DIAGNOSTYKA

WETERYNARIA W PRAKTYCE

40

www.weterynaria.elamed.pl

PAŹDZIERNIK • 10/2010

ry

c. ar

chiwum autora

lek. wet. Maciej Grzegory, dr hab. Krzysztof Kubiak – prof. nadzw., dr n. wet. Marcin Jankowski,
dr n. wet. Jolanta Spużak, prof. dr hab. dr h.c. Józef Nicpoń

Katedra Chorób Wewnętrznych z Kliniką Koni, Psów i Kotów Wydziału Medycyny Weterynaryjnej Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu

treści pokarmowej, które występuje zaraz
po jedzeniu. Innymi objawami kliniczny-
mi stwierdzanymi w zwężeniu przełyku
są: zmniejszony apetyt, brak apetytu lub
zmienny apetyt, nadmierne ślinienie, po-
stępująca utrata masy ciała, bolesne poły-
kanie oraz zmniejszenie aktywności.

Należy podkreślić, że psy i koty ze zwę-

żeniem przełyku lepiej tolerują pokarmy
płynne lub półpłynne niż pokarmy sta-
łe. W przypadku bardzo silnego zwęże-
nia przełyku (średnica przełyku 1-2 mm)
zwierzęta mogą przyjmować jedynie wodę.
Niekiedy u zwierząt ze zwężeniem prze-
łyku, na skutek aspiracji zwracanej treści
pokarmowej do układu oddechowego, do-
chodzi do zachłystowego zapalenia płuc
i wówczas obserwowane są takie objawy,
jak np.: wilgotny kaszel, charczenie, krztu-
szenie się i wilgotne rzężenia (4, 8).

B

ADANIA

DODATKOWE

STOSOWANE

W

ROZPOZNAWANIU

ZWĘŻENIA

PRZEŁYKU

Badania laboratoryjne krwi
W przypadku zwężenia przełyku wyni-
ki badania hematologicznego zawierają
się w zakresie normy fi zjologicznej. Je-
dynie w przypadku towarzyszących zwę-
żeniu ciężkich zapaleniach przełyku lub
zaawansowanych nowotworów przeły-
ku można stwierdzić podwyższoną licz-
bę leukocytów. Natomiast w przypadku
przewlekle krwawiących wrzodów prze-
łyku można zaobserwować obniżoną licz-
bę erytrocytów, obniżone stężenie hemo-
globiny, obniżoną liczbę hematokrytową
i obniżone wskaźniki czerwonokrwinko-
we. Wyniki badań biochemicznych krwi
również zawierają się w granicach normy

Zwężenie przełyku (stenosis oesophagi)
jest chorobą, w której dochodzi do nad-
miernego zwężenia światła tego narządu,
co w konsekwencji prowadzi do zaburzeń
w pasażu treści pokarmowej. Najczęstszy-
mi przyczynami zwężenia przełyku są:
ciała obce zalegające w świetle przełyku,
zabiegi chirurgiczne, nowotwory, zmiany
zewnątrzprzełykowe (ropnie okołoprzeły-
kowe, powiększone węzły chłonne uciska-
jące przełyk od zewnątrz, nieprawidłowo
przebiegające naczynia krwionośne – tzw.
pierścienie naczyniowe obejmujące prze-
łyk) oraz chemiczne uszkodzenia przeły-
ku, spowodowane przez połknięte sub-
stancje żrące (silne kwasy, silne zasady)
(1, 2, 3, 4). Zarzucanie żołądkowo-prze-
łykowe (tzw. refl uks żołądkowo-przełyko-
wy), spowodowane np. przez znieczulenie,
nieprawidłowe przygotowanie pacjenta
przed zabiegiem, nieprawidłową pozy-
cję podczas znieczulenia i zabiegu (głowa
w dół) oraz zaburzenia dotyczące dolnego
zwieracza przełyku, a także ciężkie zapale-
nia przełyku (oesophagitis) mogą w konse-
kwencji prowadzić do zwężenia przełyku.
Opisane są również przypadki występo-
wania zwężenia przełyku u kotów po do-
ustnym podaniu antybiotyków z grupy
tetracyklin, gdyż wywoływały one zarzu-
canie treści żołądka do przełyku, uszko-
dzenia śluzówki oraz jej włóknienie pod-
czas gojenia.

