:: 

PRAWO 

::

 

 

               WYKŁAD 4  

:: 1 :: 

 
 
 

 

 

 

Akty prawne 
 

Akty prawne dzielą się na normatywne i indywidualne.  

 

A
k
Akty prawne dzielą się na : 
 

1.  Akty 

normatywne 

powszechnie 

wiążące 

- 

które 

zawierają 

normy 

o 

nieograniczonej  podmiotowo  mocy  wiążącym  wydanym  w  państwie  (zasięg 
przedmiotowy). (ustawy) 

2.  Akty  normatywne  wewnętrznie  wiążące-  które  zawierają  normy  o  podmiotowo 

ograniczonej  mocy  wiążącej  skierowane  do  adresatów  usytuowanych  wewnątrz 
aparatu państwowego. (zarządzenia) 

3.  Akty normatywne samorządu terytorialnego Prawo lokalne. Źródłem pochodzenia 

są organy samorządu terytorialnego. Rady gminy i wąskim zakresie inne organy wójt-
burmistrz. Muszą być zgodne z aktami powszechnie obowiązującymi. 

Ustawy  –  szczególny  akt  normatywny  –  zastrzeżone  materie  –  czyli  to  co  może  być 
regulowane tylko przez ustawy.  

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

 

PRAWO 

dr Piotr Lewandowski 

 

W Y K Ł A D – 4 – 2009-11-08 

Art. 64. 
 

1.  Każdy  ma  prawo  do  własności,  innych  praw  majątkowych  oraz  prawo 

dziedziczenia. 

 
2.  Własność, inne prawa majątkowe oraz prawo dziedziczenia podlegają równej 

dla wszystkich ochronie prawnej. 

 
3.  Własność  może  być  ograniczona  tylko  w  drodze  ustawy  i  tylko  w 

zakresie, w jakim nie narusza ona istoty prawa własności. Konwencja 
genewska 

 

Art. 66. 
 

1.  Każdy  ma  prawo  do  bezpiecznych  i  higienicznych  warunków  pracy.  Sposób 

realizacji tego prawa oraz obowiązki pracodawcy określa ustawa. 

 
2.  Pracownik  ma  prawo  do  określonych  w  ustawie  dni  wolnych  od  pracy  i 

corocznych  płatnych  urlopów;  maksymalne  normy  czasu  pracy  określa 
ustawa. 

 

Art. 217. 

Nakładanie  podatków,  innych  danin  publicznych,  określanie  podmiotów, 
przedmiotów  opodatkowania  i  stawek  podatkowych,  a  także  zasad 
przyznawania  ulg  i  umorzeń  oraz  kategorii  podmiotów  zwolnionych  od 
podatków następuje w drodze ustawy.

 

Przepisy prawne nie występują w izolacji 

:: 

PRAWO 

::

 

 

               WYKŁAD 4  

:: 2 :: 

Lex contractus  - prawo wynikające z umowy – prawo pomiędzy stronami umowy.  
 
Zwyczaj  –  określona  praktyka  stosowana  powszechnie  i  długotrwale.  Staje  się  prawem 
zwyczajowym wtedy kiedy zostaje przetransponowana przez przepis.  

 

 

 

 
 

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Obowiązywanie prawa:  
 

Obowiązywanie  prawa  -  oznacza,  że  adresaci  powinni  zachowywać  się  w  okolicznościach 
określonych w hipotezach zgodnie z dyspozycjami. 
 
Norma prawna obowiązuje jeżeli:  
 

1.  Norma  prawna  jest  obowiązująca,  jeżeli  ustanowiona  w  odpowiedniej  formie  i  trybie 

prze podmiot kompetentny do prawotwórstwa 

 

2.  Nie została formalnie uchylona (derogowana). 

 

3.  Nie jest sprzeczna z żadną inna prawnie obowiązująca norm lub jeżeli jest sprzeczna, 

to nie straciła mocy obowiązującej na podstawie przyjętych reguł walidacyjnych 

 

4.  Została urzędowo ogłoszona (promulgowana)  

 

5.  Ponad to obowiązującymi normami są uznane- według przyjętych reguł walidacyjnych- 

konsekwencje norm wyrażonych expressis verbis w przepisach aktów prawotwórczych 

 

 

 
 
 

 
 
 

W systemach europejskich istnieje możliwość swobody wyboru materialnego prawa. 

Art. 65. 
 

§ 1. Oświadczenie woli należy tak tłumaczyć, jak tego wymagają ze względu 

na  okoliczności,  w  których  złożone  zostało,  zasady  współżycia  społecznego 
oraz ustalone zwyczaje. 
 
§ 2. W  umowach  należy  raczej  badać,  jaki  był  zgodny  zamiar  stron  i  cel 
umowy, aniżeli opierać się na jej dosłownym brzmieniu. 

