Źródła kreacji pieniądza (sposoby wprowadzania go do obiegu)

1.emisja budżetowa (skarbowa) – polega na emitowaniu przez Skarb Państwa papierów

wartościowych (skarbowych) takich jak: weksle skarbowe, obligacje skarbowe, i oferowaniu
ich zakupu społeczeństwu w celu ograniczenia bądź pokrywania deficytu budżetowego.
Pożyczkobiorcą czyli emitentem jest Skarb Państwa, natomiast pożyczkodawcami
są nabywający te papiery
weksle skarbowe – emitowane są na wysokie kwoty (nominały), stąd nabywają je głównie
podmioty gospodarcze, instytucje, banki handlowe
obligacje skarbowe – emitowane są o niższych nominałach, stąd ich zakupem zainteresowane
być mogą osoby fizyczne

2.nadwyżka eksportu nad importem – czyli dodatnie saldo; sprzedaż towaru zagranicznemu

odbiorcy powiększa obieg pieniądza krajowego. W przeciwieństwie do tego zapłata przez
importera krajowego za towar importowany z zagranicy oznacza likwidację (wycofanie
z obiegu) pieniądza krajowego. Efekt jest więc taki sam, jak przy spłacie kredytu. Zauważyć
należy, że kredytowa kreacja pieniądza wiązać się może z powiększeniem obiegu pieniężnego
w wyniku nadwyżki eksportu nad importem. Kredytowanie bowiem produkcji eksportowej
powiększa obieg pieniądza krajowego. Późniejszy eksport i zapłata przez zagranicznego
importera umożliwiają spłatę kredytu zaciągniętego uprzednio przez eksportera.
Równocześnie następuje zamiana jednego źródła kreacji pieniądza (kredytu) na inne
(należności za eksport).
(Podmiot gospodarczy potrzebuje środków pieniężnych: kapitał własny i kapitały obce (kredyt
bankowy). Zaciąga kredyt, który uzupełnia środkami własnymi. Produkcja jest realizowana
--> sprzedaż. Na produkcję ponosimy nakłady. Nakład staje się kosztem, gdy przynosi efekt
użyteczny (ma miejsce sprzedaż). To co eksportujemy, uzyskujemy za to dochody.
Zaciągnięty kredyt zostaje spłacony ze środków uzyskanych z eksportu.

3. kredyt bankowy – czyli kredytowa kreacja pieniądza; polega na wprowadzaniu dodatkowego

pieniądza do obiegu i może nastąpić w różnych momentach reprodukcji:
- w produkcji, przy kredytowaniu produkcji w toku
- w zbycie, przy kredytowaniu wyrobów gotowych
- w obrocie towarowym, przy kredytowaniu hurtu, a także działalności eksploatacyjnej i
inwestycyjnej
Kredytowanie może dotyczyć także różnych odbiorców, wobec czego pieniądz może pojawić
się w obiegu w następstwie kredytowania zarówno odbiorcy pośredniego, jak i konsumenta i
inwestora (czyli ostatecznych/finalnych odbiorców dochodu narodowego).
Zalety kredytowej kreacji pieniądza:
1. znika niebezpieczeństwo hamowania działalności gospodarczej na skutek braku środków
pieniężnych
2. pojawia się możliwość dostosowania podaży pieniądza do realnej wielkości poszczególnych
składników realnej podaży
3. kredyt jest skutecznym środkiem przeciwdziałania ujemnym skutkom tworzących się
oszczędności pieniężnych (mówi o tym rozdzielcza funkcja kredytu)
Wady kredytowej kreacji pieniądza:
1. istnieje niebezpieczeństwo nadmiernego kredytowania w stosunku do wzrostu realnych
elementów produktu społecznego (zagadnienie to wiąże się z tzw. Ekonomiczną granicą akcji
kredytowej prowadzoną przez BC)
2. istnieje niebezpieczeństwo kredytowania przedsięwzięć gospodarczych niedostatecznie

1

efektywnych.

Wyróżnia się 2 sposoby ujmowania kredytu bankowego:
1.formalno-prawne ujęcie kredytu – wywodzi istotę kredytu bankowego z instytucji pożyczki

pieniężnej. Wg tego ujęcia kredyt to świadczenie określonej kwoty pieniężnej na rzecz
kredytobiorcy z obowiązkiem jej zwrotu w określonym terminie i zapłatą procentu jako ceny
kredytu. Następstwem tak rozumianego kredytu jest powstanie wierzytelności u kredytodawcy
i odpowiadającej jej kwotowo zobowiązania u kredytobiorcy. Z reguły formalno-prawne
ujęcie kredytu bankowego doszukuje się istoty kredytu w czasowym wykorzystywaniu
przejściowo wolnych środków pieniężnych. Bank więc niejako pośredniczy w przekazywaniu
potrzebującym podmiotom gospodarczym środków pieniężnych czasowo nie
wykorzystywanych przez inne podmioty. Od tego ujęcia nie mamy do czynienia z tworzeniem
nowych środków pieniężnych, lecz z podziałem środków już istniejących (tzw. redystrybucja
kredytowa). Bank ogranicza się do pośredniczenia pomiędzy kredytobiorcami, a tymi którzy
lokują pieniądze w banku (deponenci/depozytariusze)

2.ekonomiczne ujęcie kredytu – wg tego ujęcia istotą kredytu bankowego jest pomnażanie siły

nabywczej kredytobiorcy. Kredyt bowiem daje prawo do dokonania wydatku pieniężnego w
rozmiarach przekraczających stan aktualnie posiadanych przez kredytobiorcę środków
pieniężnych. Bank udzielając kredytu nie dzieli dochodów i środków już istniejących, lecz
tworzy nowe dochody i nowe środki pieniężne. Kreowany przez kredyt pieniądz wpływa do
kanałów obiegu (powiększa obieg pieniężny) i zaczyna nadal krążyć już samodzielnie.

Granica akcji kredytowej:
1.ekonomiczna – dotyczy BC i wyznaczana jest przez konieczność zachowania równowagi

ekonomiczno-finansowej gospodarki narodowej. Oznacza to, że ilość pieniądza
wprowadzanego do obiegu powinna być skorelowana z przyrostem takich agregatów
makroekonomicznych jak: dochód narodowy czy produkcja globalna.
W każdej gospodarce rynkowej BC odpowiada za politykę pieniężną (monetarną), czyli
odpowiada za ilość pieniądza w obiegu. Dotyczy to zarówno pieniądza gotówkowego,
emitowanego przez BC, jak również pieniądza bezgotówkowego, kreowanego przez banki
handlowe w postaci udzielanych kredytów.
Głównym zadaniem BC jest emisja pieniądza gotówkowego. BC dodrukowuje pieniądz
i rozdaje go ludziom. Na rynku chcemy robić zakupy. Brakuje podaży po stronie towarów
i usług. BC musi uwzględniać fakt ilości pieniądza w obiegu i wyprodukowanych towarów.
Dla rozwoju gospodarczego korzystna jest niska inflacja.

