WARSZAWA

2005

EKONOMIA

EKONOMIA

EKONOMIA

EKONOMIA

EKONOMIA

EKONOMIA

EKONOMIA

EKONOMIA

Metody liczenia PKB

Opracowanie: Dr Dariusz Prokopowicz

© Copyright by Dariusz Prokopowicz

2

- (pol. PKB, ang. GDP)

to miara produkcji

wytworzonej przez czynniki wytwórcze,
zlokalizowane na terytorium danego
kraju bez względu na to, kto jest ich
właścicielem.

Mierniki makroekonomiczne

Mierniki makroekonomiczne

Produkt Krajowy

Brutto

Determinanty wzrostu gospodarczego

3

Metody liczenia Produktu Krajowego Brutto

Metody liczenia Produktu Krajowego Brutto

Metoda wydatkowa

(PKB jako suma wydatków na dobra i usługi finalne).

Sumowanie wydatków ponoszonych przez gospodarstwa domowe, przedsiębiorstwa
prywatne, przedsiębiorstwa publiczne, agendy rządu i agendy władzy regionalnej
oraz sektor międzynarodowy (eksport netto).

Metoda dochodowa (dochodowo-zasobowa)

(PKB jako suma dochodów czynników produkcji).

Sumowanie płatności dochodowych wypłacanych właścicielom wykorzystywanych
czynników produkcji (wynagrodzenia pracowników, dochody właścicieli
przedsiębiorstw, dochody z rent, zyski przedsiębiorstw) wraz z pośrednimi
podatkami od przedsiębiorstw i amortyzacją.

Metoda sumowania wartości dodanej

(PKB jako suma wartości dodanej).

4

Metoda wydatkowa

Metoda wydatkowa

PKB jako suma wydatków na dobra i usługi

finalne

dobra konsumpcyjne

– nabywane przez

gospodarstwa domowe

dobra kapitałowe

(inwestycyjne) –

nabywane przez przedsiębiorstwa

Dobra finalne

to dobra nabyte przez ostatecznego użytkownika.

Dobra pośrednie

to takie, które będą przetwarzane w

kolejnych cyklach produkcyjnych.

Nie wchodzą one w skład PKB, np. w piekarni mąka i cukier.

5

PKB – podejście wydatkowe

wydatki konsumpcyjne gospodarstw domowych (C)

wydatki inwestycyjne przedsiębiorstw (I)

wydatki państwa na dobra i usługi finalne (G) – zasiłki,
emerytury, renty, stypendia, które nie są składnikiem
PKB, są to transfery.

Płatności transferowe to takie, za które państwo nie dostaje nic w
zamian.

eksport netto (NX) – różnica między eksportem a
importem

Metoda wydatkowa

Metoda wydatkowa

C

I

G

NX

6

Metoda wydatkowa

Metoda wydatkowa

PKB w cenach

rynkowych

PKB w cenach

czynników

wytwórczych

PKB – podejście

wydatkowe

PKB w cenach rynkowych

to miara produkcji rynkowej

łącznie z podatkami pośrednimi na dobra i usługi.

PKB w cenach czynników wytwórczych

to miara produkcji

rynkowej z pominięciem podatków pośrednich.

7

PKB w cenach rynkowych = C + I + G + NX

Metoda wydatkowa

Metoda wydatkowa

PKB w cenach rynkowych

C -

wydatki konsumpcyjne

gospodarstw domowych

I -

wydatki

inwestycyjne

przedsiębiorstw

G -

wydatki państwa na dobra i

usługi finalne

NX –

Eksport netto

8

PKB w cenach
czynników
wytwórczych

Metoda wydatkowa

Metoda wydatkowa

PKB w cenach czynników wytwórczych

Te -

Podatki

pośrednie

= C + I + G + NX – Te

9

Metoda dochodowa

Metoda dochodowa

wynagrodzenie za pracę

zyski

(dochody z pracy na własny rachunek)

oprocentowanie kapitału

renty gruntowe, czynsze dzierżawne

amortyzacja

PKB jako suma dochodów czynników produkcji

10

Metoda sumowania warto

Metoda sumowania warto

ś

ś

ci dodanej

ci dodanej

Wartość dodana

– to przyrost wartości danego dobra w

wyniku określonego procesu produkcyjnego.