Rozpoznawanie zwężenia przełyku

u psów i kotów przeprowadza się na pod-
stawie: informacji uzyskanych z wywiadu,
wyniku badania klinicznego, wyników ba-
dań laboratoryjnych krwi (hematologiczne
i biochemiczne) oraz wyników badań obra-
zowych, takich jak: badanie radiologiczne,
badanie radiologiczne z kontrastem i bada-
nie endoskopowe (4, 5, 6).

O

BJAWY

KLINICZNE

ZWĘŻENIA

PRZEŁYKU

Intensywność objawów klinicznych wystę-
pujących przy zwężeniu przełyku u psów
i kotów uzależniona jest od jego stopnia
i rozległości. Wśród objawów klinicz-
nych tej choroby, najczęściej obserwowa-
ne są trudności w połykaniu oraz ulewanie

Abstract

Oesophageal stricture is an abnormal
narrowing of the oesophageal lumen. The
most common aetiological factors are fo-
reign bodies in the oesophagus causing
disturbances in the content passage,
surgeries, neoplasms, extraeasophageal
changes (paraesophageal abscesses, en-
larged lymph nodes, incorrectly situated
blood vessels i.e. vascular rings surroun-
ding oeasophagus) and chemical injuries
from swallowed substances.

Key words

stricture, oesophagus, dog, cat

Streszczenie

Zwężenie przełyku (stenosis oesophagi)
jest chorobą, w której dochodzi do nad-
miernego zwężenia światła tego narządu.
Najczęstszymi przyczynami zwężenia prze-
łyku są: ciała obce zalegające w świetle
przełyku, co w konsekwencji prowadzi
do zaburzeń w pasażu treści pokarmowej,
zabiegi chirurgiczne, nowotwory, zmiany
zewnątrzprzełykowe (ropnie okołoprzeły-
kowe, powiększone węzły chłonne uciska-
jące przełyk od zewnątrz, nieprawidłowo
przebiegające naczynia krwionośne – tzw.
pierścienie naczyniowe obejmujące prze-
łyk) oraz chemiczne uszkodzenia przełyku,
spowodowane przez połknięte substancje
żrące (silne kwasy, silne zasady).

Słowa kluczowe

zwężenie, przełyk, pies, kot

Zwężenie przełyku

u psów i kotów

OESOPHAGEAL STRICTURE IN DOGS AND CATS

Ryc. 1. Zwężenie przełyku u psa po usunięciu
ciała obcego

DIAGNOSTYKA

WETERYNARIA W PRAKTYCE

41

www.weterynaria.elamed.pl

PAŹDZIERNIK • 10/2010

fi zjologicznej. Jedynie w przypadku cięż-
kiego zwężenia przełyku przebiegającego
z objawami niedożywienia można stwier-
dzić obniżenie stężenia glukozy, białka
całkowitego i albumin.

Badania radiologiczne
W badaniu radiologicznym przeglądo-
wym można uwidocznić zmiany, które
uciskając od zewnątrz na przełyk, powo-
dują zwężenie jego światła (np.: ropnie,
ziarniniaki, guzy nowotworowe). Badanie
radiologiczne bez użycia kontrastu umoż-
liwia również uwidocznienie cieniujących
ciał obcych tkwiących w przełyku, takich
jak: fragmenty kości, piłeczki gumowe, pi-
łeczki wypełnione powietrzem, kamienie,
przedmioty metalowe, np. igły. Natomiast
w badaniu radiologicznym kontrastowym
można rozpoznać miejsce zwężenia prze-
łyku, jego stopień oraz rozległość (4).

Badanie ultrasonografi czne
Badanie ultrasonografi czne, podobnie jak
badanie radiologiczne przeglądowe, umoż-
liwia rozpoznawanie zmian, które powodu-
ją ucisk przełyku od zewnątrz.

Badanie endoskopowe
Badanie endoskopowe, podobnie jak ba-
danie radiologiczne kontrastowe, umoż-
liwia określenie miejsca zwężenia prze-
łyku oraz ocenę jego stopnia i rozległości.
Dodatkowo pozwala na makroskopo-
wą ocenę stanu błony śluzowej przeły-
ku (1, 4, 9).

