Kabała - Kilka podstawowych pojęć kabały

A

DAM

K

ADMON

(hebr. praczłowiek) - pierwsza emanacyjna forma objawiającego się

Boga. Byt zbudowany ze światła i światło promieniujący. Wg > kabały luriańskiej istota,
której przypadła szczególnie dramatyczna rola pośrednika między Bogiem samym, a
pustą przestrzenią stworzoną przez Boga dla świata, pośrednika między pustynią boskiej
nieobecności, a boską myślą o kreacji. W momencie stworzenia napięcie między esencją
> En sof, a przestrzenią powstałą w akcie > cimcum, spowodowało wewnątrz A.K.
katastrofę kosmiczną rozbicia naczyń. Kosmiczny człowiek staje się miejscem dramatu,
doświadcza go samym sobą. I w nim także rodzi się światło naprawy świata. Człowiek w
dzisiejszej swej postaci jest dalekim echem tamtej świetlistej istoty. Dziedziczy tragizm
jej natury lecz i spoczywającą na niej misję. Niedoskonały, lecz obdarzony największym
z możliwych darów, darem możliwości naprawy swej natury i natury świata, staje się
współpracownikiem Boga w dziele naprawy świata. [...]

A

NIOŁOWIE

(grec. angelos, hebr. malach - posłańcy) - posłańcy Boga lub rzecznicy

spraw ludzkich, zanoszący modlitwy przed Jego oblicze. Teofania dokonująca się za ich
pomocą, nie jest obarczona tremendum bezpośredniego kontaktu z Absolutem - nie ma
charakteru kategorycznego imperatywu lecz stanowi rodzaj boskiej propozycji. A. stają
się więc znakiem codziennej, dobroczynnej obecności Boga w życiu człowieka. W Biblii
pojawiają się najczęściej w postaci ludzkiej. W lit. > he(j)chalotów a. są strażnikami
przejść między kolejnymi niebiosami, które mistyk musi w swej drodze do Boga
pokonać. Odpowiednie formuły przejęte od aniołów strażników, czynią mistyka istotą
prawie anielską. > Henoch np. w swej drodze do nieba, staje się jednym z najwyższych
aniołów - > Metatronem. Według > kabały a. zamieszkują drugi w hierarchii świat
beria - kreacji (zob. cztery światy). Pełnią bardzo wyspecjalizowane role w świecie
przyrody np. Ruchiel - anioł wiatru, Szalgiel - anioł śniegu, czy Matariel - anioł deszczu.

Jak się modlić

Czy Bóg słyszy moje prośby? Co robić, aby
odpowiedział.

KazdyStudent.pl

BIBLIA i jej kultura

Wstęp do Biblii i encyklopedia Nagroda
FENIKS 2009

www.apostolicum.pl

Page 1 of 13

Kabała - Kilka podstawowych pojęć kabały

2010-01-27

http://www.iluminaci.pl/kabala/kilka-podstawowych-pojec-kabaly?tmpl=component...

Wg tradycji żyd. istnieje 70 aniołów opiekunów poszczególnych narodów świata. >
Michael jest rzecznikiem i patronem Izraela.

B

ELIAL

- demon. Jego imię wywodzi się od rdzenia blj, oznaczającego zaprzeczenie. W

Biblii pojawia się jako bezosobowe określenie przeciwieństwa ładu moralnego i rel. W
międzytestamentalnej literaturze apokaliptycznej występuje imię własne B., oznaczające
anioła ciemności, szatana, ducha przewrotności i sprawcy grzechu. Pod imieniem Bilet
pojawia się w niem. literaturze demonologicznej, związanej z kręgiem legendy o
doktorze Fauście. Ukazuje się na białym koniu, w orszaku grających na trąbach kotów.
W świecie łacińskim znany też pod imieniem nihil.

B

INA

(hebr. inteligencja) - trzecia > sefira; ma naturę żeńską; patronuje lewej,

żeńskiej kolumnie sefirotycznego drzewa życia. Ostatnia z trzech sefir ukrytych,
stanowiących domenę absolutnej boskości, poniżej niej rozpoczyna się siedem sefir
budowy. B. stanowi archetyp wielości; łono świata stworzonego. Jej liczbą jest 50 -
numeryczna wartość słowa kol - wszystko, całość, świat. Jej literą zaś he. W procesie
kreacji, poprzez ruch w trzech kierunkach, zalążkowy punkt staje się w niej pałacem,
konstytuując trójwymiarową przestrzeń. Zasiane ziarno staje się kiełkiem. Tajemne
pokrewieństwo wiąże ją z najniższą sefirą malchut. Związki tych dwu sefir ujawniają w
strukturze świata rolę pierwiastka żeńskiego. B. nazywa się ogniem zstępującym, gdy
malchut ? ogniem wstępującym. W świętym tetragramatonie JHWH (jud, he, waw, he)
jest tożsama z pierwszym he, podczas gdy he drugie, oznacza sefirę malchut.
Reprezentuje najwyższy punkt struktury sefirotycznej, do którego drogą modlitw i
kontemplacji, za pomocą swej najwyższej duszy neszema, człowiek może dotrzeć.

C

HESED

(hebr. miłość) - czwarta > sefira. Druga w prawej, męskiej kolumnie

sefirotycznego Drzewa śycia. Zasada partycypacji bytów w jedności; siła przyciągająca;
eros kosmiczny. Jest wyrazem boskiej miłości i łaski. Imię Boga z nią związane to El.
Wraz z biegunową względem niej sefirą > din, współtworzy pole napięcia między
wielością, a jednością wyznaczając przestrzeń dla wszystkiego, co może zaistnieć. Być,
znaczy bowiem: odnaleźć równowagę w polu tych kosmicznych biegunów. Ta potężna
siła przyciągania i ujednolicania, bez równoważącej jej zasady din, spowodowałaby
powrót świata do jedności, która dla nas, widzących wszystko z perspektywy stworzenia,
byłaby absolutnym milczeniem i nicością. Tu, w świecie stworzonym, jedność musi
bowiem pozostać tęsknotą, pamięcią o tym, co było na początku i co być może w
pełniejszej formie ziści się na końcu. Mimo, iż istnienie tak silnie związane jest z
równowagą porządków > din i > chesed, wielu kabalistów podkreśla wyższość i
elementarność zasady chesed. Józef Gikatilla widzi jej początek już w > keter, a istotny
przejaw także w > jesod.

C

HOCHMA

(hebr. mądrość) - druga sefira. Zawiera w sobie zasadę istnienia; patronuje

jedności świata. Jej literą jest jud, najmniejsza litera alfabetu, uosabiająca geometryczny
punkt. Jej liczbą 10, liczba odpowiadająca tej literze - synonim całości. Wraz z > biną,
tworzy podstawowy układ biegunów: męskie - żeńskie. C. mądrość - synonim męskiego
pierwiastka kosmicznego, pozostaje zawsze złączona z biną -inteligencją - istotą
żeńskości. Związane z nią imię Boga Jach (JH - pierwsza dwuliterowa część
tetragrammatonu JHWH), wskazuje na nierozłączność tego związku (H - jest literą sefiry
bina). Gdziekolwiek pojawi się dwójnia, pierwszy krok od jedności ku wielości, zawsze
obciążony cieniem groźby dualizmu dobra i zła, łagodzona będzie ogromnym, sakralnym
autorytetem tej biegunowej pary.

C

IMCUM

(hebr. skurczenie się, wycofanie) - termin używany w kabale na oznaczenie

aktu poprzedzającego stworzenie świata, polegającego na wycofaniu się Boga z siebie
samego, ze swojej pełni i doskonałości, aby uczynić "miejsce" dla świata. Wyobrażenie
Boga samoograniczającego się, ponoszącego dla swego stworzenia ofiarę, buduje
podstawy teologii partnerstwa Boga i człowieka. Przygotowuje udział człowieka w dziele
naprawy świata (zob. tikkun). Pojęcie cimcum pełni zasadniczą rolę w > kabale
luriańskiej, zwłaszcza w jej wersji spisanej przez Josefa ibn Tabula. Cimcum jest
ograniczeniem także w znaczeniu nałożenia więzów zasad i praw na świat
nieograniczonych możliwości. Powoduje uaktywnienie się porządku din - surowego prawa
(zob. sefiry), redukując bogactwo czystej potencjalności do aktu konkretnej realizacji.

Page 2 of 13

Kabała - Kilka podstawowych pojęć kabały

2010-01-27

http://www.iluminaci.pl/kabala/kilka-podstawowych-pojec-kabaly?tmpl=component...

Akt c. konieczny dla zaistnienia świata, pozostaje jednak negatywnością. Stanowi
wygnanie Boga i ten jego aspekt powtórzy się w różnych planach kreacji, spowoduje
wygnanie > Szechiny, rozproszenie narodu wybranego, pojawienie się na świecie
cierpienia i bólu.

