1

Ż

Ż

Ż

Y

Y

Y

W

W

W

I

I

I

E

E

E

N

N

N

I

I

I

E

E

E

I

I

I

T

T

T

R

R

R

E

E

E

N

N

N

I

I

I

N

N

N

G

G

G

P

P

P

S

S

S

Ó

Ó

Ó

W

W

W

Z

Z

Z

A

A

A

P

P

P

R

R

R

Z

Z

Z

E

E

E

G

G

G

O

O

O

W

W

W

Y

Y

Y

C

C

C

H

H

H

2

ŻYWIENIE I TRENING PSÓW ZAPRZĘGOWYCH

Przygotowując psa do sportu musimy pamiętać o kilku podstawowych zasadach:

1. Pies, jak każdy sportowiec musi zostać odpowiednio przygotowany do wysiłku.

2. Żywienie musi być dostosowane do rodzaju wysiłku. Musi zapewnić dostarczenie

odpowiedniej ilości energii niezbędnej do ruchu – a więc pracy mięśni i odtwarzania

rezerw, jak i „materiału” niezbędnego do odbudowy mięśni, tkanki łącznej i krwinek

czerwonych. Ilość i jakość podawanego pożywienia zależy więc od rodzaju wysiłku.

3. Ważny jest odpowiedni program profilaktyczny. Aby pies sportowiec mógł uzyskać i

utrzymać pełnię wydolności, musi być zdrowy. Istotnym czynnikiem pozwalającym

na zachowanie zdrowia jest zastosowanie programu szczepień profilaktycznych i

zwalczania pasożytów wewnętrznych. U psów sportowych często wykrywane są

inwazje glisty psiej, ale przede wszystkim tęgoryjców i włosogłówek. Odrobaczanie –

aby mogło być skuteczne – stosuje się nawet co trzy tygodnie-miesiąc. Ważne są też

suche, słoneczne wybiegi i sprzątanie odchodów.

4. Nie da się utrzymać jednakowo dobrej formy zaprzęgu przez cały okres startowy,

zwłaszcza, że w naszych warunkach psy biorą udział zarówno w wyścigach dry land,

jak i na śniegu. Dlatego bardzo ważną sprawą jest określenie priorytetów. Wybieramy

wyścigi, które w danym sezonie są dla nas najważniejsze i do nich przygotowujemy

zaprzęg. Planujemy treningi tak, aby szczyt formy zaprzęgu przypadł właśnie na te

wyścigi. Starty w innych zawodach trzeba starannie przemyśleć – muszą być one

wkomponowane w nasz plan treningowy i stanowić rodzaj sprawdzianu

przygotowania psów. Bez sensu byłoby na przykład przygotowywać zaprzęg do

Mistrzostw Świata w sprincie w marcu, a w styczniu czy w lutym wystartować w

średnim dystansie.

3

ŻYWIENIE

Pierwszym z omawianych elementów „drogi do sukcesu” będzie właściwe żywienie i jego

rola w optymalnym przygotowaniu psa do wysiłku. Niestety, wielu maszerów zapomina jak

ważny jest to czynnik.

Celem właściwego żywienia psa w treningu jest dostarczenie energii najlepszej jakości

i w odpowiedniej ilości:

• w miarę możliwości mała objętość dawki pokarmowej

• utrzymanie odpowiedniego dla zwierzęcia nawodnienia

• wspomożenie uzyskania lepszych rezultatów treningu

• kompensowanie zmian fizjologicznych spowodowanych stresem

Zadaniem odpowiedniego żywienia jest także dostarczenie substancji niezbędnych do

„naprawy” odniesionych urazów, mikro uszkodzeń mięśni, ścięgien, więzadeł, powierzchni

stawowych czy do produkcji krwinek. Stąd też w diecie sportowego dorosłego psa powinny

znaleźć się składniki podobne, jak w diecie młodych osobników. Bardzo trudno jest

zbilansować dawkę pokarmową ciężko pracującego psa zaprzęgowego bez zastosowania

specjalistycznej, wysokiej klasy suchej karmy, zwłaszcza, że większość psów północy źle

trawi skrobię. Zapotrzebowanie bytowe psów zaprzęgowych, a nawet zapotrzebowanie

sprinterów można pokryć podając wysokiej jakości specjalistyczne suche karmy. Problem

pojawia się u psów długo i średniodystansowych.

