Ekonomika miast i regionów

Kierunek : Gospodarka przestrzenna
Studia I stopnia

Rola samorządu terytorialnego

w procesach rozwoju

i wzrostu konkurencyjności

Istota samorządu terytorialnego



Faktyczny gospodarz terenu,



Społeczny charakter struktur
samorządowych i społeczny wymiar
działań (w interesie wszystkich
mieszkańców),



Terytorialność działań oraz lokalnego i
regionalnego wymiaru ich skutków.

Samorząd w procesie rozwoju to:



Element sterujący (sfera regulacji) przeciwdziałanie

pojawiającym się sprzecznościom i konfliktom, eliminacja

progów rozwojowych.



Podmiot ingerencji w procesy rynkowe

, a także ich

aktywny uczestnik

(oddziałuje bezpośrednio i pośrednio

na skalę, tempo, strukturę i kierunki rozwoju

gospodarczego i zaspokojenia potrzeb społecznych)



Podmiot realizujący interwencjonizm samorządowy

rozumiany jako kompleks oddziaływań władz

samorządowych na niezależne podmioty gospodarcze

(zlokalizowane na podległym im terenie) za pomocą

określonych instrumentów i metod (oddziaływanie

pośrednie) oraz decyzji administracyjnych i alokacyjnych

(oddziaływanie bezpośrednie), zmierzających do

wprowadzenia oraz utrzymania trwałego i

zrównoważonego rozwoju gminy [czy regionu]

Rola władz samorządowych
w systemie gospodarki lokalnej:



Eliminowanie lub łagodzenie występujących

sprzeczności i konfliktów pomiędzy podmiotami

gospodarującymi na ich terenie



Zapewnienie względnej równowagi między

potrzebami i preferencjami społecznymi, funkcjami
oraz zagospodarowaniem przestrzeni,



Optymalne wykorzystanie zasobów własnych
(ludzkich, finansowych, infrastrukturalnych,

przestrzennych i środowiskowych), które

determinują poziom atrakcyjności lokalizacji gminy

[i regionu] dla ludności i podmiotów gospodarczych,



Stałe monitorowanie otoczenia, poszukiwanie w

nim szans (sposobności) i unikanie zagrożeń
(barier) dla rozwoju gminy i regionu

Cel funkcjonowania samorządu
terytorialnego

Tworzenie możliwie jak najlepszego środowiska

życia dla mieszkańców, zgodnie z zasadami
racjonalnego gospodarowania i

zrównoważonego rozwoju, a więc tworzenie jak

najlepszych walorów użytkowych

zamieszkania, działalności gospodarczej, usług

społecznych, komunalnych i administracyjnych,

zagospodarowania przestrzennego, środowiska
przyrodniczego i dziedzictwa kulturowego.

Podstawowe zadania władz samorządowych



Wspieranie rozwoju funkcjonujących na terenie

gminy i regionu podmiotów gospodarczych, czyli

już istniejącej bazy produkcyjno-usługowej,



Sterowanie rozwojem gminy i regionu w taki

sposób aby, kreować i stymulować powstanie

określonych walorów użytkowych, będących

źródłem korzyści lokalizacyjnych dla potencjalnych

inwestorów, mieszkańców i turystów,



Skuteczne działanie na rzecz jak najlepszego

wykorzystania walorów użytkowych, w celu

wzrostu konkurencyjności gospodarki lokalnej i
regionalnej oraz zdynamizowania rozwoju gminy i

regionu jako całości

Cel rozwoju lokalnego i regionalnego
w wymiarze przestrzennym



Wykształcenie optymalnej społeczno-ekonomicznej
struktury przestrzennej konkretnego obszaru,

gwarantującego najkorzystniejszy dla mieszkańców rozwój
gospodarki lokalnej i regionalnej oraz najlepsze warunki

życia mieszkańców,



Ukształtowanie jak najlepszego układu funkcjonalnego, w

ramach którego zostaną zaspokojone podstawowe

potrzeby gospodarki i mieszkańców oraz zagwarantowana

zostanie optymalna dostępność przestrzenna miejsc

zamieszkania, pracy, usług i wypoczynku,



Prowadzenie efektywnej i racjonalnej gospodarki terenami,



Ochrona zasobów i walorów środowiska przyrodniczego
oraz dziedzictwa kulturowego

.

