XII.

Potencjalne możliwości odbioru

zanieczyszczeń ze statków

w portach polskich

Zofia Jóźwiak

WSTĘP

Pośród wielu usług pełnionych na rzecz statku w portach morskich, jedną z usług,

portu morskiego jest odbiór odpadów i pozostałości ładunkowych ze statków. Zgodnie

z wymogami unijnymi porty morskie Wspólnoty mają obowiązek świadczenia tej usługi,

a statki obowiązek zlecania tej usługi. O ile w przypadku pozostałych usług port może je

realizować wybiórczo, o tyle świadczenie usługi odbioru odpadów i pozostałości ładun-

kowych jest usługą obligatoryjną. Wymóg odbioru przez porty odpadów i pozostałości

ładunkowych ze statków został narzucony przez dyrektywę nr 2000/59/EC. Wcześniej

został on sformułowany w rekomendacjach Komitetu Helsińskiego nr 17/11 z 1996

roku i nr 19/7, 19/8, 19/12 i 19/14 z roku1998, odnoszących się do urządzeń odbiorczych

w portach, systemu „no-special-fee” oraz portowych planów gospodarowania odpadami

a następnie zapisany w artykułach 7, 8 i 9 Konwencji Helsińskiej. Zarówno rekomenda-

cje HELKOMU jak i zapisy Konwencji Helsińskiej zostały wykorzystane przy realizacji

tzw. Strategii Bałtyckiej dotyczącej ochrony środowiska morskiego Morza Bałtyckiego.

Strategia ta precyzuje ogólne wymagania podane w Konwencji Helsińskiej określając

m.in. zasady postępowania z odpadami na statkach, organizację ich odbioru w portach,

jak również odnosi się do zasad nadzoru sprawowanego przez administrację morską.

Każdy z portów Wspólnoty udostępnia urządzenia odbiorcze na odpady statkowe.

Zdawanie w porcie odpadów ze statków powinno odbywać się bez niepotrzebnej zwłoki,

bez powodowania utrudnień, przy minimum biurokracji. System „No-special-fee”

polega na włączeniu do opłat portowych kosztów odbioru odpadów statkowych i wno-

szeniu opłat przez wszystkie statki, niezależnie czy zdają odpady, czy też nie, przejrzysto-

ści systemu, zharmonizowaniu opłat we wszystkich portach Wspólnoty. Wpływy z opłat

za odbiór odpadów, wykorzystywane są wyłącznie na: wyposażenie portu w urządzenia

odbiorcze (stacjonarne i ruchome), funkcjonowanie, utrzymanie, remonty i bieżącą

2

Konkurencyjność polskich portów morskich w świetle integracji z Unią Europejską

Potencjalne możliwości odbioru zanieczyszczeń ze statków w portach polskich

3

obsługę tych urządzeń oraz magazynowanie, transport i utylizację odebranych odpadów.

Zdawanie odpadów jest obowiązkowe (z kilkoma wyjątkami, na które wymagane jest

indywidualne zwolnienie wydawane przez administrację morską). W portach prowa-

dzona jest ewidencja odpadów zdawanych przez statki oraz wymiana informacji (pomię-

dzy portami i z administracją morską) poprzez stworzenie systemu komunikacji i baz

danych. Nie zdawanie odpadów w porcie podlega sankcjom administracyjnym. Portowy

plan gospodarowania odpadami zawiera: opis procedury zdawania, ogólne informacje

dotyczące magazynowania, podczyszczania (przetwarzania), oczyszczania i utylizacji

odpadów, wskazanie osoby odpowiedzialnej za wdrożenie planu, wykaz odbiorczych

urządzeń i ich usytuowanie, opis procesu postępowania z odpadami, opis procedur dla

statków, sposób prowadzenia rejestrów z podziałem na rodzaje odpadów.

