„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Piotr Nowak

Montowanie i eksploatacja urządzeń dźwigowych
i transportowych 723[05].Z2.03

Poradnik dla ucznia

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1

Recenzenci:
mgr inż. Andrzej Świderek
mgr inż. Marzena Więcek



Opracowanie redakcyjne:
mgr inż. Piotr Nowak



Konsultacja:
dr inż. Jacek Przepiórka

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 723[05].Z2.03.
„Montowanie i eksploatacja urządzeń dźwigowych i transportowych”,

zawartego

w programie nauczania dla zawodu monter – instalator urządzeń technicznych
w budownictwie wiejskim.

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

3

2. Wymagania wstępne

5

3. Cele kształcenia

6

4. Materiał nauczania

7

4.1. Eksploatacja kołowych środków transportowych

7

4.1.1. Materiał nauczania

7

4.1.2. Pytania sprawdzające

24

4.1.3. Ćwiczenia

25

4.1.4. Sprawdzian postępów

28

4.2. Montaż i eksploatacja przenośników

29

4.2.1. Materiał nauczania

29

4.2.2. Pytania sprawdzające

36

4.2.3. Ćwiczenia

37

4.2.4. Sprawdzian postępów

38

4.3. Montaż i eksploatacja urządzeń załadunkowych

39

4.3.1. Materiał nauczania

39

4.3.2. Pytania sprawdzające

51

4.3.3. Ćwiczenia

51

4.3.4. Sprawdzian postępów

54

5. Sprawdzian osiągnięć ucznia

55

6. Literatura

61

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3

1. WPROWADZENIE

Poradnik ten będzie Ci pomocny w nabywaniu umiejętności i przyswajaniu wiedzy

z zakresu montowania i eksploatacji urządzeń dźwigowych i środków transportu stosowanych
w gospodarstwie rolnym.

W poradniku zamieszczono:

−

wymagania wstępne – wykaz umiejętności, jakie powinieneś mieć już ukształtowane,
abyś bez problemów mógł korzystać z poradnika,

−

cele kształcenia – wykaz umiejętności, jakie ukształtujesz podczas pracy z poradnikiem,

−

materiał nauczania – wiadomości teoretyczne niezbędne do osiągnięcia założonych celów
kształcenia i opanowania umiejętności zawartych w jednostce modułowej,

−

zestaw pytań, abyś mógł sprawdzić, czy już opanowałeś określone treści,

−

ćwiczenia, które pomogą Ci zweryfikować wiadomości teoretyczne oraz ukształtować
umiejętności praktyczne,

−

sprawdzian postępów,

−

sprawdzian osiągnięć, przykładowy zestaw zadań. Zaliczenie testu potwierdzi
opanowanie materiału całej jednostki modułowej,

−

literaturę uzupełniającą.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4

Schemat układu jednostek modułowych

723[05].Z2.01

Montowanie i

eksploatacja maszyn

i urządzeń stosowanych

w produkcji roślinnej

723[05].Z2.03

Montowanie

i eksploatacja urządzeń

dźwigowych

i transportowych

723[05].Z2

Maszyny i urządzenia

stosowane w produkcji

rolniczej

723[05].Z2.02

Montowanie i

eksploatacja maszyn

i urządzeń stosowanych

w produkcji zwierzęcej

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu nauczania jednostki modułowej powinieneś umieć:

−

czytać ze zrozumieniem informacje przedstawione w formie opisu, instrukcji, rysunków,
szkiców, wykresów, dokumentacji technicznej i technologicznej,

−

wyjaśniać oznaczenia stosowane na rysunku technicznym maszynowym,

−

rozróżniać metalowe i niemetalowe materiały konstrukcyjne oraz materiały
eksploatacyjne,

−

określać zastosowanie materiałów konstrukcyjnych w budowie maszyn,

−

dobierać przyrządy pomiarowe,

−

dokonywać pomiarów podstawowych wielkości fizycznych i geometrycznych oraz
interpretować wyniki,

−

rozróżniać elementy maszyn i urządzeń,

−

stosować podstawowe wielkości charakteryzujące układy elektryczne,

−

analizować pracę podstawowych obwodów elektrycznych,

−

posługiwać się przyrządami pomiarowymi podstawowych wielkości elektrycznych,

−

określać zastosowanie maszyn i urządzeń elektrycznych w urządzeniach przemysłowych
i rolniczych,

−

stosować zasady bezpiecznej obsługi maszyn i urządzeń elektrycznych,

−

charakteryzować podstawowe procesy starzenia się i zużycia materiałów oraz elementów
maszyn,

−

posługiwać się dokumentacją techniczną, instrukcjami obsługi, normami i katalogami,

−

stosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz
ochrony środowiska,

−

udzielać pierwszej pomocy poszkodowanym w wypadkach przy pracy,

−

korzystać z różnych źródeł informacji,

−

przewidywać i wskazywać zagrożenia dla zdrowia i życia ludzkiego oraz środowiska
przyrodniczego.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:

−

scharakteryzować środki transportu wewnętrznego i zewnętrznego,

−

scharakteryzować środki transportu kołowego,

−

sklasyfikować urządzenia dźwigowe i transportowe,

−

rozróżnić części składowe urządzeń dźwigowych i transportowych,

−

przewidzieć zagrożenia występujące podczas eksploatacji urządzeń dźwigowych
i transportowych,

−

wskazać sposoby eliminowania zagrożeń związanych z eksploatacją urządzeń
dźwigowych i transportowych,

−

wyjaśnić działanie poszczególnych urządzeń dźwigowych i przenośników,

−

posłużyć

się

dokumentacją

techniczno

–

ruchową

urządzeń

dźwigowych

i transportowych,

−

zaplanować czynności związane z montażem i demontażem urządzeń dźwigowych
i transportowych,

−

zorganizować stanowisko pracy zgodnie z wymaganiami ergonomii,

−

dobrać materiały, części maszyn, narzędzia i sprzęt do prac montażowych
i demontażowych,

−

wykonać podstawowe operacje związane z montażem i demontażem urządzeń
dźwigowych i transportowych,

−

dokonać rozruchu urządzeń dźwigowych i transportowych,

−

ocenić stan techniczny urządzeń dźwigowych i transportowych,

−

określić przyczyny niesprawności przenośników bezcięgnowych i cięgnowych,

−

wykonać konserwacje, regulacje i naprawę urządzeń dźwigowych i transportowych,

−

oszacować koszty wykonania montażu, naprawy i demontażu urządzeń,

−

dokonać odbioru robót,

−

zastosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz
ochrony środowiska podczas montażu, obsługi i demontażu maszyn i urządzeń.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7

4. MATERIAŁ NAUCZANIA

4.1. Eksploatacja kołowych środków transportowych

4.1.1. Materiał nauczania

Klasyfikacja środków transportowych i ich zastosowanie

Transport jest nieodzownym elementem gospodarstwa rolnego. Może on stanowić nawet

50% ogółu prac w nim wykonywanych. Transport rolniczy charakteryzuje się następującymi
cechami:

−

odbywa się w czasie trwania sezonów agrotechnicznych. W okresie tym występuje
spiętrzenie prac związanych z organizowaniem tymczasowego składowania produktów,

−

przewożone towary charakteryzują się dużą różnorodnością pod względem właściwości
fizycznych,

−

do transportu często wykorzystywane są uniwersalne środki transportu, co powoduje
wykorzystanie ich pojemności w granicach od 40% do 80%,

−

prace przeładunkowe są z reguły mało zmechanizowane. W wyniku tego są one
kosztowne i czasochłonne,

−

przeważnie odbywa się na drogach w złym stanie technicznym.

Transport możemy podzielić na:

−

wewnętrzny,

−

zewnętrzny.

Transport wewnętrzny – jest związany z przewożeniem ładunków w obrębie

gospodarstwa. Możemy rozróżnić dwa rodzaje transportu wewnętrznego:

−

transport polowy – odbywa się między gospodarstwem, a polem; znalazł zastosowanie
w transporcie takich produktów jak: nawozy na pole, materiał siewny, płody rolne z pola
do miejsca ich składowania,

−

transport podwórkowy – odbywa się w obrębie podwórka; znalazł on zastosowanie
przede wszystkim w transporcie produktów związanych z produkcją zwierzęcą np.
mleko, ściółka, pasze z magazynu do pomieszczeń inwentarskich.
Środki transportu wewnętrznego ze względu na masę przewożonych ładunków, objętość

oraz konsystencję, a także możliwości manewrowe możemy podzielić na:

−

środki transportu kołowego,

−

urządzenia przemieszczające.
Do transportu wewnętrznego kołowego możemy zaliczyć takie środki jak:

−

taczka,

−

wózek gospodarczy,

−

wózek obrotowy,

−

wózek platformowy akumulatorowy,

−

skrzynia zawieszana.
Najbardziej powszechnym środkiem transportu tego typu jest taczka. Jest ona

urządzeniem nieefektywnym i uciążliwym ze względu na znaczne obciążenie obsługującego.
Ładowność taczki przeważnie nie przekracza 100 kg. Kolejnym środkiem transportu,
zdecydowanie dogodniejszym w zastosowaniu jest uniwersalny wózek gospodarczy.
Zbudowany jest on z lekkiej ramy wykonanej z rur, która jest wsparta na dwóch ogumionych
pneumatycznych kołach. Na rysunku 1 przedstawiono przykładowy wózek gospodarczy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

8

Rys. 1. Uniwersalny wózek gospodarczy: 1 – pojemnik do przewożenia ładunków sypkich, 2 – nadstawka do

przewożenia ładunków objętościowych [1, s. 201]

Na ramie umieszczony jest pojemnik do przewożenia ładunków. Pojemnik zamocowany

jest w taki sposób by w trakcie transportu tylko niewielka część masy przewożonego ładunku
obciążała osobę transportującą. Praca obsługującego głównie

związana jest z pokonaniem

oporów przetaczania. Ładowność wózka wynosi do 300 kg. W przypadku przewożenia
ładunków objętościowych, zamiast pojemnika montowana jest paleta i boczne nadstawki.

Wózki obrotowe – wykorzystywane są do przewożenia pasz suchych i karm

o konsystencji półpłynnej. Na rysunku 2 przedstawiono przykładowy wózek obrotowy.

Rys. 2. Wózek obrotowy: 1 – rama, 2 – pojemnik, 3 – dźwignia do pochylania pojemnika, 4 – zapadka, 5 – koło

kierujące [1, s. 201]

Wózki obrotowe, posiadają ramę wspartą na trzech kołach, dwa koła nośne są większe,

a trzecie mniejsze, co umożliwia manewrowanie wózkiem. Cała masa ładunku obciąża koła.
Do ramy wózka przymocowany jest, przy pomocy obrotowych sworzni, pojemnik wykonany
z blachy. Takie rozwiązanie pozwala na przechył boczny pojemnika. Wykonuje się to
w sposób stopniowy, przy użyciu ręcznej dźwigni z zapadką sprężynową. Wózki mogą być
również wyposażone w napęd układu jezdnego.

W transporcie wewnętrznym coraz częściej stosowane są również wózki akumulatorowe.

Obsługa ich jest łatwa, charakteryzują się zwrotnością, pracują cicho i nie zanieczyszczają
pomieszczeń inwentarskich spalinami. Są one wyposażone w silnik elektryczny, co wymaga
ładowania baterii co kilka godzin. Na rysunku 3 przedstawiono wózek akumulatorowy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

9

Rys. 3. Wózek akumulatorowy [7, s. 245]

W przypadku konieczności przetransportowania ciężkich ładunków w obrębie

gospodarstwa, stosuje się skrzynie zawieszane. Są one zawieszane na podnośniku
hydraulicznym ciągnika. Rama takiej skrzyni wykonana jest z kątowników, natomiast dno jak
i boki skrzyni ładunkowej wykonane są z desek. Pojemność, w zależności od zastosowania
nadstawek waha się w przedziale od 0,7 do 1,6 m

3

. Ładowność wynosi do 550 kg. Na rysunku

4 przedstawiono skrzynię zawieszaną.

Rys. 4. Skrzynia zawieszana [2, s. 202]

Transport zewnętrzny – służy zaopatrzeniu gospodarstwa w środki produkcji takie jak:

ziarno siewne, środki ochrony roślin, oraz wywożeniu środków wytworzonych w wyniku
działalności produkcyjnej, czyli dostarczaniem płodów rolnych, zwierząt hodowlanych do
skupu. Do transportu zewnętrznego wykorzystywane są przede wszystkim:

−

ciągniki rolnicze z przyczepami,

−

samochody osobowo - towarowe,

−

samochody ciężarowe.

