMA 2006;295:643­654.  

Sposób żywienia a ryzyko chorób nowotworowych i chorób układu krążenia ­ 
wyniki największego przeprowadzonego dotychczas badania 
interwencyjnego

www.eufic.org

 

3.

Howard  BV  et  al.:  Low­fat dietary pattern and risk of cardiovascular disease: The Women’s Health Initiative Randomized 
Controlled Dietary Modification Trial. JAMA 2006;295:655­666. 

FOOD TODAY (Żywność Dzisiaj) 09/2006 

www.eufic.org

 

2