PRZEPISY MIĘDZYNARODOWE W ZAKRESIE ODBIORU ZANIECZYSZCZEŃ

ZE STATKÓW

Do międzynarodowych przepisów regulujących między innymi zdawanie odpadów

przez statki należą: konwencja MARPOL mająca zasięg międzynarodowy oraz kon-

wencja HELSIŃSKA regulująca sprawy zdawania odpadów w portach basenu Morza

Bałtyckiego a także dyrektywa unijna Nr 2000/59/EC w sprawie urządzeń portowych do

przyjmowania odpadów ze statków w portach Wspólnoty.

1. Konwencja MARPOL 73/78 (Dz. U. z roku 1987, nr 17, poz. 101).

2. Konwencja Helsińska z 1997 i 1992 (Dz. U. z roku 2000 Nr 28, poz. 346).

3. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2000/59/EC z dnia 27 listopada 2000

roku w sprawie urządzeń portowych do przyjmowania odpadów ze statków i pozo-

stałości ładunku (OJ L 332 28. 12.2000 p. 81).

4. Dyrektywa Rady UE Nr 75/439/EEC z dnia 16 czerwca 1975 roku, dotycząca zarzą-

dzania zanieczyszczeniami ropopochodnymi (OJ L 194, 25.7.1975, p. 23), zmienio-

na dyrektywą Nr 91/692/EEC (OJ L 377, 31.12.1991, p. 48).

5. Dyrektywa Rady UE Nr 91/689/EEC z dnia 12 grudnia 1991 roku, dotycząca odpa-

dów niebezpiecznych (OJ L 377, 31.12.1991, p. 20), zmieniona dyrektywą Nr 94/31/

EEC (OJ L 168, 2.7.1994, str.28).

Wytyczne odnośnie zapewnienia odpowiednich urządzeń portowych do odbioru

odpadów ze statków zostały sformułowane w rezolucji MEPC (Marine Environment

Protection Committee) z 13 marca 2000 roku - Rez. MEPC.83(44). W rezolucji tej, w opar-

ciu o wieloletnie doświadczenie IMO, sformułowano zadania dla administracji morskiej

państw-sygnatariuszy Konwencji MARPOL 73/78 odnoszące się do odbioru w portach

odpadów ze statków. Obowiązki państw wynikają z zapisów zawartych w prawidłach,

załączników I-VI konwencji: 12/I, 7/II, 10/IV, 7/V, 17/VI. Warunkiem sprawności portu

jest odbiór odpadów w czasie za- i wyładunku statku, nie powoduje to wydłużenia czasu

pobytu statków porcie. Jeśli odbiór odbywa się na barkę lub jednostkę specjalną, zasad-

nym jest, aby odbył się on na redzie, jeszcze przed wejściem statku do portu. Technologia

odbioru na nabrzeżu najczęściej wprowadza zakłócenia w operacjach przeładunkowych.

Statek ma obowiązek przekazania z morza informacji określającej, ilość i kategorię odpa-

dów do zdania. Obowiązkiem portu jest przygotowanie toku postępowania zgodnego

z planem gospodarowania odpadami. Każdy port powinien posiadać i ściśle przestrzegać

zasady zawarte w planie gospodarowania odpadami, zatwierdzonym przez administra-

2

Konkurencyjność polskich portów morskich w świetle integracji z Unią Europejską

Potencjalne możliwości odbioru zanieczyszczeń ze statków w portach polskich

3

cję państwową. Decyzją Rady 94/157/UE dotyczącej, zawarcia w imieniu Unii, konwencji

ochrony środowiska morskiego obszaru Morza Bałtyckiego (Konwencja Helsińska z 1974

roku, poprawiona w 1992). Polska jest stroną Konwencji Helsińskiej z roku 1974 od 1980

roku, nowa Konwencja Helsińska z 1992 roku została przez Polskę ratyfikowana w 1999

roku. W artykule 8 Konwencji Helsińskiej widnieje zapis „2. Umawiające się Strony

opracują i zastosują jednolite wymagania, co do zapewnienia urządzeń do odbioru odpa-

dów pochodzących ze statków, biorąc pod uwagę, między innymi, specyficzne potrzeby

statków pasażerskich pływających na obszarze Morza Bałtyckiego”. W Załączniku IV,

przepisu 5, ustępu D konwencji zapisano, że „Każda Umawiająca się Strona zobowią-

zuje się zapewnić zainstalowanie w swoich portach i przystaniach na obszarze Morza

