OSTRA NIEWYDOLNO
ŚĆ
NEREK
Krzysztof Wróblewski
Klinika Chorób Wewn
ę
trznych, Nefrologii i Dializoterapii
Uniwersytet Medyczny w Łodzi
M
a
te
ri
a
ł
e
d
u
k
a
c
y
jn
y
w
y
ł
ą
c
z
n
ie
d
la
s
tu
d
e
n
tó
w
U
M
w
Ł
o
d
z
i
–
2
0
0
7
/2
0
0
8
©
Ostra
niewydolno
ść
nerek
to
zespół
chorobowy
spowodowany nagłym pogorszeniem si
ę
czynno
ś
ci nerek
prowadz
ą
cym do:
1.
wzrostu st
ęż
enia kreatyniny w surowicy o
przynajmniej 0,5 mg/dl (44,2
µ
mol/l) lub o
25 - 50% warto
ś
ci wyj
ś
ciowej
lub
2.
zmniejszenia szybko
ś
ci filtracji kł
ę
buszkowej
(GFR) o przynajmniej 50% w stosunku do
warto
ś
ci wyj
ś
ciowej
M
a
te
ri
a
ł
e
d
u
k
a
c
y
jn
y
w
y
ł
ą
c
z
n
ie
d
la
s
tu
d
e
n
tó
w
U
M
w
Ł
o
d
z
i
–
2
0
0
7
/2
0
0
8
©
• Cockroft-Gault: ml / min. / 1.73 m
2
72 x P
cr
(mg/dl)
(140-wiek) x m. c. (kg)
klirens kreatyniny
=
• MDRD: ml / min. / 1,73 m
2
M
a
te
ri
a
ł
e
d
u
k
a
c
y
jn
y
w
y
ł
ą
c
z
n
ie
d
la
s
tu
d
e
n
tó
w
U
M
w
Ł
o
d
z
i
–
2
0
0
7
/2
0
0
8
©
•
Bezmocz (anuria) - < 100 ml / 24 h
•
Sk
ą
pomocz (oliguria) - < 500 ml / 24 h
•
Wielomocz (polyuria) - > 2000 ml / 24 h
•
Cz
ę
stomocz - > 7 x / 24 h
•
Dysuria – trudno
ś
ci bolesne/niebolesne w oddawaniu moczu
•
Stranguria – gdy towarzyszy pieczenie w cewce moczowej
•
Pollakisuria – gdy towarzyszy parcie na mocz
•
Nykturia - > 1 x w nocy
M
a
te
ri
a
ł
e
d
u
k
a
c
y
jn
y
w
y
ł
ą
c
z
n
ie
d
la
s
tu
d
e
n
tó
w
U
M
w
Ł
o
d
z
i
–
2
0
0
7
/2
0
0
8
©
M
a
te
ri
a
ł
e
d
u
k
a
c
y
jn
y
w
y
ł
ą
c
z
n
ie
d
la
s
tu
d
e
n
tó
w
U
M
w
Ł
o
d
z
i
–
2
0
0
7
/2
0
0
8
©
1.
Zmniejszenie obj
ę
to
ś
ci krwi kr
ążą
cej:
a.
krwotok – pourazowy, chirurgiczny, poporodowy, z przewodu
pokarmowego
b.
utrata płynów drog
ą
przewodu pokarmowego – wymioty, odsysanie
tre
ś
ci
ż
oł
ą
dkowej, biegunka
c.
utrata płynów droga nerek – leczenie moczop
ę
dne, diureza
osmotyczna,
moczówka prosta, niewydolno
ść
kory nadnerczy
d.
utrata płynów przez skór
ę
i błony
ś
luzowe – oparzenia, hipertermia
e.
utrata płynów do „trzeciej przestrzeni” – ostre zapalenie trzustki, zespół
zmia
ż
d
ż
enia, hipoalbuminemia
2.
Zmniejszenie rzutu minutowego serca:
a.
choroby mi
ęś
nia sercowego, zastawek, osierdzia lub układu bod
ź
co-
przewodz
ą
cego
b.
nadci
ś
nienie płucne, zatorowo
ść
płucna, mechaniczna wentylacja pod
dodatnim ci
ś
nieniem
3.
Rozkurcz obwodowych naczy
ń
krwiono
ś
nych
a.
leki - leki hipotensyjne, zmniejszenie obci
ąż
enia nast
ę
pczego, leki do
znieczulenia ogólnego
b.
posocznica, niewydolno
ść
w
ą
troby, anafilaksja
PRZYCZYNY OSTREJ PRZEDNERKOWEJ NIEWYDOLNO
Ś
CI
NEREK (I)
M
a
te
ri
a
ł
e
d
u
k
a
c
y
jn
y
w
y
ł
ą
c
z
n
ie
d
la
s
tu
d
e
n
tó
w
U
M
w
Ł
o
d
z
i
–
2
0
0
7
/2
0
0
8
©
PRZYCZYNY OSTREJ PRZEDNERKOWEJ NIEWYDOLNO
Ś
CI
NEREK (II)
4.
Skurcz naczy
ń
nerkowych:
a. leki – noradrenalina, ergotamina.
b. choroby w
ą
troby
c. posocznica
d. hiperkalcemia
5.
Leki, które ostro upo
ś
ledzaj
ą
autoregulacj
ę
i obni
ż
aj
ą
GFR w okre
ś
lonej sytuacji
klinicznej:
a. inhibitory konwertazy angiotensyny w zw
ęż
eniu t
ę
tnicy nerkowej lub ci
ęż
kim
niedokrwieniu nerki.
b. zahamowanie syntezy prostaglandyn przez niesterydowe leki
przeciwzapalne przy upo
ś
ledzonym przepływie krwi przez nerki
6.