Aby odpowiednio skomponować dawkę żywieniową dla psa zaprzęgowego, trzeba po

pierwsze odwołać się do zachodzących w organizmie przemian metabolicznych, mających na

celu dostarczenie energii.

O specyfice metabolicznej każdego rodzaju wysiłku przesądza stopień udziału w nim

poszczególnych procesów chemicznych, biorących udział w odtwarzaniu swoistego

„magazynu energetycznego” komórki, którym jest ATP.

W komórce energia jest pozyskiwana w drodze trzech różnych przemian energetycznych:

- beztlenowych, bezkwasowych (ATP, CP) - energia pochodzi ze związków

wysokoenergetycznych –adenozynotrójfosforanu (ATP) i fosfokreatyny (CP); system

przemian beztlenowych bezkwasowych dostarcza błyskawicznie dużej ilości energii

mięśniom w bardzo krótkim czasie, kiedy wysiłek trwa ok.30 sekund.

- beztlenowych kwasowych – podczas których energia uzyskiwana jest w drodze

przemian glikogenu zawartego w komórkach mięśniowych w glukozę, a następnie glukozy w

4

kwas mlekowy. System beztlenowy kwasowy, przebiega mniej intensywnie, ale dostarcza

komórce energię przez około 1,5 minuty,

- tlenowych – spalanie tłuszczów – podczas których zużywany jest tlen; jest to

klasyczny proces oddychania komórkowego; dostarcza on energię na całą długość dalszego

wysiłku fizycznego.

Energia zgromadzona w ATP mięśniowym to napęd wykorzystywany na starcie, jest

to ograniczone źródło energii, uwarunkowane genetycznie. Moc i szybkość startu ma

szczególne znaczenie u psów sprinterów. Przemiany beztlenowe przeważają u chartów i

sprinterów zaprzęgowych. Kiedy np. zaprzęg przyspiesza lub zjeżdża z górki, czyli gdy także

potrzebuje większej mobilizacji energii. Na wyścigach sprinterskich korzysta z przemian

glikogenu.

Dalej energia czerpana jest z procesów utleniania, a im dłuższy wysiłek, tym więcej

energii dostarczana jest z utleniania tłuszczów. W czasie długotrwałego wysiłku następuje

wzrost poziomu wolnych kwasów tłuszczowych we krwi. Czerpiąc energię ze spalania

tłuszczów organizm oszczędza rezerwy glikogenu, bowiem ich wyczerpanie uniemożliwia

dalszą pracę mięśni.

Zapotrzebowanie energetyczne psa o masie ciała 20 kg podczas wyścigu

długodystansowego kształtuje się na poziomie 8 000 kcal (a nawet 10 000 – 13 000 kcal)

dziennie. Tak wysokie zapotrzebowanie jest bardzo trudno pokryć, ponieważ większość dnia

psy pracują i nie mają kiedy trawić pokarmu znacznej objętości, bowiem pies musiałby zjeść

2 kg suchej karmy, a tego nie zniesie jego przewód pokarmowy. Dlatego dawka pokarmowa

musi być bardzo skoncentrowana, zawierać wysokostrawne, dobrze przyswajalne białka o

wysokiej wartości biologicznej oraz różne tłuszcze (olej kokosowy, olej słonecznikowy, oleje

rybie, tłuszcz kurzy) w odpowiednich proporcjach.

W diecie ważne jest także zachowanie odpowiedniego stosunku poszczególnych

składników pokarmowych. I tak, właściwa proporcja białka do tłuszczu dla psa zaprzęgowego

wynosi 33/22. Bardzo istotna jest proporcja białka do energii w pokarmie – powinna wynosić

75 g białka na 1000 kcal. Jest to fundamentalna prawidłowość: im więcej pies otrzymuje

energii, tym więcej potrzebuje białka.

Np. na 8000 kcal dodajemy 200 g białka. Jeśli zastosujemy dodatek mięsa lub tłustej

ryby tracimy proporcję 30% białka na 100 g, a uzyskujemy 20% białka na 100 g (mięso i

ryba zawierają wodę), obniża się proporcja białka do energii do około 50%, bo w mięsie lub

rybie jest tylko 20% białka. Już po tygodniu pracy (zwykle to 2/3 trasy wyścigu

długodystansowego) psy na takiej diecie są bardzo zmęczone. Nie mają odpowiedniej podaży

5

białka wystarczającej do odtwarzania krwinek czerwonych, które średnio żyją 3 tygodnie.

