::

PRAWO

::

WYKŁAD 4

:: 1 ::

Akty prawne

Akty prawne dzielą się na normatywne i indywidualne.

A
k
Akty prawne dzielą się na :

1. Akty

normatywne

powszechnie

wiążące

-

które

zawierają

normy

o

nieograniczonej podmiotowo mocy wiążącym wydanym w państwie (zasięg
przedmiotowy). (ustawy)

2. Akty normatywne wewnętrznie wiążące- które zawierają normy o podmiotowo

ograniczonej mocy wiążącej skierowane do adresatów usytuowanych wewnątrz
aparatu państwowego. (zarządzenia)

3. Akty normatywne samorządu terytorialnego Prawo lokalne. Źródłem pochodzenia

są organy samorządu terytorialnego. Rady gminy i wąskim zakresie inne organy wójt-
burmistrz. Muszą być zgodne z aktami powszechnie obowiązującymi.

Ustawy – szczególny akt normatywny – zastrzeżone materie – czyli to co może być
regulowane tylko przez ustawy.

PRAWO

dr Piotr Lewandowski

W Y K Ł A D – 4 – 2009-11-08

Art. 64.

1. Każdy ma prawo do własności, innych praw majątkowych oraz prawo

dziedziczenia.

2. Własność, inne prawa majątkowe oraz prawo dziedziczenia podlegają równej

dla wszystkich ochronie prawnej.

3. Własność może być ograniczona tylko w drodze ustawy i tylko w

zakresie, w jakim nie narusza ona istoty prawa własności. Konwencja
genewska

Art. 66.

1. Każdy ma prawo do bezpiecznych i higienicznych warunków pracy. Sposób

realizacji tego prawa oraz obowiązki pracodawcy określa ustawa.

2. Pracownik ma prawo do określonych w ustawie dni wolnych od pracy i

corocznych płatnych urlopów; maksymalne normy czasu pracy określa
ustawa.

Art. 217.

Nakładanie podatków, innych danin publicznych, określanie podmiotów,
przedmiotów opodatkowania i stawek podatkowych, a także zasad
przyznawania ulg i umorzeń oraz kategorii podmiotów zwolnionych od
podatków następuje w drodze ustawy.

Przepisy prawne nie występują w izolacji

::

PRAWO

::

WYKŁAD 4

:: 2 ::

Lex contractus - prawo wynikające z umowy – prawo pomiędzy stronami umowy.

Zwyczaj – określona praktyka stosowana powszechnie i długotrwale. Staje się prawem
zwyczajowym wtedy kiedy zostaje przetransponowana przez przepis.

Obowiązywanie prawa:

Obowiązywanie prawa - oznacza, że adresaci powinni zachowywać się w okolicznościach
określonych w hipotezach zgodnie z dyspozycjami.

Norma prawna obowiązuje jeżeli:

1. Norma prawna jest obowiązująca, jeżeli ustanowiona w odpowiedniej formie i trybie

prze podmiot kompetentny do prawotwórstwa

2. Nie została formalnie uchylona (derogowana).

3. Nie jest sprzeczna z żadną inna prawnie obowiązująca norm lub jeżeli jest sprzeczna,

to nie straciła mocy obowiązującej na podstawie przyjętych reguł walidacyjnych

4. Została urzędowo ogłoszona (promulgowana)

5. Ponad to obowiązującymi normami są uznane- według przyjętych reguł walidacyjnych-

konsekwencje norm wyrażonych expressis verbis w przepisach aktów prawotwórczych

W systemach europejskich istnieje możliwość swobody wyboru materialnego prawa.

Art. 65.

§ 1. Oświadczenie woli należy tak tłumaczyć, jak tego wymagają ze względu

na okoliczności, w których złożone zostało, zasady współżycia społecznego
oraz ustalone zwyczaje.

§ 2. W umowach należy raczej badać, jaki był zgodny zamiar stron i cel
umowy, aniżeli opierać się na jej dosłownym brzmieniu.

Art. 56.