Ciągniki rolnicze – służą głównie jako źródło siły uciągu i napędu dla narzędzi i maszyn

rolniczych, a także przyczep transportowych i technologicznych. Ze względu na rodzaj
mechanizmów jezdnych, możemy je podzielić na ciągniki kołowe i gąsienicowe.

Ciągniki kołowe są najczęstszymi typami ciągników, które znalazły zastosowanie

w rolnictwie oraz transporcie. W zależności od liczby montowanych osi, występują ich dwa
rodzaje: jednoosiowe i dwuosiowe.

Ciągniki jednoosiowe, ze względu na swoją małą moc, stosowane są przede wszystkim

do wykonywania lekkich prac uprawowych, pielęgnacyjnych w ogrodnictwie. Jednostką

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

10

napędzającą taki ciągnik jest przeważnie jednocylindrowy silnik o mocy nie przekraczającej
kilku kilowatów.

Ciągniki

dwuosiowe – najczęściej

występują

w

postaci

ciągników

o

mocy

przekraczającej 20 kW. Występują jednak również mikrociągniki dwuosiowe o mocy
zbliżonej do ciągników jednoosiowych, o podobnym przeznaczeniu.

Ze względu na przeznaczenie, ciągniki kołowe możemy podzielić na:

−

ciągniki lekkie – są wykorzystywane do prac lekkich takich jak: opryski, koszenie
z wykorzystaniem odpowiednich urządzeń, uprawy międzyrzędowe, transporcie
niewielkich ładunków,

−

ciągniki średnie – są przeznaczone do prac uniwersalnych,

−

ciągniki ciężkie – są wykorzystywane do prac z narzędziami wymagającymi dużej siły
uciągu. Moc silnika przekracza 55 kW, a masa powyżej 4000 kg.
Ciągniki gąsienicowe – są przeznaczone do prac na glebach ciężkich, wilgotnych.

Podstawową ich zaletą jest dzięki zastosowaniu napędu gąsienicowego, mały poślizg, który
umożliwia dobre wykorzystanie siły napędowej.

Na rysunkach 5, 6, 7 przedstawiono przykładowe nowoczesne ciągniki rolnicze.

Rys. 5. Ciągnik rolniczy Zetor 8541 Proxima Plus [www.zetor.pl]

Rys. 6. Mikrociągnik dwuosiowy Barbieri TeraTrack GLW [www.wimet.org]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

11

Rys. 7. Mikrociągnik Vari Terra II - 3857A [www.wimet.org]

Samochody osobowo – towarowe – przeważnie wykorzystywane są do transportu

niewielkich ładunków (do 500 kg), oraz przewozu kilku pasażerów. Ich konstrukcja pozwala
często na dokonywanie zmian wielkości i przeznaczenia powierzchni użytkowej (odchylane
ławki czy składane fotele). Podstawową cechą tych pojazdów jest zdolność do poruszania się
w trudnych warunkach terenowych.

Samochody ciężarowe – rolnicze samochody ciężarowe wyposażone są w napęd

wszystkich kół. W samochodach trzyosiowych napędzane są przynajmniej dwie osie.
Samochody tego typu wyposażone są w wysokie zawieszenie sztywnej ramy, która umożliwia
poruszanie się pojazdu po nierównościach oraz wspomaganie hydrauliczne. Skrzynie
ładunkowe powinny być przystosowane do charakteru przewożonych ładunków. Wszystkie
nadwozia samochodów ciężarowych są zbudowane z dwóch niezależnych od siebie części:
osobowej, czyli kabiny kierowcy oraz ładunkowej. Silnik w samochodzie przeważnie
umieszczony jest z przodu. Na rysunku 8 przedstawiono trzy możliwości umiejscowienia
silnika w samochodzie ciężarowym.

Rys. 8. Usytuowanie przedziału silnika: a) przed kabiną kierowcy, b) i c) we wnętrzu kabiny. Strzałki wskazują

kierunek otwierania pokrywy silnika [6, s. 98]

Ze względu na skomplikowaną obsługę silników tego typu, powinien być on

umieszczony w pojeździe w taki sposób, aby dostęp do niego był jak najlepszy. Kabiny takich
samochodów umieszcza się na ramie w sposób elastyczny przy pomocy różnych elementów
amortyzujących. Ma to na celu odizolowanie kabiny kierowcy od drgań, które są przenoszone
przez zawieszenie na ramę pojazdu.

Przyczepy ogólnie możemy podzielić na następujące rodzaje:

−

ciężarowe,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

12

−

osobowe,

−

rolnicze,

−

specjalnego przeznaczenia.
Przyczepy ciężarowe – możemy je podzielić na przyczepy:

−

jednoosiowe,

−

wieloosiowe.
Przyczepę jednoosiową przedstawiono na rysunku 9. Jest ona najczęściej stosowana

w zestawie z samochodem osobowym lub dostawczym.

Rys. 9. Przyczepa jednoosiowa do samochodu osobowego [5, s. 200]

Przyczepy jednoosiowe znalazły zastosowanie do przewożenia niewielkich ładunków.

Przyczepy tego typu przeważnie nie są wyposażone w układ hamulcowy. Do tej grupy
możemy zaliczyć również przyczepy dłużycowe, które są przeznaczone do przewozu długich
ładunków. Łączone są one z samochodem przy pomocy długiego dyszla, który wykonany jest
z rury stalowej.

Przyczepy ciężarowe dwuosiowe – wyposażone są w hamulce, które działają na

wszystkie koła. Hamulce uruchamiane są pneumatycznie. Przyczepy wyposażone są również
w hamulec postojowy, który jest uruchamiany w chwili odczepienia układu pneumatycznego.
Na rysunku 10 przedstawiono budowę przyczepy ciężarowej.

Rys. 10. Podwozie przyczepy ciężarowej z mechanizmem obrotnicowym 1 – dolny pierścień obrotnicy,

2 – górny pierścień obrotnicy, 3 – dyszel, 4 – rama [5, s. 201]

W przyczepach dwuosiowych przednia oś jest zawracana. Jest ona osią sztywną, która

jest obracana wraz z kołami w stosunku do ramy. Mechanizm taki nazywa się mechanizmem
obrotnicowym. Za pośrednictwem resorów, na przedniej osi jest wsparty dolny pierścień
obrotnicy (1). Natomiast z ramą przyczepy połączony jest pierścień górny (2). Między dwoma
pierścieniami znajdują się rolki, które ułatwiają obrót. Na rysunku 11 przedstawiono schemat
przedstawiający różnicę mechanizmu skrętu kół w samochodzie osobowym i przyczepie.
Mogą być również przyczepy z mechanizmem zwrotnicowym. Podstawową różnicą między
przyczepą obrotnicową, a zwrotnicową jest mechanizm skrętu.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

13

Rys. 11. Schemat ilustrujący różnicę między samochodowym a obrotnicowym mechanizmem skrętu [6, s. 201]

Przyczepy specjalnego przeznaczenia – to bardzo różnorodna grupa przyczep, do których

możemy zaliczyć takie przyczepy jak: kempingowe, niskopodwoziowe, przyczepy cysterny,
przyczepy samowyładowcze, itp. Na rysunku 12 przedstawiono przykładową przyczepę
specjalnego przeznaczenia – niskopodwoziową. Przyczepy tego typu są sprzęgane z pojazdem
przy pomocy sprzęgu. W samochodach osobowych rolę sprzęgu spełnia przegub kulowy,
natomiast w samochodach ciężarowych oraz ciągnikach rolę tę spełnia sworzeń, który jest
przetykany pionowo przez ogniwo dyszla przyczepy i zabezpieczany przed rozłączeniem.

Rys. 12. Przyczepa niskopodwoziowa do przewozu ciężkich ładunków [5, s. 202]

Zaczepy – są wykorzystywane do łączenia ciągników z przyczepami i innymi

urządzeniami rolniczymi. W ciągniku występuje kilka rodzajów zaczepów. Są to:

−

zaczep transportowy,

−

zaczep polowy,

−

zaczep dolny,

−

sprzęg do trzypunktowego układu zawieszenia.
Zaczep transportowy – wykorzystywany jest do łączenia z ciągnikiem przyczepy

czterokołowej. Na rysunku 13 przedstawiono zaczep tego typu. W celu zabezpieczenia
sworznia przed wypadnięciem (od dołu) stosuje się zawleczkę sprężystą, która jest
przekładana przez otwór w sworzniu. W niektórych ciągnikach stosowana jest zapadka, która
uniemożliwia samoczynne przesunięcie się sworznia ku górze.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

14

Rys. 13 Zaczep transportowy [3, s. 173]

Zaczep polowy – służy do łączenia ciągnika z różnymi rodzajami maszyn, które są

przystosowane do zaczepów tego typu (rys. 14).

Rys. 14. Zaczep polowy 1 – zaczep polowy, 2 – belka polowa [4, s. 173]

Zaczep dolny – wykorzystywany jest do łączenia ciągnika z maszynami rolniczymi oraz

przyczepami jednoosiowymi. Jest on sterowany z kabiny ciągnika i nie wymaga zakładania
sworznia. Na rysunku 15 przedstawiono zaczep tego typu.

Rys. 15. Zaczep dolny: 1 – hak zaczepu, 2 – belka wspornika, 3 – dźwignia blokująca [4, s. 173]

Sprzęg do trzypunktowego układu zawieszenia. Trzypunktowy układ zawieszenia

ciągnika jest zaczepem uciążliwym w trakcie łączenia ciągnika z narzędziem. Wynika to
z konieczności dopasowania cięgieł dolnych do położenia czopów ramy narzędzia. Dzięki

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

15

zastosowaniu specjalnych trójkątnych ram, które są mocowane na ramie narzędzia i ciągnika
problem ten został wyeliminowany (rys. 16).

Rys. 16. Sprzęg do trzypunktowego układu zawieszenia: 1 – rama sprzęgła, 2 – cięgło dolne [4, s. 173]

W przypadku zastosowania takich ram, operator ciągnika może łączyć narzędzia

bezpośrednio z kabiny.

Przyczepy rolnicze – ze względu na swoje zalety są podstawowym wyposażeniem

gospodarstwa rolnego. Przyczepy służą do przewozu różnego rodzaju ładunków o dużej
masie jednostkowej. Można nimi przewozić takie materiały jak: nawozy, ziarna zbóż, plony
roślin okopowych, słomę, zielonki, siano jak również materiały budowlane.

Przykład przyczepy skrzyniowej uniwersalnej przedstawiono na rysunku 17. Służy ona

do przewożenia ładunków o dużej masie jednostkowej. Podłoga takiej przyczepy wykonana
jest z blachy lub desek. Rozkładane na boki burty boczne i tylna umożliwiają załadunek
i rozładunek ładunku. Pojemność skrzyni ładunkowej wynosi z reguły od 10 do 15 m

3

.

W niektórych przypadkach, w celu zwiększenia objętości możliwych do przewożenia
materiałów, stosuje się specjalne nadstawki.

Rys. 17. Przyczepa skrzyniowa uniwersalna [1, s. 280]

W zależności od konstrukcji przyczep i związanej z nią ładowności możemy je podzielić

na dwa rodzaje:

−

przyczepy lekkie o ładowności do 5000 kg,

−

przyczepy ciężkie o ładowności do 15000 kg.
Przyczepy wywrotki są odmianą przyczep skrzyniowych. Są one wyposażone

w siłowniki hydrauliczne, które umożliwiają samoczynny rozładunek skrzyni, dzięki
wychyleniu jej na boki lub do tyłu. Na rysunku 18 przedstawiono przyczepę, która posiada
możliwość rozładunku na obydwa boki oraz do tyłu.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

16

Rys. 18. Przyczepa wywrotka [2, s. 281]

Układ zamków oraz zawiasów mocujących boczne burty jest tak wykonany, iż umożliwia

on odchylenie ich wzdłuż górnej lub dolnej krawędzi. Siłowniki hydrauliczne są zwalniane
przy wykorzystaniu hydrauliki zewnętrznej ciągnika. Połączenie instalacji hydraulicznych
przyczepy i ciągnika odbywa się przy pomocy szybkozłączy.

Przenośniki podłogowe – są stosowane do rozładunku przyczep. Na rysunku

19 przedstawiono przykładową przyczepę z podnośnikiem podłogowym.