Wzmo
ż
ona lepko
ść
krwi:
a. plasmocytoma
b. makroglobulinemia Waldenstroma
c. czerwienica
M
a
te
ri
a
ł
e
d
u
k
a
c
y
jn
y
w
y
ł
ą
c
z
n
ie
d
la
s
tu
d
e
n
tó
w
U
M
w
Ł
o
d
z
i
–
2
0
0
7
/2
0
0
8
©
(Brenner B.M. (ed): The kodney. Sanders, Philadelphia 1996, str. 1202)
Patofizjologia przednerkowej ostrej niewydolno
ś
ci nerek: fizjologiczna odpowied
ź
na zmniejszenie przepływu krwi przez nerki
M
a
te
ri
a
ł
e
d
u
k
a
c
y
jn
y
w
y
ł
ą
c
z
n
ie
d
la
s
tu
d
e
n
tó
w
U
M
w
Ł
o
d
z
i
–
2
0
0
7
/2
0
0
8
©
1.
Choroby przebiegaj
ą
ce z zaj
ę
ciem du
ż
ych naczy
ń
nerkowych:
a. t
ę
tnice nerkowe – zakrzepica, zatorowo
ść
zakrzepowa i mia
ż
d
ż
ycowa,
rozwarstwienie, zapalenie naczy
ń
, (np.. Choroba Takayasu)
b.
ż
yły nerkowe – zakrzepica, ucisk
Uwaga: choroba dotyczy obustronnych naczy
ń
nerkowych lub przebiega
jednostronnie przy jedynej czynnej nerce
2.
Choroby kł
ę
buszkowe i choroby mikrokr
ąż
enia nerkowego:
a. zapalne – ostre lub gwałtownie post
ę
puj
ą
ce kł
ę
buszkowe zapalenie nerek,
zapalenie naczy
ń
krwiono
ś
nych, odrzucanie alloprzeszczepu,
napromienienie
b. skurcz naczy
ń
– zło
ś
liwe nadci
ś
nienie t
ę
tnicze, gestoza, sklerodermia,
hiperkalcemia, leki, radiologiczne
ś
rodki kontrastowe
c. hematologiczne – zespół hemolityczno – mocznicowy, rozsiane krzepniecie
wewn
ą
trznaczyniowe, zespoły wzmo
ż
onej lepko
ś
ci krwi
PRZYCZYNY OSTREJ MI
Ąś
SZOWEJ NIEWYDOLNO
Ś
CI
NEREK (I)
M
a
te
ri
a
ł
e
d
u
k
a
c
y
jn
y
w
y
ł
ą
c
z
n
ie
d
la
s
tu
d
e
n
tó
w
U
M
w
Ł
o
d
z
i
–
2
0
0
7
/2
0
0
8
©
3.
Choroby przebiegaj
ą
ce z uszkodzeniem i/lub
ś
mierci
ą
komórek cewek
nerkowych:
a. niedokrwienie spowodowane zmniejszeniem przepływu krwi przez nerki –
patrz ostra przednerkowa niewydolno
ść
nerek.
b. toksyny egzogenne – antybiotyki (aminoglikozydy, amfoterycyna B),
rozpuszczalniki organiczne (toluen, chlorowcopochodne weglowodorów),
trucizny (parakwat, sole rt
ę
ci, jady gadów), leki przeciwnowotworowe
(cisplatyna), niesterydowe leki przeciwzapalne, leki immunosupresyjne
(cyklosporyna A), radiologiczne
ś
rodki kontrastowe, toksyny bakteryjne.
c. toksyny
endogenne
–
mioglobina,
hemoglobina,
lekkie
ła
ń
cuchy
immunoglobulin, kwas moczowy (zespół lizy guza)
4.
Ostre choroby tkanki
ś
ródmi
ąż
szowe nerek:
a. alergiczne – np.. Antybiotyki, niesterydowe leki przeciwzapalne
b. infekcyjne – wirusowe, bakteryjne, grzybicze
c. ostre komórkowe odrzucanie alloprzeszczepu nerki
d. nacieczenie tkanki
ś
ródmi
ąż
szowej nerki – chłoniaki, białaczki, sarkoidoza
PRZYCZYNY OSTREJ MI
Ąś
SZOWEJ NIEWYDOLNO
Ś
CI
NEREK (II)
M
a
te
ri
a
ł
e
d
u
k
a
c
y
jn
y
w
y
ł
ą
c
z
n
ie
d
la
s
tu
d
e
n
tó
w
U
M
w
Ł
o
d
z
i
–
2
0
0
7
/2
0
0
8
©
M
a
te
ri
a
ł
e
d
u
k
a
c
y
jn
y
w
y
ł
ą
c
z
n
ie
d
la
s
tu
d
e
n
tó
w
U
M
w
Ł
o
d
z
i
–
2
0
0
7
/2
0
0
8
©
1.
Obturacja moczowodu – obustronna lub jednostronna przy jedynej czynnej
nerce:
a. wewn
ą
trz
ś
wiatła – kamienie, skrzepy krwi, złuszczone brodawki nerkowe,
kryształy kwasu moczowego lub sulfonamidów
b.
ś
ród
ś
cienna – obrz
ę
k pooperacyjny po zabiegu chirurgicznym na
moczowodach:
c. zewn
ą
trzmoczowodowa – jatrogenna (podwi
ą
zanie podczas operacji na
narz
ą
dach miednicy)
2.
Obturacja szyi p
ę
cherza:
a. wewn
ą
trz
ś
wiatła – kamienie, skrzepy krwi, złuszczone brodawki nerkowe)
b.
ś
ród
ś
cienna – rak p
ę
cherza moczowego, zaka
ż
enie p
ę
cherza moczowego z
obrz
ę
kiem
ś
ciany, p
ę
cherz neurogenny, leki (np. tricykliczne leki
przeciwdepresyjne, leki ganglioplegiczne)
c. zewn
ą
trzpecherzowa – rozrost gruczołu krokowego, rak gruczołu krokowego
3.
