NADCIŚNIENIE TĘTNICZE

STANY PILNE I

NAGLĄCE, PRZEŁOM

NADCIŚNIENIOWY

dr n. med. Rafał Kluba

OGÓLNE ZASADY LECZENIA NADCIŚNIENIA

ZE WSKAZAŃ DORAŹNYCH

Kompromis między zagrożeniami wynikającymi

z wysokiego RR (nieodwracalne powikłania

narządowe, nagły zgon)

i

nagłego obniżenia   przepływu przez narządy
niezbędne do życia (mózg, serce, nerki)

OGÓLNE ZASADY LECZENIA NADCIŚNIENIA

ZE WSKAZAŃ DORAŹNYCH

1.

Szybkości obniżenia RR

a)

stany naglące – gdy w wyniku wzrostu

RR dochodzi do szybko postępujących i bezpośrednio

zagrażających życiu uszkodzeń narządowych

b)

stany pilne – czyli wzrost RR, któremu

nie towarzyszą objawy wskazujące na bezpośrednie

zagrożenie życia i szybko postępujące uszkodzenie

narządów

2.

Wartości do której obniżać RR

ad. a)

STANY NAGLĄCE

o około 25% w stosunku

do stanu wyjściowego w ciągu 2-4 godz.

ad. b)

STANY PILNE

o około 20% w ciągu 12-24 godz.

USTALENIE

2.

Wartości do której można

bezpiecznie obniżać RR w udarze mózgu

- CHORZY z HA przed udarem: 180/100-105 mmHg

- CHORZY bez HA przed udarem: 160-180/90-100mmHg

USTALENIE

STANY NAGLĄCE

Wysokie RR i :

tętniak rozwarstwiający

ostra niewydolność lewokomorowa

incydent naczyniowo-mózgowy

– udar mózgu

encefelopatia nadciśnieniowa

ostre zespoły wieńcowe

rzucawka, stan przedrzucawkowy

STANY NAGLĄCE

Wysokie RR i

ciąża

okres okołooperacyjny

(nadmiar katecholamin)

guz chromochłonny

nagłe odstawienie klonidyny

wpływ leków

STANY PILNE

Wysokie RR i :

ostre KZN

ostre układowe zap. naczyń

przełom w przebiegu twardziny układowej

związane z urazem rdzenia kręgowego

rozległe oparzenie ciała

krwotok z nosa

‘z odbicia’ – po odstawieniu leków oraz
wywołane samymi lekami

PRZEŁOM NADCIŚNIENIOWY

-

gwałtowny, znaczny RR

bez uchwytnych uszkodzeń narządowych

ale z ich dużym ryzykiem

- ważniejsza wielkość



RR od jego

bezwzględnej wartości



napad w guzie chromochłonnym



wpływ leków



rzucawka



ostre kłębkowe zapalenie nerek

PODSTAWOWE INFORMACJE O LEKACH STOSOWANYCH

W DORAŹNYM LECZENIU HIPOTENSYJNYM

Lek

Dawka i sposób

podawania

Początek

działania

Czas

działania

Ważniejsze objawy

niepożądane

Rozszerzające

tętniczki

nitroprusydek

sodu (

Nipride

Naniprus

)

Nitrogliceryna

(

Perlinganit,

Trinitrosan

)

Diazoksyd

(

Hyperstat,

Hypertolanum

)

Pochodne

ftalazyny

(

Apresoline,

Nepresol

)

0,2-0,8



g/kg mc./min

wlew dożylny

(30-50

mg

w 500

ml

5% glukozy)

10-200



g/min

50-100

mg i.v

.

co 5-15

min

lub wlew

10-30

mg/min

(do 600

mg

)

10-25 mg

i.v. / i.m.

kilka

sekund

1 min

1-5 min

10-20 min

czas

wlewu

czas

wlewu

3-15 h

2-6 h

nudności, wymioty,

zatrucie tiocyjankami

bóle głowy, nudności,

wymioty, pocenie się,

methemoglobinemia

nasilenie bólów

wieńcowych, zatrzy-

mywanie sodu i wody

nasilenie bólów

wieńcowych, bóle

głowy, tachykardia

PODSTAWOWE INFORMACJE O LEKACH STOSOWANYCH

W DORAŹNYM LECZENIU HIPOTENSYJNYM

Lek

Dawka i sposób

podawania

Początek

działania

Czas

działania

Ważniejsze objawy

niepożądane

Leki blokujące

zwoje

trimetafan

(

Arfonad)

Leki blokujące

receptory

adrenergiczne

labetalol

(

Trandate,

Normodyne

)

0,5-5,0

mg/min

wlew dożylny

(1,0 g w 1000 ml

5% glukozy)

20-80

mg i.v

.

co 10-15

min

lub wlew

0,5-2

mg/kg mc.