Rys. 19. Przyczepa z przenośnikiem podłogowym [1, s. 281]

Przenośniki podłogowe najczęściej wykonane są w postaci dwóch wzdłużnych

łańcuchów połączonych poprzecznymi listwami. Napędzane są przy pomocy wałka odbioru
mocy lub hydraulicznie. Przyczepa przedstawiona na rysunku 19 napędzana jest od wałka
odbioru mocy oraz posiada możliwość samoczynnego wyładunku materiału do tyłu.
W przypadku zamontowania nadstawek może ona służyć do transportowania materiałów
objętościowych, takich jak słoma czy siano. Jeśli zamontujemy specjalny adapter, możemy ją
wykorzystać jako rozrzutnik obornika.

Podwozia przyczep zbudowane są na ramie, która jest oparta na układzie jezdnym.

Ze względu na liczbę osi, możemy przyczepy podzielićje na:
1. Przyczepy jednoosiowe – podparte są na kołach tylko z jednej strony. Z drugiej zaś

strony na zaczepie ciągnika. Położenie osi poza środkiem skrzyni ładunkowej (z tyłu)
sprawia, że część masy przyczepy i transportowanego ładunku obciąża układ jezdny
przyczepy, natomiast reszta tej masy dociąża tylną oś ciągnika. Rozłożenie mas w ten
sposób powoduje poprawienie warunków współpracy kół z podłożem, co sprawia

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

17

łatwiejsze poruszanie się agregatu w trudnych warunkach terenowych. Na rysunku 20
przedstawiono schemat oddziaływania na ciągnik przyczepy jednoosiowej.

Rys. 20. Schemat oddziaływania na ciągnik przyczepy jednoosiowej F

Z

– siła na zaczepie, G

M

– ciężar maszyny,

G

Z

– obciążenie zaczepu, Y

K, 1

– obciążenie kół ciągnika przyczepy [2 s. 282]

W przypadku przyczep jednoosiowych o dużej ładowności, gdzie obciążenia na układ
jezdny są znaczne, stosuje się podwozia typu tandem. Podwozia tego typu utworzone są
przez umieszczenie podwójnych kół, jedno za drugim (rys. 21)

Rys. 21. Przyczepa jednoosiowa typu tandem [1, s. 282]

2. Przyczepy dwuosiowe – podparte są na kołach jezdnych. Są one połączone z ciągnikiem

przy pomocy wahliwego dyszla zaczepowego. Jego zadaniem jest przenoszenie
skierowanej poziomo siły uciągu. Przednia oś przyczepy jest osią skrętną. Połączona jest
ona z ramą za pomocą obrotnicy. Na rysunku 22 przedstawiono schemat oddziaływania
na ciągnik przyczepy dwuosiowej.

Rys. 22. Schemat oddziaływania na ciągnik przyczepy dwuosiowej

F

Z

– siła na zaczepie, G

M

– ciężar maszyny, Y

1, 2

– obciążenie kół ciągnika przyczepy [2 s. 282]

Przyczepy zbierające

Nazywane są zbieraczami pokosów. Stosowane są do zbioru materiałów objętościowych,

takich jak słoma, czy siano, które są ułożone w wały i jednocześnie ładowane do skrzyni
ładunkowej przyczepy. Maksymalnie wymiary takiego wału wynoszą:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

18

−

wysokość – 0,5 m,

−

szerokość – 1,4 m,

−

masa jednego metra długości wału – ok.7 kg.
Przy pomocy takich przyczep można zbierać materiały o wilgotności do 85%. Na

rysunku 23 przedstawiono budowę przyczepy zbierającej.

Rys. 23. Przyczepa zbierająca: 1 – podbieracz, 2 – koło kopiujące podbieracza, 3 – skrzynia ładunkowa,

4 – dźwignia włączania przenośnika, 5 – górna część skrzyni ładunkowej, 6 – pałąk, 7 – kosz tylny,
8 – dźwignia rurowa, 9 – dźwignia z zaczepami zabezpieczająca kosz tylny, 10 – dźwignia hamulca,
11 – dyszel,12 – koło podporowe, 13 – koło jezdne, 14 – podpora pałąka [3, s. 97]

W przyczepie zbierającej zespołem roboczym jest podbieracz (1), który jest umieszczony

w dolnej części ramy. Podbieracz spoczywa na dwóch kołach podporowych kopiujących (2).
Jest on podnoszony i opuszczany z miejsca kierowcy przy pomocy siłownika hydraulicznego.
Koła kopiujące regulują odległości palców podbieracza od powierzchni łąki. W zależności od
podłoża, palce powinny być oddalone od ziemi w granicach od 2 do 6 cm. Materiał, który jest
podebrany przez podbieracz, jest przenoszony przez nagarniacz do przedniej części skrzyni
ładunkowej (3).

Wykorzystując przenośnik podłogowy, który jest uruchamiany i wyłączany dźwignią (4),

możemy przemieszczać materiał w skrzyni ładunkowej. Górna część skrzyni ładunkowej
zbudowana jest z pałąków (6) i linek, dzięki temu możliwe jest zmiana ich położenia. W ten
sposób możliwa jest również zmiana objętości skrzyni ładunkowej. Kosz ażurowy, który
umieszczony jest na końcu skrzyni, podczas zbioru i transportu jest zamknięty. W czasie
rozładunku zostaje on uniesiony przy pomocy dźwigni rurowej (8). Dźwignia z zaczepami (9)
służy do dodatkowego zabezpieczenia kosza przed otworzeniem. Przyczepa jest wyposażona
w hamulec mechaniczny, który jest uruchamiany przy pomocy dźwigni (10). Koło podporowe
służy do ustawienia maszyny na czas postoju.

W niektórych przypadkach w kanale, przez który jest przemieszczany materiał do skrzyni

ładunkowej, umieszczane są dodatkowe mechanizmy rozdrabniające. Umożliwia to, zbiór
materiału w postaci sieczki.

Instalacja elektryczna przyczep – każda przyczepa musi być w nią wyposażona

zgodnie z wymogami przepisów o ruchu drogowym. Instalacja elektryczna jest łączona
z instalacją elektryczną ciągnika. Przyczepa wyposażona jest we wtyczkę, która znajduje się
na końcu przewodu zasilającego. W trakcie agregowania jest ona wpinana w gniazdo
wtyczkowe znajdujące się na ciągniku. Na rysunku 24 przedstawiono gniazdo elektryczne
przyczepy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

19

Rys. 24 Gniazdo przyczepy 44L – lewy kierunkowskaz, R – zacisk rezerwowy, 10 – masa pojazdu, 44P – prawy

kierunkowskaz, 58P – prawe światło pozycyjne oraz oświetlenie tablicy rejestracyjnej, 58L – lewe
światło pozycyjne, 54 – światło stop [www.klub.chip.pl]

Hamulce przyczep – ze względu na transportowany ciężar, przyczepy muszą być

wyposażone w niezależnie działający układ hamulcowy. Przeważnie zastosowanie w nich
znalazły układy pneumatyczne, które są zasilane z instalacji ciągnika. Na skutek podłączenia
mechanizmu sterowania do nożnej dźwigni hamulca ciągnika, działanie obu układów
hamulcowych jest jednoczesne. Na rysunku 25 przedstawiono budowę i zasadę działania
hamulca pneumatycznego przyczep.

Rys. 25. Budowa i zasada działania hamulca pneumatycznego: a) hamulec zaciśnięty, b) hamulec zluzowany

1 – złącze,2 – zbiornik, 3 – siłownik pneumatyczny, 4 – hamulec szczękowy, 5 – otwór
odpowietrzający [1, s. 283]

Do uruchomienia hamulca przyczepy wykorzystywane jest sprężone powietrze. Jest ono

przekazywane ze zbiornika przyczepy. Poprzez zawór sterujący działa na siłownik
hamulcowy, dzięki któremu rozpierane są szczęki hamulca. W trakcie jazdy powietrze jest
wtłaczane z instalacji ciągnika do zbiornika przyczepy. W wyniku tego następuje

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

20

przestawienie zaworu sterującego, co pozwala na odhamowanie koła. W trakcie rozpoczęcia
hamowania następuje przerwanie dopływu sprężonego powietrza z instalacji ciągnika.
W wyniku tego następuje przestawienie zaworu sterującego w przyczepie w położenie, które
łączy zbiornik z siłownikiem. Następstwem tego jest rozpoczęcie hamowania. W przypadku
nieszczelności układu lub samoczynnego odłączeniu się przyczepy, powinno nastąpić jej
wyhamowanie. Przyczepy rolnicze wyposażone są również w hamulec pomocniczy, którego
cięgło połączone jest z rozpierakiem szczęk hamulcowych.

Hydrauliczne układy zewnętrzne – inaczej nazywane są drugim układem

hydraulicznym ciągnika. Znalazły one zastosowanie do sterowania np. pracą podnośnika
hydraulicznego, pracą ładowacza, przyczepy wywrotki i inne. Układ złożony jest
z następujących elementów:

−

przewody ciśnieniowe,

−

zawór sterujący,

−

gniazda szybkozłączy.
Na rysunku 26 przedstawiono układ hydrauliczny podnoszenia przyczepy – wywrotki.

Rys. 26. Układ hydrauliczny podnoszenia przyczepy wywrotki 1 – dźwignia sterowania podnośnikiem,

2 – przewód ciśnieniowy, 3 – tłok podnośnika skrzyni przyczepy [3, s. 172]

W podnośnikach stosuje się siłowniki hydrauliczne jednostronnego lub dwustronnego

działania. Na rysunku 27 przedstawiono schematy tych siłowników.

Rys. 27. Schematy siłowników jednostronnego (a) i dwustronnego (b) działania [3, s. 165]

W siłownikach jednostronnego działania, olej pod ciśnieniem znajduje się tylko z jednej

strony tłoka. W przypadku, gdy do siłownika dostarczany jest olej pod ciśnieniem i siła jego
parcia jest większa od oporu przesuwania tłoka, następuje podnoszenie ramion podnośnika.
W momencie otwarcia odpływu oleju z siłownika, następuje opuszczenie ramion podnośnika.

W siłownikach dwustronnego działania olej może być podawany z obu stron tłoka.

W związku z tym operacje opuszczania jak i podnoszenia są powodowane ciśnieniem oleju
podawanego do siłownika.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

21

Zawór rozdzielczy – znajduje się on na połączeniu pompa – siłownik (rys. 28).

Rys. 28. Zawór rozdzielczy 1 – doprowadzenie oleju, 2 – odprowadzenie oleju, 3, 4 – połączenie zaworu

z odbiornikiem [3, s. 166]

Zawór ten może znajdować się w kilku położeniach roboczych:

−

neutralnym – wypływ z siłownika jest zamknięty, a do zbiornika kierowany jest olej
z pompy,

−

podnoszenia – olej z pompy podawany jest do siłownika, natomiast z komory
podtłokowej wypływa do zbiornika,

−

opuszczania – olej z pompy podawany jest do siłownika, natomiast z komory
nadtłokowej wypływa do zbiornika.

Obsługa techniczna przyczep

Ze względu na warunki pracy, znaczne obciążenia i warunki eksploatacyjne, przyczepy

podlegają stosunkowo szybkiemu zużyciu oraz są podatne na wszelkiego typu uszkodzenia.
W związku z tym konieczna jest stosunkowo częsta kontrola ich stanu technicznego
przyczepy. W zakresie codziennej obsługi przyczepy można wymienić kilka najistotniejszych
czynności:

−

dokładne czyszczenie całej przyczepy,

−

sprawdzenie połączeń wszystkich mechanizmów,

−

sprawdzenie stanu przenośników podłogowych,

−

sprawdzenie stanu elementów instalacji hydraulicznej, pneumatycznej i elektrycznej,
Dokładne informacje dotyczące czynności obsługowych danego typu przyczepy są

podawane przez producenta w instrukcji obsługi.

Dokumentacja pracy pojazdów i środków transportu

Prowadzenie dokumentacji eksploatacyjnej ciągników jak i innych maszyn rolniczych

umożliwia w pełni racjonalne ich wykorzystanie. Ułatwia planowanie oraz czynności
obsługowo – konserwacyjne maszyn. W zależności od potrzeb mogą być stosowane różne
rodzaje takich dokumentów.

Dokumentacja eksploatacyjna – dotyczy przede wszystkim pracy, obsługi i napraw

ciągników i maszyn rolniczych. Obejmuje ona cały okres użytkowania, aż do likwidacji
sprzętu. Dokumenty te mogą obejmować wpisy ewidencjonujące liczbę przepracowanych
godzin lub motogodzin, zużycie oleju napędowego i silnikowego, przeglądy techniczne,
naprawy sprzętu itp. Dokumenty eksploatacyjne stanowią:

−

instrukcje obsługi,

−

katalogi,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

22

−

instrukcje napraw,

−

karty technologiczne,

−

cenniki wykonania usług i inne.