2.techniczna – dotyczy banków handlowych i określa ona możliwości kredytowe tych banków,

które wyznaczone są wielkością zgromadzonych depozytów (wszystkich). Bank komercyjny
może udzielić tylu kredytów, ile ma zgromadzonych depozytów. Powstaje pytanie: czy
istnieją możliwości zmiany technicznej granicy akcji kredytowej? Tak, a dzieje się to
za sprawą instrumentów będących w gestii banku centralnego, do których należą:
a) stopa rezerw obowiązkowych (banki handlowe muszą utrzymywać niezbędną rezerwę
gotówki. Bank handlowy decydując się na udzielenie kredytu, wylicza rezerwę obowiązkową
i odprowadza ją na rachunek bieżący znajdujący się w BC. Podwyższenie stopy rezerw
obowiązkowych ogranicza możliwości kredytowe banku, natomiast obniżenie stopy rezerw
obowiązkowych, zwiększa możliwości kredytowe banków handlowych.
b) operacje otwartego rynku – to operacje dokonywane przez BC na rynku pieniężnym,
polegające na sprzedaży i zakupie papierów wartościowych, głównie weksli skarbowych. Ich

2

zadaniem jest zmniejszenie lub zwiększenie rezerw banków handlowych. BC jest inicjatorem
tych operacji i wykorzystuje je dla regulowania podaży pieniądza. Sprzedaż przez BC
papierów wartościowych bankom handlowym ograniczy możliwości kredytowe banku,
natomiast odkupienie przez BC od banków handlowych papierów wartościowych zwiększa
możliwości kredytowe tych ostatnich. Operacje te miały charakter bezwarunkowy. Obok nich
istnieją także warunkowe operacje otwartego rynku, tj. operacje warunkowego zakupu czyli
repo i operacje warunkowej sprzedaży (revers repo). Występują wówczas, gdy BC kupuje od
banków handlowych papiery wartościowe pod warunkiem, że banki odkupią te papiery w
określonym czasie i po określonej cenie. W wyniku tych operacji zostaje zwiększona na
pewien okres płynność systemu bankowego. Reves repo polegają na tym, że BC sprzedaje
bankom handlowym papiery wartościowe pod warunkiem, że banki w określonym czasie
odsprzedadzą je bankowi centralnemu po określonej cenie. W wyniku tej operacji zostaje
zmniejszona na pewien okres płynność systemu bankowego.
c) kredyt refinansowany – refinansowanie banków polega na udzielaniu kredytów przez BC
pozostałym bankom, które w ten sposób mogą upłynnić swoje aktywa. Podstawowe formy
refinansowania to:

- kredyt pod zastaw papierów wartościowych (kredyt lombardowy), udzielany
zazwyczaj w niższej kwocie anieżeli wynosi przedmiot zastawu
- kredyt redyskonto weksli zdyskontowanych poprzednio przez banki handlowe;
redyskonto ma miejsce w BC, natomiast dyskonto ma związek z bankiem handlowym
2 kontrahenci: dostawca i odbiorca. Odbiorca chce towar, ale nie ma pieniędzy.
Dostawca chce potwierdzenia. Odbiorca wystawia weksel handlowy – występujący w
obrocie gospodarczym.
27.03.2006 – data wystawienia weksla
05.05.2006 – termin płatności weksla
Dostawca na weksel:
1. może przetrzymać weksel do terminu płatności
2. może wykorzystać weksel w innej transakcji (przenoszenie praw z weksla i wtedy
realizuje się funkcja obiegowa weksla); przekazywanie praw z weksla może trwać do
terminu płatności
3. może złożyć weksel do dyskonta w banku handlowym; 18.04.2006 – złożenie weksla
do dyskonta w banku handlowym --> otrzymuje od banku kwotę weksla pomniejszoną o
dyskonto

liczba dni pom. złożeniem weksla do dyskonta a terminem płatności*stopa dyskont.

d = ------------------------------------------------------------------------------------------------------

360 *100

pierwszy dzień złożenia do dyskonta – 18.04., pomija się termin płatności (04.05.)

Bank:



może przetrzymać weksel



może redyskontować weksel w BC, który wypłaci kwotę pomniejszoną o redyskonto

liczba dni pom. złożeniem weksla do dyskonta a terminem płatności*stopa redyskont.

r = ------------------------------------------------------------------------------------------------------

360 *100

Z reguły stopa redyskontowa jest nieco niższa od stopy dyskonta. Bank handlowy

otrzymuje

mniej od BC niż dostawca od banku.

Jeżeli w obiegu jest za dużo pieniądza – bank nie przyjmuje weksla.

3

Funkcje kredytu bankowego:

1.emisyjna (pieniężna) – oznacza, że każde udzielenie kredytu tworzy pieniądz (powoduje

wzrost obiegu pieniężnego), a każda spłata kredytu jest równoznaczna z likwidacją pieniądza
(wycofanie pieniądza z obiegu); pełni ją każdy kredyt rozumiany jako techniczny instrument
przekształcenia wartości z postaci towarowej w pieniężną

2.dochodowa – występuje w tej funkcji kredyt udzielony kredytobiorcy; tworzy przejściowy

kredytowy dochód pieniężny:
- przejściowy tzn do czasu uzyskania przez kredytobiorcę należnych mu dochodów
pieniężnych z przyszłej sprzedaży dóbr lub świadczonych usług
- występuje więc sytuacja, w której dochód kredytowy antycypuje (wyprzedza) przyszły
przyrost funduszów własnych kredytobiorcy
- dotyczy ona głównie kredytów dla producentów w przypadku gdy tworzą się u nich
nieplanowane zapasy wyrobów gotowych, natomiast z punktu widzenia ciągłości produkcji
muszą dokonywać wydatków na produkcję mimo nie zrealizowania zaplanowanych
przychodów
- występując w tej funkcji kredyt nie przyczynia się do przesuwania towarów do ich
ostatecznego odbiorcy
- pełni ją zatem kredyt obrotowy finansujący bieżącą działalność podmiotu

3.rozdzielcza – występując w tej funkcji kredyt stanowi niejako nadzwyczajny dochód

pieniężny, tzn że rozmiary kredytu przekraczają należne kredytobiorcy normalne dochody
pieniężne.
- funkcja ta związana jest z kredytami powodującymi przesuwanie wytworzonych towarów do
ostatecznych odbiorców
- zatem funkcja ta umożliwia realizację całego wytworzonego produktu społecznego mimo
tworzonych oszczędności przez ostatecznych odbiorców
- spełniają ją kredyty konsumpcyjne i inwestycyjne, które mają na celu powiększenie ich
popytu pieniężnego, uszczuplonego przez tworzone oszczędności