(0,56-4 mg/min)

1-2 min

5-10 min

czas

wlewu

+ min

2-8 h

(3-6 h)

atonia pęcherza i jelit,

zaburzenia akomodacji,

suchość w ustach

nudności, wymioty,

cierpnięcie skóry

głowy; przeciwwskaza-

nia jak dla leków

blokujących receptory

beta-adrenergiczne

PODSTAWOWE INFORMACJE O LEKACH STOSOWANYCH

W DORAŹNYM LECZENIU HIPOTENSYJNYM

Lek

Dawka i sposób

podawania

Początek

działania

Czas

działania

Ważniejsze objawy

niepożądane

fentolamina

(

Regitin

,

Regityne

)

esmolol

(

Brevibloc

)

2,5-10

mg i.v.

lub

0,5-5 mg/min

(średnio 1 mg)

wlew

dawka nasycająca

250-500



g/min

przez 1-2 min

podtrzymująca

50-100



g/min

przez 4 min

1-2 min

1-2 min

15 min

wlew +

10-20 min

tachykardia, zaburzenia

rytmu serca, nasilenie

bólów wieńcowych,

zawroty głowy, obrzęk

błony śluzowej nosa

senność, bóle, zawroty

głowy, nudności,

odczyny miejscowe

PODSTAWOWE INFORMACJE O LEKACH STOSOWANYCH

W DORAŹNYM LECZENIU HIPOTENSYJNYM

Lek

Dawka i sposób

podawania

Początek

działania

Czas

działania

Ważniejsze objawy

niepożądane

Inne leki

hamujące ukł.

wsp.

klonidyna

(

Catapresan

),

Clonidyn-

Ratiopharm,

Haemiton

)

Metyldopa

(

Adomet,

Presinol

)

0,15-0,3

mg

i.m.

250 mg w 100 ml

5% glukozy

w ciągu 30-60 min

60 min

2-3 h

2-4 h

10 h

spowolnienie,

nadmierna senność,

suchość w ustach

jak wyżej

PODSTAWOWE INFORMACJE O LEKACH STOSOWANYCH

W DORAŹNYM LECZENIU HIPOTENSYJNYM

Lek

Dawka i sposób

podawania

Początek

działania

Czas

działania

Ważniejsze objawy

niepożądane

Inhibitory

enzymu

konwertującego

enalapryl

(

Enap,

Vasotec

)

dawka wstępna

1 mg, i.v.

właściwa 2,5-5 mg

co 30-60 min

(do 40 mg)

15-30 min

6 h

kaszel, nie stosować

w obustronnym

zwężeniu t.t. nerkowych

oraz w ciąży

PODSTAWOWE INFORMACJE O LEKACH STOSOWANYCH

W DORAŹNYM LECZENIU HIPOTENSYJNYM

Lek

Dawka i sposób

podawania

Początek

działania

Czas

działania

Ważniejsze objawy

niepożądane

Antagoniści

wapnia

nikardypina

Flusemide,

Loxen,

Ranvil

)

Werapamil

(

Isoptin

)

2,5 mg powoli i.v.

co 10-15 min

(do 15 mg/h)

250 mg w 100 ml

5% glukozy, wlew

przez 10-15 min

lub 2,5-10 mg i.v.

5-10 min

10-15 min

1-4 h

3-5 h

zawroty, bóle głowy,

uczucie ciepła,

kołatanie serca,

miejscowo zapalenie

żyły

nudności, wymioty,

bradykardia, bóle

głowy,

blok przedsionkowo-

komorowy

PODSTAWOWE INFORMACJE O LEKACH STOSOWANYCH

W DORAŹNYM LECZENIU HIPOTENSYJNYM

Lek

Dawka i sposób

podawania

Początek

działania

Czas

działania

Ważniejsze objawy

niepożądane

Leki moczopędne

furosemid

(

Furosemidum,

Lasix

)

Kwas etakrynowy

(

Edecrin

)

Inne

urapidyl

(

Ebrantil

)

ketanseryna

(

Sufrexal

)

20-40 mg i.v.

50-100 mg i.v.

(5% glukozy)

12,5-50 mg i.v.

co 15-20 min lub

wlew początkowo

2 mg/min (5-40)

następnie

0,15 mg/min

wlew

dawka początkowa:

3 mg/min

podtrzymująca:

0,3-0,1 mg/min

(do 30 mg)

5-10 min

j.w.

5 min

kilka

sekund

6-8 h

j.w.