 

Art. 56.  
 

Czynność prawna wywołuje nie tylko skutki w niej wyrażone, lecz również te, 
które  wynikają  z  ustawy,  z  zasad  współżycia  społecznego  i  z  ustalonych 
zwyczajów. 

 
Art. 222.  
 

§  1.  Właściciel  może  żądać  od  osoby,  która  włada  faktycznie  jego  rzeczą, 
ażeby  rzecz  została  mu  wydana,  chyba  że  osobie  tej  przysługuje  skuteczne 
względem właściciela uprawnienie do władania rzeczą.

 

 

Kto zabija człowieka podlega karze (a contralio) 

Kto nie zabija człowieka nie podlega karze 

Kto zabija nie człowieka nie podlega karze 

:: 

PRAWO 

::

 

 

               WYKŁAD 4  

:: 3 :: 

desuetudo juris – utrata mocy obowiązującej przez niestosowanie prawa.  
 
 
Obowiązywanie prawa na trzech płaszczyznach:  

Temporalna – od kiedy obowiązuje akt prawny – od ogłoszenia lub od daty umieszczenia w 
dzienniku ustaw – termin oczekiwania  od ogłoszenia do wejścia w życie nazywa się vacacio 
legis. Prawo nie działa wstecz - lex retro non agit. Przestaje obowiązywać, kiedy uchylono 
albo wprowadzono nowa zastosowanie reguły chronologiczne 

Ignorantio juris neminem excutat-

 

nieznajomość prawa nikogo nie usprawiedliwia, 

nieznajomość prawa szkodzi 

 
 
Terytorialna  –  obowiązuje  na  tym  obszarze  kuli  ziemskiej  który  podlega  zwierzchnictwu 
danego  państwa  dotyczy  lądu  jak  i  w  pewnym  zakresie  morza.  (wody  wewnętrzne,  morze 
terytorialne, strefa ekonomiczne).  
 
Uprawnienia 

państwa- 

surowce 

są 

własnością 

państwa, 

w 

góre 

tam 

gdzie 

sięgniemy(teoretycznie),  kosmos  księżyc  podobnie  jak  podbiegunowe  nie  mogą  być 
zawłaszczane  podobnie  obszary  dna  morskiego,  polskie  prawo  obowiązuje  na  pokładach  o 
polskiej banderze 
 
 
Personalna  –  obowiązuje  trzy  grupy  ludzi  (obywatele,  cudzoziemcy,  apatrydzi  - 
bezpaństwowcy)  –  cudzoziemcy  nie  korzystający  z  immunitetu  oraz  korzystający  z 
immunitetu (korpus dyplomatyczny i częściowo konsularny).  
 
Określenie (przyznawanie) obywatelstwa - Jus sanquini – prawo krwi, Jus soli – prawo 
ziemi  

W  Polsce  obowiązuje  prawo  krwi  (z  matki  polki  i  ojca  polaka)  -  deklaratywna  forma 
potwierdzenia dowód i paszport. Wyjątkiem  od jus sanguini - dziecko znalezione na polskiej 
ziemi dostaje obywatelstwo polskie na ziemi polskiej jeśli nie znani są rodzice.  Obywatelem 
jesteśmy tak długo jak żyjemy, albo zrzekamy się. 

Stosunki prawne 

U podstaw leży zdarzenia prawne. Stosunek prawny jest to tego rodzaju stosunek społeczny, 
który  jest  uregulowany  przez  prawo  i  którego  stronami  są  podmioty  prawa.  Podstawą 
stosunku prawnego jest zdarzenie prawne. 

 
Elementy stosunku prawnego:  
 

1.  Strony  stosunku  prawnego  -  stronami  stosunku  prawnego  są  podmioty  prawa 

osoby fizyczne i prawne  

 

o

  osoby prawne 

 
  tryb erekcyjny  
  tryb ustawowy  
  tryb rejestracyjny 

 

o

  osoby fizyczne  

 
  mają zdolność prawną (od urodzenia pod warunkiem że urodzi się żyw

y

) 

  zdolność do czynności prawnych (może być ograniczona)  

:: 

PRAWO 

::

 

 

               WYKŁAD 4  

:: 4 :: 

 
 

2.  przedmiot stosunku prawnego – są te zachowania się podmiotów prawa do których 

strony danego stosunku prawnego są obowiązane albo uprawnione 

 

  czynienie (facer) 
  nie czynienia (nonfacere) 
  obowiązek znoszenia (pati) – dłużnik hipoteczny  

 

3.  Treść stosunku prawnego - są obowiązki i uprawnienia wyznaczone przez przepisy 

prawne. Z pojęciem uprawnienia wiąże się prawo podmiotowe.