Mechanizm kreacji pieniądza

Przyjmijmy, że mamy 2 banki handlowe: BHI i BHII, oraz różnych klientów (k1, k2,...); stopa
rezerw obowiązkowych wynosi 5%. W punkcie wyjściowym banki wyczerpały swoje
możliwości w zakresie udzielania kredytu, a ich rezerwy kasowe osiągnęły dopuszczalną dolną
granicę niezbędną do utrzymania płnności.
Operacja 1.
Pewnego dnia BHI orientuje się, że jego wkłady zwiększyły się o 1000 jednostk dzięki wpłacie
gotówki przez klienta k1 (wkład pierwotny - polega na przekształceniu pieniądza gotówkowego
na taką samą ilość pieniądza bezgotówkowego)
akt. BHI pasywa

rezerwa

wkład

=1000 jedn.

k1=1000

4

Operacja 2.
Bank udziela kredytu klientowi k2.
aktywa pasywa

rezerwa = 50 j.

rezerwa

wkład

=50 j.

k1=1000

kredyt
k2=950 j.

Akt udzielenia kredytu jest jednocześnie aktem kreacji nowego pieniądza.
Założenie 1.
Klient k2 podejmuje przyznany kredyt w gotówce w wysokości 950 jedn. (czyli pieniądzkrąży w
obiegu gotówkowym), co oznacza że obowiązujące rezerwy gotówki spały do 50 jednostek, co
oznacza zakończenie akcji kredytowej.
Założenie 2. i równocześnie operacja 3.
Klient k2 nie podejmuje z banku gotówki, lecz poleca dokonanie przelewu tej sumy na rzecz
klienta k3, który ma rachunek w BHII
akt. BHII pass.

rezerwa

wkład

= 950 j.

k3=950j.

Zatem pojawia się możliwość udzielenia kredytu przez BHII
Operacja 4.
BHII udziela kredytu klientowi k4
akt. pass.

r=47,5 = 50

rezerwa = 50j.

wkład k3=950j.

kredyt k4=900j.

wkład k5=900

rezerwa =900j.

1850

1850

ale klient k4 nie podejmuje kredytu w gotówce, lecz dokonuje przelewy tej sumy na rzecz
przedsiębiorstwa k5, które ma rachunek w tym samym banku.

Struktura systemu bankowego

Obowiązująca od 1989 roku struktura systemu bankowego ma charakter dwuszczeblowy, tzn.
szczebel nadrzędny w postaci BC (NBP) i drugi szczebel podrzędny w postaci banków
handlowych komercyjnych.
Obecna struktura systemu bankowego nie jest nowym zjawiskiem w polskiej bankowości,
bowiem z taką mieliśmy do czynienia w tzw. okresie dwudziestolecia międzywojennego.
Wówczas instytucją emisyjną (czyli centralą) był Bank Polski w formie spółki akcyjnej,
natomiast szczebel podrzędny tworzyły banki komercyjne, spółdzielcze, państwowe,
państwowo-spółdzielcze oraz inne. Należy wspomnieć, że w okresie 1945-1989 występowała
tzw. struktura monobanku, polegająca na tym, że NBP jako BC pełnił zarówno funkcję emisyjną
i zajmował się także kredytowaniem przedsiębiorstw państwowych.

5

Funkcje i zadania BC
1. funkcja emisyjna - polega na wykonywaniu przez BC wyłącznych uprawnień wprowadzania
do obiegu pieniądza gotówkowego (bilety NBP + bilon). Emitowany pieniądz w ramach funkcji
emisyjnej jest to:
- prawny środek płatniczy
- ostateczny środek zapłaty
2. "bank banków"
- BC zapewnia w określonych granicach refinansowanie kredytów udzielonych przez banki
handlowe (redyskonto weksli zdyskontowanych przez bank handlowy)
- prowadzi rachunki banków handlowych, na których te utrzymują swoje rezerwy pieniężne
3. bank państwa - Banki Centralne prowadzą wszystkie rachunki rządowe; przeprowadzają
zlecone im operacje finansowe w kraju i poza nim, w szczególności zaś:
a) inicjują tzw. operacje otwartego rynku (skup/sprzedaż obligacji i weksli skarbowych)
b) administrują długiem publicznym
4. zarządzanie rezerwami walutowymi (dewizowymi) kraju - funkcja ta polega na:
- udzielaniu i zaciąganiu kredytów zagranicznych
- udzielaniu i przyjmowaniu poręczeń i gwarancji w obrotach za granicą
- udzielaniu zezwoleń dewizowych i dokonywaniu kontroli dewizowej (w myśl przepisów prawa
dewizowego)
- udzielaniu zezwoleń na działalność kantorową
- organizowaniu współpracy z bankami zagranicznymi
- podejmowaniu interwencji na krajowym rynku dewizowym z wykorzystaniem centralnych
rezerw dewizowych
5. nadzór bankowy - Banki Centralne pełnią nadzór bankowy nad systemem bankowym
i instytucjami kredytowymi. Celem nadzoru bankowego jest:
a) zapewnienie bezpieczeństwa wkładcom
b) zapewnienie zgodności działania banków z prawem bankowym
Funkcja ta realizowana jest poprzez obserwację, kontrolę i koordynację wykorzystania środków
pieniężnych przez banki handlowe.

Banki centralne są instytucjami o charakterze publicznym (czyli nie są nastawione na zysk). Na
ogół są własnością państwa lub państwo ma przeważającą część kapitału akcyjnego.

Aktywa

Pasywa

---------------------------------------------------------------
1. aktywa zagraniczne

1. wyemitowana gotówka

(złoto, dewizy)

(bilety NBP + bilon)

2. kredyty

2. rachunki banków handlowych w BC

- dla rządu

(1.+2. --> baza monetarna (pieniądz rządowy))

- dla banków handl.

Drugi szczebel, szczebel podrzędny - banki handlowe/komercyjne:
głównie przyjmują i kreują wkłady i kreują te wkłady w trybie udzielania kredytów. banki
handlowe są drugim ogniwem kreacji pieniądza obok BC, jednak na większą skalę niż BC. Ilość
pieniądza bezgotówkowego kreowanego przez banki handlowe znacznie przekracza ilość
pieniądza gotówkowego w obiegu, mimo to zdolność kreacji banków handlowych jest
uzależniona od ich płynności płatniczej, czyli od posiadanych rezerw pieniężnych.

6

Pojęcie płynności:
1. płynność poszczególnego aktywu - to zdolność aktywu do łatwej zamiany tego aktywu na
pieniądz bez straty. Najwyższy stopień płynności reprezentuje pieniądz Banku Centralnego, który
ma zdolność wyrównywania wszystkich należności. Aktywa z punktu widzenia płynności dzielą
się na rzeczowe i finansowe. Aktywa rzeczowe posiadają niski stopień płynności, aktywa
finansowe natomiast powstają w odpowiedzi na potrzeby osób prywatnych i instytucji
występujących na rynku finansowym.
Z punktu widzenia podmiotu gospodarczego wyróżniamy 3 stopnie płynności aktywu
finansowego:

1. pierwszy stopień płynności aktywu finansowego posiadają gotówka i wkłady a vista;

odznaczają się one tym, że służą bezpośrednio do dokonywania płatności.