Obturacja cewki moczowej – stulejka, wrodzone zastawki, zw
ęż
enie, guz
PRZYCZYNY OSTREJ POZANERKOWEJ NIEWYDOLNO
Ś
CI
NEREK
M
a
te
ri
a
ł
e
d
u
k
a
c
y
jn
y
w
y
ł
ą
c
z
n
ie
d
la
s
tu
d
e
n
tó
w
U
M
w
Ł
o
d
z
i
–
2
0
0
7
/2
0
0
8
©
1. Pocz
ą
tek zamaskowany objawami choroby podstawowej.
2. Pierwszym objawem mo
ż
e by
ć
sk
ą
pomocz luz bezmocz. Przy mniejszym
uszkodzeniu nerek sk
ą
pomocz lub bezmocz mo
ż
e nie wyst
ą
pi
ć
.
3. Choroba przebiega zwykle w trzech okresach:
• okres wst
ę
pny
• okres sk
ą
pomoczu (bezmoczu)
• okres wielomoczu
Okres zdrowienia – kilka miesi
ę
cy (4 okres)
OBJAWY KLINICZNE OSTREJ NIEZAPALNEJ
NIEWYDOLNO
Ś
CI NEREK
M
a
te
ri
a
ł
e
d
u
k
a
c
y
jn
y
w
y
ł
ą
c
z
n
ie
d
la
s
tu
d
e
n
tó
w
U
M
w
Ł
o
d
z
i
–
2
0
0
7
/2
0
0
8
©
W okresie sk
ą
pomoczu (bezmoczu) ostrej niezapalnej
niewydolno
ś
ci nerek
objawy kliniczne mo
ż
na uj
ąć
w
nast
ę
puj
ą
ce grupy:
1.
Objawy zale
ż
ne od retencji substancji azotowych;
2.
Objawy zale
ż
ne od retencji sodu i wody;
3.
Objawy zale
ż
ne od retencji potasu;
4.
Objawy zale
ż
ne od retencji jonów wodorowych;
5.
Objawy zale
ż
ne od wypadni
ę
cia czynno
ś
ci
hormonalnej;
M
a
te
ri
a
ł
e
d
u
k
a
c
y
jn
y
w
y
ł
ą
c
z
n
ie
d
la
s
tu
d
e
n
tó
w
U
M
w
Ł
o
d
z
i
–
2
0
0
7
/2
0
0
8
©
W
okresie
wielomoczu
ostrej
niezapalnej
niewydolno
ś
ci nerek obserwuje si
ę
zwi
ę
kszone
ryzyko odwodnienia i zaburze
ń
elektrolitowych.
M
a
te
ri
a
ł
e
d
u
k
a
c
y
jn
y
w
y
ł
ą
c
z
n
ie
d
la
s
tu
d
e
n
tó
w
U
M
w
Ł
o
d
z
i
–
2
0
0
7
/2
0
0
8
©
< 3
> 8
U
M
/P
M
< 1,012
< 1,012
> 1,018
G
ę
sto
ść
moczu
< 1
> 1
< 1
Wska
ź
nik niewydolno
ś
ci
nerek
> 20
< 20
> 40
U
Cr
/P
Cr
> 500
< 500
>500
Osmolarno
ść
moczu
(mOsm/kg H
2
O)
> 20
> 40
< 20
St
ęż
enie Na
+
w moczu
(mmol/l)
< 1
>2
< 1
Frakcja wydalania sodu:
o.n.n.
pozanerkowa
o.n.n.
Mi
ąż
szowa
o.n.n.
Przednerkowa
Wska
ź
nik diagnostyczny
Niektóre wska
ź
niki stosowane do ró
ż
nicowania ostrej
przednerkowej, mi
ąż
szowej i pozanerkowej niewydolno
ś
ci
nerek.
P
Na
x U
Cr
x
100%
U
Na
x P
Cr
FE
Na
=
U
Cr
U
Na
x P
Cr
M
a
te
ri
a
ł
e
d
u
k
a
c
y
jn
y
w
y
ł
ą
c
z
n
ie
d
la
s
tu
d
e
n
tó
w
U
M
w
Ł
o
d
z
i
–
2
0
0
7
/2
0
0
8
©
Wska
ź
niki niewydolno
ś
ci nerek maj
ą
ograniczon
ą
warto
ść
ró
ż
nicuj
ą
c
ą
w
diagnostyce
ostrej
przednerkowej,
mi
ąż
szowej
i
pozanerkowej
niewydolno
ś
ci nerek.
M
a
te
ri
a
ł
e
d
u
k
a
c
y
jn
y
w
y
ł
ą
c
z
n
ie
d
la
s
tu
d
e
n
tó
w
U
M
w
Ł
o
d
z
i
–
2
0
0
7
/2
0
0
8
©
Tak
Nie
Zaburzenia gospodarki
apniowo-fosforanowej
Niedokrwisto
ść
Prawidłowa
Morfologia krwi
Małe
Du
ż
e
Wielko
ść
nerek w USG
TAK
NIE
Wywiad w kierunku
choroby nerek
PNN
ONN
Niektóre cechy ró
ż
nicuj
ą
ce ONN i PNN
M
a
te
ri
a
ł
e
d
u
k
a
c
y
jn
y
w
y
ł
ą
c
z
n
ie
d
la
s
tu
d
e
n
tó
w
U
M
w
Ł
o
d
z
i
–
2
0
0
7
/2
0
0
8
©
Biopsj
ę
nerki w ostrej niewydolno
ś
ci nerek zaleca si
ę
wykona
ć
w tych sytuacjach, które nasuwaj
ą
podejrzenie
zmian
kł
ę
buszkowych,
naczyniowych
lub
ś
ródmi
ąż
szowych. W szczególno
ś
ci biopsje nerki nale
ż
y
rozwa
ż
y
ć
u
chorych
z
przedłu
ż
aj
ą
c
ą
si
ę
ostr
ą
niewydolno
ś
ci
ą
nerek oraz u chorych, u których stwierdza
si
ę
objawy choroby układowej.