Jeśli zmniejszymy zawartość białka w karmie o 50%, po trzech tygodniach takiego niedoboru

zamiast 1/3 odnowi się tylko 1/6 krwinek.

Dlatego niedożywienie białkowe w prosty sposób przekłada się na rozwijającą się anemię

powysiłkową. W żywieniu psów zaprzęgowych, ciężko pracujących trzeba sięgnąć do źródeł

czystego białka (kazeina mleka w proszku lub jajka w proszku). I tak, np. na 8000 kcal

dodajemy 200 g białka.

Od pewnego poziomu zapotrzebowania energetycznego trzeba uzupełniać karmę nie tylko

białkiem, ale i tłuszczem (białko i tłuszcz stanowią dodatek wysiłkowy). Można podać je

osobno lub skomponować samodzielnie jeden rodzaj dodatku. Dodatki białkowe to: suszone

mięso lub ryba (mączka rybna, mączka mięsna), jajka w proszku, kazeina mleka wzbogacona

L-metioniną. Dodatki tłuszczowe to: tłuszcz kurzy, olej z łososia (kwasy omega-3), olej

słonecznikowy (kwasy omega-6), olej kokosowy - krótkołańcuchowe kwasy tłuszczowe.

Żywienie ciężko pracujących psów zaprzęgowych w trakcie wyścigu, podczas

ogromnego wysiłku i w ekstremalnych warunkach pogodowych (temperatura zwykle -20°C

do -40°C, do tego możliwy na Dalekiej Północy silny wiatr) jest zadaniem niezwykłej wagi.

Zależy od niego nie tylko sukces sportowy, ale po prostu zdrowie a nawet życie psów

„dystansowych”.

W żywieniu można zastosować łącznie karmę suchą, karmę naturalną i dodatki

białkowe, tłuszczowe i mineralne według zasady: im więcej energii dostarczamy psu, tym

mniej podajemy karmy gotowej, a więcej dodatku.

W celu uniknięcia biegunek przez cały rok stosujemy tę samą karmę jako bazę,

najlepiej karmę wzrostową dla szczeniąt dużych ras.

Ważna jest też częstotliwość i pora podawanych posiłków. Posiłki powinny być

podzielone według zasady – im częściej tym lepiej. Pasaż tradycyjnej karmy przez przewód

pokarmowy wynosi 24-36 godzin, zaś nowoczesnej suchej karmy – 12-16 godzin. Trenując

codziennie, dzienną dawkę pokarmową należy podzielić na dwie porcje. Idealny podział to: ¼

porcji na 3 godziny przed planowanym wysiłkiem, a godzinę po wysiłku pozostałe ¾ porcji.

Pies musi być tak nakarmiony, żeby zdążył strawić karmę i wypróżnić się przed wyścigiem.

W przeciwny przypadku pozostałości treści w jelitach uderzają w śluzówkę podczas biegu i

powodują krwawą biegunkę.

Im bardziej płynna jest treść, tym szybciej opuszcza żołądek i tym szybciej przechodzi

przez dalszą część układu pokarmowego. W stresie karma jeszcze szybciej opuszcza żołądek.

Wówczas białka przechodzą przez układ pokarmowy zbyt szybko, żeby mogły zostać

6

strawione. W jelicie grubym niestrawione białko, zalega, odciąga wodę, fermentuje i

wywołuje biegunkę. Dlatego psom podatnym na stres nie należy podawać karmy namoczonej,

ani zalanej wodą. Generalnie lepiej jest podawać karmę namoczoną, ale trzeba pamiętać, że

każdy pies może inaczej reagować..

Po dużym wysiłku należy po pierwsze napoić psy, następnie jeśli to możliwe -

zapewnić im aktywny wypoczynek (10 min spaceru), a w ciągu 30 min po wysiłku podać

psom wysokoenergetyczną przekąskę(snack), jest to moment na najlepsze przyswojenie,

umożliwiające odtworzenie zapasów glikogenu w mięśniach (okienko biologiczne). Można

zaopatrzyć się w gotowe przekąski (np.: Recovery 30, BB & Recovery Balance), bądź

przygotować je samemu: rozgotowany ryż (w celu rozłożenia skrobi) mieszamy z odrobiną

smaku mięsnego i mrozimy w pojemnikach do lodu. Po biegu każdemu psu trzeba dać po

dwie takie kostki.