2. drugi stopień płynności przypisuje się aktywom, które mogą być szybko zamienione na

pieniądz sensu stricte bez ryzyka straty części tych aktywów. Zaliczamy do nich głównie wkłady
terminowe .

3. trzeci stopień płynności posiadają te aktywa finansowe, których zamiana na pieniądz

sensu stricte może kryć w sobie ryzyko w razie niskiej ceny w momencie ich sprzedaży.
Zaliczamy do nich akcje, obligacje przedsiębiorstw, weksle handlowe.

2. płynność jednostki gospodarczej (banku) - zależy zarówno od struktury aktywów, jak
i pasywów i oznacza sytuację, w której jednostka ta jest zdolna do pokrywania swoich bieżących
zobowiązań oraz zobowiązań wynikłych z podejmowania nowych decyzji finansowych.
Płynność finansowa banku oznacza obowiązek posiadania takiej struktury aktywów w formie
gotówki i różnych form wierzytelności, która pozwoli w razie potrzeby na dokonanie większych
niż normalnie wypłat wkładów.
W bankowości funkcjonuje jedna z 4 reguł, tzw. "złota reguła bankowa": terminy wpłat wkładów
= terminom udzielanych kredytów.

3. płynność systemu gospodarczego (jako całości) - polega na zdolności pokrycia
zapotrzebowania przez rynek pieniężny wszelkich potrzeb płatniczych przedsiębiorstw
tworzących sektor gospodarczy (jest to stan, w którym funkcjonuje sprawny mechanizm
dostosowywania środków pieniężnych dla finansowania bieżącej działalności przedsiębiorstw.
Ostateczną odpowiedzialność za stan płynności systemu gospodarczego ponosi BC, który w
ramach prowadzonej polityki pieniężnej i wykorzystując znajdujące się w jego dyspozycji
instrumenty tej polityki zwiększa lub zmniejsza ogólną płynność systemu gospodarczego w
zależności od stanu koniunktury gospodarczej.

Operacje banku handlowego:
1. bierne - wszelkie operacje, w których bank handlowy występuje w charakterze dłużnika swych
klientów i w rezultacie który gromadzi środki pieniężne potrzebne do prowadzenia działalności
kredytowej, traktuje się jak operacje pasywne (bierne), znajdujące swoje odzwierciedlenie po
stronie pasywów bilansu.
2. czynne (pośredniczące) - wszelkie operacje, w których bank występuje w charakterze
wierzyciela swoich klientów i w rezultacie, który wykorzystuje nagromadzone fundusze w
formie udzielanych kredytów, traktuje się jako operacje aktywne czyli czynne, znajdujące swoje
odzwierciedlenie po stronie aktywów bilansu.

7

3. operacje pośredniczące polegające na:
- prowadzeniu rachunków bankowych
- pośrednictwie banku w przepływie środków pieniężnych pomiędzy różnymi klientami tego
samego bądź różnych banków.

Aktywa

Pasywa

1. należności międzybankowe
2. rezerwy (obowiązkowe i nadobowiązkowe)
- gotówka w kasie
- gotówka na rachunku w BC
3. weksle skarbowe
4. obligacje
5. udzielone kredyty
6. majątek trwały banku

1. zobowiązania międzybankowe *
2. wkłady krótkoterminowe
3. wkłady długoterminowe
4. zadłużenie w BC
5. kapitał własny banku

W krajach o gospodarce rynkowej istnieje rynek międzybankowy wytworzony przez same banki

z uwagi na fakt, że:
- jedne posiadają nadwyżki rezerw gotówki
- inne zaś jej niedobór
i to stanowi podstawę do wzajemnych pożyczek między bankami.

Rynek pieniężny

– wchodzi w skład rynku finansowego . Przedmiotem transakcji

dokonywanych na rynku finansowym są wszelakiego rodzaju aktywa finansowe i w zależności
od ich rodzajów rynek finansowy można podzielić na:
1.rynek pieniężny, na którym dokonuje się transakcji kupna/sprzedaży waloru o terminie wykupu

do 1 roku

2.rynek kapitałowy, na którym mają miejsce:

a) transakcje pożyczkowe w okresie dłuższym niż 1 rok
b) transakcje tytułami własności (akcjami)

Na rynku pieniężnym spotykają się podaż pieniądza z popytem na pieniądz, a stopa procentowa
kształtuje się zgodnie z prawem podaży i popytu. Warunkiem sprawnego funkcjonowania rynku
pieniężnego jest sprawny rozwinięty system bankowy

Rynek pieniężny dzieli się na:
1.rynek detaliczny – na którym dokonywane są transakcje pomiędzy bankiem a klientem (osoby

fizyczne, podmioty gospodarcze)

2.rynek hurtowy – nazwa którego stosowana jest z uwagi na duże sumy, które mogą być

przedmiotem transakcji i dlatego dostęp do niego jest ograniczony.

Pożyczkobiorcami, czyli emitentami walorów krótkoterminowych mogą być banki, rządy i
przedsiębiorstwa o silnej pozycji finansowej, natomiast pożyczkodawcami (kupującymi) są
wszyscy ci, którzy mogą dostarczyć dużych sum pieniędzy.

W ramach rynku pieniężnego wyróżnia się 4 jego segmenty:

8

1.rynek międzybankowy – to rynek na którym banki dysponujące chwilowo wolnymi

nadwyżkami środków płynnych pożyczają je innym bankom nie mającym ich na okres od 24
godzin do 1 roku

2.rynek weksli skarbowych – weksle skarbowe powinny być emitowane dla zachowania

równowagi kasowej w budżecie, a nie wówczas, gdy istnieje deficyt budżetowy (tak uczy
teoria finansów); jednak w praktyce emitowane są w czasie deficytu w budżecie, a
sprzedawane są z dyskontem i wykupywane po cenie nominalnej (państwo zainteresowane
jest, aby dyskonto było jak najniższe, czyli aby jak najniższa była kwota długu)

3.rynek bonów komercyjnych (papierów handlowych) – papiery komercyjne są emitowane przez

przedsiębiorstwa o uznanej, dobrej kondycji finansowej (to papiery dłużne, które nie są
emitowane przez państwo); ich emisja jest dla przedsiębiorstw źródłem uzyskania przychodów
pieniężnych na krótkie okresy (3 lub 6 miesięcy) i stanowi alternatywę w stosunku do
bankowych kredytów krótkoterminowych.