BIOPSJA NERKI W OSTREJ NIEWYDOLNO
Ś
CI NEREK
M
a
te
ri
a
ł
e
d
u
k
a
c
y
jn
y
w
y
ł
ą
c
z
n
ie
d
la
s
tu
d
e
n
tó
w
U
M
w
Ł
o
d
z
i
–
2
0
0
7
/2
0
0
8
©
W ci
ą
gu ostatnich 30 – 40 lat
ś
miertelno
ść
z powodu ostrej
niezapalnej niewydolno
ś
ci nerek nie uległa istotnej zmianie i jest
nadal wysoka: wynosi
ś
rednio ok. 50%, a w oddziałach intensywnej
opieki medycznej si
ę
ga 70 -80%.
Mimo
ogromnego
post
ę
pu
wiedzy
o
mechanizmach
patofizjologicznych w ostrej niezapalnej niewydolno
ś
ci nerek na
poziomie komórkowym, a nawet molekularnym, wiedza ta ma
ograniczon
ą
przydatno
ść
przy łó
ż
ku chorego.
PARADOKSY OSTREJ NIEZAPALNEJ NIEWYDOLNO
Ś
CI
NEREK
M
a
te
ri
a
ł
e
d
u
k
a
c
y
jn
y
w
y
ł
ą
c
z
n
ie
d
la
s
tu
d
e
n
tó
w
U
M
w
Ł
o
d
z
i
–
2
0
0
7
/2
0
0
8
©
Szybkie wyrównanie obj
ę
to
ś
ci wewn
ą
trznaczyniowej w
celu przywrócenia prawidłowego przepływu krwi przez
nerki jest jednym z najskuteczniejszych sposobów
zapobiegania ostrej niezapalnej niewydolno
ś
ci nerek.
Powinno ono zawsze poprzedza
ć
wdro
ż
enie innych
metod zapobiegania i leczenia.
M
a
te
ri
a
ł
e
d
u
k
a
c
y
jn
y
w
y
ł
ą
c
z
n
ie
d
la
s
tu
d
e
n
tó
w
U
M
w
Ł
o
d
z
i
–
2
0
0
7
/2
0
0
8
©
W okresie sk
ą
pomoczu lub bezmoczu poda
ż
płynów powinna
by
ć ś
ci
ś
le dostosowana do strat.
Najlepszym wska
ź
nikiem odpowiedniej poda
ż
y płynów u
chorych z ostr
ą
niezapaln
ą
niewydolno
ś
ci
ą
nerek w okresie
sk
ą
pomoczu lub bezmoczu jest ubywanie masy ciała
ś
rednio
o 0,3 kg/dob
ę
przy utrzymuj
ą
cym si
ę
prawidłowym st
ęż
eniu
sodu w surowicy krwi.
M
a
te
ri
a
ł
e
d
u
k
a
c
y
jn
y
w
y
ł
ą
c
z
n
ie
d
la
s
tu
d
e
n
tó
w
U
M
w
Ł
o
d
z
i
–
2
0
0
7
/2
0
0
8
©
U osób starszych oraz u osób ze współistniej
ą
cymi
chorobami układu kr
ąż
enia płyny nale
ż
y podawa
ć
najlepiej pod kontrol
ą
o
ś
rodkowego ci
ś
nienia
ż
ylnego
lub ci
ś
nienia zaklinowania (cewnik Swana – Ganza).
M
a
te
ri
a
ł
e
d
u
k
a
c
y
jn
y
w
y
ł
ą
c
z
n
ie
d
la
s
tu
d
e
n
tó
w
U
M
w
Ł
o
d
z
i
–
2
0
0
7
/2
0
0
8
©
Nadmierne ilo
ś
ci dekstranu 40 000 mog
ą
wywoła
ć
ostr
ą
niezapalna niewydolno
ść
nerek.
Nie nale
ż
y podawa
ć
wi
ę
cej ni
ż
1 l/dob
ę
dekstranu 40 000, a
je
ś
li st
ęż
enie kreatyniny w surowicy krwi przekracza 1,5
mg/dl, to nale
ż
y odst
ą
pi
ć
od jego stosowania.
M
a
te
ri
a
ł
e
d
u
k
a
c
y
jn
y
w
y
ł
ą
c
z
n
ie
d
la
s
tu
d
e
n
tó
w
U
M
w
Ł
o
d
z
i
–
2
0
0
7
/2
0
0
8
©
leczenie ONN
•
Przednerkowa ONN: leczenie przyczynowe: - korekcja wolemii, leczenie CHF +
leczenie objawowe ONN
•
Nerkowa ONN: Leczenie objawowe ONN: - leczenie przewodnienia, kontrola
RR, leczenie hiperkaliemii, wyrównanie kwasicy nieoddechowej,
•
Pozanerkowa: usunui
ę
cie przeszkody w odpływie moczu
•
Techniki dializacyjne:
–
HD przerywane
–
Dializy otrzewnowe
–
Techniki ci
ą
głe:
•
CAVH
•
CVVH
•
HDF
M
a
te
ri
a
ł
e
d
u
k
a
c
y
jn
y
w
y
ł
ą
c
z
n
ie
d
la
s
tu
d
e
n
tó
w
U
M
w
Ł
o
d
z
i
–
2
0
0
7
/2
0
0
8
©
Stosunkowo niewielkie przewodnienie w takich chorych mo
ż
na leczy
ć
przez
nieuzupełnianie bie
żą
cych strat.