Doskonale wytrenowane psy do wyścigów dystansowych powinny mieć lekką (ok. 10%)

nadwagę, ponieważ podczas wyścigów pies nie jest w stanie zjeść tyle, żeby uzupełnić zużytą

energię. Dużym problemem podczas wyścigów długodystansowych jest walka z

odwodnieniem. W reakcji spalania 100 g tłuszczu wytwarzanych jest 107 g wody. Z tego też

powodu lekka nadwaga jest bardzo pożądana - spalanie tłuszczu jest też źródłem wody.

Pojenie - jeśli wyścig trwa trzy dni lub jest wieloetapowy, zasadą jest podanie psom

po 200 ml wody na 30-40 minut przed startem. Po wyścigu dajemy psom napić się do woli.

Bardzo zmęczony pies nie czuje już głodu i pragnienia, nie będzie chciał pić.

Przed wyścigami dystansowymi należy nauczyć psy pić „na komendę”. W tym celu lepiej

więc racjonować wodę. Stawiamy wodę wiele razy dziennie, ale po 3 minutach zabieramy.

Psy nauczą się, że trzeba wodę pić, wtedy gdy jest postawiona.

7

TRENING

Kolejnym elementem niezbędnym do odniesienia sukcesu jest właściwy trening.

Celem treningu jest uzyskanie maksymalnej formy na wyścigi. Trenujemy wytrzymałość,

szybkość, odporność na zmęczenie oraz koordynację i technikę biegową. Podstawą treningu

jest jego stopniowanie, ciągłość i przestrzeganie motywacji.

Zbyt często jeszcze pokutuje wśród maszerów mniemanie, że trening dla psa stanowi

dowolny wysiłek fizyczny wykonywany przez niego. Zbyt często także szkolenie mylone jest

z treningiem!

Tymczasem trening, aby był skuteczny, wymaga nie tylko określonej intensywności,

ale i czasu. Dlatego też układając program treningowy należy przestrzegać dwóch

podstawowych zasad:

1. znać podstawowe źródło energii zużywanej podczas określonego rodzaju wysiłku

u psa;

2. opracować taki program, który pozwoli jak najlepiej rozwinąć możliwości

spożytkowania tej energii.

W miarę upływu czasu i w miarę uzyskiwanej poprawy wydolności należy zwiększać

obciążenie. Co ważne, program treningowy nie powinien być ograniczony do jednego sezonu

czy roku. Dążymy do uzyskania poprawy z roku na rok, a to narzuca maszerowi jedną zasadę:

nigdy nie należy zostawiać psów na kilka miesięcy na całkowity odpoczynek

. A jest to

niestety jeden z najczęściej popełnianych błędów.

Bardzo ważne jest dostosowanie treningu do pory roku. Zmiana treningów zależnie od

pór roku ma na celu uzyskiwanie postępów z roku na rok:

A. Poza sezonem właściciel powinien dołożyć wszelkich starań, aby utrzymać masę

ciała psa w najlepszej formie, jeśli trzeba stosując różne ćwiczenia (zabawa, biegi), długie

spacery luzem.

B. Trening przez sezonem rozpoczyna się na 2 do 3 miesięcy przez rozpoczęciem

zawodów i pozwala na zwiększanie wysiłku wykonywanego przez psa.

C. Trening w trakcie sezonu zawodów może być brany pod uwagę, tylko wówczas

kiedy pies startuje w zawodach rzadziej niż raz w tygodniu. Jeden, dwa treningi w tygodniu

wystarczą do utrzymania formy na stałym poziomie.

D. Wyjście z treningu też jest bardzo ważne. Roztrenowanie pozwala na uniknięcie

utraty korzystnych efektów wykonanej wcześniej pracy, bowiem efekty treningu zanikają po

4 – 8 tygodniach. Brak odpowiedniego wyjścia z okresu intensywnych treningów ma wpływ

na przyszłoroczne wyniki - powoduje spadek formy poniżej formy wyjściowej. W następnym

8

roku pies nie osiągnie tak wysokiej formy, bo startuje z niższego pułapu. Właściwe wyjście z

treningu umożliwia wzrost formy.

Niezbędne jest więc kontynuowanie wysiłku psa przez cały rok, stopniowo

zmniejszając obciążenie pracą po sezonie wyścigowym.