C

ZTERY

Ś

WIATY

- podział hierarchii objawienia, stosowany przez niektórych kabalistów.

1. Olam ha-acilut (hebr. świat emanacji) - najbliższy Boga świat Jego imion,
odpowiadający poziomowi sefiry > keter. 2. Olam ha-berija (hebr. świat tworzenia) -
świat aniołów, odpowiadający sefirom > chochma i > bina. 3. Olam ha-jecira (hebr.
świat formowania) - świat archetypów świata widzialnego, odpowiadający sześciu >
sefirom budowy. 4. Olam ha-asija (hebr. świat działania) -świat fizyczny,
przyporządkowany sefirze malchut. W niektórych wersjach tej doktryny każdy z czterech
światów składa się z pełnej liczby dziesięciu własnych sefir. Taki układ zwraca uwagę na
szczególne wybrzmiewanie cech odpowiednich sefir w odpowiednich światach np. sefira
najwyższa keter jest najbardziej sobą w najwyższym świecie acilut, sefira malchut w
świecie najniższym asija. Niektórzy kabaliści wyróżniali pięć światów. W sabataizmie i
frankizmie podstawową rolę odgrywał podział na dwa światy - wyższy i niższy.

D

AAT

(hebr. wiedza) - jedenasta > sefira. Stanowi dostępny aspekt najbardziej

nieuchwytnej z sefir korony - keter, jej skierowany ku stworzeniu wyraz. Wyraża
równowagę między > chochmą, a > biną. Oznacza wiedzę w znaczeniu gnozy,
wtajemniczenia. Jest wyrazem zdolności systemu do transgresji, przekraczania
wytyczonych granic (jedenasta - a jednocześnie należąca do dziesięciu).

D

EWEKUT

(hebr. przyleganie) - stan bliskości duszy z Bogiem. Głównym celem

modlitwy, wymówionego błogosławieństwa i wszelkich działań mist., jest powrót duszy
do boskości, do miejsca skąd pochodzi, które stale na nią czeka. Wg kabalistów do stanu
d. prowadzi wiele dróg, m.in. stała świadomość obecności Boga i świadomość Jego
nieustającej miłości, sztuka poddania się woli boskiej lub zharmonizowanie i uzgodnienie
woli ludzkiej z boską. Każde działanie, prowadzące do owego stanu ma jednocześnie
charakter kosmicznej celebracji jedności. Przywraca połączenia między sefirami.
Powoduje ich połączenie z Bogiem. Odnawia i oczyszcza związek Boga z Jego Imieniem.
Umożliwia powrót każdego bytu z wygnania do jemu przeznaczonej Ziemi Obiecanej.

D

IN

(hebr. prawo) - piąta > sefira; druga w żeńskiej, lewej kolumnie sefirotycznego

drzewa życia. Reprezentuje boską surowość, karcącą moc sprawiedliwego sądu. W
stosunku człowieka do Boga jest wyrazem bojaźni bożej. Stanowi zasadę
ujednostkowienia rzeczy. Boskie imię z nią związane to Elohim - aspekt wielości i
surowości Boga. D. wraz z sefirą > chesed, tworzy układ biegunowy, realizujący napięcie
między jednością, a wielością. Osiągnięcie równowagi w polu tych sił, oznacza prawdziwe
i pełne istnienie. Reprezentuje w bycie wszystkie te cechy, które sprawiają, że rzeczy
chcą być i pozostać takimi, jakimi są. Stanowi zasadę konstrukcji, zastygnięcia w sobie,
tendencję ograniczenia, poszukiwania odpowiedzi na wszelkie pytania wewnątrz własnej
struktury, co jest niezbędne dla dokonania procesu indywiduacji. Cechy, te w nadmiarze
prowadzą jednak do niszczącej izolacji i samowystarczalności, a w konsekwencji do
pojawienia się na świecie zła (> sitra achra). W świecie aniołów (> cztery światy)
przebywa w tej sefirze > Samael, najbardziej samotny spośród tych, którzy upadli. W
planie etycznym sefira d. oznacza zasadę surowej sprawiedliwości. Bóg jako
sprawiedliwy sędzia świata, zasiada na tronie odpowiadającym tej właśnie zasadzie, lecz
kiedy ciężar grzechów świata wydaje się zbyt wielki, przesiada się na tron łaski (>
chesed).

E

GZORCYZMY

(gr. eks-horkidzo) - wypędzanie złych duchów; uwalnianie ciała człowieka

od obcej duszy, która nim zawładnęła (> dybuk). Kabalistyczna literatura czasów
postluriańskich (zob. Luria), przynosi liczne opisy egzorcyzmowania dybuka. Moc
wygnania niepożądanego ducha mieli posiadać "władcy imienia" (baal szem) i wielce
pobożni (chasidim). Egzorcysta powinien nie tylko uwolnić ciało nawiedzonego, lecz
także nieść pomoc wcielonej w nie duszy przez umożliwienie jej wejścia w normalny krąg
wcieleń (>gilgul neszamot). Jeden z ostatnich opisów egzorcyzmowania dybuka dotyczy
dusz - Sabataja Cwi i - Natana z Gazy, które nawiedzać miały liczne os. w Bagdadzie w
1903 r.

Page 3 of 13

Kabała - Kilka podstawowych pojęć kabały

2010-01-27

http://www.iluminaci.pl/kabala/kilka-podstawowych-pojec-kabaly?tmpl=component...

E(J)N S

OF

(hebr. bez końca, nieskończoność) - pojęcie z dziedziny mistyki żydowskiej,

oznaczające Boga w Jego aspekcie transcendencji. Absolutne lecz i absolutnie
niedostępne poznaniu i myśleniu źródło bytu. Świat stworzony z całą swą wielością i
ogromem, ma się tak do e. s. jak punkt do nieskończonej przestrzeni, lub jak
powierzchnia oceanu do jego głębi. I tak się ma objawiona część świata do całej jego
tajemnej potencjalności ukrytej w Bogu. Określenie e. s. używano początkowo w
znaczeniu przysłówkowym, dopiero później przekształciło się ono w rzeczownik,
oznaczający niemożność poznania istoty Boga samego w sobie.

G

EMATRIA

- metoda egzegetyczna zakładająca, że słowa o tej samej wartości

numerycznej, pozostają ze sobą w pewnym istotnym związku. Tworzą znaczące,
niedostrzegalne bez pomocy g., kręgi semantyczne. Metoda zamiany słów sobie
odpowiadających pozwala, ponad literalnym znaczeniem tekstu, dotrzeć do jego znaczeń
ukrytych. W swoich licznych wariantach, g. tworzy system skomplikowany i
rozbudowany. W najprostszej wersji zgodna jest z następującą zasadą: 22 litery hebr.
alfabetu służą jednocześnie do oznaczania liczb. Każdemu słowu da się więc
przyporządkować liczbę odpowiadającą sumie liczb poszczególnych liter.

G

ILGUL

(hebr.) - wędrówka dusz; metempsychoza; teoria reinkarnacji. Idea ta w

pełnej formie pojawia się w judaizmie dopiero w > kabale. Sefer ha-Bahir wspomina o
niej wielokrotnie. Kolejne wcielenia duszy na ogół służą jej oczyszczeniu. Pojawia się ona
ponownie na świecie, by odpokutować popełnione grzechy. Powtórne zstąpienia dusz
sprawiedliwych, mogą dokonać się także dla dobra świata, dla niesienia pomocy innym.
Wielokrotne wcielenia zdarzają się najczęściej dla wykonania trudnych, trwających przez
wiele pokoleń, zadań. Wg poglądów niektórych kabalistów, reinkarnacji podlegają nie
tylko dusze, lecz także ciała, a nawet rzeczy. Wg kabały luriańskiej każda pełna dusza,
podobnie jak ciało, składa się z wielu mistycznych członków ? iskier, które mogą się
wcielać w ciała. Transmigracja iskier służy w ostateczności restytucji pełnej postaci
duszy.

G

OLEM

- istota powołana do istnienia sztucznymi metodami, najczęściej za pomocą

magicznych formuł. Termin g. pojawia się w Biblii tylko raz (Ps.130.16) i oznacza
nieuformowaną materię. O stworzeniu sztucznego człowieka wspomina Talmud.
Ogromny autorytet Księgi Stworzenia > Sefer Jecira, stanowiącej opis stworzenia świata
za po mocą kombinacji liter boskiego języka, przyczynił się w średniowieczu do
powstania licznych legend o g. - niedoskonałej istocie, stworzonej siłą języka ludzkiego.
Powołanie do życia istoty za pomocą odpowiednich formuł, nie stanowi w nich zazwyczaj
celu samego w sobie, a jedynie etap w procesie inicjacji w tajniki kabały, będąc
ukoronowaniem mistycznego rytuału. Od XV w., zwłaszcza zaś w Niemczech w XVII w.
pojawia się postać g., który służy swemu twórcy swą siłą fizyczną, lecz jego
niedoskonałość i bezrozumne działania, stają się niebezpieczne. Ożywienie sztucznego
człowieka następuje poprzez umieszczenie w jego ustach kartki z wypisanym imieniem
Boga lub wypisanie na jego czole słowa emet (hebr. prawda). Wysunięcie kartki lub
starcie z czoła litery alef (pozostałe litery znaczą wtedy met -hebr. śmierć) powoduje, że
golem wraca do stanu martwej materii, z której powstał.