Przy wi
ę
kszym przewodnieniu (je
ś
li nie ma niedro
ż
no
ś
ci jelit) mo
ż
na
stosowa
ć
sorbitol:
•
doustnie – roztwór 70% w dawce 2 ml/kg m.c. lub
•
doodbytniczo – roztwór 20% w dawce 10 ml/kg m.c.
Przy zachowanej odpowiedzi nerek na leki moczop
ę
dne nadmiar płynów
mo
ż
na usun
ąć
przez podanie p
ę
tlowych leków moczop
ę
dnych.
Objawy znacznego przewodnienia stanowi
ą
jedno z klasycznych wskaza
ń
do dializoterapii.
M
a
te
ri
a
ł
e
d
u
k
a
c
y
jn
y
w
y
ł
ą
c
z
n
ie
d
la
s
tu
d
e
n
tó
w
U
M
w
Ł
o
d
z
i
–
2
0
0
7
/2
0
0
8
©
W rozwini
ę
tej ostrej niezapalnej niewydolno
ś
ci nerek leczenie płynami
musi uwzgl
ę
dnia
ć
konieczno
ść
utrzymania m.in.
•
ś
redniego ci
ś
nienie t
ę
tniczego powy
ż
ej 70 mm Hg;
•
optymalnej obj
ę
to
ś
ci krwi (o
ś
rodkowe ci
ś
nienie
ż
ylne
> 5 cm H
2
O);
•
ci
ś
nienia napełniania lewej komory serca (ci
ś
nienia
zaklinowania) ok. 15 mm Hg;
•
hematokrytu ok. 30% lub st
ęż
enia hemoglobiny we krwi
ok. 10 g/dl;
•
wska
ź
nika sercowego powy
ż
ej 4,5 l/min x m
2
(Druml W.: Nephrol. Dial. Transplant. 11: 1517-1520, 1996)
M
a
te
ri
a
ł
e
d
u
k
a
c
y
jn
y
w
y
ł
ą
c
z
n
ie
d
la
s
tu
d
e
n
tó
w
U
M
w
Ł
o
d
z
i
–
2
0
0
7
/2
0
0
8
©
1. Poprawia nerkowy przepływ krwi.
2. Wywołuje
diurez
ę
osmotyczn
ą
:
zwi
ę
ksza
cewkowy
przepływ moczu, wypieraj
ą
c wałeczki obturuj
ą
ce
ś
wiatło
cewek.
3. Zmniejsza obrz
ę
k komórek naczy
ń
i cewek nerkowych.
4. Zwi
ę
ksza
sekrecje
przedsionkowego
peptydu
natriuretycznego.
5. Wymiata niektóre wolne rodniki tlenowe (OH
˚
)
6. Zmniejsza zastój krwi w cz
ęś
ci wewn
ę
trznej rdzenia nerki.
UZASADNIENIE DLA STOSOWANIA MANNITOLU W O.N.N.N.
M
a
te
ri
a
ł
e
d
u
k
a
c
y
jn
y
w
y
ł
ą
c
z
n
ie
d
la
s
tu
d
e
n
tó
w
U
M
w
Ł
o
d
z
i
–
2
0
0
7
/2
0
0
8
©
Podaje si
ę
12,5 – 25 g mannitolu do
ż
ylnie.
Je
ś
li w ci
ą
gu 2 godzin diureza zwi
ę
kszy si
ę
do 40 ml/h. to
mo
ż
na
powtórzy
ć
kolejn
ą
dawk
ę
mannitolu,
nie
przekraczaj
ą
c dawki 50 g/d
Konieczne wyrównywanie nadmiernych strat wody i
elektrolitów z moczem.
DAWKOWANIE MANNITOLU W O.N.N.N.
M
a
te
ri
a
ł
e
d
u
k
a
c
y
jn
y
w
y
ł
ą
c
z
n
ie
d
la
s
tu
d
e
n
tó
w
U
M
w
Ł
o
d
z
i
–
2
0
0
7
/2
0
0
8
©
1. Hamuje wchłanianie zwrotne Na
+
w cewce bli
ż
szej i cz
ęś
ci grubej
ramienia wst
ę
puj
ą
cego p
ę
tli Henlego, zmniejsza zu
ż
ycie tlenu i
poprawia tolerancj
ę
niedotlenienia.
2. Hamuje wchłanianie Na
+
w plamce g
ę
stej: znosi pobudzenie
cewkowo-kł
ę
buszkowego
sprz
ę
zenia
zwrotnego
i
rozszerza
naczynia kł
ę
buszka nerkowego.
3. Zwi
ę
ksza cewkowy przepływ moczu i wypiera wałeczki obturuj
ą
ce
ś
wiatło cewek.
4. Wysoki cewkowy przepływ moczu zmniejsza zwrotna dyfuzj
ę
przes
ą
czu przez uszkodzon
ą ś
cian
ę
cewki.
5. Zwi
ę
ksza wydzielanie prostaglandyn wazodilatacyjnych w nerce, co
przeciwdziała obkurczeniu naczy
ń
UZASADNIENIE DLA STOSOWANIA FUROSEMIDU W
O.N.N.N.
M
a
te
ri
a
ł
e
d
u
k
a
c
y
jn
y
w
y
ł
ą
c
z
n
ie
d
la
s
tu
d
e
n
tó
w
U
M
w
Ł
o
d
z
i
–
2
0
0
7
/2
0
0
8
©
Podaje si
ę
do
ż
ylnie z szybko
ś
ci
ą
nie wi
ę
ksza ni
ż
1000
mg/h i nie wi
ę
cej ni
ż
2000 mg/d.