Warunki skutecznego kształtowania i stymulowania
rozwoju -

to dobra znajomość:



Sytuacji gospodarki lokalnej i regionalnej oraz

uwarunkowań i możliwości jej rozwoju, a w tym:

wielkość i możliwość zbycia dóbr i usług na rynku

lokalnym i regionalnym, walory zasobów

wykorzystywanych i potencjalnych w postaci zasobów

pracy i ich jakości (poziom wykształcenia i kwalifikacji

zawodowych), zasobów terenowych,

zagospodarowania infrastrukturalnego, istniejących i

potencjalnych zasobów surowcowych, a także

walorów środowiska przyrodniczego.



Wymagań i preferencji lokalizacyjnych firm.



Tendencji rozwojowych (dotychczasowych i

przyszłych) gospodarki narodowej.

Konkurencyjność jako czynnik rozwoju lokalnego i
regionalnego to zdolność do:



Skutecznego konkurowania,
rywalizowania lub współzawodnictwa,



Przystosowania się do zmieniających się
warunków, z punktu widzenia utrzymania
się lub poprawy pozycji w toczącym się
współzawodnictwie,



Uczestnictwa w międzyregionalnym i
międzynarodowym podziale pracy,

Płaszczyzny konkurencyjności



Podmiotów gospodarczych zlokalizowanych w
danej jednostce terytorialnej, w otwartej gospodarce

(konkurencyjność w odniesieniu do przedsiębiorstw

sprowadza się do sprostania stale zmieniającym się i

wzrastającym wymaganiom rynku i uzyskania jak

największego zysku) –

konkurencja przedsiębiorstw

[

wyraz

atrakcyjności produktów i usług

wytwarzanych]



Jednostek terytorialnych

o kapitał, tworzący nowe

miejsca pracy i przynoszący dochód (konkurencyjność

jednostek samorządu terytorialnego wyraża się przez

zdolność przyciągania, czyli atrakcyjność dla kapitału

i podmiotów gospodarczych wykorzystujących własne
predyspozycje rozwoju)

–

konkurencja miast/gmin

[

zespół

cech

decydujących o atrakcyjności]

Konkurencyjność regionu należy rozumieć jako konkurowanie

pośrednie

i

bezpośrednie

konkurowanie

pośrednie

- istnienie lub

tworzenie warunków otoczenia regionalnego

dla firm, pozwalających na uzyskanie przewagi

konkurencyjnej w elementach pozostających

poza kontrolą ich działania.

konkurowanie bezpośrednie

oznacza

rywalizowanie upodmiotowionych jednostek

terytorialnych, które konkurują o różnego

typu korzyści – szeroko rozumiane jako rozwój

społeczny i gospodarczy oraz wysoką jakość

życia, np. o dostęp do środków finansowych, o

ściąganie zewnętrznych inwestorów, o

utrzymanie kapitału w regionie, o lokalizację

agend i instytucji rządowych.

Aspekt przestrzenny konkurencyjności



Terytorialność

, przez co rozumie się odniesienie do

konkretnego obszaru wyznaczonego podziałem

administracyjnym i charakteryzującego się zestawem

specyficznych cech wymagających specjalnego
potraktowania,



Koncentracja

, jako ścisłe związki jednostek terytorialnych w

postaci aglomeracji, obszarów metropolitalnych

wzmacniających konkurencyjność, bądź jako zgrupowanie

jednostek i instytucji rywalizujących lub współpracujących ze

sobą,



Zróżnicowanie przestrzenne

,

odgrywające decydującą rolę w

określeniu przestrzennego aspektu konkurencyjności, gdyż

odnoszą się do podstawowej cechy tych układów

przestrzennych, jaką jest ich specyfika, którą określają:

unikatowe cechy, walory i predyspozycje każdej jednostki

terytorialnej oraz zróżnicowane związki z bliższym i dalszym
otoczeniem

Czynniki konkurencyjności



Usługi publiczne (administracyjne, edukacyjne,
medyczne, kulturalne, rekreacyjne, techniczne,
komunikacyjne)



Dobra publiczne (zagospodarowanie przestrzeni,

nieruchomości, lokale użytkowe, walory położenia,

itp.)