Bałtyckiego, wystarczających na potrzeby, korzystających z nich statków, urządzeń do

odbierania ścieków bez powodowania dla statków nadmiernej zwłoki”. Dyrektywa Nr

2000/59/EC Parlamentu Europejskiego oraz Rady UE dotycząca portowych urządzeń

do odbioru zanieczyszczeń powstających na statkach oraz pozostałości ładunków mówi

o odpowiednich urządzeniach do odbioru zanieczyszczeń, zastrzegając, że powinny one

odpowiadać potrzebom użytkowników, tj. zarówno dużym statkom handlowym jak

i małym jednostkom rekreacyjnym, nie powodując niepotrzebnych opóźnień, przymus

zapewnienia dostępności odpowiednich urządzeń do odbioru zanieczyszczeń ze statków

pozostawia wysoki stopień swobody w organizacji odbioru zanieczyszczeń, wyborze naj-

bardziej odpowiedniej metody oraz wyborze podmiotu realizującego odbiór odpadów ze

statków. Może to być zarówno port jak i zewnętrzne podmioty odbierające zanieczysz-

czenia do niestacjonarnych (ruchomych) urządzeń. Podmiot zarządzający portem zobo-

wiązany jest jednak zagwarantować prawidłowe użytkowanie tych urządzeń.

WYMAGANIA STAWIANE PORTOM W ZAKRESIE ODBIORU

ZANIECZYSZCZEŃ PRZEZ UNIĘ EUROPEJSKĄ

Podmiot zarządzający portem zobowiązany jest zapewnić statkom zawijającym do

portu dostępność portowych urządzeń do odbioru odpadów w miejscu postoju statku

lub w innym wskazanym przez port miejscu. Informując statek o miejscu lokalizacji

urządzeń odbiorczych. Port zobowiązany jest do prowadzenia ewidencji przyjmowanych

odpadów (Rys. 1) jak również pracy urządzeń odbiorczych. Usługi odbioru i zagospo-

darowania odpadów ze statków na obszarze portu muszą być wykonywane zgodnie

z procedurami określonymi w „portowym planie gospodarowania odpadami i pozo-

stałościami ładunkowymi ze statków”. Szczególny nacisk położony jest na zagospoda-

rowanie, uzdatnianie lub usuwanie, powstających na statkach odpadów i pozostałości

ładunkowych ropopochodnych i niebezpiecznych. Odpady przyjmowane ze statków

powinny być zaewidencjonowane w następujących kategoriach: odpady olejowe wymie-

nione w Załączniku I Konwencji MARPOL 1973/78

1

, ścieki wymienione w Załączniku

IV Konwencji MARPOL 1973/78, odpady stałe - odpady bytowe i eksploatacyjne powsta-

jące na statku, wymienione w Załączniku V Konwencji MARPOL 1973/78, pozostałości

ładunkowe. Ponadto w kategorii odpadów olejowych powinny być wyodrębnione: szlam,

wody zęzowe i inne odpady olejowe z podaniem ich nazwy. W kategorii śmieci powinny

być wyodrębnione: odpady kuchenne, tworzywa sztuczne i inne z podaniem ich nazwy.

1

Międzynarodowa Konwencja o zapobieganiu zanieczyszczaniu morza przez statki (MARPOL 73/78).

Międzynarodowa Organizacja Morska – IMO, Polski Rejestr Statków, Gdańsk 1997.