Instrukcje obsługi – są jednym z podstawowych dokumentów, w których zawarte są

informacje dotyczące nowo zakupionego sprzętu, terminu wykonywania przeglądów oraz
podstawowej jego obsługi. Przestrzeganie zaleceń zawartych w instrukcji obsługi ma duże
znaczenie dla prawidłowej, efektywnej pracy i bezawaryjnej pracy sprzętu.

Instrukcja napraw – zawiera informacje bardziej szczegółowe niż te zawarte w instrukcji

obsługi. Przedstawia szczegółowy opis budowy i działania poszczególnych zespołów
urządzenia, rodzaje usterek, sposoby ich usuwania, metody demontażu i montażu, potrzebne
narzędzia oraz sposoby weryfikacji części i wymiany części zużytych na nowe.

Przeglądy techniczne ciągników

i

maszyn rolniczych są ewidencjonowane

w dokumentacji eksploatacyjnej.

Karty weryfikacji – są to dokumenty służące do ewidencji stopnia zużycia

poszczególnych zespołów maszyn. W zależności od wyników takiej oceny, części takie
można złomować, poddać regeneracji lub przeznaczyć do dalszego użytku. Przeważnie proces
ten polega na dokonaniu pomiarów charakteryzujących zużycie danych elementów.

Tabela 1. Przykładowa strona tytułowa książki ewidencji pracy ciągnika lub maszyny [5, s. 178]

Zakład rolny ……………………………………………………………………………

KSIĄŻKA EWIDENCJI PRACY
Ciągnika ………………………………………………….
Maszyny ………………………………………………….

Marka, typ …………………………………………………...……..

Nr fabryczny ………………… Rok budowy ……………………...

Przynależność ewidencyjna

W czasie

od

do

Użytkownik sprzętu

Założono dnia ………..…. 200…..

Zakończono dnia …………… 200.….

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

23

Tabela 2. Przykładowy wzór karty ewidencyjnej przepracowanych motogodzin i zużycia olejów przez ciągniki

rolnicze [5, s. 179]

S

ta

n

li

cz

n

ik

a

n

a

kon

iec

mi

esi

ąca

mth

L

icz

b

a

p

rze

p

rac

o

w

any

ch

m

o

togod

zin

P

ob

ra

no

z

m

ag

az

ynu

ogó

łe

m

lit

rów

N

o

rm

a

zak

ła

do

w

a

kg

/mth

F

ak

ty

cz

n

e

zu

ży

ci

e

kg

/mth

O

szcz

ędno

ść

kg

P

rze

pa

ł kg

Zu

ży

ci

e

o

le

ju

sil

n

iko

w

ego

kg

………………………….

….…………………….

(podpis sporządzającego)

(podpis kierownika – dyrektora)

Tabela 3. Przykładowy wzór karty ewidencyjnej przeglądów technicznych ciągników [5, s. 180]

Stan licznika

mth

Data

Nazwisko i imię

mechanika

wykonującego

przegląd

Rodzaj przeglądu

(np. 2, 3, 4, 5)

p

la

no

w

any

rzecz

y

w

is

ty

do

st

ar

cze

n

ia

odb

io

ru

Podpis

kierownika

i pieczęć zakładu

wykonującego

przegląd

Podstawowe zalecenia bezpieczeństwa i higieny pracy w transporcie kołowym:

−

masa ładunków przemieszczanych przy użyciu środków transportowych nie powinna
przekraczać dopuszczalnej nośności lub udźwigu danego środka transportowego,

−

masa i rozmieszczenie ładunku na środkach transportowych powinny zapewniać
bezpieczne warunki przewozu i przeładunku,

−

ładunek powinien być zabezpieczony w szczególności przed upadkiem,
przemieszczeniem i zsypywaniem się ze środka transportu,

−

nie

wolno

przekraczać

dopuszczalnej

ładowności środków transportowych

wykorzystywanych przy tych pracach,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

24

−

w samochodzie przeznaczonym do załadunku lub rozładunku należy użyć hamulca
postojowego oraz zabezpieczyć koła pojazdu klinem przed samoczynnym przesunięciem,

−

rozmieszczenie ładunku w skrzyni samochodu powinno być równomierne i zapewniające
jego stateczność, a ponadto ładunek powinien być odpowiednio zabezpieczony przed
samoczynnym przemieszczeniem się w czasie transportu,

−

w przypadku niewystarczającej widoczności, kierowca powinien poprosić o pomoc
dodatkową osobę. Kierowca powinien uzgodnić z tą osobą znaczenie znaków
sygnalizacyjnych,

−

ładunek wystający poza pojazd może być na nim umieszczony jeżeli:

−

całkowita szerokość pojazdu z ładunkiem nie może przekraczać 2,5 m, a przy

szerokości pojazdu 2,5 m – nie może przekraczać 3 m, pod warunkiem, że ładunek nie
będzie wystawał ponad 25 cm poza obrys samochodu,

−

ładunek nie może wystawać z tyłu pojazdu na odległość większą niż 2 m od tylnej

płaszczyzny obrysu pojazdu,

−

ładunek nie może wystawać z przodu pojazdu na odległość większą niż 0,5 m od

przedniej płaszczyzny obrysu i większą niż 1,5 m od siedzenia dla kierującego,

−

wysokość pojazdu z ładunkiem nie może przekraczać 4 m,

−

przewożenie osób na załadowanej skrzyni samochodu lub przyczepie jest zabronione.

W przypadku hydraulicznych platform wyładowczych obowiązują zalecenia:

−

platforma powinna być poddawana przeglądom konserwacyjnym wykonywanym przez
wykwalifikowanego konserwatora w terminach podanych przez producenta platformy,

−

niedopuszczalne jest przebywanie na platformie załadowczej w trakcie podnoszenia lub
opuszczania platformy,

−

do obsługi platformy załadowczej może być dopuszczona osoba znająca instrukcję
eksploatacji platformy opracowaną przez

producenta, mająca doświadczenie

w praktycznej obsłudze danej platformy,

−

zastosowanie w platformach sterowania oburęcznego, zmusza operatora do użycia obu
rąk w celu uruchomienia platformy,

−

powierzchnia platformy powinna być antypoślizgowa,

−

każda część platformy, na której operator nie powinien stać lub po niej chodzić, powinna
być wyraźnie oznakowana.

4.1.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Jakie znasz ogólne rodzaje środków transportowych?
2. Jakie urządzenia możemy zaliczyć do transportu wewnętrznego kołowego?
3. Jakie znasz rodzaje środków transportu wewnętrznego ze względu na masę

przewożonych ładunków?

4. Jakie urządzenia możemy zaliczyć do urządzeń przemieszczających?
5. Jakie znasz rodzaje przyczep?
6. Jakie przyczepy zaliczamy do przyczep specjalnego przeznaczenia?
7. Jaka jest budowa przyczepy ciężarowej wieloosiowej?
8. Jakie są rodzaje zaczepów?
9. Do czego służy zaczep polowy ciągnika?
10. Do czego służy sprzęg do trzypunktowego układu zawieszenia?
11. Jakie są rodzaje przyczep w zależności od konstrukcji i ładowności?
12. Jaka jest zasada działania przyczep wywrotek?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

25

13. Czym charakteryzuje się budowa gniazda przyczepy?
14. Jakie siły działają na przyczepy jedno i wieloosiowe?
15. Jakie występują rodzaje siłowników hydraulicznych?
16. Jaka jest budowa nośnika bel okrągłych?
17. Jaka jest zasada działania hamulców w przyczepach?
18. Jakie elementy wchodzą w skład hydraulicznego układu zewnętrznego?
19. Na czym polega codzienna obsługa przyczepy?
20. Jakich zaleceń należy przestrzegać w trakcie konserwacji środków transportowych?
21. Jakie dokumenty zaliczamy do dokumentów eksploatacyjnych?

4.1.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Określ rodzaje transportu wewnętrznego, dokonaj charakterystyki i opisz podstawowe

środki transportu.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zgromadzić wyposażenie niezbędne do wykonania ćwiczenia,
2) zorganizować stanowisko pracy zgodnie z zasadami bhp i ergonomii pracy,
3) zaplanować tok postępowania,
4) dokonać analizy katalogów środków transportowych,
5) przedstawić rodzaje transportu wewnętrznego oraz wymienić cechy charakterystyczne

i zastosowanie urządzeń w nim wykorzystywanych.

6) zaprezentować pracę na forum grupy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

arkusz papieru,

−

katalogi środków transportowych,

−

przybory do pisania, ołówek, linijka,

−

literatura z rozdziału 6 dotycząca środków transportowych.

Ćwiczenie 2

Wypisz rodzaje dokumentacji eksploatacyjnej. Przedstaw zalecaną dokumentację

dotyczącą przeglądów technicznych oraz napraw ciągnika lub maszyny rolniczej.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zgromadzić wyposażenie niezbędne do wykonania ćwiczenia,
2) zorganizować stanowisko pracy zgodnie z zasadami bhp i ergonomii pracy,
3) zgromadzić i przeanalizować rodzaje dokumentacji technicznej, eksploatacyjnej,
4) przedstawić przykładowe wzory dokumentacji przeglądów technicznych oraz napraw

ciągnika lub maszyny.

5) zaprezentować pracę na forum grupy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

arkusz papieru,

−

dokumentacja techniczna, eksploatacyjna,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

26

−

przybory do pisania, ołówek, linijka,

−

literatura z rozdziału 6 dotycząca dokumentacji esploatacyjnej.

Ćwiczenie 3

Zidentyfikuj przedstawione w tabeli rodzaje przyczep. Zapisz w tabeli ich typ, opisz

przeznaczenie oraz cechy charakterystyczne.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zgromadzić materiały potrzebne do wykonania ćwiczenia,
2) zorganizować stanowisko pracy zgodnie z zasadami bhp i ergonomii pracy,
3) przeanalizować tabelę,
4) wypełnić tabelę zgodnie z opisem,
5) zaprezentować pracę na forum grupy.

Tabela do ćwiczenia 3

L.p.

Przyczepa

Nazwa/typ

Zastosowanie

Liczba osi

Cechy

charakterystyczne

1.

2.

3.

4.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

27

5.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

arkusz papieru,

−

katalogi środków transportowych,

−

stanowisko komputerowe z dostępem do Internetu,

−

przybory do pisania, ołówek, linijka,

−

literatura z rozdziału 6 dotycząca środków transportu.

Ćwiczenie 4

Wykonaj wymianę uszkodzonego koła w przyczepie, na zapasowe.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zgromadzić wyposażenie niezbędne do wykonania ćwiczenia,
2) zorganizować stanowisko pracy zgodnie z zasadami bhp i ergonomii pracy,
3) zaplanować tok postępowania,
4) zabezpieczyć klinami przyczepę przed przetaczaniem,
5) poluzować śruby mocujące,
6) dobrać podnośnik,
7) podstawić podnośnik podnieść przyczepę,
8) odkręcić koło, zamontować sprawne,
9) uporządkować stanowisko pracy,
10) przeprowadzić analizę ćwiczenia,
11) zaprezentować pracę na forum grupy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

przyczepa,

−

koło zapasowe,

−

podnośnik,

−

zestaw kluczy monterskich,

−

kliny zabezpieczające.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

28

4.1.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) scharakteryzować rodzaje środków transportowych?





2) rozróżnić urządzenia transportu wewnętrznego?





3) wymienić dokumenty eksploatacyjne?





4) rozpoznać elementy konstrukcyjne wózków obrotowych?





5) określić cechy charakteryzujące rolnicze pojazdy ciężarowe?





6) sklasyfikować urządzenia przemieszczające?





7) rozróżnić rodzaje transportu zewnętrznego?





8) rozpoznać elementy wchodzące w skład ciągnika kołowego?





9) scharakteryzować rodzaje przyczep?





10) wyjaśnić działanie układu hydraulicznego i pneumatycznego

przyczepy?





11) wyjaśnić zasadę działania przyczep wywrotek?





12) określić podstawowe wymagania bhp w transporcie kołowym?