4.rynek zbywalnych certyfikatów depozytowych – to papiery emitowane przez banki handlowe,

ale za wyraźną zgodą BC. Pierwsze zostały wyemitowane w 1961 r. w USA. W swej istocie
podobne są do wkładów terminowych, ale jednak zbywalne certyfikaty depozytowe
charakteryzują się większą płynnością, tzn że w każdej chwili można je sprzedać na rynku
wtórnym. Oprocentowanie zbywalnych certyfikatów depozytowych kształtuje się na poziomie
oprocentowania obligacji.

Rachunki bankowe

– współpraca z bankiem rozpoczyna się w momencie otwarcia rachunku

bankowego (konta bankowego). Właściciel rachunku zostaje włączony w system rozliczeń
pieniężnych funkcjonujący w całym kraju, a ponadto posiada możliwość korzystania
z wszystkich usług własnego banku, jak również banków z nim współpracujących. Otwarcie
rachunku bankowego następuje na wniosek klienta na podstawie umowy między klientem
a bankiem, a szczegółowym rozwinięciem umowy rachunku bankowego jest bankowy regulamin
dla posiadaczy rachunków bankowych, określający prawa i obowiązki stron. Umowa rachunku
bankowego ma charakter cywilno-prawny, a obie strony, tj. klient i bank, są równorzędnymi
partnerami. Poprzez zawarcie umowy bank zobowiązuje się do:
- przechowywania środków pieniężnych właściciela rachunku
- wykonywania zleconych mu operacji pieniężnych
Bank w czasie posiadania środków właściciela rachunku:
- może obracać czasowo wolnymi środkami pieniężnymi zgromadzonymi na rachunku
z obowiązkiem ich zwrotu w całości lub w części, na każde żądanie, chyba że umowa uzależnia
obowiązek zwrotu od wypowiedzenia.
Umowa rachunku bankowego może być zawierana na czas oznaczony lub nieoznaczony.
Rozwiązanie umowy na czas nieoznaczony może nastąpić w dowolnym terminie na skutek
wypowiedzenia przez każdą ze stron.
Zamknięcie rachunku bankowego może nastąpić:
1. na wniosek posiadacza rachunku
2. na podstawie decyzji władz sądowych i prokuratorskich
3. z inicjatywy banku (ale tylko z ważnych powodów)
Rodzaje rachunków bankowych
Rachunki bankowe ze względu na ich przeznaczenie i treść ekonomiczną ewidencjonowanych
operacji mają różny charakter. Polskie prawo bankowe przewiduje, że w celu przechowywania
środków pieniężnych i przeprowadzania rozliczeń związanych z działalnością gospodarczą, banki

9

prowadzą 3 podstawowe rodzaje rachunków bankowych:
1. rachunki bieżące - mają podstawowe znaczenie dla jednostek gospodarczych w celu
przeprowadzania rozliczeń pieniężnych. Za ich pośrednictwem przeprowadzane są różne
operacje:
- gromadzą środki z wpływających należności za sprzedane towary i świadczone usługi
- pokrywają zobowiązania wobec dostawców
- podejmują środki na wypłatę wynagrodzeń
Na dobro rachunku zapisuje się:
a) wpłaty własne
b) wpłaty i przelewy płatników miejscowych
c) wpłaty i przelewy płatników zamiejscowych
Natomiast obciążenie rachunku to:
a) wypłaty gotówki
b) inne dyspozycje realizowane na polecenie posiadacza rachunku

dt

Rachunek bieżący

ct

wypłaty

wpłaty

(obciążenie rachunku)

(uznanie rachunku/na dobro rachunku)

Pojedyncze zapisy na rachunku i ich sumę za dowolny czas nazywamy obrotami, zaś ciągnioną
różnicę obrotów nazywamy saldem rachunku. Saldo może być:
1. na dobro klienta - nazywane kredytowym
2. na dobro banku - nazywane debetowym

dt

Rachunek bieżący

ct

...

...

...

...

...

...

___________________________

120

100

<- obroty

___________________________

100

120

<- saldo

Do księgowania z punktu widzenia banku stanowią tzw. "lustrzane odbicia księgowania
w przedsiębiorstwie", czyli to co w przedsiębiorstwie będzie po debecie, w banku będzie
po kredycie, i odwrotnie.
Saldo debetowe - z punktu widzenia klienta -> klient ma zobowiązanie w stosunku do banku
Saldo kredytowe -> bank ma należność, wierzytelność
Salda debetowe odzwierciedlają majątek banku, natomiast salda kredytowe - źródła jego
finansowania.

2. rachunki pomocnicze - służą przeprowadzaniu rozliczeń w innych bankach niż bank
prowadzący rachunek bieżący. Operacje te ograniczają się zazwyczaj do ściśle określonych
celów, tj.:
- wypłaty wynagrodzeń w placówkach terenowych
- wypłaty w skupie produktów rolnych
- wypłaty zaliczek na wydatki administracyjno-gospodarcze

10

Otwarcie tego rachunku nie wymaga zgody banku prowadzącego rachunek bieżący jednostki
gospodarczej (chyba że umowa o otwarcie rachunku bankowego wyraźnie formułuje taki
obowiązek)

3. Rachunek lokat terminowych - gromadzą wolne środki pieniężne jednostek gospodarczych.
Otwarcie takiego rachunku następuje zazwyczaj po dokonaniu pierwszej wpłaty na określony
czas.

Kryteria klasyfikacji kredytów.

1. kryterium podmiotowe (podmiotu kredytu), które będzie wyróżniać kredyty dla:
- osób fizycznych (klient detaliczny)
- podmiotów gospodarczych (klient instytucjonalny)
2. kryterium przedmiotu kredytu, które wyrażają kredyty:
- obrotowe
- konsumpcyjne
- inwestycyjne
3. kryterium czasu, na jaki jest udzielany kredyt:
- krótkoterminowe (do 1 roku)
- średnioterminowe (1 do 3 albo 1 do 5 lat)
- długoterminowe (powyżej 3 albo 5 lat)
4. kryterium sposobu udzielania kredytów:
- kredyty w rachunku bieżącym
- kredyt w rachunku kredytowym
- kredyty dyskontowe
- kredyty akceptacyjne
- kredyt rzeczowy (leasing)
5. kryterium zabezpieczenia kredytu:
- lombardowe
- hipoteczne
6. kryterium waluty kredytu
- złotowe
- walutowe

O kwalifikacji kredytu przesądza umowny termin spłaty, a nie cel gospodarczy (tak np. kredyt
krótkoterminowy może być przyznany na cele płatnicze, ale także potrzeby rozwojowe, w tym
na inwestycje, jeżeli istnieje możliwość jego spłaty w krótkim terminie. Bank rozpatrując
wnioski kredytowe odnosi się wprawdzie do celu i przedmiotu kredytu, lecz czyni to nie ze
względu na kwalifikację kredytu, lecz by lepiej ocenić zasadność jego udzielenia i wielkość
ryzyka. Kredyt inwestycyjny finansuje inwestycje:
1. materialne, np. zakup sprzętu, maszyn, nieruchomości, środków transportu
2. niematerialne, tj. zakup papierów wartościowych, patentów, czy koszty prowadzenia badań
3. finansowe, tj. zakup udziałów i akcji w spółce