4

Konkurencyjność polskich portów morskich w świetle integracji z Unią Europejską

Potencjalne możliwości odbioru zanieczyszczeń ze statków w portach polskich

5

Poza informacjami odnoszącymi się bezpośrednio do odpadów należy podać nazwę

firmy odbierającej odpady. Podmiot zarządzający portem ma obowiązek przekazywania

informacji odnośnie rodzaju urządzeń stosowanych do odbioru (cysterny, barki, róż-

nego typu pojazdy) i okresowego magazynowania (place, boksy, zbiorniki, kontenery,

inne pojemniki) poszczególnych rodzajów odpadów (odpady olejowe i ich mieszaniny,

ścieki, odpady stałe, pozostałości ładunkowe – wraz z ich kodami) oraz parametrów cha-

rakteryzujących zdolność przerobową urządzeń (Rys. 2). Obowiązkiem zarządzającego

portem jest również opracowanie informacji na temat urządzeń i instalacji do odzysku

lub unieszkodliwiania odpadów oraz pozostałości ładunkowych odbieranych ze statków

lub z miejsca ich magazynowania. Port powinien również ewidencjować i raportować

rodzaje i ilości statków zawijających do portu oraz częstotliwość korzystania przez

nie z portowych urządzeń odbiorczych. Wszystkie statki podzielono na 8 rodzajów: 1)

Zbiornikowce olejowe, zbiornikowce do przewozu surowej ropy naowej, statki kom-

binowane, 2) Chemikaliowce, 3) Masowce, 4) Drobnicowce, 5) Kontenerowce, 6) Statki

pasażerskie, 7) Statki rybackie i 8) Inne statki. Każdy rodzaj statków ma specyficzne

wymagania odnośnie urządzeń odbiorczych, ponieważ generuje zróżnicowane zarówno

jakościowo jak i ilościowo rodzaje odpadów. Szczególnie zbiornikowce i chemikaliowce

stwarzają potencjalnie bardzo duże zagrożenie dla środowiska wodnego. Przy rapor-

towaniu łącznej ilości odpadów wg rodzaju i przynależności katalogowej (kod) należy

dodatkowo podać ilości odpadów oraz pozostałości ładunkowych, w odpowiednich kate-

goriach i rodzajach, które podlegały kwarantannie przed dalszym zagospodarowaniem

na podstawie decyzji portowej inspekcji sanitarnej.

4

Konkurencyjność polskich portów morskich w świetle integracji z Unią Europejską

Potencjalne możliwości odbioru zanieczyszczeń ze statków w portach polskich

5

Rysunek 1. Wzór formularza informacji o odpadach zdanych w porcie oraz pozostałych na statku

INFORMATION ABOUT AMOUNT OF WASTE AND RESIDUES DELIVERED IN PORT OF GDYNIA AND

RETAINED ON BOARD

INFORMACJA O ODPADACH ZDANYCH W PORCIE ORAZ ODPADACH POZOSTA�YCH NA STATKACH WYCHODZ�CYCH Z PORTU GDYNIA

1. Name, call sign and IMO number of the ship:

Nazwa, znak wywo�awczy i numer IMO statku:

2. Flag state:

Bandera:

3. Agent:

Agent:

Day of waste

delivery
Dzie� zdania

odpadów

Type of waste

Rodzaj odpadów

date/ hour

Amount of

waste delivered

in Port

Ilo�� zdanych

odpadów

Name of

reception

company

Nazwa firmy

odbieraj�cej

odp

ady

Amount of waste

retained on board

Ilo�� odpadów

pozosta�ych na

statku

Port at which

remaining waste

will be delivered

Nazwa

portu,

w

którym zostan� zdane

odpady pozostaj�ce na

statku

I. W

ASTE

O

ILS

(Odpady olejowe)

Sludge -

Szlam

m

3

m

3

Bilge water

-wody z�zowe

m

3

m

3

m

3

m

3

m

3

m

3

Others specify

–

Inne (wymie�):

m

3

m

3

II. G

ARBAGE

(

�mieci)

Food waste -

Odpady

kuchenne

m

3

m

3

Plastic -

Tworzywa sztuczne

m

3

m

3

m

3

m

3

m

3

m

3

Others specify

–

Inne (wymie�):

m

3

m

3

III. S

EWAGE

-

�cieki

m

3

m

3

IV. C

ARGO

-

ASSOCIATED

W

ASTE

(Odpady zwi�zane z �adunkiem),

SPECIFY

(wymie�):

m

3

m

3

m

3

m

3

V. C

ARGO

-

RESIDUES

(Pozosta�o�ci �adunkowe ),

SPECIFY

(wymie�):

m

3

m

3

m

3

m

3

I confirm that the above details are accurate and correct and there is sufficient dedicated on board capacity to

store all generated between notification and the next port at which waste will be received.