W wy
ż
szych dawkach furosemid mo
ż
e wywiera
ć
działanie
ototoksyczne.
Nasila
działanie
nefrotoksyczne antybiotyków aminoglikozydowych.
DAWKOWANIE FUROSEMIDU W O.N.N.N.
M
a
te
ri
a
ł
e
d
u
k
a
c
y
jn
y
w
y
ł
ą
c
z
n
ie
d
la
s
tu
d
e
n
tó
w
U
M
w
Ł
o
d
z
i
–
2
0
0
7
/2
0
0
8
©
0,055
110
54
94
72
Posocznica
Tak
Nie
NS
85
79
100
66
Diureza dobowa (ml)
> 500
<= 500
NS
15,6 ± 5,6
15,4 ± 5,3
SAPS
< 0,001
196,8 ± 108,0
232,2 ± 114,0
St
ęż
enie mocznika w
surowicy krwi (mg/dl)
0,013
NS
4,31 ± 2,78
6,05 ± 3,19
4,87 ± 2,61
6,14 ± 3,13
St
ęż
enie kreatyniny w
surowicy (mg/dl)
Przy rozpocz
ę
ciu bada
ń
Przed pierwsz
ą
dializ
ą
NS
58,6 ± 16,1
58,5 ± 16,3
Wiek (lat)
Znamienno
ść
statystyczna (p)
Placebo
(n=164)
Furosemid
(n=166)
THE HIGH-DOSE FUROSEMIDE IN ACUTE RENAL FAILURE STUDY
GROUP (I)
M
a
te
ri
a
ł
e
d
u
k
a
c
y
jn
y
w
y
ł
ą
c
z
n
ie
d
la
s
tu
d
e
n
tó
w
U
M
w
Ł
o
d
z
i
–
2
0
0
7
/2
0
0
8
©
NS
44
120
51
115
Zabiegi dializy
Codzienne / ci
ą
głe
Przerywane
NS – nieznamienna statystycznie; SAPS – Simplified Acute Physiology Scores (wska
ź
nik ci
ęż
ko
ś
ci
choroby)
NS
147
17
148
18
Dopamina / dobutamina
Tak
Nie
0,002
13
33
Cukrzyca
THE HIGH-DOSE FUROSEMIDE IN ACUTE RENAL FAILURE STUDY
GROUP (I) c.d.
(Cantarovich F. i wsp.: Am. J. Kidney Dis. 44: 402 – 409, 2004)
M
a
te
ri
a
ł
e
d
u
k
a
c
y
jn
y
w
y
ł
ą
c
z
n
ie
d
la
s
tu
d
e
n
tó
w
U
M
w
Ł
o
d
z
i
–
2
0
0
7
/2
0
0
8
©
Dawka furosemidu:
w infuzji do
ż
ylnej 25 mg/kg m.c./d (maksymalnie 2 g/d) lub
doustnie 35 mg/kg m.c./d (maksymalnie 2,5 g/d)
THE HIGH-DOSE FUROSEMIDE IN ACUTE RENAL FAILURE STUDY
GROUP (II)
(Cantarovich F. i wsp.: Am. J. Kidney Dis. 44: 402 – 409, 2004)
M
a
te
ri
a
ł
e
d
u
k
a
c
y
jn
y
w
y
ł
ą
c
z
n
ie
d
la
s
tu
d
e
n
tó
w
U
M
w
Ł
o
d
z
i
–
2
0
0
7
/2
0
0
8
©
Dopamina w ostrej niezapalnej niewydolno
ś
ci nerek –
uzasadnienie dla stosowania
1. w dawce „nerkowej” (< 3,0
µ
g/kg m.c./d) pobudza receptory
dopaminergiczne D
1
i D
2
;
2. zwi
ę
ksza nerkowy przepływ krwi (RBF);
3. wpływ na szybko
ść
filtracji kł
ę
buszkowej (GFR) jest zmienny;
4. zwi
ę
ksza diurez
ę
;
5. zwi
ę
ksza nerkow
ą
produkcj
ę
prostaglandyn rozszerzaj
ą
cych
naczynia (np. PGE
2
)
M
a
te
ri
a
ł
e
d
u
k
a
c
y
jn
y
w
y
ł
ą
c
z
n
ie
d
la
s
tu
d
e
n
tó
w
U
M
w
Ł
o
d
z
i
–
2
0
0
7
/2
0
0
8
©
Dopamina w ostrej niezapalnej niewydolno
ś
ci nerek – efekty
niekorzystne
1.
st
ęż
enia dopaminy w surowicy krwi w czasie infuzji „dawki nerkowej” wykazuj
ą
du
żą
zmienno
ść
i u wielu osób znacz
ą
co przekraczaj
ą
warto
ś
ci uwa
ż
ane za „nerkowe” –
w efekcie mo
ż
e pogorszy
ć
nerkowy przepływ krwi;
2.
zwi
ę
ksza cz
ę
sto
ść
wyst
ę
powania tachyarytmii;
3.
zwi
ę
ksza obci
ąż
enie nast
ę
pcze dla serca;
4.
wyra
ź
nie zmniejsza przepływ trzewny krwi, a wi
ę
c mo
ż
e spowodowa
ć
niedokrwienie jelit i uszkodzenie bariery
ś
luzówkowej;
5.
zwi
ę
ksza ilo
ść
otwartych przetok t
ę
tniczo-
ż
ylnych w płucach i pogarsza utlenowanie
krwi w płucach;
6.
przedostanie si
ę
dopaminy poza naczynie krwiono
ś
ne mo
ż
e wywoła
ć
martwic
ę
tkanek;
7.
zmienia odpowied
ź
immunologiczn
ą
poprzez hamowanie proliferacji limfocytów T.
8.
po 2-3 dniach stosowania rozwija si
ę
tolerancja na lek.