G

RZECH

- wg trad. żyd. świat, który obserwujemy, niepodobny jest do świata

zamierzonego przez Stwórcę. Upadek spowodowany g. zasłonił prawdziwe oblicze
stworzenia. Oddalił to, co miało być, od tego co jest. Biblijna metafora upadku Adama i
Ewy staje się archetypem grzechu. Buduje mitologiczną przestrzeń orzekania o
niedoskonałości świata. W > kabale grzech interpretowany jest zawsze w duchu
oddzielenia od całości, przerwania strumienia emanacji, zaburzenia w organizmie
objawienia. Każdy ludzki grzech aktywizuje siły zła. Odbija się echem we wszystkich
wyższych światach, powtarza i aktualizuje na nowo katastrofę upadku.

H

E

(

J

)

CHALOT

(hebr. pałace niebieskie) - grupa tekstów dotyczących zagadnień >

maase merkawa albo > maase bereszit związana z mistycznym nurtem judaizmu okresu
Talmudu. Mistyków tej grupy nazywano jordej Merkawa - zstępującymi w tajemnicę
rydwanu. Najstarsze z nich zostały napisane w III-IV w. Nazwa tego gatunku literatury
pochodzi od tytułów podsawowych dzieł z nim związanych: He(j)chalot Zutrati (aram.,
Małe Pałace), He(j)chalot Rabbati (hebr. Wielkie Pałace), Sefer He(j)chalot (hebrajska

Page 4 of 13

Kabała - Kilka podstawowych pojęć kabały

2010-01-27

http://www.iluminaci.pl/kabala/kilka-podstawowych-pojec-kabaly?tmpl=component...

Księga Henocha). Tematem jest najczęsciej mistyczna podróż wielkich tanaitów (np.
rabiego Akiwy, Iszmaela) przez siedem niebiańskich pałaców, niebezpieczeństwa i
trudności związane z wędrówką, praktyki magiczne pozwalające pozyskać przychylność
aniołów w poszczególnych niebiosach, spotkanie z > Metatronem, uczestnictwo w
anielskiej liturgii. U kresu podróży czeka mistyka wizja tronu chwały. Inne dzieła tego
kręgu to Reujot Jechckiel (hebr. Wizje Ezechiela), Sefer ha-Razin (hebr. Księga
Tajemnic), > Sziur Koma, zbiór hymnów Maase Merkawa.

H

OD

(hebr. majestat, wspaniałość) - ósma > sefira. Reprezentuje piąty dzień kreacji

(piąta z siedmiu dolnych sefir budowy) dzień stworzenia istot wodnych, symbolizujących
wg ezoterycznej interpretacji Pisma byty pozostawione w stanie potencjalności, jeszcze
nie w pełni zrealizowane. Pozwala na wątpliwości i w każdej chwili otwiera rozmaitość
dróg możliwych. Dopuszcza istnienie zła, by pojawić się mogła kategoria wyboru.
Usprawiedliwia cele pośrednie. Patronuje drogom niejednoznacznym, rozwiązaniom
wielowątkowym, postępowaniom wedle zasady prób i błędów, bez których droga i cel
ostateczny, reprezentowany przez sefirę > necach nie byłby możliwy.

I

SZMAEL

B

EN

E

LISZA

(I-II w.) - tanaita, działał w czasach po zburzeniu Pierwszej

Świątyni, przyczynił się do zachowania ciągłości tradycji judaizmu. Był rzecznikiem
halachy, przedkładając prawne aspekty judaizmu nad nurt hagadyczny. Głosił pochwałę
codziennej użytecznej pracy, nawet kosztem studiowania Tory. Bohater licznych
traktatów mistycznych z grupy hechalotów np. Księgi Henocha.

J

ECER

T

OW

, J

ECER

H

A

-R

A

(hebr.) - skłonność ku dobru, skłonność ku złu. Istnienie obu

tych instynktów jest warunkiem wolnej woli człowieka, dlatego oba są konieczne,
wyznaczają bowiem w człowieku bieguny przestrzeni moralnej. Wg Talmudu skłonność
ku złu jest wrodzona, pojawia się na świecie w momencie narodzin, zaś skłonność ku
dobru ujawnia się dopiero w wieku trzynastu lat. W zdaniu z Księgi Rodzaju (2,7) "i
ukształtował Bóg człowieka" w wyrazie "i ukształtował" wajjicer, litera jud jest
podwojona, znaczy to, że Bóg kształtując (hebr. jacar) umieścił w człowieku dwa popędy
(hebr. jecer) i że oba tkwią w samej naturze kształtowania. Dlatego też słowa "Kochaj
Pana, Boga swego całym sercem" (Pwt. Pr. 6,5) komentuje się "obydwoma popędami,
dobrym i złym".

J

ESOD

(hebr. podstawa) - dziewiąta > sefira (czasem, w różnych od klasycznego

układach ? ósma) o naturze męskiej, fallicznej. Ześrodkowuje boskie energie i
skierowuje je w dół. Jej cel spełnia się w unii z receptywną, kobiecą naturą > malchut.
Jest szóstym dniem kreacji, który w miłosnym akcie wnika w dzień siódmy - szabat. W
układzie przedstawiającym ciało człowieka jesod oznacza rdzeń kręgowy lub penis. Inna
jej nazwa to cadik (hebr. sprawiedliwy) - fundament świata. Jest hipostazą > mesjasza.
Nazywa się też źródłem dusz, gdyż to właśnie jej energia poczyna w łonie malchut
dusze.

K

ABAŁA

- termin k. pochodzi od hebr. rdzenia kbl - przyjąć, a więc dosłownie znaczy

przekaz, tradycja, i dobrze oddaje ideę tej mistycznej nauki zafascynowanej właśnie
ciągłością, nieprzerwanym strumieniem objawienia, które trwa i wymaga ciągle nowej
artykulacji. Główne cechy kabały, jako odrębnego sposobu snucia refleksji o Bogu to: 1.
Nauka o > sefirach, (Słowach, Wypowiedzeniach) - dziesięciu boskich narzędziach
kreacji, opisujących wszystko, co istniejące, dające się ująć i odczuć. 2. Przekonanie o
kreacyjnych mocach języka. Bóg stwarza świat, uaktywniając moce twórcze języka, ?
pierwszej ustrukturalizowanej rzeczywistości stanowiącej substrat przyszłego świata.
Objawienie to wg k. rozwinięcie Imienia Boga. Tora, a nawet cały świat, są ukrytymi,
możliwymi do odczytania jego wersjami. 3. Wszechświat jest miejscem dynamicznych
napięć między dwoma kosmicznymi porządkami: miłością > chesed i surowością. > din.
4. Idea powrotu do jedności lub partycypacji w jedności. Wszystko co stworzone,
przeniesione w porządek bycia nie zatraca swego miejsca w Bogu ? ono nań czeka
stanowiąc rękojmię powrotu do jedności. 5. Interpretacja upadku człowieka jako skutku
katastrofy kosmicznej i przekonania o konieczności podjęcia dzieła naprawy ? ?> tikkun.
6. Proces różnicowania, dający się opisać przy pomocy sefir, dotyczy także, a może
przede wszystkim, samego Boga. 7. Przekonanie o konieczności dotarcia do głębszej niż
literalna, warstwy świętych tekstów.

Page 5 of 13

Kabała - Kilka podstawowych pojęć kabały

2010-01-27

http://www.iluminaci.pl/kabala/kilka-podstawowych-pojec-kabaly?tmpl=component...

Początków kabały należy szukać już w starożytności, wśród żydowskich mistycznych
grup, zajmujących się zagadnieniami początku świata > maase bereszit i objawienia, >
maase mekawa. Za jej tekst założycielski można uznać, powstały przypuszczalnie w
Aleksandrii w II lub III w. n.e., traktat o stworzeniu świata > Sefer Jecira. Inspirował on
myśl kabalistyczną przez całe jej dzieje. Od średniwiecza k. wytycza trzeci, obok
rabiniczno-ortodoksyjnego

i

filozoficznego,

nurt

duchowości

religijnej

śydów.

