Leki dra

ż

ni

ą

ce

Katedra Biochemii Farmakologii i
Toksykologii Wydział Medycyny
Weterynaryjnej Uniwersytetu
Przyrodniczego we Wrocławiu

opracował prof. dr hab. Marcin

Ś

witała

Materiały

ć

wiczeniowe z przedmiotu

Farmakologia weterynaryjna (

ć

w.6/2008)

Leki te słu

żą

do leczenia podostrych lub

przewlekłych stanów zapalnych tocz

ą

cych si

ę

w

gł

ę

biej poło

ż

onych tkankach np. w

ś

ci

ę

gnach,

mi

ęś

niach czy stawach.

Maj

ą

wła

ś

ciwo

ś

ci dra

ż

ni

ą

ce i s

ą

stosowane

miejscowo - naskórnie, najcz

ęś

ciej w okolicy, w

której znajduje si

ę

tkanka obj

ę

ta podostrym lub

przewlekłym stanem zapalnym.

S

ą

one stosowane w postaci tzw. mazidła (linimentum) -

roztworu lub emulsji zawieraj

ą

cych najcz

ęś

ciej kilka

składników o działaniu dra

ż

ni

ą

cym.

Mazidło jest przeznaczone do nacierania skóry.

Do sporz

ą

dzania mazideł u

ż

ywate by

ć

mog

ą

: etanol

(Aethanolum), kwas mrówkowy (Acidum formicum),

(Aethanolum), kwas mrówkowy (Acidum formicum),
amoniak w postaci wody amoniakalnej (Ammonium
hydricum), jod (Jodum), kamfora (Camphora), mydło
potasowe (Sapo Kalinus), salicylan metylu (Methylum
salicylicum) i olejek terpentynowy (Oleum Terebinthinae),
olejki eteryczne z gorczycy (Ol. Synapis), z mi

ę

ty (Ol.

Menthae piperitae), oraz owoc pieprzowca (Fructus
Capsici).

Do najcz

ęś

ciej u

ż

ywanych mazideł nale

żą

:

Spirytus kamforowy (Spiritus caphoratus)
Spirytus mrówczany (Spirytus formicarum)
Spiryrtus gorczyczny (Spiritus Synapis)
Mazidło amoniakalno-kaforowe (Linimentum
ammoniato-camphoratum)

ammoniato-camphoratum)
Mazidło mydlano-kamforowe (Linimentum
saponato-camphoratum)
Mazidło pieprzowcowe (Linimentum Capsici)

W weterynarii stosuje si

ę

gotowe preparaty

zło

ż

one, w skład których wchodz

ą

niektóre z w/w

składników np. preparat Tendosan

Celem zastosowania tych dra

ż

ni

ą

cych miejscowo

ś

rodków jest wywołanie w gł

ę

bszych partiach

tkanek, obj

ę

tych przewlekłym stanem zapalnym

silnego przekrwienia.

Najcz

ęś

ciej zaostrza to procesy zapalne.

Najcz

ęś

ciej zaostrza to procesy zapalne.

Zwi

ę

kszenie przepływu krwi sprzyja tak

ż

e dotarciu

do miejsca obj

ę

tego zapaleniem wi

ę

kszej ilo

ś

ci

podawanych leków np. chemioterapeutyków.

Mechanizm działania

Mechanizm wywoływanego
przekrwienia zwi

ą

zany jest z

odruchem włókienkowym, który
wyzwalany jest podczas

dra

ż

nienia

nerwów czuciowych.

Rozprzestrzenianie si

ę

reakcji

pobudzenia (w gł

ą

b tkanek)

zawdzi

ę

cza si

ę

fizjologicznej

wła

ś

ciwo

ś

ci nerwów czuciowych, w

wła

ś

ciwo

ś

ci nerwów czuciowych, w

obr

ę

bie których dochodzi do

przekazywania impulsów z
neuronów pobudzonych na skutek
dra

ż

nienia receptorów czuciowych

w skórze - na neurony wiod

ą

ce swe

włókna z gł

ę

bszych partii ciała.

Stwierdzono,

ż

e powstałe

pobudzenie rozprzestrzenia si

ę

tak

ż

e od

ś

rodkowo (

antydromowo

).

Po podra

ż

nieniu skóry

nast

ę

puje zatem

przeniesienie impulsu
czuciowego na nerwy
wiod

ą

ce włókna

odpowiedzialne za czucie
gł

ę

bokie i trzewne.

W odpowiedzi na to w rdzeniu
kr

ę

gowym w obr

ę

bie

kr

ę

gowym w obr

ę

bie

pobudzonego segmentu
produkowane s

ą

impulsy o

charakterze
naczynioruchowym
przekazywane od

ś

rodkowo

do tych tkanek, z obszaru
których dotarło wcze

ś

niej

pobudzenie czuciowe.

Trzeba pami

ę

ta

ć

,

ż

e do wywołania tego odruchu

potrzebny jest silnie dra

ż

ni

ą

cy bodziec,

prawdopodobnie zdolny do pobudzania
nocyceptorów.
Jak bowiem wykazano w przebiegu tej reakcji
odruchowej wa

ż

n

ą

rol

ę

odgrywa substancja P

odruchowej wa

ż

n

ą

rol

ę

odgrywa substancja P

silnie zwi

ą

zana z percepcj

ą

bólow

ą

.

Wcieranie w skór

ę

ś

rodków dra

ż

ni

ą

cych stosuje

si

ę

:

w podostrych i przewlekłych zapaleniach nerwów,

ś

ci

ę

gien, stawów, w tym w zapaleniach

reumatycznych,
w zapaleniu opłucnej, otrzewnej, w

ę

złów

w zapaleniu opłucnej, otrzewnej, w

ę

złów

chłonnych,
oraz do tzw. rozgrzewania skórnego przy leczeniu
morzyska i mi

ęś

niochwatu.