Właściwa struktura treningu - prawidłowy plan treningowy musi być opracowany w

zależności od celów, jakie chcemy osiągnąć:

- stopniowo wzrastający wysiłek

- kontynuacja wysiłku (niezależnie od długiego weekendu czy urlopu maszera)

- rozkład czasowy i osiągnięcie określonej wydolności, utrzymanie formy przez okres

zawodów i stopniowe wyjście z treningu – jako właściwe przejście do następnego sezonu.

- właściwa kolejność poszczególnych faz treningu

Na początku treningu przeprowadzamy te ćwiczenia, które powinno wykonywać

zwierzę wypoczęte – ćwiczenia koordynacyjne, szybkościowe. Następnie stosujemy

ćwiczenia, których skuteczność polega na powtórzeniach przy niezupełnym powrocie do

normy – trenujemy wytrzymałość czyli kończymy seans treningowy ćwiczeniami

wysiłkowymi.

Każdy dobry program treningowy powinien rozwijać szczególnie te elementy, które

przeważają w aktywności, do której przygotowujemy psa - w przypadku np. psów średnio i

długodystansowych przede wszystkim wytrzymałość, zaś u sprinterów szybkość, siła biegowa

i technika biegu oraz koordynacja nerwowo-mięśniowa.

Trening interwałowy polega na ciągu ćwiczeń przerywanych okresami odpoczynku, który

może być przeprowadzony w sposób czynny (aktywny) lub pasywny. Ponowny wysiłek

podejmowany jest zanim organizm powróci do pełnej formy.

Trening ciągły polega na narzuceniu psu stosunkowo długiego dystansu do przebycia w biegu

ciągłym:

 bieg ciągły powolny czyli trening wytrzymałościowy, wymaga pokonania dłuższych

niż dystanse zawodów,

 w biegu ciągłym szybkim prędkość jest większa niż w biegu wolnym,

 bieg frakcjonowany, w czasie którego pies musi przebiec część dystansu zawodów

ze stosunkowo dużą prędkością, przeplataną okresami całkowitego wypoczynku (powrót do

tętna na poziomie spoczynkowym).

U psa sprintera najważniejszym elementem jest wygenerowanie przez organizm w

możliwie krótkim czasie jak największej ilości energii. W treningu sprinterskim warto uciec

9

się m.in. do metody interwałowej. Przykład treningu interwałowego z aktywnym

wypoczynkiem - zaczynamy od intensywnego biegu na dystansie około 1km. Po pokonaniu

tej odległości wykorzystujemy aktywny wypoczynek (np. 5 min marszu z psem). Robimy

kilka takich powtórzeń. Co dwa tygodnie wykonujemy próbę testową na zakładanym

dystansie wyścigu (np. 4 km). Zaznaczamy punkty kontrolne na przykład: 500 m po starcie, 1

km po starcie, 1 km przed metą i 500 m przed metą. Mierzymy czas pokonania całości trasy

oraz prędkość w zaznaczonych punktach lub czas pokonania poszczególnych odcinków.

Postęp w treningu osiągamy wówczas, gdy czas w jakim pies/psy pokonują cały dystans jest

krótszy, zaś czasy pokonania poszczególnych zaznaczonych odcinków bardzo zbliżone. Jeśli

czas ten skraca się w miarę kolejnych pomiarów, psy są coraz lepiej wytrenowane.

Podczas sprintu pies biegnie z maksymalnym zużyciem tlenu, kończy bieg z kwasem

mlekowym nagromadzonym w mięśniach. Dlatego u sprinterów ważne jest wytrenowanie

tolerancji na zakwaszenie. Osiągamy to również stosując trening interwałowy, najlepiej z

pasywnym wypoczynkiem i niepełnym powrotem do normy. Trening taki możemy

przeprowadzić w sposób następujący. Wykonujemy dwadzieścia powtórzeń ćwiczenia: szybki

bieg (sprint) na dystansie 50 m. Pies odpoczywa pasywnie - minuta leżenia na ziemi

bezpośrednio po biegu. W ten sposób uzyskujemy maksymalne zakwaszenie mięśni. Taki

trening można także przeprowadzić w dwie osoby, które nawołują kolejno psa. Pies dobiega

do wołającego, ten przytrzymuje go na przykład przez 1,5 minuty w pozycji siedzącej lub

leżącej. Następnie woła go druga osoba i robi to samo. Oczywiście, aby pies chętnie

wykonywał ćwiczenie, należy go nagradzać smakołykiem. Stopniowo skracamy czas

wypoczynku do jednej minuty, a potem do 30 sekund. Przerywamy ćwiczenie, kiedy pies nie

chce dalej biegać. W miarę treningu pies będzie wykonywał coraz więcej powtórzeń. Rezultat

– uzyskaliśmy większą tolerancję na zakwaszenie mięśni.