Rodzaje kredytów inwestycyjnych:
1. kredyty na wyposażenie przeznaczone na zakup lub modernizację sprzętu, nabywanie bądź

11

budowę majątku trwałego (są to kredyty krótko- i średnioterminowe)
2. kredyty na restrukturyzację czyli przeznaczone na przebudowę struktury gospodarczej
kredytobiorcy, mającej na celu odzyskanie jego równowagi finansowej (restrukturyzacja w skali
mikro (przedsiębiorstwa) i w skali makro (cała gospodarka))
3. kredyty przeznaczone na zakup lub budowę całych obiektów (przemysłowych, rolnych)
Kredyty z grupy 2 i 3 są to kredyty średnio- i długoterminowe. Zasadą obowiązującą w nich jest,
aby termin spłaty kredytu nie przekraczał okresu amortyzacji obiektu będącego przedmiotem
kredytowania.

Kredyt obrotowy - związany jest z finansowaniem bieżącej działalności podmiotu
i w zależności od sposobu jego uruchomienia funkcjonuje on jako:
1. kredyt w rachunku bieżącym - wiąże się z powstaniem debetu w rachunku bieżącym
kredytobiorcy. Korzystać z niego mogą wyłącznie podmioty posiadające w danym banku
rachunek bieżący. Charakter kredytu w rachunku bieżącym jest dwojaki:
a) kredyt płatniczy (inaczej kasowy, przejściowy) - udzielany jest w związku z przejściowym
brakiem na rachunku środków do pokrycia bieżących płatności. Poprzez udzielenie kredytu
kasowego bank daje kredytobiorcy upoważnienie do pobrania z rachunku bieżącego kwoty
przekraczającej pokrycie na tym rachunku. Kredyt ten wywołuje przejściowe powstanie na
rachunku bieżącym salda debetowego, które powinno być zlikwidowane w ciągu kilku dni z
bieżących wpływów. Jest on kredytem krótkoterminowym udzielanym tzw. stałym klientom
banku.
Stały klient banku to klient który:
- co najmniej od roku posiada rachunek bieżący lub co najmniej od pół roku posiada rachunek
bieżący
- sytuacja finansowa klienta dokonywana przez bank nie budzi wątpliwości (ocena tej sytuacji
odbywa się poprzez podstawowe sprawozdanie finansowe czyli bilans, rachunek zysków i strat i
rachunek przepływów pieniężnych)
Przejściowe zadłużenie się w rachunku bieżącym umożliwia przedsiębiorstwu:
- utrzymywanie płynności
- terminowe regulowanie zobowiązań
W umowie o ten kredyt zawieranej na czas nie oznaczony bank ustala:
- górny pułap zadłużenia, a często także:
- maksymalny okres ciągłego występowania zadłużenia powstałego w takiej formie
Kredyt otwarty w rachunku bieżącym - bank poprzez udzielenie tego kredytu:
a) daje kredytobiorcy upoważnienie do spowodowania salda debetowego na jego rachunku
bieżącym i ponadto:
b) bank przyjmuje na siebie zobowiązanie do zapłaty wszystkich dokumentów płatniczych, na
których bank wskazany jest jako domicyliat (czyli osoba u której dokument jest płatny), choćby
na koncie kredytobiorcy nie było żadnego pokrycia.
Kredyt otwarty jest kredytem krótkoterminowym odnawialnym. Limit do jakiego kredytobiorca
może się zadłużyć ustalany jest w zależności od wysokości:
- wpływów obecnych
- przewidywanych w okresie kredytowania na rachunek bieżący
2. kredyty w rachunku kredytowym - stanowią one kolejne rozwiązanie polegające na
prowadzeniu odrębnych rachunków kredytowych obok rachunku bieżącego. Kredyty
funkcjonujące w tym rachunku udzielane są jako krótko- i średnioterminowe i występują one
w 5 rodzajach:

12

1.kredyt docelowy, czyli przeznaczony na sfinansowanie jednej określonej transakcji; nie

powinien być kredytem odnawialnym

2.kredyt na pokrycie wymagalnych zobowiązań – jest kredytem krótkoterminowym,

nieodnawialnym i występuje w przypadku krótkotrwałych trudności płatniczych związanych
np. Z przejściowym stanem wzrostu zobowiązań czy zakłóceniami w sprzedaży, wówczas
kredytobiorca może uzyskać kredyt na sfinansowanie wymagalnych zobowiązań

3.kredyt kasowy – podobnie jak w przypadku rachunku bieżącego; różnica natomiast dotyczy

faktu uruchomienia go poprzez otwarcie rachunku kredytowego, w ciężar którego następuje
wykorzystanie kredytu

4.linia kredytowa – jest kredytem finansującym w okresie obowiązywania umowy wiele

transakcji, których przedmiotem są powtarzalne:
- dostawy określonego typu towarów, surowców, materiałów
- usługi świadczone kredytobiorcy
uzasadniony charakter i częstotliwość transakcji wskazują na wprowadzenie linii
kredytowych. W umowie nie określa się obowiązujących terminów i kwot wykorzystania
kredytów w postaci transz (czyli kredyt w kilku częściach przyznanej kwoty kredytów
rozłożonych w czasie. Kredyt w postaci linii kredytowej może być udzielony jako:
- kredyt nieodnawialny, gdy każda wypłata dokonana w ciężar rachunku kredytowego
powoduje zmniejszenie limitu kredytu do wysokości którego kredytobiorca może się zadłużyć
- kredyt odnawialny, gdy każda spłata całości lub części kredytu powoduje iż odnawia się on
do pierwotnej wysokości i może być wielokrotnie wykorzystany aż do wygaśnięcia umowy

dt

Rachunek kredytowy ct

15 j.

10 j.

15 j.

15 j.

15 j.

20 j.

15 j.

10 j.