„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

29

4.2. Montaż i eksploatacja przenośników

4.2.1. Materiał nauczania

Stacjonarne urządzenia przemieszczające

Do urządzeń przemieszczających zalicza się:

−

kolejki,

−

przenośniki taśmowe,

−

przenośniki kubełkowe,

−

przenośniki ślimakowe,

−

przenośniki wstrząsowe,

−

przenośniki pneumatyczne.
Do transportu wewnątrz budynków i w ich bezpośrednim położeniu ładunki mogą być

przewożone kolejkami, które są przetaczane po szynach naziemnych lub podwieszanych.

W przypadku kolejek naziemnych wagonik jest przetaczany po szynach ułożonych

wzdłuż ciągów komunikacyjnych. W rozwiązaniu tym, jeśli chcemy zmienić kierunek ruchu,
wjechać w korytarz poprzeczny, musimy zastosować zwrotnice lub obrotnice, które
wprowadzą wagonik na odpowiedni tor. Rozwiązanie to posiada kilka wad, do których można
zaliczyć:

−

utrudnienia komunikacyjne w pomieszczeniu,

−

zapychanie się urządzeń do zmiany kierunku materiałami przewożonymi wewnątrz
pomieszczeń, takimi jak: ściółka, pasza, obornik.

Rys.29. Wózek kolejki podwieszanej 1 – pojemnik wciągarki, 2 – stalowa lina, 3 – wciągarka, 4 – rama nośna.

[1, s. 203]

W przypadku kolejek podwieszanych, ładunek jest transportowany w pojemnikach

wykonanych z blachy lub platformach, po specjalnych szynach, które są rozpięte nad ciągiem
komunikacyjnym. Do ramy nośnej mocowane są pojemniki przy pomocy stalowych lin.
Umożliwiają one, obniżanie pojemnika w celu załadunku materiałów oraz podnoszenie
w celu ich przewiezienia. Na rysunku 29 przedstawiono sposób mocowania i transportowania
ładunku przy użyciu kolejki podwieszanej.

Do transportu na niewielką odległość materiałów sypkich, objętościowych, czy ładunków

jednostkowych, wykorzystuje się przenośniki. W zależności od rozwiązań konstrukcyjnych
przenośników, materiały jakie mogą one przenosić to: ziarno, ziemniaki, nawozy, siano,
słoma, worki, skrzynie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

30

Do przenoszenia materiałów sypkich stosuje się przenośniki taśmowe. Są one stosowane

do przenoszenia materiałów w poziomie lub pod kątem do 30

°

i o wadze do 50 kg.

Rys. 30. Przenośnik taśmowy 1 – rama, 2 – kosz zasypowy, 3 – taśma gumowa, 4 – rolki podporowe,

5 – podpora. [1, s. 203]

Przenośnik wykonany jest z rur stalowych. Na końcach ramy znajdują się bębny,

a pomiędzy nimi rozpięta jest elastyczna gumowa taśma. Może ona być gładka lub
wyposażona w zabieraki, które ułatwiają pobieranie materiału. Przenośnik jest napędzany
silnikiem elektrycznym. Wysokość podnoszenia jest regulowana i wynosi do 6 m.

Na rysunku 31, przedstawiono przykładowy przenośnik taśmowy.

Rys. 31. Przenośnik taśmowy przestawny typ PTP [www.przenosniki.prefamet.com.pl]

Przenośniki kubełkowe – stosowane są do przenoszenia materiałów w płaszczyźnie

nachylonej względem poziomu pod kątem od 70 do 90

°

. Wykorzystywane są do transportu

materiałów sypkich, luzem. Na rysunku 32 przedstawiono schemat przenośnika kubełkowego.

W szczelnej obudowie blaszanej znajduje się łańcuch, na którym zamocowane są

blaszane kubełki. Dolne koło połączone jest z mechanizmem napinającym łańcuch, natomiast
koło górne jest kołem napędzającym. W trakcie transportu materiał jest wsypywany do kosza
zasypowego, następnie pobierany kubełkami i przenoszony do górnej części, gdzie po
przejściu przez koło napędzane, kubełki są obracane o kąt 180

°

. W ten sposób materiał jest

wsypywany do otworu wylotowego. Urządzenia te mogą transportować materiał do
wysokości 30 m. Przenośniki te charakteryzują się prostotą budowy, dużą wydajnością
wynoszącą około 100 m

3

/h oraz małym zapotrzebowaniem powierzchni. Na rysunku

33 przedstawiono przykładowy przenośnik kubełkowy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

31

Rys. 32. Przenośnik kubełkowy: 1 – kosz zasypowy, 2 – łańcuch z kubełkami, 3 – wylot, 4, 5 – koła łańcuchowe

napinające i napędowe [1, s. 204]

Rys. 33. Przenośnik kubełkowy typ EKO [www.premo-wrocław.pl

Przenośniki ślimakowe – stosowane są do transportu na odległości nie przekraczające

10m, oraz wykorzystywane są do przenoszenia ziarna, nasion, mieszanek paszowych, pasz
suchych, nawozów, sieczki ze słomy czy roślin pastewnych. W przenośniku ślimakowym
zespołem roboczym jest spiralnie nawinięta na wał ułożyskowany, taśma stalowa. Na dole
przenośnika znajduje się kosz zasypowy. Na rysunku 34 przedstawiono schemat przenośnika
ślimakowego z koszem zasypowym i czerpnią.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

32

Rys. 34. Schemat przenośnika ślimakowego: a) z koszem zasypowym, b) czerpnią 1 – kosz zasypowy, 2 –

ślimak, 3 – wylot, 4 – silnik elektryczny, 5 – czerpnia, 6 – workownik [1, s. 205]

W trakcie pracy przenośnika materiał jest pobierany spod kosza zasypowego przez

obracające się zwoje ślimaka. W skutek obracania się ślimaka materiał jest transportowany do
otworu wylotowego. Istnieje również możliwość transportowania materiału prosto z worków.
Do tego celu należy wykorzystać uchwyty workownika.

W niektórych przenośnikach przeznaczonych do przenoszenia materiałów sypkich

zamiast kosza zasypowego stosowana jest czerpnia. Jest ona umieszczana w materiale
przeznaczonym do przeniesienia, który dzięki szczelinom w obudowie jest zsypywany do
ślimaka. Przenośnik ślimakowy jest napędzany silnikiem elektrycznym i przekładnią pasowo
- klinową lub silnikiem hydraulicznym (rys. 35).

Rys. 35. Przenośnik ślimakowy T206/2 [www.pom.com.pl]

Przenośniki wstrząsowe – przeznaczone są do przemieszczania materiałów sypkich tylko

w płaszczyźnie poziomej. Elementem roboczym przenośnika jest rynna podwieszana, np. na
płaskich sprężynach, wprawiana w ruch posuwisto – zwrotny za pomocą mechanizmu
korbowego. Ruchy rynny powodują podrywanie się i przesuwanie materiału w jednym
kierunku. Wydajność przenośnika zależy od przekroju rynny, rozpiętości i liczby ruchów na
minutę.

Przenośniki pneumatyczne – do przenoszenia materiałów wykorzystują strumień

powietrza. Przy pomocy przenośników tego typu przenoszone materiały są niewielkiej
gęstości objętościowej (siano, słoma, ziarno, rozdrobniona zielonka). Ze względu na sposób
wytworzenia siły nośnej rozróżnia się dwa typy przenośników pneumatycznych. Są to:

−

przenośniki ssące,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

33

−

przenośniki ssąco – tłoczące,

−

przenośniki tłoczące.
Odległości, na jakie można transportować materiały zależą przede wszystkim od różnicy

ciśnień wytworzonych w przewodzie przesyłowym. W gospodarstwach rolniczych znalazły
zastosowanie przede wszystkim przenośniki niskociśnieniowe, zwane również dmuchawami.
Wykorzystywane są one głównie do transportu materiałów słomiastych oraz ziarna zbóż.

Najczęściej spotykane są dwa rodzaje przenośników:

−

przenośniki pneumatyczne do transportu mas słomiastych – schemat działania takiego
przenośnika przedstawiono na rysunku 36. Strumień powietrza, który zostaje
wytworzony pozwala przenosić słomę i siano na wysokość do 8 m, oraz na odległość
w poziomie do 30 m. Urządzenie jest napędzane silnikiem elektrycznym o mocy 11 kW.
Wieloczłonowa konstrukcja przenośnika pozwala przy pomocy kierownicy umieszczonej
na końcu rurociągu na swobodne kształtowanie kierunku przenoszenia materiału.

Rys. 36. Dmuchawa uniwersalna do mas słomiastych 1 – kosz zasypowy, 2 – wentylator, 3 – rurociąg

z kierownicą na końcu [1, s. 206]

−

przenośniki pneumatyczne do transportu ziarna – schemat działania takiego przenośnika
przedstawiono na rysunku 37. Stosowane są one przede wszystkim w magazynach
nasiennych i zbożowych oraz w wytwórniach i mieszalniach pasz. Strumień powietrza
wytwarzany

przez przenośnik

można również wykorzystywać do suszenia

i przewietrzania nasion. Na rysunku 38, przedstawiono przykładowy przenośnik ssąco –
tłoczący T449.

Rys. 37. Przenośnik pneumatyczny do ziarna 1 – dmuchawa, 2 – kosz zasypowy, 3 – cyklon [1, s. 206]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

34

Rys. 38. Przenośnik ssąco-tłoczący T449 [www.pom.com.pl]

Zasady eksploatacji i konserwacji przenośników

Zużycie zespołów transportowych w przenośnikach płóciennych, taśmowych

i kubełkowych objawia się:

−

zmniejszeniem wydajności przy zwiększonym zapotrzebowaniu mocy,

−

zaczepianiem listew i kubełków o obudowę,

−

ukośnym przesuwaniem taśmy transportującej,

−

nadmiernym zwisem taśmy transportującej.
Pomiary weryfikacyjne wałków przenośnych przeprowadza się wykorzystując takie

przyrządy pomiarowe, jak mikrometr i suwmiarka. Ocenę stanu innych elementów
przeprowadza się wzrokowo. Miejsca w których najczęściej występują uszkodzenia
zaznaczono na rysunku 39.

Rys. 39. Miejsca zużycia zespołów transportowych 1 – zużycie, zgięcie i pęknięcie zwojów ślimaka,

2 – uszkodzenie i zwichrowanie korpusu, 3 – zużycie łożysk, 4 – zerwanie i rozciągnięcie pasa,
5 – uszkodzenie podpór rolek [2, s. 121]

Naprawy zgiętych blaszanych zwojów ślimaka czy rur stalowych usuwamy przez

prostowanie. Zwichrowane ramy lub koryta stalowe mogą być prostowane na zimno lub po

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

35

podgrzaniu. Zwichrowanie ramy może wynieść maksymalnie 2 mm na długości 1 m
przenośnika. W przypadku uszkodzenia elementów blaszanych należy je wymienić na nowe.

W przypadku zerwania taśmy przenośnika taśmowego można ją ponownie złączyć

wulkanizując, zszywając lub stosując spinacze metalowe (najlepiej zawiasowe). W przypadku
nadmiernie wydłużonych pasów i taśm, można je skrócić, wycinając z dowolnego miejsca
pewien odcinek, następnie należy jego końce zszyć lub zwulkanizować. W przypadku
uszkodzonych kubełków transportowych, ich niewielkie pęknięcia można spawać
wyrównując spoinę w taki sposób by nie wystawała nad powierzchnię blachy więcej niż
0,5 mm. Natomiast zgięte powierzchnie kubełków należy wyprostować. Prawidłowe
wykonanie obsługi i konserwacji środków transportowych przyczynia się do bezpiecznej
i długotrwałej ich eksploatacji.