Czynność prawna wywołuje nie tylko skutki w niej wyrażone, lecz również te,
które wynikają z ustawy, z zasad współżycia społecznego i z ustalonych
zwyczajów.

Art. 222.

§ 1. Właściciel może żądać od osoby, która włada faktycznie jego rzeczą,
ażeby rzecz została mu wydana, chyba że osobie tej przysługuje skuteczne
względem właściciela uprawnienie do władania rzeczą.

Kto zabija człowieka podlega karze (a contralio)

Kto nie zabija człowieka nie podlega karze

Kto zabija nie człowieka nie podlega karze

::

PRAWO

::

WYKŁAD 4

:: 3 ::

desuetudo juris – utrata mocy obowiązującej przez niestosowanie prawa.


Obowiązywanie prawa na trzech płaszczyznach:

Temporalna – od kiedy obowiązuje akt prawny – od ogłoszenia lub od daty umieszczenia w
dzienniku ustaw – termin oczekiwania od ogłoszenia do wejścia w życie nazywa się vacacio
legis. Prawo nie działa wstecz - lex retro non agit. Przestaje obowiązywać, kiedy uchylono
albo wprowadzono nowa zastosowanie reguły chronologiczne

Ignorantio juris neminem excutat-

nieznajomość prawa nikogo nie usprawiedliwia,

nieznajomość prawa szkodzi

Terytorialna – obowiązuje na tym obszarze kuli ziemskiej który podlega zwierzchnictwu
danego państwa dotyczy lądu jak i w pewnym zakresie morza. (wody wewnętrzne, morze
terytorialne, strefa ekonomiczne).

Uprawnienia

państwa-

surowce

są

własnością

państwa,

w

góre

tam

gdzie

sięgniemy(teoretycznie), kosmos księżyc podobnie jak podbiegunowe nie mogą być
zawłaszczane podobnie obszary dna morskiego, polskie prawo obowiązuje na pokładach o
polskiej banderze


Personalna – obowiązuje trzy grupy ludzi (obywatele, cudzoziemcy, apatrydzi -
bezpaństwowcy) – cudzoziemcy nie korzystający z immunitetu oraz korzystający z
immunitetu (korpus dyplomatyczny i częściowo konsularny).

Określenie (przyznawanie) obywatelstwa - Jus sanquini – prawo krwi, Jus soli – prawo
ziemi

W Polsce obowiązuje prawo krwi (z matki polki i ojca polaka) - deklaratywna forma
potwierdzenia dowód i paszport. Wyjątkiem od jus sanguini - dziecko znalezione na polskiej
ziemi dostaje obywatelstwo polskie na ziemi polskiej jeśli nie znani są rodzice. Obywatelem
jesteśmy tak długo jak żyjemy, albo zrzekamy się.

Stosunki prawne

U podstaw leży zdarzenia prawne. Stosunek prawny jest to tego rodzaju stosunek społeczny,
który jest uregulowany przez prawo i którego stronami są podmioty prawa. Podstawą
stosunku prawnego jest zdarzenie prawne.

Elementy stosunku prawnego:

1. Strony stosunku prawnego - stronami stosunku prawnego są podmioty prawa

osoby fizyczne i prawne

o

osoby prawne

 tryb erekcyjny
 tryb ustawowy
 tryb rejestracyjny

o

osoby fizyczne

 mają zdolność prawną (od urodzenia pod warunkiem że urodzi się żyw

y

)

 zdolność do czynności prawnych (może być ograniczona)

::

PRAWO

::

WYKŁAD 4

:: 4 ::

2. przedmiot stosunku prawnego – są te zachowania się podmiotów prawa do których

strony danego stosunku prawnego są obowiązane albo uprawnione

 czynienie (facer)
 nie czynienia (nonfacere)
 obowiązek znoszenia (pati) – dłużnik hipoteczny

3. Treść stosunku prawnego - są obowiązki i uprawnienia wyznaczone przez przepisy

prawne. Z pojęciem uprawnienia wiąże się prawo podmiotowe.