Siłę psa możemy wytrenować na kilka sposobów. Trenujemy podbiegi – w tym celu

wcale nie musimy wyjeżdżać w góry – wystarczy strome wniesienie. Doskonale sprawdza się

woda, w której psy biegają bądź pływają. Do biegania zachęcamy psa rzucaniem piłeczki lub

innego aportu. Można także ustawić się w dwie osoby i nawoływać psa naprzemiennie.

Analogicznie zachęcamy psa do pływania. Jeśli mamy szczęście i w okolicy płynie czysta

rzeka – wystarczy wejść do wody z psem na smyczy na głębszą wodę, a prąd zrobi swoje.

Bieganie pod prąd w płytszej wodzie jest również bardzo wskazane. Treningowi siły służy też

bieganie w jeziorze, gdy woda sięga psu minimum do łokcia, a najlepiej do barków. Do

treningu siły wykorzystać możemy też piaszczystą plażę, bądź piaszczyste wzniesienie.

10

Trenując psy sprinterskie możemy wykorzystać typowo charci sport – coursing.

Coursing to wyścig rozgrywany w naturalnym terenie za sztuczną przynętą, „uciekającą”

trasą naśladującą kluczenie zająca. Psy zaprzęgowe cechuje silna żyłka łowiecka, chętnie

podejmą więc pogoń za uciekającą przynętą. Przynętą tą najczęściej są cienkie paski

plastikowej folii. Dystans biegu może wynosić około 500 metrów. Gwałtowne zmiany

kierunku ucieczki wabika pozwalają psom wytrenować koordynację ruchową. Przede

wszystkim jednak coursing jako trening oswaja psa z dużymi prędkościami. Psy zachęcone do

biegu uciekającym wabikiem mogą rozwijać prędkości, do których są zdolne, a których się

wcześniej obawiały, pracując w zaprzęgu.

Kolejnym z celów treningu jest poprawienie efektywności przemian energetycznych -

czyli poprawienie wykorzystania energii chemicznej i jej przemian w energię kinetyczną, a

nie cieplną, a więc bilans ciepła. Im lepiej wytrenowany pies, tym mniej ciepła produkuje

podczas wysiłku.

Większa część energii wytwarzana ze spalania glukozy w komórce mięśniowej

zamieniana jest na energię cieplną. Niewytrenowany pies 15-16 % uzyskanej energii

przekształca w energię mechaniczną, zaś pies doskonale wytrenowany już 26-27%. Tak więc

większość energii dostarczanej z pokarmem (około 80%) jest przetwarzana na ciepło, z

którego część pies zużywa do ogrzania się (termoregulacji). Ruch czynny, a więc praca

mięśni, generuje wytwarzanie dużych ilości ciepła.

U psów rozpoczynających trening po kilkukilometrowym biegu ciepłota ciała może

wzrosnąć do 41°C. Jest to niebezpieczne dla życia psa. Natomiast już po 1,5 miesięcznym

(prawidłowym) treningu ciepłota ciała po treningu powinna wynosić 39



C przy wyjściowej

(przed treningiem) 38



C.

Przedmiotem treningu psów długodystansowych jest wytrzymałość, odporność na

zmęczenie oraz co bardzo ważne – koordynacja i technika biegowa. Trenujemy przede

wszystkim wytrzymałość i odporność na zmęczenie. Staramy się uzyskać jak najdłuższy czas

przez który zaprzęg może biec z zakwaszonymi mięśniami (tolerancja kwasu mlekowego).

Najważniejszym jest dla nas utrzymanie jednakowe (ale dobrej) prędkości przez cały dystans

– np. 150 km. Kiedy szykujemy psy na trudne trasy, np. wyścig w górach, konieczne jest

także wytrenowanie koordynacji i techniki biegowej. Musimy pracować z zaprzęgiem nad

spostrzegawczością psów, koordynacją nerwowo-mięśniową, nad nawykami ruchowymi.

11

Do biegania w warunkach górskich przyzwyczajamy psy już od najmłodszego wieku,

najlepiej poprzez zabawę, wbiegając na nawet niewielkie wzniesienia, np. o wysokości 10 m.