(wypłaty)

(wpłaty)

5.kredyty sezonowe, związane z finansowaniem potrzeb spowodowanych specyfiką produkcji

lub świadczonych usług. Wysokość kredytu sezonowego i okres korzystania z niego
uzależnione są od:
- celu wytwarzania
- magazynowania
- sprzedaży
Nie powinien być przyznawany na okres dłuższy niż 2 lata. Terminy spłaty kredytu powinny
być ustalone tak, aby zadłużenie kredytobiorcy z tytułu udzielonego kredytu ulegało
stopniowemu zmniejszaniu aż do całkowitej spłaty, zatem kredyty te nie są odnawialnymi.
Przykładem kredytu sezonowego są kampanie cukrownicze i zbiory płodów rolnych

Kredyt lombardowy

– udzielany jest pod zastaw papierów wartościowych, towarów

i przedmiotów wartościowych. Charakterystyczną cechą tego kredytu jest posiadanie przez bank
przedmiotu zastawu. Dlatego też ze względów praktycznych i lokalowych najczęściej udzielany
jest pod zastaw papierów wartościowych, których fizyczne przechowywanie nie nastręcza
bankom trudności. Przykładem przedmiotu zastawu jest warrant. W wielu centrach handlowych,
zwłaszcza w miastach portowych, gromadzone są znaczne zapasy towarowe w specjalnych
magazynach (świadczących usługi w postaci przechowywania towarów). Niektóre z nich mają

13

prawo do wydawania papierów handlowych, tzw. warrantów, świadczących fakt składowania
określonych towarów i umożliwiających przeniesienie własności tych towarów w drodze
indosowania warrantów. Bank przyjmujący w tej formie warrant (zastaw towarowy) musi liczyć
się z ryzykiem w odniesieniu np. do spadku ceny towaru, obniżenia jego jakości, dlatego też
kwota udzielonego kredytu lombardowego jest z reguły niższa od wartości zastawu.

Kredyt reportowy

– podobny jest do lombardowego; ich wspólną cechą jest zastaw

rzeczowy w postaci papierów wartościowych czy dokumentów towarowych. Różnice natomiast
dotyczą:
1.przy kredycie reportowym zastaw stanowi własność banku, natomiast
2.przy kredycie lombardowym zastaw znajdując się w posiadaniu banku jest własnością

kredytobiorcy, zatem:
- kredyt reportowy jest udzielany w kwocie odpowiadającej wartości zastawu, natomiast
- kredyt lombardowy – poniżej wartości zastaw

Dlatego też oprocentowanie kredytu reportowego bywa wyższe od oprocentowania kredytu
lombardowego.

Leasing

– stosowany jest wówczas, gdy podmiot gospodarczy zawiera i ma realne szanse

zwiększenia działalności lub polepszenia efektów pracy przez zakup nowych urządzeń, a nie
posiada na ten cel własnych środków. Leasing jest rodzajem kredytu rzeczowego polegającego
okresowym umożliwieniu korzystania (albo przez wydzierżawienie albo przez wypożyczenie) za
odpowiednią opłatą z określonego dobra materialnego, głównie inwestycyjnego, bez
konieczności jego nabycia (czyli bez prawa własności). Główni uczestnicy umowy leasingowej
to:
- finansujący (leasingodawca)
- korzystający (leasingobiorca)
Ten ostatni w zamian za korzystanie z maszyn, urządzeń, płaci tzw. Czynsz dzierżawny, który
winien być tak ustalony, aby oprócz zysku leasingodawcy pokrywał również amortyzację
przedmiotu oddanego w leasing.
Rodzaje leasingu:
1.leasing operacyjny

– polega na czasowym udostępnieniu maszyny lub urządzenia

leasingobiorcy i powrocie go po tym okresie do leasingodawcy. Leasing operacyjny to umowy
krótkoterminowe z możliwością ich wypowiedzenia przez leasingodawcę w trakcie jej
trwania, z zachowaniem odpowiedniego terminu wypowiedzenia. W tym przypadku okres
najmu jest krótszy od okresu eksploatacji przedmiotu leasingu. Ryzyko inwestycyjne ponosi
leasingodawca. Po upływie okresu najmu finansujący albo odnajmuje przedmiot leasingu lub
sprzedaje go dalej. Całkowite pokrycie nakładów i kosztów ma miejsce poprzez kolejne
operacje, ale z tym samym przedmiotem i z kolejnymi klientami.

2.Leasing finansowy

– występuje wówczas, gdy po upływie umownego okresu użytkowania

przedmiotu leasingu przechodzi on na własność leasingobiorcy. Leasing finansowy to
długoterminowe kontrakty bez możliwości wypowiedzenia w czasie trwania umowy (i wtedy
ryzyko inwestycyjne ponosi biorca). Raty leasingowe pokrywają koszty zakupu i instalacji
obiektu leasingowego. W sytuacji, gdy czas najmu jest krótszy od przewidywanego czasu
wykorzystywania przedmiotu leasingu, proponuje się dawcy opcję zakupu lub przedłużonego
najmu. Ceny zakupu lub przedłużenia użytkowania są ustalone z uwzględnieniem amortyzacji.

14

Przy leasingu finansowym biorca jest traktowany jako inwestor, a zasadniczą funkcją tego
rodzaju leasingu jest finansowanie inwestycji, tzn instalacji maszyn i pełnego wyposażenia
zakładu.

Formy leasingu:

–

leasing bezpośredni – w którym producenci określonych towarów i dóbr oddają je w

użytkowanie innym podmiotom

–

leasing pośredni – ma miejsce wówczas, gdy między producenta a leasingobiorcę wchodzi jako

pośrednik wyspecjalizowane przedsiębiorstwo leasingowe. Ten ostatni zakupuje przedmiot
leasingu u producenta, aby przekazać go użytkownikowi (leasingobiorcy) na podstawie
umowy leasingowej. W transakcji tej wystąpić może podmiot 4-ty czyli bank jako instytucja
finansowa. Bank może być:
1. właścicielem tego przedsiębiorstwa
2. może występować bezpośrednio jako leasingodawca
3. może refinansować przedsiębiorstwo leasingowe

Przykład:
Producent dóbr inwestycyjnych – bank – leasingobiorca
1.bank zakupuje u producenta maszynę wskazaną przez leasingobiorcę
2.bank zawiera umowę z leasingobiorcą ( i tu ten ostatni zobowiązuje się do spłaty kredytu

leasingowego w ratach obejmujących: cenę maszyny i odsetki od kredytu)
Transakcja ta jest korzystna dla leasingobiorcy, bo:
- kredyt spłaca z przyszłych zysków
- raty leasingowe obciążają koszty
- przedmioty wydzierżawione w umowie leasingu nie stanowią własności leasingobiorcy i nie
są obciążone podatkiem
Bank otrzymuje:
- odsetki
- zwrot zaangażowanego kapitału w ratach (zazwyczaj miesięcznych)
W sytuacji, gdy rola banku ogranicza się do refinansowania samodzielnego przedsiębiorstwa
leasingowego ono spłaca kredyt, ale może także cedować spłaty rat leasingowych na bank.
Spłata rat leasingowych powinna być dopasowana do spłaty czynszu dzierżawnego płaconego
przez leasingobiorcę.