Najznakomitsze ośrodki myśli k. wykształciły się pod koniec XII w. i w XIII w. w
Niemczech (> kabała chasydów nadreńskich), Prowansji, (> kabała teozoficzna), gdzie
została zredagowana > Sefer ha-Bahir (hebr. Księga jasności) i Hiszpanii (> k.
gerońska).W Hiszpanii w XIII w. zostało zredagowane największe dzieło k. > Zohar
(hebr. Blask). Często największe autorytety rabiniczne, bywały jednocześnie wielkimi
kabalistami. Mistyczny język, opracowany przez k. i repertuar używanych w niej pojęć,
wchodzi do powszechnego języka religijnego judaizmu. Po wygnaniu śydów z Hiszpanii w
1492 r. gł. ośrodkiem k. staje się miasto Safed w Galilei. Tu działa wielki kodyfikator idei
k. Mojżesz > Kordowero i największy jej reformator Izaak > Luria (>kabała luriańska).
W XVII w. pojawia się mesjański ruch religijny > Sabataja Cwi, który stara się pewne
konsekwencje idei k. realizować w praktyce.

K

ABAŁA

ANTYNOMIJNA

- nurt w mistycyzmie żyd. oparty na całkowitym odrzuceniu

dosłownego rozumienia Pisma, pojawiający się już u zarania jego dziejów. Wytycza on
szczególną drogę rel. iluminacji poprzez łamanie prawa, bowiem prawda objawiona jest
ponad nim. Akty łamania prawa prowadzić więc mogą, poprzez naruszenie skostniałych
struktur (ich symbolem stanie się skorupa orzecha, którą trzeba rozłupać) do sedna rel.
tajemnicy.

Pierwszym

przedstawicielem mistycyzmu

antynomijnego

i

postacią

symbolizującą cały nurt był Elisza ben Awuja zwany Acher (hebr. inny). W kabale nurt
ten pojawił się w bardzo różnych jej kierunkach. Najbardziej jawną postać przybrał w
księgach Sefer ha-Pelia (hebr. Księga cudu), Sefer ha-Temuna (hebr. Księga obrazu) i
Sefer ha-Kana. Swój pełny wyraz znajduje k. a. w heterodoksyjnych doktrynach
Sabataja Cwi i Jakuba Franka. Ich apostazje nie są prostymi konwersjami na inną religię,
mają bowiem niewątpliwie charakter poszukiwania ostatecznych prawd rel. ponad
strukturami ortodoksyjnych systemów.

K

ABAŁA

C

HASYDÓW

N

ADRESKICH

(kalonimidów) - chasydyzm nadreński jako osobna

szkoła kabalistyczna (niekiedy nie zaliczana do kabały, lecz lokowana wyłącznie w nurcie
pietystycznym) narodził się w płd. Niemczech między 1150 a 1250 r., by rozszerzać się
później na całe Niemcy i półn. Francję. Twórcy tego nurtu skupieni byli wokół słynnej,
przybyłej z Włoch rodziny Kalonimidów. Należał do niej twórca szkoły Juda he-Chasid i
jego uczeń i syn Eleazar ben Jehuda ben Kalonimos z Wormacji. Bóg chasydów
nadreńskich to Bóg wszechmocny, adresat ludzkich modlitw, którego wolę jesteśmy w
stanie odczytać i której mamy obowiązek bez reszty się poddać poprzez bezwzględne
przestrzeganie Prawa, ascetyczne życie i bezustanne czynienie pokuty. Kabaliści tej
szkoły kładą szczególny nacisk na immanencję Boga, jego obecność w świecie ludzkim.
Bóg ukryty, nazwany imieniem Stwórca (Bore), pozostaje ukryty jedynie z punktu
widzenia człowieka, w istocie objawia się nieustannie poprzez swój aspekt Chwałę
(kawod) i poprzez cuda stanowiące rodzaj nieustannego przypomnienia Jego obecności.
Chasydzi nadreńscy rozwinęli specyficzną teologię modlitwy. Traktowali układ
modlitewnika (sidur) jako święty i niezmienny, kanoniczny w takim niemal stopniu jak
Tora. Stosowali techniki > gematrii, notarikonu i temura do tekstów modlitw, traktując
je jak teksty najświętsze; zmiana jednego słowa, przestawienie kolejności słów, mogło
zagubić klucz do jego pozaliteralnego, najgłębszego znaczenia.

K

ABAŁA

CHRZEŚCIJAŃSKA

- idee kabały wcześnie trafiają do świata chrześc. Dzieje się to

pod koniec XIII w. za sprawą konwertytów piszących pseudoepigraficzne teksty
apologetyczne (Paul de Heredia, Awner z Burgos). W XV w Pico della Mirandola inicjuje
przekłady wielu tekstów kabalistycznych na łac. i powoduje zainteresowanie się nimi
szerokiego kręgu ludzi renesansu. Pico sądzi, że kabała daje klucz do prawdziwej teologii
Trójcy Św. i problemu wcielenia. Pod jego wpływem hebraista Johannes Reuchlin
podejmuje studia nad kabałą i publikuje dzieła na jej temat: De verbo mirifico (1494) i
De arte cabalistica (1517). Reuchlin rozwija w duchu chrześcijańskim teorię boskiego
imienia, za jego najdoskonalszą formę uważa tetragrammaton: JHWH, uzupełniony o
literę szin oznaczającą logos JHWSzH, wokalizowany Jehoszua ? Jezus. Nieco później

Page 6 of 13

Kabała - Kilka podstawowych pojęć kabały

2010-01-27

http://www.iluminaci.pl/kabala/kilka-podstawowych-pojec-kabaly?tmpl=component...

Guillam Postel (1510-1581) tłumaczy Zohar i Sefer Jecira, i wydaje je po łacinie,
wcześniej nawet niż ukazały się drukiem w oryginale. W XVII w. Christian Knorr von
Rosenroth publikuje kompendium Kabbala denudata, udostępniając łacińskiej Europie
idee > kabały luriańskiej. Od tego czasu wątki, inspirowane kabałą, stają się własnością
powszechną mistyków europejskich m.in. Jakuba Boehmego, Angelusa Silesiusa, Louisa
Claud de Saint Martina, oddziałują na historyków, filozofów i historiozofów, inspirują nie
tylko teologów, lecz także pisarzy i poetów. Tą drogą poprzez inspirujący wpływ Józefa
Oleszkiewicza trafiają także np. do dzieł Mickiewicza.

K

ABAŁA

GNOSTYCZNA

(hebr. kabala maamikim) - kabała o zabarwieniu silnie

dualistycznym. Zainteresowana tematem walki dobra i zła, widząca ziemię i człowieka
jako teren walki i ścierania się tych sił. Głównymi przedstawicielami są Jakub ben Jakub
ha-Kohen, jego brat Izaak ben Jakub ha-Kohen z Sorii, Mojżesz z Burgos i Todros
Abulafia. W dziełach tych kabalistów rozwijany jest problem emanacji lewej strony,
emanacji zła, złych sefir. Stanowią one często oddzielny nurt strumienia emanacji lub też
emanację drugiego rzędu, promieniowanie zasłon okrywających świat prawdziwych sefir.
Zadaniem człowieka jest wspomaganie sił dobra i umacnianie dobra w sobie. Czynienie
dobra w porządku historycznym jest zadaniem narodu żydowskiego. Do ukrytego dobra
w rzeczy, zasłoniętego skorupami zła, dotrzeć można poprzez badanie jej imienia.
Prawdziwe imię rzeczy jest bowiem ścieżką wiodącą do jej prawdziwej duszy. Poznanie
stanowi więc rodzaj odkupienia. Właśnie ze względu na samopoznanie, konieczne jest
dla każdego człowieka odkrycie własnej drogi pobożności. (patrz także kkaw(w)ana).

K

ABAŁA

LURIAŃSKA

- w XVI w. następuje reinterpretacja głównych założeń i idei >

kabały. Dzieło to dokonuje się w Safed, w kręgu > I. Lurii i jego kilkudziesięciu uczniów.
Punkt wyjścia k. l. stanowi konstatacja pełni, nieskończoności i wszechobecności Boga.
W tak pojętej jedni i wyłączności, nie ma miejsca dla świata. Aby świat mógł powstać,
Bóg musi się wycofać z pewnego obszaru swego bytu. Następuje akt - cimcum -
kontrakcja. Dopiero w tak przygotowanej przestrzeni dla świata (tehiru) następuje
emanacja. Promieniowanie boskiego światła kieruje się więc ?do wewnątrz?, co obrazowi
emanacji nadaje nieco odmienne znaczenie. Zamiast rozproszenia, jak w modelu
neoplatońskim, następuje koncentracja; > sefira najniższa - Malchut staje się w pewnym
sensie centrum stworzenia. Emanacja miała być pierwszym etapem wielkiego przepływu,
naprzemiennego boskiego wdechu i wydechu, ożywiającego wszystko co stworzone. Lecz
w pierwszym etapie procesu nastąpiła katastrofa kosmiczna, zwana rozbiciem naczyń (>
szevirat ha-kelim). Zaraz po niej następuje początek procesu restytucji świata - tikkun.
Towarzyszy temu przemiana sefir w oblicza boskie. Sugestywny, przejmujący siłą i
dramatyzmem obraz personifikacji sefir; przesunięcie ich istoty z planu fizykalno-
kosmicznego na osobowy, otwiera przed kabałą teren myślenia i obrazowania
mitologicznego. Cierpiące oblicze Boga, uosobiony kosmos, staje się gorącym
wezwaniem człowieka do spełnienia jego głównego powołania. Bóg i człowiek patrzą
sobie w twarz, odnajdują się w obliczu katastrofy, by przywrócić światu utraconą
jedność.