Podstawowe wymagania bezpieczeństwa i higieny pracy przy montażu, obsłudze

i konserwacji przenośników:

−

przed rozpoczęciem pracy należy zapoznać się z instrukcją obsługi dostarczoną przez
producenta,

−

połączenie oraz ustawienie elementów konstrukcji urządzeń przenośnikowych powinno
uniemożliwiać samoczynne ich rozłączenie lub zmianę położenia,

−

urządzenia przenośników powinny być skonstruowane w sposób zapewniający łatwy
i bezpieczny dostęp do kontroli, oliwienia lub napraw,

−

urządzenia przenośników powinny być uziemione,

−

przenośnik nieobudowany należy umieścić w odległości nie mniejszej niż 1 m od
przedmiotów stałych (ściany, słupy, budynki), stanowisk pracy, szlaków transportowych
i innych dróg komunikacyjnych,

−

w przypadku, gdy linia przenośnika przecina drogi komunikacyjne, należy urządzić
wygodne i bezpieczne przejścia ponad przenośnikiem,

−

w przypadku, gdy linia przenośnika przechodzi przez teren nieprzejrzysty, należy
w miejscach niebezpiecznych zainstalować urządzenia ostrzegawcze, jak sygnały
świetlne lub dźwiękowe, bądź poręcze ochronne,

−

w przypadku, gdy linia przenośnika przechodzi przez podłogę, otwór w podłodze
powinien być zabezpieczony poręczą ochronną i krawężnikiem,

−

przenośnik nieobudowany przechodzący nad stanowiskami pracy lub drogami
komunikacyjnymi powinien posiadać urządzenie do zatrzymywania spadającego
ładunku,

−

przenośniki umieszczone na wysokości powyżej 1 m nad poziomem, a wymagające
częstego dostępu, powinny być zaopatrzone na całej długości w pomosty szerokości
0,5 m, z barierkami oraz w stałe schody prowadzące na pomost,

−

podłogi w miejscach służących do ładowania powinny być tak zbudowane
i utrzymywane, aby nie powodowały poślizgnięcia się pracowników,

−

teren wokół przenośników umieszczonych na zewnątrz pomieszczeń, powinien być
równy i w miarę technicznych możliwości o nawierzchni twardej,

−

w przypadkach rozlewania wody lub innych cieczy wzdłuż linii przenośnika – podłoże,
na którym jest usytuowany przenośnik, lub podłoga pomieszczeń powinny posiadać
odpowiednie urządzenia odprowadzające ścieki,

−

przenośniki taśmowe stałe powinny posiadać osłony rolek i bębnów prowadzących,

−

nie należy uruchamiać i eksploatować urządzeń niekompletnych lub uszkodzonych,

−

zabronione jest przenoszenie materiałów innych niż przewidziane dla danej konstrukcji
przenośnika,

−

zabronione jest jeżdżenie na urządzeniach nośnych przenośników,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

36

−

zabronione jest stawanie i chodzenie po częściach konstrukcyjnych przenośników
w czasie ruchu,

−

ręczne usuwanie przedmiotów z przenośnika będącego w ruchu jest dozwolone tylko
w miejscach do tego przeznaczonych,

−

miejsca pracy przenośników powinny być dobrze oświetlone, oświetlenie sztuczne
powinno być tak zainstalowane, aby nie powodowało olśnienia pracowników,

−

kontrola urządzeń przenośników powinna być dokonywana codziennie przez osoby
wykwalifikowane,

−

przegląd techniczny urządzeń przenośników powinien być przeprowadzany raz na
3 miesiące,

−

wyniki przeglądu powinny być zapisywane w książce kontroli,

−

regulacje i naprawy przenośnika należy wykonywać przy wyłączonym napędzie,
dokonywanie jakichkolwiek napraw w czasie ruchu przenośnika jest zabronione,

−

po zakończeniu pracy przenośnik powinien być dokładnie wyczyszczony z resztek
transportowanego materiału,

−

przenośnik wykazujący uszkodzenia powinien być bezzwłocznie zatrzymany,

−

dokonywanie napraw urządzeń przenośników dozwolone jest po uprzednim zatrzymaniu
silnika i zawieszeniu na urządzeniach rozruchowych tablicy ostrzegawczej z napisem:
"Naprawa – Nie włączać",

−

przy przenośnikach o napędzie elektrycznym należy, przed przystąpieniem do naprawy,
wyjąć z silników bezpieczniki,

−

naprawa urządzeń przenośników powinna być dokonywana przez osoby posiadające
odpowiednie kwalifikacje, a w szczególności w zakresie obsługiwania urządzeń
elektrycznych,

−

dokonywanie jakichkolwiek napraw urządzeń, zdejmowania lub otwierania osłon
urządzeń rozruchowych przez pracowników obsługi przenośnika jest zabronione,

−

oliwę lub smary rozlane na podłodze wzdłuż linii przenośnika należy natychmiast
dokładnie zetrzeć i usunąć,

−

oddanie do ruchu naprawionego przenośnika powinno być dokonane przez osoby
odpowiedzialne za jego stan i sprawność.

4.2.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Jaka jest zasada działania kolejek podwieszanych?
2. Jakie elementy wyróżniamy w budowie przenośnika taśmowego?
3. Jaka jest zasada działania przenośnika ślimakowego?
4. Jaka jest budowa przenośnika kubełkowego?
5. Jaka jest zasada działania przenośnika pneumatycznego?
6. Przy użyciu jakich przenośników możliwy jest transport ziarna zbóż?
7. Jakie wymagania bezpieczeństwa i higieny pracy obowiązują podczas wykonywania

przeglądów technicznych i napraw przenośników?

8. Jakie zabezpieczenia muszą być zamontowane w sytuacji gdy linia przenośnika

przechodzi

przez:

teren

nieprzejrzysty,

otwór

w

podłodze,

nad

drogami

komunikacyjnymi?

9. Co świadczy o zużyciu zespołów w przenośnikach taśmowych?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

37

4.2.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Określ rodzaje przenośników. Scharakteryzuj ich budowę, zastosowanie oraz cechy

charakterystyczne.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zgromadzić materiały i narzędzia do wykonania ćwiczenia,
2) zorganizować stanowisko pracy zgodnie z zasadami bhp i ergonomii pracy,
3) przeanalizować katalogi przenośników,
4) sklasyfikować rodzaje przenośników,
5) rozróżnić elementy wchodzące w skład każdego z wymienionych urządzeń,
6) określić zastosowanie poszczególnych rodzajów przenośników,
7) zaprezentować pracę na forum grupy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

arkusz papieru,

−

katalogi przenośników,

−

przybory do pisania, ołówek, linijka,

−

literatura z rozdziału 6 dotycząca przenośników.

Ćwiczenie 2

Wykonaj okresowy przegląd techniczny i regulację przenośnika taśmowego.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zgromadzić materiały i narzędzia do wykonania ćwiczenia,
2) przeczytać instrukcję obsługi przenośnika,
3) zorganizować stanowisko pracy zgodnie z zasadami bhp i ergonomii pracy,
4) zaplanować tok postępowania,
5) dokonać oceny stanu technicznego elementów składowych przenośnika,
6) przeprowadzić smarowanie zgodnie z tabelą smarowania zawartą w instrukcji

przenośnika,

7) wykonać regulację naciągu taśmy przenośnika.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

instrukcja obsługi przenośnika,

−

komplet kluczy,

−

smarownica na smar stały,

−

środki smarne,

−

przenośnik taśmowy,

−

literatura z rozdziału 6 dotycząca przenośników taśmowych.

Ćwiczenie 3

Wykonaj naprawę, regulację i konserwację pionowego przenośnika kubełkowego.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

38

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) dokonać analizy zapisów instrukcji przenośnika,
3) sprawdzić stan techniczny przenośnika,
4) ustalić przyczyny niesprawności,
5) wymienić uszkodzone części,
6) wykonać regulacje,
7) przeprowadzić smarowanie zgodnie z tabelą smarowania zawartą w instrukcji

przenośnika,

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

komplet kluczy,

−

smarownica na smar stały,

−

środki smarne,

−

instrukcja obsługi przenośnika,

−

przenośnik kubełkowy,

−

literatura z rozdziału 6 dotycząca przenośników kubełkowych.

4.2.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) wymienić urządzenia przemieszczające?





2) wymienić rodzaje przenośników taśmowych?





3) rozpoznać elementy wchodzące w skład przenośnika ślimakowego?





4) rozpoznać elementy wchodzące w skład przenośnika pneumatycznego?





5) określić objawy zużycia elementów w przenośnikach?





6) określić wymagania obowiązujące w trakcie montażu przenośników

w zależności od miejscowych uwarunkowań?





7) wymienić zalecenia obowiązujące w trakcie napraw i konserwacji

przenośników?





„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

39

4.3. Montaż i eksploatacja urządzeń załadunkowych

4.3.1. Materiał nauczania

Ładowarki – możemy podzielić na dwa rodzaje:

−

ładowarki czołowe,

−

ładowarki chwytakowe.
Budowa ładowarki czołowej (rys. 40) opisana jest na przykładzie ładowarki T272, która

jest przeznaczona do pracy z ciągnikami Ursus 4512.

Rys. 40. Budowa ładowarki czołowej T272: 1 – rama, 2 – wysięgnik, 3 – łyżka, 4 – przeciwciężar, 5 – siłownik

hydrauliczny wysięgnika, 6 – siłownik hydrauliczny do wychylania łyżki [7, s. 249].

Na rysunku 41 przedstawiono przykłady innych ładowarek czołowych.

Rys. 41. Ładowarki czołowe [www.rolmax.net.pl]

Do ciągnika ładowarka jest mocowana przy pomocy ramy nośnej (1). Wysięgnik

ładowarki (2) jest ułożyskowany i podnoszony przez dwa siłowniki hydrauliczne (5).
Siłowniki są zasilane z obwodu zewnętrznego podnośnika w ciągniku. Łyżka (3) jest
umieszczona na końcu wysięgnika. Kąt jej pochylenia jest regulowany przy pomocy
siłownika hydraulicznego (6). Na rysunkach od 42 do 50 przedstawiono przykładowe
elementy, stosowane w ładowarkach czołowych.

Ładowarki czołowe można wykorzystywać stosować jako:

–

widły do obornika,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

40

–

czerpak do materiałów sypkich,

–

spychacz,

–

czerpak wieloczynnościowy,

–

hak dźwigowy,

–

przedłużacz wysięgnika.

Rys. 42. Widły drapakowe [www.zetor.pl]

Rys. 43. Widły do palet [www.zetor.pl]

Rys. 44. Widły 3 rogowe [www.zetor.pl]

Rys. 45. Widły [www.zetor.pl]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

41

Rys. 46. Multiłopata [www.zetor.pl]

Rys. 47. Łopata z zębami [www.zetor.pl]

Rys. 48. Łopata gładka [www.zetor.pl]

Rys. 49. Ładowacz do bel [www.zetor.pl]

Rys. 50. Czerpak kiszonki [www.zetor.pl]

Wyróżnia się dwa rodzaje ładowarek chwytakowych:

−

ładowarki z własnym układem jezdnym,

−

ładowarki zawieszane na układzie ciągnika.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

42

Ładowarki z własnym układem jezdnym łączone są z ciągnikiem przy pomocy zaczepu

rolniczego. Na rysunku 51 przedstawiono ładowarkę chwytakową typu T214. Ładowarka ta
posiada własny układ hydrauliczny. Pompa układu jest napędzana od wałka odbioru mocy
ciągnika. Koło łańcuchowe jest nieruchomo zamocowane na czopie, które jest opasane przez
łańcuch (16). Końce łańcucha połączone są z dwoma siłownikami hydraulicznymi (3).
Wysięgnik (6) jest przymocowany do górnego przegubu korpusu. Do dolnego przegubu
korpusu jest zamocowany dolny koniec siłownika hydraulicznego (4), który służy do
podnoszenia wysięgnika.

Wysięgnik składa się z dwóch części, które są ze sobą połączone przegubowo. Mogą być

one ustawiane względem siebie pod dowolnym kątem przy pomocy siłownika hydraulicznego
(5), który łączy obie części wysięgnika poniżej jego przegubu. Zespół roboczy (8) - chwytak
przymocowany jest do jego końca. Chwytak otwierany jest i zamykany przy pomocy
siłownika hydraulicznego (1). Na rysunkach 52, 53, 54 przedstawiono przykładowe rodzaje
chwytaków. Do poprawienia równowagi ładowarki służą dwie podpory (9). Na korpusie
ładowarki umieszczone jest również siodełko obsługującego (12), które obraca się wraz
z korpusem. Przed siodełkiem umiejscowiony jest zespół rozdzielaczy układu hydraulicznego
(15). Umożliwia on wykonanie wszystkich manipulacji zespołami ładowarki.