Kredyt hipoteczny

– jest zazwyczaj kredytem średnio- lub długoterminowym, udzielonym na

cele inwestycyjne. Przy udzielaniu kredytów na inwestycje banki analizują wstępnie inwestycje
zamierzone przez kredytobiorcę pod kątem realności przewidywanych efektów ekonomicznych.
Częstym warunkiem udzielenia kredytu jest określony udział własnych środków inwestora,
a często koniecznym stają się analizy:

–

kosztów zamierzonej inwestycji

–

sytuacji materialnej inwestora

Zabezpieczeniem materialnym kredytów inwestycyjnych są:

–

zyski

–

amortyzacja przedsiębiorstw podejmujących budowę (a także restrukturyzację)

Zabezpieczeniem prawnym zwrotności kredytu może być zabezpieczenie hipoteczne nadające
mu charakter kredytu hipotecznego. Hipoteczne zabezpieczenia zwrotności kredytu wiążą
gwarancję jego spłaty z określoną nieruchomością (także wówczas, gdy zmieni ona właściciela),

15

bowiem banki mają zapewnione pierwszeństwo przed wierzycielami kolejnych właścicieli
nieruchomości). Stąd zabezpieczenie hipoteczne wydaje się być szczególnie przydatnym do
zapewnienia zwrotności kredytu długoterminowego. Zgodnie z polskim prawem cywilnym,
hipoteka powstaje przez wpis do KW nieruchomości prowadzonej przez sądy rejonowe. Wniosek
do sądu o dokonanie wpisu składa właściciel nieruchomości lub bank udzielają kredytu . Wpis
musi być dokonany w określonej sumie pieniężnej, wyrażonej w złotych polskich. Przed
ustanowieniem zabezpieczenia hipotecznego bank musi zbadać w Księgach Wieczystych, czy
przyszły kredytobiorca jest posiadaczem owej nieruchomości, czy aby jej hipoteka nie jest już
obciążona innymi zapisami na rzecz innych wierzycieli.
Rodzaje hipoteki:
1.zwykła

– stosowana do kredytów już udzielonych, a wniosek o wpis stanowiący formalność

winien zawierać:
- wysokość udzielonego kredytu
- oprocentowanie
- warunki spłaty

2.kaucyjna

– może zabezpieczać spłatę określonych kredytów o nieokreślonej wysokości (np.

Kredyt w rachunku bieżącym) oraz kredyty udzielone przez bank w przyszłości. Granicę
odpowiedzialności określa kwota hipoteki kaucyjnej, zawierająca:
- zwrot kapitału
- przypadające odsetki
- inne opłaty

3.przymusowa

– czyli żądanie przez bank od kredytobiorcy (właściciela nieruchomości) spłaty

kredytu (jeśli ten nie zrobił tego w terminie). W wypadku nie wywiązania się przez
kredytobiorcę z zobowiązania wobec banku ostateczny krok to tryb sądowego postępowania
egzekucyjnego.
Co wówczas dzieje się z nieruchomością?:
- albo wystawiona jest na licytację
- albo może być przejęta przez wierzyciela, którym jest bank

Kredyty dyskontowy

i akceptacyjny mają związek z wekslami handlowymi. Bank udziela

kredytu dyskontowego w ciężar rachunku “kredyt dyskontowy danego kredytobiorcy” (który
złożył weksel do dyskonta i uznaje rachunek bieżący tegoż kredytobiorcy kwotą
zdyskontowanych weksli, pomniejszoną o odsetki dyskontowe. Wykupienie weksla powoduje
spłatę kredytu dyskontowego.
Typowym sposobem wykorzystania weksla jest bezpośrednie użycie go w kredytowych
transakcjach towarowych. Merytoryczna ocena weksli polega na ustaleniu stopnia ryzyka, tj. Czy
weksel będzie wykupiony w terminie.
1.ocena zdolności kredytowej trasanta (wystawcy weksla)
2.ocena zdolności kredytowej wszystkich innych osób podpisanych na wekslu
Co wzmacnia prawdopodobieństwo wykupienia weksla. Niewypłacalne jednostki gospodarcze są
eliminowane z dostępu do kredytu dyskontowego. Operacje dyskonta weksli polegają na nabyciu
weksli przez banki, a może to być prowadzone poprzez:
1.zawarcie umowy o linię kredytową
2.doraźne transakcje nabycia wierzytelności
Linia dyskontowa jest to limit kredytowy przyznawany przez bank (zazwyczaj na okres od 3-6

16

miesięcy) do wysokości którego będą przyjmowane weksle do dyskonta w okresie
obowiązywania umowy. Kredyt w tej linii to kredyt:

–

odnawialny

–

nieodnawialny

Przez przyjęcie weksla do dyskonta zostaje udzielony podawcy (składającemu weksel) kredyt
dyskontowy. Bank stawia do dyspozycji podawcy kwotę weksla pomniejszoną o odsetki ora
ewentualną prowizję. Banki przyjmują zwykle do dyskonta weksle płatne do 3 miesięcy od
momentu złożenia weksla w banku lub w przypadku stałych klientów – płatne do 6 miesięcy.
Wykupienie weksla powoduje spłatę kredytu dyskontowego. Na treść ekonomiczną dyskonta
wpływa BC ustalający wysokość stopy redyskontowej i warunki, którym powinien odpowiadać
materiał wekslowy przedstawiony przez banki komercyjne do redyskonta w BC

Kredyt akceptacyjny

wiąże się z operacjami wekslowymi. Jest umową na mocy której bank

zobowiązuje się do akceptowania ciągnionych na niego weksli przez osobę do tego upoważnioną,
przy zachowaniu wszelkich innych warunków umowy. Przy kredycie akceptacyjnym bank
akceptujący weksel, nazywany bankiem akceptacyjnym, nie stawia do dyspozycji swego klienta
środków pieniężnych, a jedynie użycza swego podpisu. Bank akceptując ciągniony na siebie
weksel staje się głównym dłużnikiem wekslowym, zobowiązanym do wykupu tego weksla.
Postawą uzyskania akceptu bankowego weksla trasowanego na bank stanowi umowa, której
klient zleca bankowi akceptowanie weksli, a bank przyjmuje zlecenie. Kredyt akceptacyjny jest
udzielany w pełni wiarygodnym klientom. Jest kredytem krótkoterminowym, dlatego też jest
przeznaczony na finansowanie poszczególnych faz produkcji, transportu, magazynowania i
sprzedaży surowców, towarów czy usług. Banki akceptują weksle złożone przez wystawcę
będącego stałym klientem, których termin płatności nie przekracza 6 miesięcy, a kwota nie
przewyższa sumy wymienionej w umowie o kredyt akceptacyjny.
Formy kredytu akceptacyjnego (tak jak przy dyskontowym):
1.linia kredytowa – jest to limit kredytowy przyznany kredytobiorcy przez bank, do wysokości

którego mogą być ciągnione na bank weksle; linia taka może być odnawialna bądź
nieodnawialna

2.doraźne transakcje akceptowania weksli

17