R

OZPOZNANIE

RÓŻNICOWE

ZWĘŻENIA

PRZEŁYKU

W rozpoznaniu różnicowym zwężenia
przełyku należy uwzględnić: zapalenie
przełyku (oesophagitis), przełyk olbrzy-
mi (megaesophagus), przepuklinę rozwo-
ru przełykowego, nowotwory przeły-
ku oraz wszelakiego typu zmiany, które
zwężają światło przełyku poprzez ucisk
od zewnątrz (np.: nieprawidłowy prze-
bieg naczyń – tzw. pierścienie naczynio-
we, nowotwory okołoprzełykowe, ropnie
okołoprzełykowe, ziarniniaki okołoprze-
łykowe) (4).

L

ECZENIE

ZWĘŻENIA

PRZEŁYKU

Leczenie zwężenia przełyku może być
przeprowadzone dwiema metodami: za-
chowawczą i chirurgiczną. Metoda zacho-
wawcza polega na mechanicznym rozsze-
rzeniu zwężonego odcinka przełyku, przy
pomocy specjalnego cewnika balonowe-
go (balonik takiego cewnika jest wydłu-
żony, przez co możliwe jest jego precyzyj-
ne wprowadzenie do miejsca zwężenia).
Zabieg ten przeprowadzany jest w znie-
czuleniu ogólnym, pod kontrolą endo-
skopii (10). Cewnik balonowy do miejsca

zwężenia przełyku najczęściej wprowa-
dzany jest przez kanał roboczy endosko-
pu. Gdy balonik cewnika znajdzie się
w miejscu zwężenia, należy go napom-
pować do momentu mechanicznego ro-
zerwania zwężenia i utrzymać w takim
położeniu przez okres 1-2 minut. Powyż-
szą procedurę należy powtórzyć 3-10 razy
(średnio 4) w odstępach 3-5-dniowych
(10, 11). Skuteczność tej procedury wy-
nosi ok. 85% (12). Dodatkowo, w celu le-
czenia zapalenia błony śluzowej przełyku,
występującego w okolicy zwężenia, nale-
ży przeprowadzić terapię farmakologicz-
ną następującymi lekami: leki powleka-
jące błonę śluzową – sukralfat w dawce
0,5-1,0 g/zwierzę, p.o., 3 x dziennie; leki
obniżające wydzielniczość żołądka: blo-
kery receptora H

2

– cymetydyna w dawce

5-10 mg/kg m.c., p.o. lub i.v. 3-4 x dzien-
nie, ranitydyna 1-2 mg/kg m.c., p.o. lub
i.v. 2-3 x dziennie; inhibitory pompy pro-
tonowej – omeprazol w dawce 0,5-2 mg/
kg m.c. p.o. 1 x dziennie. Niektórzy autorzy,
w celu zapobiegania powstawania zwłók-
nień zwężających światło przełyku, zaleca-
ją stosowanie kortykosterydów (np. pred-
nizon w dawce 0,25-0,5 mg/kg m.c., p.o.,
2 x dziennie) (7).

Leczenie chirurgiczne zwężenia prze-

łyku polega na usunięciu części narządu
objętej zmianami. Należy jednak podkre-
ślić, że ta metoda leczenia jest rzadko sto-
sowana ze względu na trudności w prze-
prowadzeniu zabiegu (szczególnie, gdy
zwężenie przełyku znajduje się w części
piersiowej tego narządu) oraz z tej przy-
czyny, że w miejscu zespolenia odcin-
ków przełyku powstaje blizna zwężająca
światło przełyku. Ponadto chirurgiczne
usuwanie części narządu objętego zmia-
nami nie jest polecane z powodu trudno-
ści w przeprowadzeniu zabiegu (plasty-
ka przełyku, anastomozy naczyniowe)
i możliwe komplikacje (perforacja, po-
nowne gojenie przez zwłóknienie) (4).