Niniejszym potwierdzam, �e powy�sze dane s� dok�adne i prawdziwe oraz �e statek posiada odpowiedni� pojemno�� zbiorników

pozwalaj�c� na magazynowanie odpadów, które powstan� od momentu z�o�enia tej informacji do zawini�cia do nast�pnego portu,

w którym odpady zostan� zdane.

Data
Date...............................

Godzina
Time......................................

Podpis
Signature...........................

Źródło: Formularz portu Gdynia

6

Konkurencyjność polskich portów morskich w świetle integracji z Unią Europejską

Potencjalne możliwości odbioru zanieczyszczeń ze statków w portach polskich

7

Rysunek 2. Zestawienie portowych urządzeń odbiorczych

Lp. Kategorie

odpadów

Rodzaj urządzeń

stosowanych

do odbioru

i okresowego

magazynowania

odpadów

Parametry

charakteryzujące

zdolność

przerobową

urządzeń

Wykonawca

usługi w zakresie

odbioru

i magazynowania

odpadów

Kod(5)

1.

2.

3.

4.

5.

6.

1. Odpady olejowe

i ich mieszaniny

2. Ścieki

3. Odpady stałe

4. Pozostałości

ładunkowe

Źródło: Rozporządzenie Ministra Infrastruktury w sprawie raportów dotyczących funkcjonowania

i stopnia wykorzystania portowych urządzeń odbiorczych, Załącznik 1.

REALIZACJA WYMAGAŃ STAWIANYCH PORTOM POLSKIM PRZEZ UNIĘ

EUROPEJSKĄ

Aby zrealizować wymagania stawiane portom polskim w związku z wstąpieniem

Polski do Unii Europejskiej wydane zostały odpowiednie akty prawne ujednolicające

prawo polskie z prawem unijnym, między innymi odnoszące się do odbioru odpadów

ze statków. Najistotniejszym z nich precyzującym, wymagania stawiane portom w tym

zakresie jest ustawa o portowych urządzeniach do odbioru odpadów oraz wydane na

jej podstawie dwa rozporządzenia: 1) o portowych planach gospodarowania odpadami

oraz 2) o raportach dotyczących funkcjonowania i stopnia wykorzystania portowych

urządzeń odbiorczych.

Postępowanie statków w tej materii zostało określone w znowelizowanej ustawie

o zapobieganiu zanieczyszczaniu morza przez statki oraz rozporządzeniach w sprawie

przekazywania informacji o odpadach znajdujących się na statkach oraz udzielania stat-

kom zwolnień z obowiązku zdawania odpadów przed opuszczeniem portów. Odrębnym

aktem prawnym, nie mającym związku z odbiorem odpadów ze statków, zapewniającym

jednak bezpieczeństwo ekologiczne portów i środowiska morskiego jest rozporządzenie

do wymienionej wyżej ustawy w sprawie przekazywania informacji przez armatora

statku przewożącego ładunki niebezpieczne lub zanieczyszczające. Poniżej zamieszczo-

no wykaz, przywoływanych w referacie uregulowań prawnych:

1. Ustawa z dnia 12 września 2002 roku o portowych urządzeniach do odbioru odpa-

dów oraz pozostałości ładunkowych ze statków (Dz. U. Nr 166, poz.1361).

2. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury w sprawie portowych planów gospodaro-

wania odpadami oraz pozostałościami ładunków ze statków. (Dz. U. z 2002 r. nr

236, poz. 1989).

3. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 21 grudnia 2003 roku w sprawie

raportów dotyczących funkcjonowania i stopnia wykorzystania portowych urzą-

dzeń odbiorczych (Dz. U. Nr 236 poz. 1988)

6

Konkurencyjność polskich portów morskich w świetle integracji z Unią Europejską

Potencjalne możliwości odbioru zanieczyszczeń ze statków w portach polskich

7

4. Ustawa z dnia 16 marca 1995 roku o zapobieganiu zanieczyszczaniu morza przez

statki (Dz. U. Nr 47, poz. 243) z późniejszymi zmianami (Dz. U. Nr109, poz. 1156

z 2000r., Dz. U. Nr 111, poz. 1197 z 2001r., Dz. U. Nr 125, poz. 1368 z 2001r., Dz. U.

Nr 166, poz. 1361 z 2002r.).

5. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury w sprawie przekazywania informacji

o odpadach znajdujących się na statku (Dz. U. z 2003r. Nr 101, poz. 936).

6. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury w sprawie udzielania statkom zwolnień

z obowiązku zdawania odpadów przed opuszczeniem portu (Dz. U. z 2003r. Nr 101,

poz. 937).

7. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury w sprawie przekazywania informacji

przez armatora statku przewożącego ładunki niebezpieczne lub zanieczyszczające

(Dz. U. z 2003r. Nr 101, poz. 938).

8. Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 27 września 2001 r. w sprawie kata-

logu odpadów (Dz. U. Nr 112, poz. 1206).

Jak z powyższego wynika wiele zrobiono w kierunku zrównania wymogów w portach

polskich z wymogami obowiązującymi w portach Wspólnoty i na etapie legislacyjnym

jesteśmy całkowicie przygotowani do odbioru zanieczyszczeń statkowych w naszych

portach.

ODBIÓR ZANIECZYSZCZEŃ ZE STATKÓW USŁUGĄ EKOLOGISTYCZNĄ

Odbiór zanieczyszczeń ze statków ma wszelkie znamiona usługi ekologistycznej. Wg

Korzenia „ekologistyka” jest to zintegrowany proces oparty na koncepcji zarządzania

recyrkulacyjnymi przepływami materiałów odpadowych wraz ze sprzężonymi z nimi

informacjami. Ekologistyka zapewnia gotowość i zdolność unieszkodliwiania oraz

recykling tego typu materiałów, według przyjętych zasad technicznych i procesowych,

spełniających normalizacyjne i prawne wymogi ochrony środowiska. Ekologistyka

umożliwia podejmowanie technicznych i menedżerskich decyzji umożliwiających mini-

malizację tych negatywnych skutków oddziaływań na środowisko, które towarzyszą łań-

cuchom dostaw w gospodarce. W przypadku odpadów generowanych na statku ich prze-

pływowi między portami towarzyszy informacja o rodzaju, kategorii i ilości odpadów,

przekazywana ze statku do portu. Równocześnie, w kierunku odwrotnym przekazywana

jest informacja o możliwościach odbioru odpadów, oraz miejscu lokalizacji urządzeń

odbiorczych. Pozwala to na pełną kontrolę nad przemieszczającymi się odpadami (Rys.

3). W przypadku braku możliwości odbioru odpadów ze statków w danym porcie infor-

macja ta przekazywana jest do następnego portu, do którego udaje się statek. Informacje

towarzyszące odpadom pozwalają podejmować najwłaściwsze proekologiczne decyzje

zarówno z punktu widzenia technicznego jak i menedżerskiego. W prawidłowo funk-

cjonującym systemie nie ma możliwości nadmiernego gromadzenia odpadów ani na

statkach ani w porcie. System opłat jest tak skonstruowany, że statek traci zainteresowa-

nie nielegalnym zrzutem odpadów do morza. Portowy plan gospodarowania odpadami

eliminuje zaś niewłaściwe, niezgodne z wymaganiami ochrony środowiska postępowa-

nie z nimi na terenie portu. W definicji ekologistyki mieści się również system obsługi

statków przewożących ładunki niebezpieczne lub zanieczyszczające, kiedy to wraz

z ładunkiem podąża informacja o jego właściwościach niebezpiecznych dla środowiska.