K

AW

(

W

)

ANA

(hebr. Intencja, ukierunkowanie, ścieżka) - kanał którym podążają myśli i

słowa kierowane ku Bogu. W kręgu chasydów nadreńskich pojawił się następujący
problem, dotyczący modlitwy (wyrósł z codziennej praktyki religijnej i odwagi stawiania
pytań najprostszych i najistotniejszych): ponieważ Bóg sam w sobie jest niedostępny
jakiemukolwiek ludzkiemu ujęciu, nie możemy ku Niemu kierować także modlitwy. Z
drugiej strony kierowanie jej do bytu stworzonego, byłoby bałwochwalstwem. Problem
więc, do którego z aspektów Boga, do której sefiry, kierować słowa modlitwy, stał się
problemem praktycznym, stanowił przedmiot licznych rozważań i konkretnych
rozwiązań. Dopiero rozumienie objawienia i jego struktury, rozumienie Tory, jako
mistycznej mapy boskiego misterium, stwarzania i podtrzymywania świata pozwala
nadać odpowiednią intencję wypełnianiu poszczególnych przykazań. Każdy przepis
prawa, a nawet każda litera Tory, ma swój odpowiednik w strukturze wszechświata.
Modlitwa i każdy akt religijny, wpływa więc na dynamikę boskiej obecności w świecie.
Szczególnie w > kabale luriańskiej zwraca się uwagę na problem indywidualnego wyrazu
modlitwy, indywidualnej kaw(w)ana, innej dla każdego człowieka, każdej modlitwy i
każdej chwili (zob. też kabała chasydów nadreńskich).

Page 7 of 13

Kabała - Kilka podstawowych pojęć kabały

2010-01-27

http://www.iluminaci.pl/kabala/kilka-podstawowych-pojec-kabaly?tmpl=component...

K

ETER

(hebr. korona) - pierwsza > sefira. Ma charakter przejścia między

Nieskończonym - E(j)n sof a światem objawionym. W niej zawiera się tajemnica
stworzenia z niczego. Jest nazywana nicością - ajin, Użycie tego terminu, ma
uzmysławiać przepaść między Bogiem samym w sobie, a Jego wypowiadalnymi
aspektami, reprezentowanymi przez sefiry. Utożsamiana przez wielu kabalistów z Wolą,
stanowi osobowe określenie nieskończoności. Imię Boga z nią związane to Ehje aszer
ehje (hebr. Jestem Który Jestem). Niezrodzona, nie powstała także skutkiem emanacji,
która zaczyna się dopiero poniżej niej. Jest w niej już zawarte wszystko, co będzie
stworzone, lecz przeciwieństwa spoczywają w niej nie rozdzielone. Tu Bóg ukryty jest w
gramatycznej trzeciej osobie słowa bara - stworzył (On), prawie niewidzialny, prawie
nieuchwytny za zasłoną struktury gramatycznej.

K

ORDOWERO

M

OJśESZ

(1522-1570) -

kabalista;

największy

teolog

kabały

przedluriańskiej. Działał w Galilei, w Safed. Już w młodości napisał rodz. kabalistycznej
encyklopedii Pardes rim(m)onim (hebr., Sad granatów). Inne jego istotne dzieła to Or
Jakar (hebr. Drogocenne światło) wielotomowy komentarz do ? Zoharu i Elima rabbati ?
wykład własnego systemu kabały. Wg K. Bóg jest istotą transcendentalną i w istocie
swej niepoznawalną (zob. Ejn Sof). Możemy Go poznać poprzez narzędzia immanencji >
sefiry i one, zwłaszcza trzy pierwsze, stanowią główny przedmiot zainteresowania. W
swych rozważaniach K. kładzie nacisk na niezbędność dla istnienia świata lewej strony
emanacji - zasady din, surowości i ograniczenia. Szczegółowo rozwija ideę stwórczych
mocy poszczególnych sefir. Drzewo śycia ożywia podwójny ruch, pulsuje w nim światło
proste (or jaszar) i światło odbite (or chozer), tworząc dynamiczny organizm boskiej
obecności. Przepływ wzbudza moc kreacyjną każdej z kolejnych sefir, których własne
światło podlega dalszej grze odbić i wzmocnień.

L

ILIT

- żeński demon, jedna z głównych postaci żydowskiej demonologii. Etymologia

wywodzi jej imię od słowa noc (hebr. lajla). Pojawia się w postaci uskrzydlonej kobiety z
długimi włosami jako sukuba, uwodząca nocą samotnych mężczyzn i płodząca z nimi
zastępy demonów. Partnerka > Samaela, władcy sił zła. W świecie destrukcji pełni
analogiczną rolę, jak > Szechina w świecie dobra. W > Zoharze kojarzona jest z
Saturnem i melancholią. W literaturze midraszowej występuje jako pierwsza kobieta
Adama. Jedna z legend wydaje się być metaforą niepowodzenia boskiej koncepcji
kobiety jako równorzędnej partnerki pierwszego człowieka: L., stworzona z ziemi jak
Adam, zdolna podjąć z nim równorzędną dyskusję, w czasie jednego ze sporów używa
nieodpowiedzialnie magicznej mocy Boskiego Imienia, unosi się w powietrze i przenosi
na pustynię, by wieść tam samotne życie demona.

L

URIA

I

ZAAK

(1534-1572) - kabalista; jeden z największych reformatorów kabały.

Nadał jej kierunek, zwany od jego imienia > kabałą luriańską. Osobowość
charyzmatyczna. Natchniony nauczyciel i przewodnik duchowy. Urodził się w Jerozolimie.
Kształcił się w Egipcie. Przez kilka ostatnich lat życia działał w Safed w Galilei, gdzie
skupił wokół siebie grupę kilkudziesięciu uczniów. Nauk swoich nie spisywał.
Redaktorami jego myśli byli: Mojżesz Jona w dziele Kanfei Jona (hebr. Skrzydła
gołębicy), Józef ibn Tibon w Derusz Chewci Bah, Chaim Wital w Ec chaim (hebr. Drzewo
życia) i Izrael Sarug w Limudei acilut (hebr. Nauka emanacji). Rozwinął pojęcia: >
cimcum - boskiej kontrakcji, > szewirat ha-kelim - teorię katastrofy kosmicznej i >
tikkun - dzieła naprawy świata.

M

AASE

BERESZIT

(hebr. dzieło stworzenia, dosł. początku) - określenie wywodzące się z

czasów epoki rab., które dotyczy spekulacji związanych z problemem stworzenia świata.
Rozważania te opierają się na autorytecie pierwszego rozdziału Księgi Rodzaju i rozwijają
temat kosmologii i kosmogonii. Badają istotę sił działających w świecie i ich związek z
Bogiem. Zajmują się także mistyką imion. Technika kombinacji liter, staje się
narzędziem badania kosmosu i kluczem do jego naprawy. Bada stosunek nazwy rzeczy
do jej istoty, możliwość oddziaływania na nią za pomocą dotarcia do jej prawdziwej,
ukrytej w nazwie, struktury. W literaturze kręgu m. b. można napotkać ślady dyskusji z
rozwijającym się w tym czasie gnostycyzmem. Najważniejszym dziełem tego nurtu jest
> Sefer Jecira. Rozważania m. b., ze względu na trudność tematu i niebezpieczeństwo
zboczenia z drogi ortodoksji ku bezdrożom herezji (zwł. gnostyckiego dualizmu),
przeznaczone były dla wtajemniczonych i stały się synonimem ezoteryki.

Page 8 of 13

Kabała - Kilka podstawowych pojęć kabały

2010-01-27

http://www.iluminaci.pl/kabala/kilka-podstawowych-pojec-kabaly?tmpl=component...

M

AASE

MERKAWA

(hebr. dzieło rydwanu) - jeden z podstawowych terminów

ezoterycznych epoki rab., synonim mistycznego wtajemniczenia. Dotyczy wizji boskiego
tronu chwały i spekulacji na jego temat. Inspiracje rozważań i model przeżyć
mistycznych stanowi pierwszy rozdz. Księgi Ezechiela. Mistyków tego kręgu nazywano
jordej merkawa (hebr. zstępujący w rydwan). Przeżycia mistyczne dotyczą najczęściej
podróży niebieskiej przez siedem niebios, imion aniołów strażników, formuł
pozwalających przedostać się do poszczególnych pałaców. Mistykowi zostają objawione
tajemnice boskiego tronu. Bóg jawi się w wizjach merkawy jako święty król, otoczony
aniołami, transcendentny i niedostępny byt. Największa bliskość, na jaką może liczyć
mistyk, to ujrzeć go w grozie majestatu. Tajemnice merkawy uważano za szczególnie
święte, a ich badanie za wyjątkowo niebezpieczne. W II w. m. m. stanowi rozwinięty
system praktyk medytacyjnych, posługujący się wypróbowanymi, sobie właściwymi
technikami. Jedną z podstawowych ról odgrywa w nim modlitwa. W literaturze tego
kręgu (zob. He(j)chalot) tworzone były hymny wysławiające Boga, które weszły
następnie do żydowskiej liturgii synagogalnej.

