1

W wyniku zakończenia I wojny światowej Polska powróciła na mapy Europy jako
niepodległe państwo. Chociaż wojnę oficjalnie zakończył podpisany 11 listopada w
Compiegne rozejm, Polacy jeszcze przez kilka lat musieli walczyć o ustalenie granic państwa
polskiego. Kwestia granic polskich była jedną z najbardziej kontrowersyjnych spraw na
arenie międzynarodowej tuż po zakończeniu działań wojennych. Najwcześniej panowanie
zaborców zostało zlikwidowane w zaborze austriackim, a następnie w okupowanej przez
Austriaków części Królestwa Polskiego. Tworzono również pierwsze ośrodki władzy
niepodległej Polski. Już w październiku 1918 roku utworzono w Krakowie Polską Komisję
Likwidacyjną, następnie we Lwowie powstała Tymczasowa Komisja Rządząca. W Cieszynie
natomiast utworzono Radę Narodową Księstwa Cieszyńskiego. Wszystkie wymienione
poprzednio organy miały charakter lokalny. Równocześnie w Warszawie do objęcia władzy
w państwie szykowała się Rada Regencyjna wraz z podlegającym sobie aparatem. Jednak
próby stworzenia przez nią ogólnonarodowego rządu nie przyniosły większych rezultatów. W
listopadzie 1918 roku w Lublinie został utworzony Tymczasowy Rząd Ludowy Republiki
Polskiej, nazywany także rządem lubelskim. Na jego czele stanął Ignacy Daszyński. Polska
Komisja Likwidacyjna nie podporządkowała się temu rządowi. Tymczasem do Polski wrócił
więziony dotąd w Magdeburgu Józef Piłsudski, któremu 11 listopada 1918 roku
podporządkował się rząd lubelski, a Rada Regencyjna przekazała mu naczelne dowództwo
nad Polskimi Siłami Zbrojnymi. 14 listopada wydano dekret, który został podpisany przez
Piłsudskiego. Dokument ten wytyczał zasadnicze elementy ustroju politycznego odrodzonego
państwa polskiego. Niepodległą Polskę określono jako republikę. 22 listopada ukazał się
dekret, zgodnie z którym do czasu zwołania Sejmu Ustawodawczego najwyższą władzę w
państwie miał sprawować Józef Piłsudski jako Tymczasowy Naczelnik Państwa. Wydanie
tego dekretu można potraktować jako zakończenie pierwszego etapu budowania ustrojowych
podstaw II RP.

Odrodzona Rzeczpospolita zajmowała powierzchnię 388,6 tys.km2. Po dokonaniu kilku
drobnych zmian granicznych i zajęciu Zaolzia powierzchnia odrodzonej Polski wzrosła do
389,7 tys. km2. Na obszarze tym żyło w 1921 roku około 27 milionów ludzi, zaś w 1939 roku
liczba ludności zwiększyła się do 35,1 milionów.
W pierwszych latach niepodległości najważniejszą sprawą w państwie polskim stało się
zlikwidowanie skutków zaborów. Ziemie, które w 1918 utworzyły niepodległą Polskę przez
ponad 100 lat funkcjonowały pod różnymi rządami i ustrojami. W niemal każdej dziedzinie
życia widoczne były znaczne różnice. W okresie zaborów Polacy funkcjonowali w trzech
różnych ustrojach i systemach politycznych. Tylko w Galicji społeczeństwo polskie mogło się
cieszyć pewną autonomią. Habsburgowie, którzy znajdowali się w trudnej sytuacji
politycznej, musieli zgodzić się na szereg ustępstw. Inaczej sytuacja kształtowała się w
zaborze pruskim i rosyjskim. Tam starano się zlikwidować wszelkie odrębności. Ponadto w
każdym z trzech zaborów panowała inna organizacja administracji, co po zakończeniu I wojny
światowej i odzyskaniu przez Polskę niepodległości, stało się poważnym problemem dla jej
nowych władz. Dlatego też w administracji publicznej, niemal od samego początku, silnie
zaznaczyły się dążenia do unifikacji.