3 h

kilka

godzin

hipokaliemia

nudności, wymioty,

bóle głowy,

nadmierne pocenie

senność, utrudnienie

koncentracji, zawroty

głowy, suchość

w ustach

PODSTAWOWE INFORMACJE O LEKACH STOSOWANYCH

W DORAŹNYM LECZENIU HIPOTENSYJNYM

Lek

Dawka i sposób

podawania

Początek

działania

Czas

działania

Ważniejsze objawy

niepożądane

Leki hamujące

ukł.wsp.

labetalol

(Pressocard,

Trandate

)

klonidyna

(

Iporel,

Haemiton

)

200-300 mg

co 2-3 h

p.o.

0,1-0,2 mg p.o.

co godzinę

(do 0,6 mg)

0,5-2 h

1-2 h

6-12 h

8-12 h

nudności,

wymioty

spowolnienie,

nadmierna senność,

suchość w ustach

PODSTAWOWE INFORMACJE O LEKACH STOSOWANYCH

W DORAŹNYM LECZENIU HIPOTENSYJNYM

Lek

Dawka i sposób

podawania

Początek

działania

Czas

działania

Ważniejsze objawy

niepożądane

Inhibitory enzymu

konwertazy

kaptopryl

(Angiopress,

Captopril,

Capoten

)

Ketanseryna

(

Sufraxal

)

12,5-50 mg s.l.

p.o.

10 mg s.l.

5-10 min

20-30 min

5-10 min

2-16 h

j.w.

4-6 h

kaszel, nie stosować

w obustronnym

zwężeniu tętnic

nerkowych i w ciąży

wydłużenie czasu QT,

senność, zawroty

głowy, zaburzenia

koncentracji, suchość

w ustach

i.v. – dożylnie; i.m. – domięśniowo; s.l. – podjęzykowo; p.o. – doustnie

WYBÓR LEKU HIPOTENSYJNEGO W ZALEŻNOŚCI

OD RODZAJU WSKAZANIA DO DORAŹNEGO

OBNIŻENIA CIŚNIENIA KRWI

(1)

Rozpoznanie

Leki z wyboru

Leki niezalecane*

Nadciśnienie złośliwe

Tętniak rozwarstwiający

aorty

kaptopryl s.l/p.o.

labetalol i.v./p.o.

nitroprusydek i.v.

diazoksyd i.v.

hydralazyna i.v./i.m.

nitroprusydek +



-bloker i.v.

trimetafan i.v.

labetalol i.v.

klonidyna

metyldopa

diuretyk

diazoksyd

hydralazyna

nifedypina

WYBÓR LEKU HIPOTENSYJNEGO W ZALEŻNOŚCI

OD RODZAJU WSKAZANIA DO DORAŹNEGO

OBNIŻENIA CIŚNIENIA KRWI

(2)

Rozpoznanie

Leki z wyboru

Leki niezalecane*

Ostra niewydolność

lewokomorowa

Niestabilna choroba

wieńcowa lub

świeży zawał serca

nitrogliceryna i.v.

nitroprusydek +

diuretyk i.v.

enalapryl + diuretyk i.v.

urapidil

nitrogliceryna i.v.

labetalol i.v.



-bloker i.v.

labetalol

diazoksyd

hydralazyna

esmolol

diazoksyd

hydralazyna

WYBÓR LEKU HIPOTENSYJNEGO W ZALEŻNOŚCI

OD RODZAJU WSKAZANIA DO DORAŹNEGO

OBNIŻENIA CIŚNIENIA KRWI

(3)

Rozpoznanie

Leki z wyboru

Leki niezalecane*

Encefalopatia

i krwawienie mózgowe

Wzrost stężenia

amin katecholowych

Rzucawka ciężarnych

labetalol i.v.

esmolol, urapidyl, nikardypina

fentolamina +



-bloker i.v.

labetalol i.v.

nitroprusydek +



-bloker i.v.

labetalol i.v.

urapidyl

metyldopa

metyldopal

klonidyna

metyldopa

diuretyk

diuretyk

diazoksyd

enarenal

nitroprusydek

kaptopryl

WYBÓR LEKU HIPOTENSYJNEGO W ZALEŻNOŚCI

OD RODZAJU WSKAZANIA DO DORAŹNEGO

OBNIŻENIA CIŚNIENIA KRWI

(4)

Rozpoznanie

Leki z wyboru

Leki niezalecane*

Nadciśnienie

okołooperacyjne

Ostra niewydolność

nerek

nitrogliceryna i.v.

labetalol i.v.

nitroprusydek i.v.

nikardypina

nitroprusydek i.v.

labetalol i.v./p.o.

hydralazyna i.v./i.m.

trimetafan

trimetafan



-bloker