To różnica między wartością
wytworzonych dóbr, a sumą rzeczowych
nakładów czynników produkcji.

Np.: zużyte materiały, surowce,
półfabrykaty, energia, woda.

PKB jako suma wartości dodanej

11

12

Produkt Narodowy Brutto (PNB)

Produkt Narodowy Brutto (PNB)

Miernik całkowitych dochodów osiąganych przez

obywateli danego kraju bez względu na miejsce

(kraj) świadczenia usług przez czynniki wytwórcze.

Gross National Product (GPN)

Dochody netto z tytułu własności lub pracy za granicą

to różnica pomiędzy dochodami obywateli danego kraju
uzyskanymi za granicą a odpływem dochodów z własności
lub pracy należnych cudzoziemcom.

13

Produkt narodowy brutto

(pol. PNB, ang. GNP) to

pieniężny wskaźnik bieżącej wartości rynkowej
wszystkich dóbr i usług finalnych (nabywanych przez
ostatecznych użytkowników), wytworzonych w
gospodarce w danym okresie (równe sumie wartości
dodanych i sumie dochodów czynników produkcji).

Suma PKB i dochodów netto z pracy lub własności za
granicą (miara całkowitych dochodów osiąganych przez
obywateli danego kraju - bez względu na miejsce
świadczenia usług).

Produkt Narodowy Brutto (PNB)

Produkt Narodowy Brutto (PNB)

14

Lepsza sytuacja jest wtedy, gdy PNB > PKB

Produkt Narodowy Brutto (PNB)

Produkt Narodowy Brutto (PNB)

15

Rodzaje PNB:

liczony w cenach bieżących

liczony w cenach stałych

(uzyskany przez zastosowanie deflatora,
wyrażającego wpływ inflacji: PNB
nominalny podzielony przez deflator).

Produkt Narodowy Brutto (PNB)

Produkt Narodowy Brutto (PNB)

nominalny

realny

16

nie ujmuje produkcji nie przeznaczonej na rynek

nie ujmuje „szarej strefy” działalności gospodarczej

nie ujmuje czasu wolnego jako dobra ekonomicznego

nie obejmuje renty konsumenta z posiadanych dóbr
trwałych

obejmuje produkcję tzw. antydóbr: zanieczyszczeń
środowiska, broni, tytoniu itp.

Produkt Narodowy Brutto (PNB)

Produkt Narodowy Brutto (PNB)

Wady PNB

17

Inne kategorie miernik

Inne kategorie miernik

ó

ó

w makroekonomicznych

w makroekonomicznych

Produkt narodowy netto

(pol. PNN, ang. NNP)

- to produkt narodowy brutto

pomniejszony o odpisy amortyzacyjne majątku
trwałego przedsiębiorstw.

Dochód narodowy

(pol. DN, ang. NI)

- to całość dochodów

wypłacanych właścicielom wykorzystywanych
czynników produkcji

(procenty - kapitał, renty -

ziemia i płace - praca)

równa całkowitym kosztom

produkcji dóbr i usług zawartych w PNN.

18

Dochody osobiste

Dochody osobiste

Dochody osobiste

(pol. DO, ang. PI)

- to ta część dochodu narodowego, która

jest wypłacana poszczególnym jednostkom (osobom
fizycznym).

Dochody osobiste do dyspozycji

[rozporządzalne]

(pol. DOD, ang. DPI)

- to dochody osobiste pomniejszone o

kwotę podatków osobistych i opłat niepodatkowych.