M
a
te
ri
a
ł
e
d
u
k
a
c
y
jn
y
w
y
ł
ą
c
z
n
ie
d
la
s
tu
d
e
n
tó
w
U
M
w
Ł
o
d
z
i
–
2
0
0
7
/2
0
0
8
©
Australian and New Zealand Intensive Care Society (ANZICS)
Clinical Trial
Badania kontrolowane (placebo), prospektywne, podwójnie
ś
lepe z losowym
doborem chorych (n = 328) ze sk
ą
pomoczem i wzrostem st
ęż
enia kreatyniny
w surowicy krwi wykaza
ł
y,
ż
e infuzja do
ż
ylna dopaminy w dawce 2
µ
g/kg
m.c./min.:
1. nie wpływa na
ś
miertelno
ść
tych chorych;
2. nie zmniejsza zapotrzebowania na leczenie nerkozastepcze;
3. nie skraca czasu pobytu w oddziale intensywnej terapii, ani czasu
hospitalizacji.
(ANZICS: Lancet, 2000, 356, 2139 – 43)
M
a
te
ri
a
ł
e
d
u
k
a
c
y
jn
y
w
y
ł
ą
c
z
n
ie
d
la
s
tu
d
e
n
tó
w
U
M
w
Ł
o
d
z
i
–
2
0
0
7
/2
0
0
8
©
Coraz bardziej rozpowszechnia si
ę
pogl
ą
d,
ż
e w ostrej niezapalnej
niewydolno
ś
ci nerek nie ma racjonalnego uzasadnienia do
stosowania dopaminy. Przeciwnie – mo
ż
e ono by
ć
nawet szkodliwe.
M
a
te
ri
a
ł
e
d
u
k
a
c
y
jn
y
w
y
ł
ą
c
z
n
ie
d
la
s
tu
d
e
n
tó
w
U
M
w
Ł
o
d
z
i
–
2
0
0
7
/2
0
0
8
©
1.
Przedsionkowy peptyd natriuretyczny zwi
ę
ksza szybko
ść
filtracji
kł
ę
buszkowej (GFR) i
ś
ródkł
ę
buszkowe ci
ś
nienie hydrostatyczne
(rozszerza t
ę
tniczki doprowadzaj
ą
ce i obkurcza t
ę
tniczki
odprowadzaj
ą
ce).
2.
Hamuje cewkowe wchłanianie zwrotne sodu i chlorków.
3.
Powoduje redystrybucj
ę
przepływu krwi przez rdze
ń
nerki
4.
Hamuje cewkowo-kł
ę
buszkowe sprz
ęż
enie zwrotne
5.
Znosi skurcz naczy
ń
wywołany endotelin
ą
PRZESŁANKI DO STOSOWANIA PRZEDSIONKOWEGO
PEPTYDU NATRIURETYCZNEGO W O.N.N.N.
M
a
te
ri
a
ł
e
d
u
k
a
c
y
jn
y
w
y
ł
ą
c
z
n
ie
d
la
s
tu
d
e
n
tó
w
U
M
w
Ł
o
d
z
i
–
2
0
0
7
/2
0
0
8
©
AURICULIN ANARITIDE ACUTE RENAL FAILURE STUDY
GROUP
1.
Badania wieloo
ś
rodkowe, prospektywne z grup
ą
kontroln
ą
, losowym doborem
chorych, metod
ą
podwójnie
ś
lep
ą
.
2.
Stosowano Auriculin – [102 – 123] – ANP – w dawce 0,05
µ
g/kg m.c./min. w
infuzji do
ż
ylnej przez okres 24 h.
3.
Auriculin stosowano u n=123 chorych, za
ś
placebo – u n=124 chorych
4.
Auriculin nie wpływał na wielko
ść
diurezy dobowej, ani na prawdopodobie
ń
stwo
prze
ż
ycia
5.
U chorych ze sk
ą
pomoczem w ci
ą
gu 21 dni dializ nie wymagało 8% chorych
leczonych placebo i 27% chorych leczonych aurriculinem (p<0,008)
6.
U chorych bez skapomoczu w ciagu 21 dni dializ nie wymagało 59% chorych
leczonych palcebo i 48% chorych leczonych auriculinem (p=0,03)
(Allgren R.L. i wsp.: New Engl. J. Med.. 336: 828 – 834, 1997)
M
a
te
ri
a
ł
e
d
u
k
a
c
y
jn
y
w
y
ł
ą
c
z
n
ie
d
la
s
tu
d
e
n
tó
w
U
M
w
Ł
o
d
z
i
–
2
0
0
7
/2
0
0
8
©
1. IGF-I jest syntetyzowany w kł
ę
buszkach nerkowych i przewodach
zbiorczych
2. W kł
ę
buszkach nerkowych i cewkach bli
ż
szych zidentyfikowano
receptory dla IGF-I
3. Rekombinowany ludzki IGF-I pobudza anabolizm, pobudza syntez
ę
białka i przerost nerki, ma działanie wazoaktywne i mitogenne.
4. Rekombinowany ludzki IGF-I zwi
ę
ksza nerkowy przepływ krwi i
szybko
ść
filtracji kł
ę
buszkowej
5. U zwierz
ą
t ostra niezapalna niewydolno
ść
nerek (niedokrwienn
ą
,
toksyczn
ą
lub wywołan
ą
endotoksyn
ą
) IGF-I zmniejsza
ś
miertelno
ść
i
przyspiesza powrót czynno
ś
ci wydalniczej nerek
PRZESŁANKI DO STOSOWANIA IGF- I W OSTREJ
NIEZAPALNEJ NIEWYDOLNO
Ś
CI NEREK
M
a
te
ri
a
ł
e
d
u
k
a
c
y
jn
y
w
y
ł
ą
c
z
n
ie
d
la
s
tu
d
e
n
tó
w
U
M
w
Ł
o
d
z
i
–
2
0
0
7
/2
0
0
8
©
Wnioski
Stosowanie rhIGF-I w o.n.n. nie przyspiesza
powrotu
czynnosci
nerek,
nie
zmniejsza
ś
miertelno
ś
ci, ani zapotrzebowania na leczenie
nerkozast
ę
pcze.