Rys. 51. Ładowarka chwytakowa 1 – siłownik do zamykania i otwierania chwytaka, 2 – siłownik do wysyłania

podpór, 3 – siłownik do obracania korpusu, 4 – siłownik do podnoszenia, 5 – siłownik do zmiany
wysięgu, 6 – wysięgnik, 7 – zbiornik oleju, 8 – chwytak, 9 – podpora, 10 – koła jezdne,
11 – przeciwciężar, 12 – siodełko operatora, 13 – pompa, 14 – wał napędowy, 15 – zespół rozdzielczy,
16 – łańcuch rolkowy do obracania korpusu ładowarki [3, s. 250]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

43

Rys. 52. Chwytak do słomy i siana [3, s. 250]

Rys. 53. Chwytak do obornika [3, s. 250]

Rys. 54 Chwytak do roślin okopowych [7, s. 250]

Ładowarka chwytakowa, na przykład T274, jest zawieszana na trzypunktowym układzie

ciągnika. Na rysunku 55 przedstawiono schemat budowy ładowarki tego typu. Obrót
wysięgnika wykonywany jest przy pomocy bocznych siłowników hydraulicznych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

44

Rys. 55. Ładowarka chwytakowa T274 [3, s. 251] 1 – korpus, 2 – podpora, 3 – wysięgnik, 4 – chwytak,

5 – dźwignia sterująca, 6 – siłownik obrotu korpusu, 7 – siłownik podnoszenia, 8 – siłownik zmiany
wysięgnika, 9 – siłownik sterujący chwytakiem.

Ładowarki teleskopowe mogą służyć do przemieszczania worków, palet, beczek, bel

słomy i siana, obornika, skrzyń itp. Mogą być również wykorzystywane do prac
w gospodarstwach rolnych, w pracach polowych, w budownictwie i w magazynach. Szeroka
gama dodatkowego oprzyrządowania (widły do bel, do obornika, łyżki do materiałów
sypkich, prac ziemnych) czyni ładowarki maszynami o wielkiej wszechstronności
zastosowań. Posiadają kabinę, zapewniającą dużo miejsca i bardzo dobre warunki pracy.
Obsługa ładowarki odbywa się za pomocą jednej dźwigni wielofunkcyjnej – na całej
powierzchni podłogi brak jakichkolwiek dźwigni sterujących. Wysokość podnoszenia
ładowarek teleskopowych wynosi do 6 – 9 m, a udźwig od 2,9 do 3,3 tony.

Rys. 56. Ładowarka teleskopowa - New Holland serii LM-A [www//rolserwis.pl]

W rolnictwie coraz częściej znajdują zastosowanie wózki widłowe. Wykorzystywane są

one do unoszenia oraz załadunku materiałów oraz transportowania ich na niewielkie
odległości.

Wózki widłowe składają się z następujących elementów:

−

podwozie wózka, które wyposażone jest w koła,

−

silnik – gazowy (LPG), diesel, lub elektryczny, który jest zasilany z baterii
akumulatorów,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

45

−

przeciwwaga – dodatkowe obciążenie, najczęściej z bloku stali, który jest umieszczony
w tylnej części wózka w celu zapewnienia jego równowagi podczas przewożenia
przedmiotów przeciążających przód wózka,

−

maszt – zamocowany pionowo z przodu wózka, w przypadku, gdy jego konstrukcja
umożliwia podnoszenie, opuszczanie i pochylanie ładunku,

−

widły – wykonane z jednolitego kawałka stali w kształcie litery „L”. W niektórych
przypadkach stosowane są niestandardowe chwytniki, które są przystosowane do
transportu beczek, pudeł kartonowych, odśnieżania i innych zastosowań,

−

krata z metalowych prętów – umieszczona za widłami przed masztem. Jej zadaniem jest
zabezpieczenie operatora wózka przed zsunięciem się przewożonych elementów,

−

dach – często występuje w postaci kraty. Zabezpiecza on operatora przed spadającymi
z góry przedmiotami,

−

kabina operatora – z kierownicą, pedałami i dźwigniami służy do sterowania wózkiem
widłowym.

Wózki możemy podzielić na dwie kategorie:

−

wózki o napędzie elektrycznym. Na rysunku 57 przedstawiono przykładowy wózek
widłowy. Wózki tego typu posiadają udźwig nawet do 3000 kg. Do ich napędu
wykorzystywany jest silnik elektryczny o napięciu do 80 V,

Rys. 57. Elektryczny wózek widłowy firmy Nissan seria QX. [www.forklift.pl]

−

wózki o napędzie spalinowym. Wózki tego typu przeważnie wyposażone są w silniki
diesla. Niektóre z nich wyposażone są w napęd gazowy. Na rysunku 58 przedstawiono
przykładowy wózek spalinowy. Wózki tego typu posiadają udźwig nawet do 3600 kg,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

46

Rys. 58. Spalinowy wózek widłowy, marki Nissan seria LX35. [www.forklift.pl]

Wózki widłowe możemy również podzielić ze względu na sposób ich pracy. Są to:

−

wózki boczne – wózki te przeznaczone są przede wszystkim do transportu palet. Udźwig
wynosi do 1600 kg, oraz wysokość podnoszenia do 9 m,

Rys. 59. Wózek widłowy boczny HXC16 Humanic firmy Rocla. [www.forklift.pl]

−

wózki do wąskich korytarzy,

Rys. 60. Wózek widłowy przeznaczony do pracy w wąskich korytarzach TEKH12 firmy Rocla

[www.forklift.pl]

W niektórych przypadkach wózki te są wyposażone w kamery i monitor, co zapewnia

możliwość nieustannego obserwowania ładunku przez kierowcę. Dzięki zastosowaniu wideł
z głowicą obrotowo-przesuwną, ładunek może być pobierany z podłoża zarówno z obu stron
bocznych jak i z przodu wózka. Wózki tego typu mogą pracować nawet w korytarzach
o szerokości od 1,5 m.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

47

−

wózki kompletacyjne – udźwig tego typu wózków wynosi około 2000 kg. Maksymalna
prędkość jazdy to około 9 km/h,

Rys. 61. Wózek widłowy kompletacyjny TP20o firmy Rocla [www.forklift.pl]

−

wózki podnośnikowe,

Rys. 62. Wózek widłowy podnośnikowy SP16 firmy Rocla [www.forklift.pl]

−

wózki unoszące,

Rys. 63. Wózek widłowy unoszący TP25 firmy Rocla [www.forklift.pl]

Wózki tego typu mogą być napędzane elektrycznie lub manualnie. Wykorzystywane są

do transportu palet na odległości większe niż 20 m. maksymalny ich udźwig wynosi około
2500 kg, a prędkości maksymalne sięgają 9 km/h.

−

wózki manualne, maksymalna ładowność takiego wózka wynosi nawet 2200 kg.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

48

Rys. 64. Wózek manualny RHW22 firmy Rocla [www.forklift.pl]

Nośnik bel okrągłych służy do załadunku bel na środki transportowe. Zawieszany jest na

podnośniku hydraulicznym ciągnika. Przykładowy nośnik bel – T367 przedstawiono na
rysunku 65.

Rys. 65. Nośnik bel okrągłych 1 – korpus, 2 – ramię, 3 – łapa, 4 – siłownik hydrauliczny [3, s. 106]

Nośnik składa się ze spawanego korpusu i dwóch ramion. Przy pomocy siłownika

hydraulicznego, który uruchamiany jest łapą, następuje zsuwanie bel z urządzenia. Siłownik
hydrauliczny połączony jest z układem hydraulicznym ciągnika.

Dźwignice to grupa urządzeń dźwigowo – transportowych, służących do przemieszczania

pionowego i poziomego ładunków, zwierząt i ludzi na niewielkie odległości, w ruchu
przerywanym. Dźwignice stanowią liczną grupę środków tzw. transportu bliskiego, a ich
eksploatacja wymaga odpowiednich kwalifikacji.

Na rysunku 66 przedstawiono przykłady ręcznych wciągników łańcuchowych

z przekładnią zębatą czołową, zamkniętą. Zaletami tych urządzeń są:

−

łatwa w obsłudze konstrukcja,

−

prosta i pewna obsługa,

−

mały ciężar własny,

−

krótka konstrukcja,

−

małe użycie siły przy pełnym obciążeniu,

−

hamulec dociskowy utrzymujący ciężar w każdym położeniu,

−

urządzenie nie wymaga konserwacji,

−

hak zawieszeniowy posiada możliwość obrotu.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

49

Rys. 66. Ręczne wciągniki łańcuchowe [www.hrm.com.pl]

Rysunek 67 przedstawia przykład wciągarki stacjonarnej. Urządzenie montowane jest

w konstrukcji obrotowej (360

o

) mocowanej do podłoża. Wciągarka posiada elektryczny

mechanizm roboczy z liną stalową i hakiem zaczepowym. Sterowanie pracą urządzenia
odbywa się za pomocą panelu trzymanego przez operatora w ręku. Pozwala to na swobodę
manewrowania i nadzorowania przebiegu załadunku i rozładunku.

Rys. 67. Wciągarka stacjonarna Pluma [www.alma.glt.pl]

Na rysunku 68 przedstawiono elektryczny wciągnik linowy. Urządzenie posiada układ

przejezdny o ręcznym napędzie mechanizmu jazdy i elektrycznym napędzie mechanizmu
podnoszenia. Wciągnik jest przeznaczony do podnoszenia pionowego ładunków na wysokość
około 2,5 m i transportu tych ładunków, poziomo wzdłuż toru jezdnego. Doskonale sprawdza
się w gospodarstwach rolnych, wszędzie tam, gdzie istnieje konieczność częstego
podnoszenia i przemieszczania ciężkich ładunków na przykład: w magazynach pasz,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

50

nawozów. W zależności od konstrukcji toru jezdnego, wciągnik może zostać zbudowany jako
niestandardowy żuraw (wolnostojący lub przyścienny), albo mała suwnica.

Rys. 68. Elektryczny wciągnik linowy typu SHZ 500 P [www.alma.glt.pl]

Zalecenia bezpieczeństwa i higieny pracy podczas eksploatacji urządzeń załadunkowych

Ogólne zasady podczas załadunku i rozładunku z użyciem sprzętu technicznego:

−

przed przystąpieniem do pracy należy zapoznać się z instrukcją obsługi,

−

używać sprzętu zgodnie z jego przeznaczeniem,

−

ustalić rodzaj ładunku, jego masę, zabronione jest podnoszenie ładunków o nieznanej
masie czy właściwościach,

−

sprawdzić nośność podłoża, na którym będzie pracował sprzęt,

−

nie przekraczać dopuszczalnego obciążenia,

−

zabezpieczyć strefę pracy sprzętu przed dostępem osób postronnych,

−

jeżeli praca wymaga udziału dodatkowych osób ustalić podział zadań i sposób
komunikowania się podczas pracy,

−

stosować środki ochrony indywidualnej, przede wszystkim hełmy chroniące głowę przed
urazami.

Podczas transportu wózkami widłowymi z napędem silnikowym należy przestrzegać
następujących zasad:

−

obsługa i konserwacja wózków oraz przeprowadzanie okresowych przeglądów i napraw
powinny być wykonywane zgodnie z dokumentacją techniczno-ruchową opracowaną
przez producenta

−

kierowca wózka musi mieć potwierdzone świadectwami kwalifikacje,

−

podczas załadunku wózek powinien być ustawiony poziomo.
Niedopuszczalne jest:

−

przewożenie ładunków niedostosowanych do wymiarów platformy ładunkowej wózka,

−

używanie wózków w miejscach o nawierzchni i jej nachyleniu nieodpowiadającym
warunkom określonym w dokumentacji techniczno – ruchowej wózka,

−

używanie wózków w miejscach o niesprawdzonej wytrzymałości podłoża lub
o wytrzymałości mniejszej niż wymagana dla obciążonego wózka,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

51

−

używanie wózków w miejscach nieoświetlonych, chyba że wózek wyposażony jest
w światła odpowiednie do rodzaju i miejsca wykonywanej pracy,

−

obciążanie wózka ponad jego dopuszczalną ładowność,

−

używanie wózków do pchania innych pojazdów lub do ciągnięcia wózków doczepnych,
jeżeli ich liczba lub masa ładunku przekraczają dopuszczalne wielkości określone przez
producenta,

−

używanie wózków w warunkach niestabilnego lub śliskiego podłoża uniemożliwiającego
bezpieczne manewrowanie transportowanym ładunkiem.
Zasady bezpiecznej eksploatacji dźwignic:

−

wszystkie elementy podnośne (haki, liny, łańcuchy) muszą być wykonane z atestowanych
materiałów,

−

niedopuszczalne jest używanie lin i łańcuchów uszkodzonych lub o nieznanej
wytrzymałości albo niewłaściwie zamocowanych,

−

dźwignice powinny posiadać wyraźne oznakowanie dopuszczalnego udźwigu,

−

zabronione jest podnoszenie ładunków przekraczających dopuszczalny udźwig,

−

ładunek powinien być zawieszony na haku w sposób wykluczający jego spadnięcie czy
niekontrolowane przemieszczenie,

−

zabronione jest przebywanie osób pod zawieszonym ciężarem,

−

długość liny lub łańcucha powinna być tak dobrana, aby przy rozwinięciu, niezbędnym
do przemieszczenia ładunku, pozostały na bębnie co najmniej 2 zwoje,

−

podnoszenie lub opuszczanie ładunków w miejscu przebywania osób postronnych
powinno być poprzedzone sygnałem ostrzegawczym.