M

ALCHUT

(hebr. królestwo) - dziesiąta, najniższa > sefira. Receptywna i żeńska.

Reprezentuje doskonałość fizycznej kreacji. Najbliższa Ziemi - świata czterech
elementów. Kojarzona też z Księżycem ? żeńskim elementem kosmicznym, odbijającym i
transformującym światło Słońca. Bez cech własnych, lecz stanowiąca obraz i powtórzenie
drzewa sefirotycznego - a więc całego objawienia. Doskonałość tego powtórzenia, moc
obrazu, siła rekapitulacji sprawia, że po katastrofie rozbicia naczyń > szewirat ha-kelim,
która uszkodziła całą strukturę sefirotyczną, w niej właśnie zachowały się zalążki
przyszłej restytucji - pamięć świata sprzed upadku. Często utożsamiana z Drzewem
Wiedzy stanowiącym bezcenną drogę poznania, które jednak oddzielone od całości
struktury, ujawnia negatywne cechy wyrażone w mitologicznym obrazie zerwania
zakazanego owocu (tworząc w izolacji chłodne, czysto racjonalne struktury, prowadzące
ku poznaniu diabolicznemu - oddzielającemu, izolującemu byty). M. wyraża tajemnice
Tory ustnej, to znaczy aspekt Prawa ciągle rozwijającego się, objawianego w
dynamizmie coraz głębszego rozumienia go przez aktywną, poszukującą intencję
człowieka. Szczególny dynamizm wiąże ją z trzecią sefirą > bina, uosabiającą element
żeński w najwyższym świecie. Jest więc ogniem wstępującym, gdy tamta -ogniem
zstępującym. Jest wolnością na dole, dolnym Księżycem, zbiorowością Izraela na ziemi.
Reprezentuje wyznanie winy, podczas gdy > bina wiąże się z pokutą. Jako siódma z sefir
budowy oznacza szabat i uosobioną w nim obietnicę mesjańską.

M

ETATRON

- jeden z najwyższych aniołów z kręgu istot obcujących ze Świętym

Obliczem; był stworzony razem ze światem lub wg innej tradycji nawet wcześniej. Jego
imię mniejszy JHWH lub mniejszy Pan w sposób niemal heretycki nawiązuje do
dualistycznej tradycji. W Talmudzie jest wzmianka, że tan(n)aita - Elisza ben Awuja
widział go w niebie w pozycji siedzącej, skąd wywiódł wniosek o jego boskim statusie i
nazwał ?drugą siłą?. Pewne tradycje utożsamiają Metatrona z patriarchą Henochem
(Rdz. 5,22), który wzięty do nieba został przemieniony w anioła i pełni rolę boskiego
pisarza, zapisującego ludzkie czyny. Etymologia imienia M. jest niejasna, być może
pochodzi od słowa matara - pełniący straż; lub metator- przewodnik, posłaniec.

N

ECACH

(hebr. nieśmiertelność) - Zwycięstwo lub Nieśmiertelność, siódma > sefira,

występująca zawsze w parze z > hod. Nazywane są dwiema rzekami, wypływającymi z
raju (tiferet), lub dwoma mesjaszami, mesjaszem z rodu Józefa i mesjaszem z rodu
Dawida. W przyporządkowaniu narządom ciała człowieka, odpowiadają zawsze narządom
parzystym; nerkom, jądrom, stopom. Czasem uważane są za dwie najniższe sefiry,
dotykające ziemi, stanowiące początek drogi człowieka do Boga, będące więc bramami
objawienia. Stanowią także źródło natchnienia proroków. N. symbolizuje wieczność,
stałość, krystalizację. Poczynane w hod struktury, niedookreślone, obdarzone wolnością
tu zastygają w formy doskonałe, necach reprezentuje bowiem ostateczny, główny cel
kreacji - złączenie człowieka z Bogiem.

PANTEIZM - pogląd filozof., utożsamiający Boga ze światem - przyrodą; najpełniejszy

wyraz znalazł w systemie Barucha Spinozy. Skrajnie monoteistyczny judaizm, wydaje się
być bardzo odległy tendencjom p. (Boga Stwórcę i stworzony przezeń świat, oddziela
przepaść aktu kreacji) lecz nieortodoksyjne, mistyczne jego nurty, przepojone tęsknotą

Page 9 of 13

Kabała - Kilka podstawowych pojęć kabały

2010-01-27

http://www.iluminaci.pl/kabala/kilka-podstawowych-pojec-kabaly?tmpl=component...

za jednością prowadzą często ku p. (> Kabała, która w dużym stopniu utożsamia
objawienie ze światem, a nawet buduje teologię tego utożsamienia, zmaga się
nieustannie z problemem ciągłości i oddzielenia. Zasadnicza dla kabały idea obecności
Boga w świecie, ma zawsze wymiar obecności Jego aspektu - Szechiny). Kabała godzi
głębokie poczucie jedności z nie podlegającą dyskusji odrębnością i nieporównywalnością
Boga z Jego stworzeniem. Jej poetycki język pozwala ze zdumiewającą wirtuozerią
ominąć

sprzeczności,

które

w

dyskursywnym

języku

filozofii,

wydają

się

nierozwiązalnymi aporiami.

R

AFAEL

(hebr. boski lekarz lub Bóg leczy) - Archanioł. Uzdrawia ludzi i świat. Niesie

pociechę, zsyłając mądrość. Jego symbolem jest wąż. Przekazał Adamowi mistyczne
tajemnice o strukturze wszechświata. Dał Noemu księgę mądrości, która oświetlała arkę
wśród mroków potopu. Uleczył Abrahama z dolegliwości, spowodowanej obrzezaniem.
Jest jednym z czterech aniołów Boskiej Obecności. Stoi z tyłu Tronu Chwały. W radzie
aniołów, w opozycji do większości, był rzecznikiem stworzenia człowieka.

R

AZIEL

(hebr. tajemnica Boga) - Anioł. Imię jego pojawia się w Księdze Henocha.

Mistrz księgi kosmicznych tajemnic, której pierwotny tekst, wg legendy, spisany był na
szafirze. Stróż, lecz i pośrednik boskich tajemnic. W ślad za wygnanym z raju Adamem,
Bóg wysyła właśnie R. z księgą tajemnic, aby grzech, który rozdzielił Boga i człowieka,
nie odłączył człowieka na zawsze od uczestnictwa w kosmicznym misterium. Za jego
pośrednictwem wprowadzani są w tajniki wiedzy ezoterycznej Noe, Abraham, Jakub,
Salomon. Funkcję depozytariusza wiedzy tajemnej, dzieli niekiedy z Rafaelem. Obszar
wspólnych z nim działań (Rafael - hebr. lekarz boski) wskazuje na rolę procesu naprawy
świata w dziele mistycznej unii Boga i człowieka.

R

UACH

HA

-K

ODESZ

(hebr. duch święty) - w tradycji talmudycznej oznacza ducha

inspiracji boskiej, natchnienie; duchem świętym przepełnione są Psalmy Dawida, Pieśń
nad pieśniami. W Biblii określenie to nie występuje. We wczesnokabalistycznym tekście
> Sefer Jecira r. k. tożsamy jest z Bogiem Stwórcą, a dokładniej z Jego objawieniowym
aspektem. Poprzez głos, tchnienie i mowę określa obecność Boga w stworzonym przezeń
świecie.

S

AMAEL

(od hebr. sami - ślepy) - jedno z imion szatana. Etymologicznie nazwa

wywodzi się z hebr. sami - ślepy. W żyd. pismach gnostycznych nazywany ?ślepym
bogiem? i identyfikowany z demiurgiem Jaldabaotem. Imię jego pojawia się po raz
pierwszy w Etiopskiej Księdze Henocha, w liście aniołów zbuntowanych przeciw Bogu.
Przyniósł na świat truciznę śmierci i w wielu legendach pełni rolę > Anioła Śmierci. W
przepowiedniach sybillińskich wzmiankowany jest jako jeden z Aniołów Sądu. Jest
boskim oskarżycielem, często w parze z Michaelem - obrońcą. Wg niektórych poglądów,
w końcu czasów S. okaże skruchę i przemieni się w Anioła Świętości, a świat zła (zob.
sitra achra) przestanie istnieć. Z imienia S. zniknie m - litera śmierci (hebr. mawet -
śmierć) zmieniając jego imię w jedno z 72 Imion Boga.