Reasumując, realizowana w zakresie odbioru odpadów obsługa statków w portach jak

8

Konkurencyjność polskich portów morskich w świetle integracji z Unią Europejską

Potencjalne możliwości odbioru zanieczyszczeń ze statków w portach polskich

9

również obsługa statków przewożących ładunki niebezpieczne i zanieczyszczające ma

cechy usługi ekologistycznej

2

.

Rysunek3. Przepływ informacji między statkiem a portem

MOŻLIWOŚCI PORTÓW POLSKICH W ZAKRESIE ODBIORU

ZANIECZYSZCZEŃ ZE STATKÓW

Porty polskie dysponują znacznym potencjałem w zakresie urządzeń do odbioru

zanieczyszczeń ze statków. Zarówno wschodnie jak i zachodnie wybrzeże dysponują

nowoczesnymi oczyszczalniami ścieków zaolejonych o wystarczającej przepustowości

dla potrzeb polskich portów. Wody zaolejone, emulsje i popłuczyny po myciu zbiorni-

ków, w których były przewożone produkty naowe oczyszczane są w oczyszczalniach

ścieków zaolejonych. Odzyskane tą drogą oleje kierowane są do rafinerii. Zaolejone

odpady stałe i szlamy są unieszkodliwiane termicznie z przeznaczeniem do dalszego

wykorzystania. Port Północny dysponuje nowoczesną spalarnią odpadów niebezpiecz-

nych, mogącą zneutralizować 20 tys. ton odpadów w skali roku. Należałoby ją jeszcze

dostosować do całkowitego neutralizowania odpadów zawierających chlor i rtęć. Są

plany wybudowania spalarni spełniającej najwyższe standardy światowe na wybrzeżu

zachodnim. W związku z notowanym w ostatnich latach proekologicznym podejściu do

spraw ochrony środowiska należy domniemywać, że potencjał w zakresie odbioru zanie-

czyszczeń statkowych może rosnąć szybciej niż potrzeby obsługiwanych statków.

Do portów polskich zawija rocznie około 20 tys. statków (Tab. 1) liczba ta będzie się

utrzymywać a nawet rosnąć (po zrealizowaniu wszystkich zamierzeń zarządów portów).

Przyjmując optymistyczne założenia, po wejściu Polski do Unii Europejskiej nasze porty

mogą zwiększyć liczbę obsługiwanych statków. Dlatego inwestycje w kierunku zwiększe-

nia potencjału odbioru zanieczyszczeń statkowych, ich utylizacji, zagospodarowania i re-

cyklingu są jak najbardziej pożądane a nawet konieczne. Tym bardziej, że w przypadku

tego typu inwestycji możemy liczyć na wsparcie finansowe ze strony Wspólnoty.

2

Korzeniowski A., Skrzypek M.: Ekologistyka zużytych opakowań. Instytut Logistyki i opakowań, Poznań

1999.

8

Konkurencyjność polskich portów morskich w świetle integracji z Unią Europejską

Potencjalne możliwości odbioru zanieczyszczeń ze statków w portach polskich

9

Tabela 1. Statki wchodzące do portów polskich

Port

Liczba statków wchodzących w poszczególnych latach

1999

2000

2001

Gdańsk

2356

2572

2906

Gdynia

2711

2934

2985

Szczecin

3625

3445

3723

Świnoujście

7903

9621

10998

Razem

16595

18572

20612

Źródło: Gospodarka Morska, Przegląd statystyczny, Zakład Wydawnictw Naukowych Instytutu

Morskiego, Gdańsk 2002.