W postępowaniu terapeutycznym zwę-

żenia przełyku ważną rolę odgrywa-
ją odpowiednie zalecenia dietetyczne.
W przypadkach ostrych zwężeń przeły-
ku, zalecane jest odstawienie pokarmu
podawanego doustnie. W tych okolicz-
nościach stosowany jest zgłębnik dożo-
łądkowy, w celu ciągłej podaży pokarmu.
Zaletą tego jest umożliwienie sztucznego
karmienia przez wiele tygodni (13).

P

ODSUMOWANIE

Przy ulewaniu się treści pokarmowej
u psów i kotów w diagnostyce różnico-
wej zawsze powinno się brać pod uwagę
zwężenie przełyku, mimo że ta jednost-
ka chorobowa występuje stosunkowo
rzadko. Natomiast najlepszymi metodami
rozpoznawania tej choroby są: badanie

radiologiczne kontrastowe i endoskopia.
Dodatkowo należy podkreślić, że w celu
zapobiegania zwężeniu przełyku u psów
i kotów w praktyce lekarsko-weteryna-
ryjnej trzeba unikać sytuacji predyspo-
nujących do występowania tej choroby,
takich jak np. nieodpowiednia pozycja
zwierzęcia podczas zabiegu chirurgicz-
nego czy stosowanie nieodpowiednich
leków.



Piśmiennictwo
1. Gualtieri M.: Esophageal strictures of dog

and cat: diagnosis and treatment. Proceeding
of 30 World Congress of WSAVA, Mexico
City 2005.

2. Moses L., Hapster N.K., Beck K.A., Hart-

zband L.: Esophageal motility dysfunction
in cats: a study of 44 cases. „J. Am. Anim. Hosp.
Assoc.”, 2000, 36, 309-312.

3. Sellon R.K., Willard M.D.: Esophagitis and

esophageal strictures. „Vet. Clin. North Am.
Small. Anim. Pract.”, 2003, 33, 945-67.

4. Washabau R.J.: Swallowing disorders. [W:]

Manual of canine and feline gastroenterology.
BSAVA, Shurdington 1996, 80-81.

5. McGrotty Y.L., Knottenbelt C.M.: Oesopha-

geal stricture in a cat due to oral administration
of tetracyclines. „J. Small Anim. Pract.”, 2002,
43, 221-223.

6. German A.J., Cannon M.J., Dye C., Booth

M.J., Pearson G.R., Reay C.A., Gruffydd-
Jones T.J.: Oesophageal strictures in cats asso-
ciated with doxycycline therapy. „J. Feline Med.
Surg.”, 2005, 1, 33-41.

7. Nieradka R., Depta A., Rychlik A., Kander

M., Sarti K., Chrząstowska M.: Zwężenia
przełyku u kotów. Gastroenterologia małych
zwierząt. XIV Kongres PSLWMZ Kardio-
logiczno-Gastroenterologiczny, Wrocław
2006.

8. Sapierzyński R.: Rozpoznawania chorób prze-

łyku. „Magazyn Wet.”, 2008, 17, 1122-1124.

9. Gualtieri M.: Esophagoscopy. Proceeding

of 30 World Congress of WSAVA, Mexico
City 2005.

10. Willard M.D.: Rozszerzenie zwężeń przełyku.

[W:] Choroby przewodu pokarmowego psów
i kotów. Galaktyka, Łódź 2009, 81-82.

11. Gualtieri M.: Esophageal strictures of the dog

and cat: diagnosis and treatment. Proceedings
of 30 World Congress of WSAVA, Mexico
City 2005.

12. Adamama-Moraiton K.K., Rallis T.S., Pra-

ssinas N.N., Galatos A.D.: Benign esophageal
stricture in dog and cat: A retrospective study
of 20 cases. „Can. J. Vet. Res.”, 2002, 66(1),
55-59.

13. Glaus T.: Metody doustnego, dojelitowego

i pozajelitowego odżywiania psów z brakiem
łaknienia. [W:] Praktyka kliniczna: psy. Ga-
laktyka, Łódź 2006, 193-194.

lek. wet. Maciej Grzegory

Katedra Chorób Wewnętrznych z Kliniką

Koni, Psów i Kotów

Wydział Medycyny Weterynaryjnej

Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu

50-366 Wrocław, pl. Grunwaldzki 47