S

ANDALFON

- Anioł Modlitwy; rzecznik unii Boga z człowiekiem. Anioł Stróż ptaków.

Kształtuje płody w łonach kobiet. Ma naturę ognistą. W świecie berija, drugim z
hierarchii > czterech światów, zamieszkuje sefirę > malchut - archetyp świata
widzialnego. Często utożsamiany bywa z prorokiem Eliaszem.

S

EFER

HA

-B

AHIR

(hebr. Księga jasności) - jeden z podstawowych, kanonicznych

tekstów kabały. Ma postać midraszu. Zredagowany został pod koniec XII w. w Prowansji
i stanowi kompilację notatek z czasów gaonim, relacjonujących nieortodoksyjne, często
antynomijne poglądy nauczających mistrzów. Wśród bardzo różnorodnych tematów,
jakie porusza ten tekst, najistotniejsze to: 1. Mistyczna wykładnia kształtu, kolejności i
związków między literami hebrajskiego alfabetu; objaśnienie symbolicznego ich
znaczenia i roli w stworzeniu świata. 2. Rozważania na temat sefir. Kategorie te,
nazwane tu maamorot (hebr. wypowiedzenia), są rozwinięciem pojęć wprowadzonych w
> Sefer Jecira. Dziesięć bezimiennych sefir z tamtego traktatu, poprzez przypisanie im
atrybutów i znaczących nazw, i skojarzenie z odpowiednimi wersetami Tory, staje się tu
określonymi aspektami boskiego objawienia. Niektóre z nich otrzymały nazwy, pod
którymi znane będą w dojrzałej kabale.

Page 10 of 13

Kabała - Kilka podstawowych pojęć kabały

2010-01-27

http://www.iluminaci.pl/kabala/kilka-podstawowych-pojec-kabaly?tmpl=component...

S

EFER

J

ECIRA

(hebr. Księga stworzenia) - jedno z podstawowych dzieł nurtu ?> maase

bereszit. Traktat o stworzeniu świata, napisany w II lub III w. n.e., prawdopodobnie w
Aleksandrii. Wg S. J. Bóg stworzył świat mocą stwórczą języka, za pomocą dziesięciu
sefir i dwudziestu dwóch spółgłosek języka hebrajskiego. Trzy różne litery tetragramu: J,
H, W, tworzą przez permutację sześć kierunków trójwymiarowej przestrzeni. Trzy litery-
matryce M, A, Sz, tworzą trzy prasubstancje - wodę, powietrze i ogień, układające się w
strukturę biegunową: ogień-woda połączone elementem mediującym - powietrzem.
Moce tych prasubstancji wnikają w trzy plany stworzenia: przestrzenny, czasowy i
osobowy, by każdemu z nich nadać triadyczną strukturę: w świecie: ziemię-powietrze-
niebiosa, w roku: chłód-nasycenie-gorąco, w człowieku: łono-ciało-głowę. Siedem liter
podwójnych (o podwójnej wymowie), tworzy siedem planet w świecie, siedem dni w
tygodniu, siedem otworów w głowie człowieka. Dwanaście liter prostych, tworzy
dwanaście gwiazdozbiorów w świecie, dwanaście miesięcy w roku i dwanaście
podstawowych narządów w człowieku.

S

EFIRY

(hebr. sefirot) - dziesięć głównych elementów kabalistycznego Drzewa śycia.

Wg kabały największym cudem jest fakt objawienia - dostępność Boga naszemu
poznaniu. Ów cud dokonuje się dzięki pewnym aspektom Boga, jego stwórczym mocom,
Słowom, czy też Wypowiedzeniom zwanych sefirami. Jest ich według tradycji dziesięć.
Tworzą strukturę wszystkiego, co poznawalne. Połączone z sobą kanałami, układają się
w organizm Drzewa śycia. Jego korzenie tkwią w > e(j)n sof - Nieskończonym,
rozgałęziają się ku dołowi w trzy równoległe kolumny: prawą ? męską, odpowiadającą
kosmicznej zasadzie miłości - > chesed, lewą - żeńską, przyporządkowaną zasadzie
surowego prawa - > din i środkową, uosabiającą element równowagi i mediacji, by
skupić się w s. najniższej > malchut, stanowiącej biegun Boga niepoznawalnego - i
reprezentującą obecność Boga w świecie stworzonym. Mistyczny organizm Drzewa śycia,
prowadzi boskie światło w dół, ku stworzeniu, zasilając je esencją bytu, zaś światło
przetworzone we wnętrzu s. i częściowo odbite, dzięki obecności w nich elementów din,
wraca do Boga. Cokolwiek i gdziekolwiek się zdarzy, nawet w najniższym świecie, nie
pozostaje bez wpływu na cały organizm.

S

ITRA

ACHRA

(hebr. druga strona) - świat zła. We wczesnym mistycyzmie żydowskim

zło wydaje się być elementem konstrukcyjnym świata. W - Sefer Jecira (hebr. Księga
stworzenia) pojawia się para biegunów dobro-zło konstytuująca przestrzeń moralną. W
dojrzałej kabale, gdzie istnienie świata uważa się za stan równowagi dwóch
podstawowych porządków kosmicznych: din - surowości i chesed - miłości, zło wywodzi
się z nadmiaru i absolutyzacji pierwiastka din. Wiąże się jego przyczynę z separacją i
izolacją bytów, z tym co nazwać by można ich brzegami i granicami. Stąd nazwa sitra
achra - druga strona. Grzech Adama interpretowany jest jako oddzielenie (poprzez
świadomy wybór) drzewa wiedzy (kojarzonego z sefirą malchut) od drzewa życia czyli
całości układu sefirotycznego. > Kabała luriańska widzi grzech Adama jako powtórzenie,
swoiste echo, katastrofy kosmicznej rozbicia naczyń (patrz szewirat ha-kelim),
pomniejsza więc winę człowieka i jego udział w złu. ?> Kabała gnostyczna wprowadza
pojęcie emanacji lewej strony, emanacji zła stanowiącej przeciwwagę emanacji sefir
dobra. Niekiedy jako uzasadnienie zła, pojawia się myśl, że świat nie jest dziełem Boga
lecz demiurga-pośrednika.

S

ZATAN

(hebr. satan) - upadły anioł. Symbol zła i nikczemności. Odmawiając oddania

hołdu Adamowi, stał się przywódcą buntu aniołów przeciw Bogu. Kusiciel Adama i Ewy w
raju. Inspirator kultu Złotego Cielca. Jego imię znaczy dosłownie przeciwnik. Pojawia się
w Biblii w Księdze Hioba (6-12; 2. 1-7). W legendach występuje często pod imieniem -
Samael. Przez uwiedzenie Ewy jego nasienie wniknęło w całą ludzkość, a siły zła
sprzymierzyły się z elementem żeńskim. Sądzi się, że jego wysoki status, niemal
niezależnego reprezentanta zła, łączyć należy z wpływem dualistycznej teologii
mazdaizmu.

S

ZECHINA

(od hebr. szachan - mieszkać) - obecność Boga w świecie; jego immanencja.

W literaturze midraszowej, była jednym z imion Boga. Z biegiem czasu zaczyna oznaczać
jego żeński aspekt, w odróżnieniu od aspektów męskich, skupiających się w imieniu
Kadosz Baruch Hu (hebr. Święty Błogosławiony). W > Zoharze nabiera charakteru
osobowego, jest Królową, Małżonką, Córką Króla. Związek Absolutu z nią ma wyraźnie
aspekt seksualny. W każdym ustrukturalizowanym porządku Sz. uosabia zawsze drugi

Page 11 of 13

Kabała - Kilka podstawowych pojęć kabały

2010-01-27

http://www.iluminaci.pl/kabala/kilka-podstawowych-pojec-kabaly?tmpl=component...

(uzupełniający) biegun. Jej liczbą jest 2, literą be(j)t, słowem be(j)t (dom). Wobec ducha
jest materią, wobec duszy ciałem, wobec nieba - ziemią, w mikroświecie człowieka
wobec mężczyzny jest kobietą. > Kabała utożsamia ją z najniższą > sefirą,
królestwem > malchut. W systemie I. > Lurii, gdzie emanacja boska dokonuje się w
wyodrębnioną przestrzeń, "do wewnątrz", stanowi swoiste centrum stworzenia ?
najczulszy jego punkt.

S

ZEOL

- wg Biblii nieokreślone miejsce przebywania dusz po śmierci. Bezdenna

rozpadlina ("studnia najgłębsza jaka może być na ziemi"), miejsce milczenia,
odosobnienia i zapomnienia. Wg Księgi Hioba "miejsce spotkania wszystkich żyjących".
Dusze, czy też cienie przebywają tam, nie wiedząc nic o Bogu i Jego chwale, w stanie
przypominającym sen. S. bywa też utożsamiany z czynną władzą mocy piekielnych na
ziemi (Ps 18.6 i 88), triumfem chaosu nad światem zasad i porządku.