4.3.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Jakie są stosowane rodzaje ładowarek?
2. Z jakich elementów zbudowana jest ładowarka czołowa?
3. Jakie zadania spełniają ładowarki czołowe?
4. Jakie są rodzaje ładowarek chwytakowych?
5. Jaka jest budowa ładowarki chwytakowej z własnym układem jezdnym?
6. Jaka jest budowa ładowarki chwytakowej zawieszonej na ciągniku?
7. Jakie zadania spełniają ładowarki chwytakowe?
8. Czym charakteryzuje się budowa wózka widłowego?
9. Jakie są rodzaje wózków widłowych ze względu na sposób zasilania?
10. Jak dzielimy wózki widłowe ze względu na sposób ich pracy?
11. Wykonywanie jakich czynności jest zabronione podczas obsługi i kierowania wózkami

widłowymi z napędem silnikowym?

4.3.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wykonaj montaż ładowacza czołowego na ciągniku i przygotuj go do załadunku

materiałów sypkich.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zgromadzić materiały, narzędzia i przyrządy do wykonania ćwiczenia,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

52

2) zorganizować stanowisko pracy zgodnie z przepisami bhp,
3) zaplanować tok postępowania,
4) zamontować ładowacz,
5) dobrać i zamocować odpowiedni czerpak do materiałów sypkich,
6) wykonać przegląd techniczny ładowacza,
7) sprawdzić poprawność montażu,
8) wykonać próbę pracy,
9) uporządkować stanowisko pracy,
10) zaprezentować wyniki pracy na forum grupy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

ciągnik,

−

ładowacz czołowy,

−

zestaw narzędzi monterskich,

−

instrukcja obsługi ładowacza czołowego,

−

materiały sypkie do załadunku,

−

literatura z rozdziału 6 dotycząca ładowaczy czołowych

Ćwiczenie 2

Przygotuj ładowacz chwytakowy do załadunku materiałów objętościowych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zgromadzić materiały i narzędzia potrzebne do wykonania ćwiczenia,
2) zorganizować stanowisko pracy zgodnie z przepisami bhp,
3) zaplanować tok postępowania,
4) wykonać przegląd techniczny ładowacza,
5) wykonać adaptację ładowacza chwytakowego,
6) dokonać analizy ćwiczenia,
7) wykonać próbę pracy,
8) zaprezentować wyniki pracy na forum grupy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

ciągnik,

−

ładowacz chwytakowy,

−

instrukcja obsługi ładowacza chwytakowego,

−

zestaw narzędzi monterskich,

−

materiały objętościowe do załadunku,

−

literatura z rozdziału 6 dotycząca ładowaczy chwytakowych.

Ćwiczenie 3

Zidentyfikuj rodzaje wózków widłowych zawartych w tabeli. Wpisz do tabeli ich typ

oraz cechy charakterystyczne.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

53

Lp.

Rysunek

Nazwa/typ

Zastosowanie

Inne

1

2

3

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zgromadzić materiały potrzebne do wykonania ćwiczenia,
2) zorganizować stanowisko pracy zgodnie z zasadami bhp i ergonomii pracy,
3) wypełnić tabelę,
4) zaprezentować pracę na forum grupy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

arkusz papieru,

−

katalogi wózków widłowych

−

przybory do pisania, ołówek, linijka,

−

literatura z rozdziału 6 dotycząca wózków widłowych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

54

4.3.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) scharakteryzować rodzaje ładowarek?





2) określić budowę ładowarki czołowej?





3) wymienić zadania jakie spełniają ładowarki czołowe?





4) określić zadania jakie spełniają ładowarki chwytakowe?





5) wymienić rodzaje ładowarek chwytakowych?





6) rozpoznać elementy z jakich składa się wózek widłowy?





7) wymienić rodzaje wózków widłowych ze względu na rodzaj napędu?





8) wymienić rodzaje wózków widłowych ze względu na przeznaczenie?





9) rozpoznać elementy budowy ładowarki chwytakowej z własnym

układem jezdnym?





10) scharakteryzować dźwignice?





11) dobrać rodzaj chwytaka do materiału?





12) wykonać próbę pracy ładowacza chwytakowego?





13) zamontować chwytak do ładowarki?





„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

55

5. SPRAWDZIAN OSIĄGNIĘĆ

INSTRUKCJA DLA UCZNIA

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań. Do każdego zadania dołączone są 4 możliwości odpowiedzi.

Tylko jedna jest prawidłowa.

5. Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej rubryce

znak X. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie
ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową.

6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie

na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.

8. Na rozwiązanie testu masz 35 min.

Powodzenia!

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Określenie: ,,transport wewnętrzny” oznacza

a) przewóz materiałów na zakrytych platformach, skrzyniach ładunkowych.
b) przewóz ładunków w obrębie gospodarstwa.
c) transport materiałów we wnętrzu środka transportowego.
d) przewóz materiałów w opakowaniach.

2. Przewożony ładunek nie może wystawać z tyłu pojazdu (poza jego obrys) na odległość

większą niż
a) 1,5 m.
b) 2 m.
c) 2,5 m.
d) 3 m.

3. Środek transportu nie zaliczany do transportu wewnętrznego kołowego to

a) wózek widłowy.
b) wózek gospodarczy.
c) taczka.
d) wózek akumulatorowy.

4. Urządzenie przemieszczające nie zaliczane do transportu wewnętrznego to

a) kolejka.
b) przenośnik taśmowy.
c) przenośnik pneumatyczny.
d) skrzynia zawieszana.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

56

5. W przenośniku pneumatycznym na rysunku cyfry 1, 2, 3 oznaczają kolejno

a) 1 – cyklon, 2 – dmuchawa, 3 – kosz zasypowy.
b) 1 – dmuchawa, 2 – kosz zasypowy, 3 – cyklon.
c) 1 – kosz zasypowy, 2 – dmuchawa, 3 – cyklon.
d) 1 – dmuchawa, 2 – cyklon, 3 – kosz zasypowy.

6. Na rysunku przedstawiono

a) przenośnik pasowy.
b) przenośnik rolkowy.
c) przenośnik taśmowy.
d) przenośnik gumowy.

7. Na rysunku poniżej przedstawiono budowę przyczepy ciężarowej. Cyfry: 1, 2, 3, 4

oznaczają odpowiednio
a) dolny pierścień obrotnicy, rama, górny pierścień obrotnicy, dyszel.
b) górny pierścień obrotnicy, dolny pierścień obrotnicy, dyszel, rama.
c) dolny pierścień obrotnicy, górny pierścień obrotnicy, dyszel, rama.
d) dolny pierścień obrotnicy, rama, dyszel, górny pierścień obrotnicy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

57

8. Na rysunku poniżej przedstawiono przykładowy zaczep ciągnika. Jest to

a) zaczep polowy.
b) zaczep transportowy.
c) zaczep dolny.
d) sprzęg do trzypunktowego układu zawieszenia.

9. Na rysunku poniżej przedstawiono pewien rodzaj zaczepu. Cyfry 1, 2, 3 oznaczają

odpowiednio
a) hak zaczepu, dźwignia blokująca, belka wspornika.
b) hak zaczepu, belka wspornika, dźwignia blokująca.
c) dźwignia blokująca, belka wspornika, hak zaczepu.
d) belka wspornika, dźwignia blokująca, hak zaczepu.

10. Przenośnik stosowany do przenoszenia materiałów sypkich w poziomie lub pod kątem do

30

°

, o wadze do 50 kg, to

a) przenośnik kubełkowy.
b) przenośnik taśmowy.
c) przenośnik ślimakowy.
d) przenośnik pneumatyczny.

11. Przenośnik łańcuchowo – listwowy w przyczepie zbierającej służy do

a) podnoszenia ładunku z podłoża.
b) przemieszczania ładunku wewnątrz skrzyni.
c) wyłącznie do rozładunku.
d) wyłącznie do zagęszczania ładunku w skrzyni.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

58

12. Na rysunku poniżej przedstawiono budowę przykładowego nośnika bel. Cyfry 1, 2, 3, 4

oznaczają odpowiednio:
a) łapa, siłownik hydrauliczny, korpus, ramię.
b) ramię, łapa, siłownik hydrauliczny, korpus.
c) korpus, ramię, łapa, siłownik hydrauliczny.
d) ramię, łapa, korpus, siłownik hydrauliczny.

13. Chwytak przedstawiony na rysunku poniżej to

a) widły do palet.
b) widły drapakowe.
c) czerpak kiszonki.
d) ładowacz do bel.

14. Chwytak przedstawiony na rysunku poniżej wykorzystywany jest do

a) słomy i siana.
b) roślin okopowych.
c) obornika.
d) bel.

15. Zgodnie z prawem ruchu drogowego wysokość pojazdu z ładunkiem nie może

przekraczać”
a) 2,5 m.
b) 4 m.
c) dwukrotnej wysokości burty skrzyni ładunkowej.
d) trzykrotnej wysokości burty skrzyni ładunkowej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

59

16. Odmiana przyczepy jednoosiowej posiadająca dwie osie kół usytuowane bezpośrednio

jedna za drugą w tylnej części przyczepy, nosi nazwę”
a) super duo.
b) dublet.
c) tandem.
d) bliźniak.

17. Na rysunku poniżej przedstawiono gniazdo przyczepy. Oznaczenia 44L, R, 10, 54 oznaczają

odpowiednio
a) zacisk rezerwowy, masa pojazdu, prawy kierunkowskaz, prawe światło pozycyjne

oraz oświetlenie tablicy rejestracyjnej.

b) lewy kierunkowskaz, zacisk rezerwowy, masa pojazdu, światło stop.
c) lewy kierunkowskaz, zacisk rezerwowy, masa pojazdu, oświetlenie tablicy

rejestracyjnej.

d) lewy kierunkowskaz, zacisk rezerwowy, oświetlenie tablicy rejestracyjnej, światło

stop.

18. Element wchodzący w skład wózka widłowego opisany jako: „jest on zamocowany

pionowo z przodu wózka, w przypadku, gdy jego konstrukcja umożliwia podnoszenie,
opuszczanie i pochylanie ładunku” to
a) przeciwwaga.
b) maszt.
c) widły.
d) rampa.

19. Dopuszczalna ładowność wózka gospodarczego wynosi

a) 100 kg.
b) 200 kg.
c) 250 kg.
d) 300 kg.

20. Dopuszczalna ładowność skrzyni zawieszanej wynosi

a) 550 kg.
b) 600 kg.
c) 650 kg.
d) 700 kg.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

60

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko ...............................................................................

Montowanie i eksploatacja urządzeń dźwigowych i transportowych

Zakreśl poprawną odpowiedź.

Nr

zadania

Odpowiedzi

Punkty

1

a

b

c

d

2

a

b

c

d

3

a

b

c

d

4

a

b

c

d

5

a

b

c

d

6

a

b

c

d

7

a

b

c

d

8

a

b

c

d

9

a

b

c

d

10

a

b

c

d

11

a

b

c

d

12

a

b

c

d

13

a

b

c

d

14

a

b

c

d

15

a

b

c

d

16

a

b

c

d

17

a

b

c

d

18

a

b

c

d

19

a

b

c

d

20

a

b

c

d

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

61

6. LITERATURA

1. Bocheński C. Praca zbiorowa.: Naprawa maszyn i urządzeń rolniczych. WSiP, Warszawa

1997

2. Buliński J., Miszczak M.: Podstawy mechanizacji rolnictwa. WSiP, Warszawa 1996
3. Grzegórzki Z. Wypisy wybrane.: Pojazdy silnikowe. WSiP, Warszawa 1997
4. Kuczewski J., Majewski Z.: Eksploatacja pojazdów rolniczych. WSiP, Warszawa 1999
5. Kuczewski J., Majewski Z.: Podstawy eksploatacji maszyn rolniczych. WSiP, Warszawa

1998

6. Rychter T.: Mechanik pojazdów samochodowych. WSiP, Warszawa 2006
7. Waszkiewicz C.: Maszyny i urządzenia rolnicze. WSiP, Warszawa 1998

Czasopisma:
–

Mechanik

–

Przegląd Mechaniczny