PODSUMOWANIE

Reasumując, na podstawie zebranych i opracowanych materiałów, autorka wysuwa

dość śmiałą tezę, aby porty polskie po przystąpieniu do Wspólnoty przejęły na ile to

będzie tylko możliwe europejski rynek usług związanych z odbiorem, utylizacją i re-

cyklingiem odpadów, w szczególności odpadów niebezpiecznych. Przyjmując za punkt

wyjścia wymagania, które musieliśmy spełnić, przed wstąpieniem do Unii i spełniliśmy,

pójść krok dalej i rozwijać się w tym kierunku. Tym bardziej, że gospodarka odpadami,

szczególnie tymi niebezpiecznymi jest ciągle niechętnie przyjmowana przez społeczność

europejską, szczególnie, jeśli ma być ona realizowana na obszarach zajmowanych przez

te społeczności. Zagrożenia związane z niewłaściwym obchodzeniem się z odpadami

niebezpiecznymi są jednak globalne. Dlatego problem należałoby traktować globalnie

i korzystając z niechęci do odpadów, prezentowany przez obywateli państw zachod-

nich, realizować te na pewno trudne rozwiązania w portach polskich, biorąc pod uwagę

zarówno poziom zagrożenia, ale równocześnie wysoki poziom bezpieczeństwa, jakim

dysponują współczesne techniki i technologie. Pójście w tym kierunku poza misją ochro-

ny środowiska w ujęciu globalnym miałoby przede wszystkim efekt ekonomiczny a co

nie jest mniej ważne stworzyłoby nowe miejsca pracy.

SUMMARY

e European standards for port reception facilities for ship-generated waste and

cargo residues were described. e level of Polish low adaptation to these standards was

analysed. e possibilities of Polish ports waste and cargo reception service were esti-

mated.

10

Konkurencyjność polskich portów morskich w świetle integracji z Unią Europejską

LITERATURA

1. Gospodarka Morska, Przegląd statystyczny, Zakład Wydawnictw Naukowych

Instytutu Morskiego, Gdańsk 2002.

2. Korzeniowski A., Skrzypek M.: Ekologistyka zużytych opakowań. Instytut Logistyki

i opakowań, Poznań 1999.

3. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2000/59/WE z dnia 27 listopada

2000 roku w sprawie urządzeń portowych do przyjmowania odpadów ze statków

i pozostałości ładunku (OJ L 332 28. 12.2000 p. 81).

4. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 21 grudnia 2003 roku w sprawie

raportów dotyczących funkcjonowania i stopnia wykorzystania portowych urządzeń

odbiorczych (Dz. U. Nr 236 Poz. 1988)

5. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 21 grudnia 2003 roku w sprawie

portowych planów gospodarowania odpadami oraz pozostałościami ładunkowymi

ze statków (Dz. U. Nr 236 Poz. 1989)

6. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 maja 2003 r. w sprawie

przekazywania informacji o odpadach znajdujących się na statku (Dz. U. Nr 101,

poz. 936).

7. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 maja 2003 r. w sprawie udzielania

statkom zwolnień z obowiązku zdawania odpadów przed opuszczeniem portu (Dz.

U. Nr 101, poz. 937)

8. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z 12 maja 2003 w sprawie przekazywania

informacji przez armatora statku przewożącego ładunki niebezpieczne lub

zanieczyszczające (Dz. U. Nr 101, poz. 938)

9. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 27 września 2001 r. w sprawie katalogu

odpadów. (Dz. U. Nr 112, poz. 1206).

10. Ustawa z dnia 12 września 2002 r. o portowych urządzeniach do odbioru odpadów

oraz pozostałości ładunkowych ze statków (Dz. U. Nr 166, poz. 1361).

11. Ustawa z dnia 16 marca 1995 roku o zapobieganiu zanieczyszczaniu morza przez

statki (Dz. U. Nr 47, poz. 243) z późniejszymi zmianami (Dz. U. Nr109, poz. 1156

z 2000r., Dz. U. Nr 111, poz. 1197 z 2001r., Dz. U. Nr 125, poz. 1368 z 2001r., Dz. U.

Nr 166, poz. 1361 z 2002r.).