S

ZEWIRAT

HA

-

KELIM

(hebr. rozbicie naczyń) - katastrofa kosmiczna, mająca miejsce u

początków stworzenia. Wg > kabały luriańskiej akt stworzenia świata został poprzedzony
wyodrębnieniem wewnątrz Boga miejsca dla świata i wycofaniem się Boga z tego miejsca
(zob. > cimcum). Misterium kreacji dokonuje się więc w przestrzeni naznaczonej grozą
nieobecności Boga. Przed krystalizacją zła chronią powstałą przestrzeń, ślady dawnej
obecności Boga (reszimu) i natychmiast wnikające światło emanacji. W tym łonie świata
konstytuują się naczynia (kelim), zdolne przyjąć boską obecność, pojąć ją i przetworzyć.
To są właśnie > sefiry. W czasie aktu emanacji tylko trzy pierwsze odpowiedziały w pełni
na wezwanie Stwórcy, zdołały przyjąć boski dar, dostroić się do ofiarowanego sobie
tonu, pojąć istotę odbywającego się misterium. Siedem niższych sefir uległo
uszkodzeniu, rozbiciu, a substancja emanacji rozproszeniu. Odtąd nic nie jest na swoim
miejscu. Wszystko runęło, a skorupy rozbitych naczyń tkwią dosłownie wszędzie,
zasłaniają obraz Boga, prawdziwego świata, ranią swymi ostrymi krawędziami rodzące
się miłości. Ciągle na nowo zasilają siły odwiecznego zła.

T

IFERET

(hebr. piękno) - szósta > sefira. Serce sefirotycznego Drzewa śycia. Patronuje

równowadze porządków miłości ? chesed i surowego prawa > din. Jest uosobieniem
elementu równowagi i idei mediacji między biegunami. T. podtrzymuje świat od góry,
podczas gdy malchut czyni to od dołu. Sefira utożsamiana z Drzewem śycia lub rajem.
W świecie imion boskich olam ha-acilut (zob. cztery światy) jest siedzibą najświętszego
imienia Boga JHWH. Mająca charakter boskiej hierogamii unia tiferet z malchut będzie
znakiem czasów mesjańskich. Otworzy czas nowej Tory. Tory miłości, w której nie będzie
już nakazów i zakazów.

T

IKKUN

(hebr. naprawa, uzupełnienie, porządek, rytuał) - proces restytucji, naprawy

świata. Wg ?> kabały luriańskiej w czasie aktu kreacji nastąpiła katastrofa kosmiczna
nazwana rozbiciem naczyń (zob. szwirat ha-kelim). Od tego momentu rozpoczyna się
proces tik(k)un - naprawy, odrodzenia. W najniższej > sefirze > Malchut (hebr.
królestwo), w świecie zmieszanym z resztkami potłuczonych naczyń krystalizują wody
żeńskie (majim nukbim), stanowiące warunek i impuls naprawy. Uszkodzone sefiry łączą
się teraz w oblicza (parcufim), których osobowa siła, współdziałanie odwiecznych
elementów miłosierdzia i surowości, a także moc seksualna, skierowane zostają ku dziełu
naprawy. T. kosmiczny musi być wsparty indywidualnym t. każdego człowieka. Świat
widzialny (olam ha-asija), zamierzony jako duchowy został zasypany popiołem skorup.
Iskry świętości ledwie się w nim żarzą. Zadaniem człowieka jest zbieranie ich,
rozdmuchiwanie w nich boskiego blasku i wznoszenie ku niebu. śadna istota we
wszechświecie, prócz człowieka, nie jest zdolna pomóc Bogu w tym dziele, które ze
względu na swą wysoką rangę niekiedy nazywane bywa powtórnym Stworzeniem.

Z

OHAR

(S

EFER

HA

-Z

OHAR

) - podstawowe, najszerzej rozpowszechnione dzieło mistyki

żydowskiej i jedno z najważniejszych mistyki powszechnej. Powstało lub zostało
zredagowane pod koniec XIII w. w Hiszpanii. Zewnętrzna fabuła, wędrówka duchowego
mistrza i jego uczniów po Palestynie, stanowi ramę zamykającą olbrzymią ilość
midraszów, opowieści i traktatów teologicznych, układających się w skomplikowaną, lecz
przemyślaną całość. Centralna postać Z., tanaita Szymon ben Jochaj syn r. Akiwy jest
postacią historyczną, żył w II w. n.e., życie jego obrosło licznymi legendami, do których
autor Z. nawiązuje, a nawet, jak wykazał Jehuda Liebes, czyniąc rodzaj ekstrapolacji

Page 12 of 13

Kabała - Kilka podstawowych pojęć kabały

2010-01-27

http://www.iluminaci.pl/kabala/kilka-podstawowych-pojec-kabaly?tmpl=component...

jego czynów, wystylizowuje na postać mesjańską. Szymon ben Jochaj jawi się w dziele
jako postać, wokół której rozwijają się zdarzenia, mające swój udział w kosmicznej
naprawie świata po jego upadku. Szczegółowa analiza dzieła pozwala wyodrębnić
kilkanaście części stanowiących względnie odrębne całości, z których najważniejsze to:
1. Główna, ramowa, część Z. napisana po aramejsku, stanowi rozbudowany komentarz
do Tory. 2. Idra Rabba (aram. Wielkie Zgromadzenie) opisuje zebranie dziesięciu
towarzyszy r. Szymona ben Jochaja, mające charakter kosmicznego misterium, w
którym każdy z uczestników reprezentuje jedną z sefir. Nadnaturalna moc staje się
udziałem uczestników zgromadzenia, a mistyczna egzaltacja czyni zdarzenie
porównywalnym, a nawet przewyższającym swym znaczeniem teofanię na górze Synaj.
3. Idra Zutta (aram. Małe zgromadzenie), tajemnice wyjawiane w Idra Rabba są tu
powtórzone w nowej formie w obliczu śmierci Szymona ben Jochaj. 4. Raza de-razin
(aram. Tajemnica tajemnic), odrębny tekst dotyczący chiromancji i fizjognomiki. 5.
Zohar do Pieśni nad Pieśniami, komentarz kabalistyczny do pierwszych wersetów Pieśni
nad pieśniami. 6. Midrasz neelam (Midrasz mistyczny), poruszający tematy
kosmologiczne i eschatologiczne, komentarz dotyczący Księgi Rodzaju. Główną postacią
tu występującą jest r. Eliezar ben Hyrkanos. 7. Sawa (aram. Starzec), opowieść
tajemniczego starca, pojawiającego się przed uczniami Szymona ben Jochaja o duszy i
jej wędrówkach. 8. Raaja meche(j)mna (aram. Wierny pasterz), kabalistyczna
interpretacja nakazów i zakazów Tory, bardzo silnie sprzeciwiająca się dosłownej
interpretacji Pisma. Występują tu b. wyraźnie elementy antynomijne (patrz > kabała
antynomijna), podważające absolutny charakter Prawa, ograniczając zakres jego
obowiązywania do czasów panowania nad światem Drzewa Wiedzy, nazywanego tu także
Drzewem Śmierci. Czasy mesjańskie przywrócą panowanie Drzewa śycia, a Tora ukaże
swe nowe, pełne i prawdziwe oblicze ? nie zawierając zakazów i nakazów, stanie się
pieśnią miłości i jedności. 9. Tikkune Zohar (hebr. Uzupełnienia Zoharu), r. Szymon ben
Jochaj prowadzi dysputy teologiczne ze swymi uczniami w akademii niebieskiej w raju.
Część ta zawiera 70 rozdziałów komentarza, z których każdy rozpoczyna się inną
interpretacją pierwszego słowa Pisma bereszit (hebr. na początku).

Objętościowo Zohar jest dziełem olbrzymim, liczy ok. 2400 stron druku. Nadal nie
zostały rozstrzygnięte spory o autorstwo dzieła. Gerschom Scholem bronił i
dokumentował tezę jednego autora głównego zrębu Z. (prócz Tikkune Z. i Raaja meche
(j)mna) i wskazywał na > Mojżesza z Leonu. Jehuda Liebes uważa Z.ohar za twór
środowiska blisko współpracujących ze sobą kabalistów z Kastylii, którym Mojżesz z
Leonu duchowo przewodził.

Któż jak Bóg?

Dwumiesięcznik o Aniołach i życiu
duchowym Anioły są przy nas
Odwiedź

www.kjb24.pl

Anioły na cmentarzach

Zdjęcia aniołów na cmentarzach w
Bydgoszczy

www.mmbydgoszcz.pl

Test IQ dla Polaków

Profesjonalny test na inteligencj
Szybko dowiesz się jakie masz IQ.

www.protestiq.pl

Page 13 of 13

Kabała - Kilka podstawowych pojęć kabały

2010-01-27

http://www.iluminaci.pl/kabala/kilka-podstawowych-pojec-kabaly?tmpl=component...