Zasoby niematerialne (elity polityczne i zawodowe,

organizacje pozarządowe, poziom wykształcenia

mieszkańców, zasoby informacyjne, otoczenie

biznesu, zdolność j.s.t. do generowania dochodów)



Zasoby materialne (mieszkaniowe, usługowe, sieci
infrastruktury technicznej, strefy biznesu, centra nauki
itd.)

Czynniki konkurencyjności

według ważności

1.

Innowacyjność technologiczna (postęp naukowo-techniczny i

zróżnicowanie gałęziowo-branżowe struktur gospodarczych).

2.

Otwartość relacji i powiązań społecznych, gospodarczych na

absorpcję innowacji, powiązaną z generowaniem własnych działań

innowacyjnych, wykorzystujących skutecznie globalną sieć

informacyjną.

3.

Ustawiczne rozwijanie wiedzy i kształcenie siły roboczej w dążeniu

do jak najlepszego dostosowania się do zmieniających się

wymagań rynku pracy.

4.

Podnoszenie efektywności bazy ekonomicznej, głównie przez

inwestowanie w modernizację istniejących i w budowę nowych

obiektów dla zaspokojenia zmieniających się potrzeb

społeczeństwa.

5.

Doskonalenie struktur organizacyjnych wspomagających rozwój z

wykorzystaniem nowoczesnych środków przetwarzania informacji.

6.

Kształtowanie ładu przestrzennego w aspekcie ekonomicznym,

społecznym, kulturowym, ekologicznym i funkcjonalnym,

podnoszącego ogólną jakość środowiska życia człowieka

.

Kryteria lokalizacji

Twarde



Położenie geograficzne i usytuowanie
komunikacyjne



Dostęp i niezawodność
funkcjonowania infrastruktury

technicznej, wysokość opłat,



Struktura gospodarki (usługi wyższego

rzędu)



Zasoby pracy i ich struktura



Wielkość i struktura lokalnego rynku
zbytu



Dostępność odpowiednich terenów i

obiektów, koszty pozyskania, podatki



Dostęp do oś politycznych i
gospodarczych

Miękkie



Koncentracja placówek naukowo-
badaczych



Lokalny klimat dla rozwoju działalności

gospodarczej tworzony przez władze i

sprawność funkcjonowania
administracji,



Instytucje otoczenia biznesu



Koszty budowy oraz wynajmu domów i

mieszkań



Jakość i różnorodność środowiska
zamieszkania



Tereny wypoczynkowe, rekreacyjne

oferta programowa, jakość bazy



Bezpieczeństwo osobiste,



Lokalny klimat i atmosfera (życie
kulturlane, walory historyczne, oferta
gastronomiczna,rozrywkowa)

Warunek rozwoju lokalnego [

i regionalnego

]

–

zainwestowany kapitał



Lokalnych inwestorów (mieszkańcy,
istniejące podmioty gospodarcze).



Zewnętrzny podmiotów gospodarczych.



Własny lub zgromadzony z różnych źródeł
samorządu terytorialnego (pożyczki,
kredyty, obligacje, środki UE).

Efekty rozwoju lokalnego [

i regionalnego

]

–

efekt potencjału



Kreowanie i stymulowanie dalszego
rozwoju,



Lepsze zaspokojenie potrzeb mieszkańców
w sferze usług społecznych (edukacja,
kultura)



Skuteczniejsza ochrona zasobów
przyrodniczych i dziedzictwa kulturowego