IGF – I w O.N.N.N – WIELOOSRODKOWE BADANIA
KLINICZNE
(Hirschberg R. i wsp.: Kidney Int. 55: 2423 - 2432, 1999)
M
a
te
ri
a
ł
e
d
u
k
a
c
y
jn
y
w
y
ł
ą
c
z
n
ie
d
la
s
tu
d
e
n
tó
w
U
M
w
Ł
o
d
z
i
–
2
0
0
7
/2
0
0
8
©
1. Sk
ą
pomocz (diureza < 200 ml/12 h) lub bezmocz (diureza < 50 ml/12 h).
2. Hiperkaliemia (K
+
> 6,5 mmol/l).
3. Ci
ęż
ka kwasica nieoddechowa (pH < 7,1).
4. St
ęż
enie mocznika w surowicy krwi > 30 mmol/l (> 180 mg/dl).
5. St
ęż
enie kreatyniny w surowicy krwi > 500
µ
mol/l (> 5,6 mg/dl).
6. Objawy znacznego przewodnienia (zwłaszcza obrz
ę
k płuc).
7. Encefalopatia mocznicowa.
8. Mocznicowe zapalenie osierdzia.
9. Neuropatia (miopatia) mocznicowa.
10. Ci
ęż
ka dysnatriemia (Na
+
> 160 mmol/l lub < 115 mmol/l).
11. Hipertermia
KRYTERIA DO ROZPOCZ
Ę
CIA LECZENIA
NERKOZAST
Ę
PCZEGO W O.N.N.N. U OSÓB DOROSŁYCH
Uwaga:
Obecno
ść
jednego
kryterium
wystarcza
do
rozpocz
ę
cia
leczenia
nerkozastepczego. Przy obecno
ś
ci dwóch kryteriów leczenie nerkozast
ę
pcze
jest
pilne
i
obowi
ą
zkowe.
Przy
licznych
zaburzeniach
leczenie
nerkozast
ę
pcze mo
ż
na rozpocz
ąć
przed osi
ą
gni
ę
ciem wy
ż
ej wymienionych
kryteriów.
(Bellomo R., Ronco C.: Kidney Int. 53 (suppl. 66): S106-S109, 1998)
M
a
te
ri
a
ł
e
d
u
k
a
c
y
jn
y
w
y
ł
ą
c
z
n
ie
d
la
s
tu
d
e
n
tó
w
U
M
w
Ł
o
d
z
i
–
2
0
0
7
/2
0
0
8
©
Kryteria RIFLE w ONN
Z Ricci, D Cruz and C Ronco, KI, 2007, The RIFLE criteria and mortality in acute kidney injury: A systematic
review
M
a
te
ri
a
ł
e
d
u
k
a
c
y
jn
y
w
y
ł
ą
c
z
n
ie
d
la
s
tu
d
e
n
tó
w
U
M
w
Ł
o
d
z
i
–
2
0
0
7
/2
0
0
8
©
ROKOWANIE W OSTREJ NIEZAPALNEJ NIEWYDOLNO
Ś
CI
NEREK (I)
Ś
miertelno
ść
z powodu o.n.n.n. wynosi przeci
ę
tnie 50%.
Zale
ż
y od przyczyny:
•
z przyczyn poło
ż
niczych – 15%;
•
nefrotoksyczna – 30%;
•
pourazowa lub po du
ż
ych zabiegach chirurgicznych – 60%;
•
w oddziałach intensywnej terapii – nawet 80%
Czynniki wpływaj
ą
ce na gorsze rokowanie:
1. sk
ą
pomocz przed podaniem leków moczop
ę
dnych;
2. wiek powy
ż
ej 60 lat;
3. niewydolno
ść
wielonarz
ą
dowa;
4. towarzysz
ą
cy hiperkatabolizm
Zgon jest zwykle nast
ę
pstwem choroby pierwotnej, rzadko – bezpo
ś
rednim skutkiem
zespołu mocznicowego per se
M
a
te
ri
a
ł
e
d
u
k
a
c
y
jn
y
w
y
ł
ą
c
z
n
ie
d
la
s
tu
d
e
n
tó
w
U
M
w
Ł
o
d
z
i
–
2
0
0
7
/2
0
0
8
©
ROKOWANIE W OSTREJ NIEZAPALNEJ NIEWYDOLNO
Ś
CI
NEREK (II)
U około 5% chorych o.n.n.n. jest nieodwracalna (zwykle w nast
ę
pstwie ostrej martwicy
kory nerek) i wymaga długotrwałego leczenia nerkozast
ę
pczego.
U pozostałych chorych nast
ę
puje poprawa lub całkowita normalizacja czynno
ś
ci
wydalniczej nerek. U około połowy chorych, u których doszło do normalizacji czynno
ś
ci
wydalniczej nerek, stwierdza si
ę
subkliniczne defekty czynno
ś
ciowe:
•
białkomocz
•
Zaburzenie transportu cewkowego
•
Zaburzenia sekrecji H
+
•
Upo
ś
ledzenie zag
ę
szczania moczu
M
a
te
ri
a
ł
e
d
u
k
a
c
y
jn
y
w
y
ł
ą
c
z
n
ie
d
la
s
tu
d
e
n
tó
w
U
M
w
Ł
o
d
z
i
–
2
0
0
7
/2
0
0
8
©