Psy powinny także przyzwyczajać się do biegania we mgle, w której nie ma punktów

odniesienia, także w nieznanym terenie. Psy nienauczone biegania w górach, przeniesione w

takie warunki mają problemy z kończynami przednimi: 50% kontuzji to kontuzje

nadgarstków i barków. Dzieje się dlatego, że nieprzyzwyczajone do warunków górskich psy

hamują podczas zbiegania z góry, a wtedy 75% masy psa spada na kończyny przednie. Pies

hamując przeciąża znacznie stawy barkowe i nadgarstki.

Przyczyną urazów łap mogą być głębokie ślady pozostawione w śniegu przez widzów

przechodzących przez trasę. Dlatego psy powinny przyzwyczaić się do nierówności, z

którymi mogą spotkać się na trasie. To również można wytrenować.

Wytrzymałość trenujemy pokonując kilometry bez dużego obciążenia. Dochodzimy na

treningach do 65% dystansu, który przewidujemy, że będzie na wyścigach.

Poważnym problemem zdrowotnym podczas wyścigów długodystansowych jest

zjawisko stresu oksydacyjnego. Psy pracujące na wyścigach długodystansowych czerpią

energię przede wszystkim z przemian tlenowych – ze spalania tłuszczów. Zapotrzebowanie

takiego psa na tlen jest ogromne. Ilość tlenu zużytego na kilogram masy ciała na minutę do

wytworzenia energii (VO2 max) u maratończyka o wadze 75 kg wynosi 85 mililitrów

tlenu/minutę/ kilogram, zaś u psa o masie ciała około 20 kg wynosi 220 mililitrów

tlenu/minutę/kilogram. Im więcej energii musi wytworzyć pies, tym więcej spala tłuszczu i

tym więcej zużywa tlenu, tym więcej powstaje wolnych rodników. Można w uproszczeniu

powiedzieć, że nadmierna oksydacja prowadzi do uszkodzeń komórek.

Stres oksydacyjny jest odpowiedzialny za biegunki wysiłkowe, uszkodzenia mięśni –

w tym mięśnia sercowego, a nawet syndromu „nagłej śmierci” u psów zaprzęgowych.

Aby zneutralizować jego skutki w żywieniu psów zaprzęgowych konieczne jest

zastosowanie środków przeciwutleniających, jak np. witamina E, witamina C, SOD

(dysmutaza podtlenkowa), likopen, i inne.

Odpowiednio dobrany i przeprowadzony trening zapobiega też skutkom stresu, który

u psa zaprzęgowego musimy rozumieć jako całokształt zmian psychicznych i fizycznych

zachodzących w organizmie, który poddany jest wysiłkowi. Podczas wyścigów

długodystansowych wysiłek fizyczny psa zaprzęgowego i związany z nim stres tak działa na

jego organizm, jak u człowieka wypalenie dwóch paczek papierosów dziennie.

Podczas zawodów pies podlega oprócz wysiłkowi fizycznemu także stresowi psychicznemu.

12

Poniżej kilka schematów treningowych, zaproponowanych przez amerykańskich

maszerów długodystansowych i sprintera.

Trening Willa Forsburga - trenował 6 zaprzęgów, które w ciągu 5 lat ukończyły Yukon Quest

w pierwszej dziesiątce.

- Wrzesień

Psy podpina do quada - 8 psów długość treningu 3.2 km, co drugi dzień, po trzech treningach

zwiększony dystans do 6.5 km. Całkowity dystans miesiąca 30 km.

- Październik

Dystans do 16 km przejechany do 6 października; następnie już może trenować na saniach i

jeździ z mniejszymi zaprzęgami (5-8 psów). Ta faza treningu to ok. 80 km w 10 treningach w

ciągu 20 dni.

Następnie dzieli psy na trzy zaprzęgi - przygotowując 18 psów d wyścigu stosuje zasadę: 12

psów biega - 6 odpoczywa. Trenuje 2 dni po 16 km po czym każdy z zaprzęgów ma 1 dzień

przerwy. Po przerwie pokonuje już 2 x 19.5 km i ponownie dzień przerwy, i tak aż do

dystansu ok.32 km pod koniec miesiąca. Całkowity dystans miesiąca 320-400 km.

- Listopad

Psy biegają w zaprzęgach po 8-12, pokonują 40-55 km. Jeżeli psy okażą oznaki zmęczenia

dostają dodatkowy dzień przerwy w opisanym powyżej systemie. Całkowity dystans miesiąca

720-800 km w ciągu 17-20 treningów

- Grudzień

Przenosi się z psami w górzysty rejon i pokonuje od 48-65 km z zaprzęgami złożonymi z 10

do14 psów, na saniach obciążenie od 45-90 kg. Całkowity dystans miesiąca 760-900 km.

- Styczeń

Startuje w dwóch wyścigach Fireplug Sled Dog Race (170 km) i Copper Basin (460 km). W

tygodniu między zawodami psy biegały krótki i łatwy trening rzędu 25-35 km. Po drugim

wyścigu odpoczywały przez 10 dni. Pod koniec miesiąca robi treningi sprawdzające - 14

psów w zaprzęgu - 65 km - 80 km - 48 km, stosując cztery godzinne odpoczynki. Całkowity

dystans miesiąca 640-960 km

- Luty

Wyścig startuje 14 lutego - przed wyścigiem robi dwa dłuższe treningi po 60 km i 90 km.

13

Trening Ricka Swensona

Zaczyna treningi w sierpniu. Trenuje z małymi zaprzęgami, ponieważ lepiej się z nimi

pracuje. Zaczyna od 3-4 mil. Kiedy psy biegają na 2-3-4 mile bez większego zmęczenia i w

dobrym tempie, podnosi dystans do 6-8 mil. I tak podnosi po 1-2 mile, aż do 10 mil. Od 10

mil przechodzi do 20 mil, ale większe „skoki” dystansu trasy robi dopiero w grudniu. Na

koniec grudnia trenuje 20 mil.

W treningach wykorzystuje konfigurację terenu do uczenia przyspieszania na rozkaz.

Pobudza psy na ostatnich metrach przed samochodem czy domem.

W październiku trenuje na dystansach 10-12 mil, na saniach z żelaznymi ślizgami, ważących

35 kg z dodatkowym obciążeniem 50 kg. W połowie listopada jeździ już 15 mil W

pierwszych dniach grudnia biega 25 mil metodą 25-20-25. dwa dni przerwy i 20-25-20

30 grudnia robi jeden trening 35-50 mil. W styczniu i lutym skupia się na zawodach między

którymi robi łatwiejsze i krótsze treningi.

Treningi Joe Runyan’a są zasadzie bardzo podobne do treningów Swensona, dodaje jeszcze

treningi w kopnym śniegu, treningi na lodzie.

Trening Collinsa to sugerowany plan na sprint :

Sierpień : dystans 2-4 mile, 3-4 razy w tygodniu, tempo wolne.

Wrzesień: dystans 2-4 mile, 3-4 razy w tygodniu, tempo wolne, pod koniec miesiąca

szybciej

Październik: dystans 2-4 mile - trening wytrzymałości lub na saniach 4-6 mil

Listopad: 4-10 mil na saniach, 3-5 razy w tygodniu, trening wytrzymałościowy

Grudzień: Jeżeli przygotowuje się do dłuższych wyścigów: 10-12 mil, 2-5 razy w tygodniu,

trening szybkości, różne zmiany dystansów treningowych - 15 mil lub 50-80 % długości

wyścigu

Styczeń –marzec: treningi 4-6 razy w tygodniu – bez startu w wyścigach. Jeżeli wyścig

rozpoczyna się w sobotę - ostatni trening przeprowadza w środku tygodnia. Jeżeli startuje w

wyścigach co tydzień, przeprowadza tylko dwa treningi w tygodniu.

Dalej kolejne propozycje rozkładu zaprzęgów sprinterskich i dystansowych,

dostosowanych do warunków polskich.

Trening sprinterski dotyczy zaprzęgu 6-ciu psów, a więc przygotowania na dystans około 12

km. Przygotowując mniejsze zaprzęgi trzeba zmniejszyć planowane dystanse docelowe o

14

odpowiedni procent, w przypadku większych zaprzęgów – zwiększyć. Dla przykładu zaprzęg

4 psów przygotowujemy na dystans około 8 km, a więc o około 30% krótszy, warto więc 20-

30% zmniejszyć maksymalnie dystanse zakładane w planie treningowym dla 6-ciu psów.

Przykładowe plany celowo zawierają hipotetyczne daty wyścigów, na które przygotowywane

są zaprzęgi. Stanowią wzór jak rozłożyć trening, aby w konkretnym czasie uzyskać

maksymalne osiągnięcia.