Badanie ogólne moczu

Analityka ogólna i techniki pobierania materia

łu

Katedra Analityki Medycznej

Zak

ład Chemii Klinicznej

Iwona Bil-Lula

Ilościowa i półilościowa ocena osadu moczu.

Automatyzacja badania ogólnego moczu.

Ćwiczenie IV

ZASADA LICZENIA NA KOMORZE B

ϋRKERA

KOMORA

G

łębokość - 0,1 mm

Powierzchnia- 9 mm

2

Obj

ętość - 0,9 mm

3



d

ługość boku liczona pomiędzy

środkowymi liniami, lub zewnętrzną

potrójna lini

ą jednego boku i

wewn

ętrzną potrójną linię drugiego

boku.

SIATKA

9 du

żych kwadratów, oddzielonych od

siebie potrójn

ą linią;

1 du

ży kwadrat- powierzchnia – 1 mm

2

1 du

ży kwadrat zawiera 16 małych

1 ma

ły kwadrat :boki 0,2 mm x 0,2 mm

12 prostok

ątów o bokach 0,2 mm x

0,05 mm.

W celu ilo

ściowej oceny osadu moczu wg

Addisa nale

ży policzyć erytrocyty i

leukocyty na 15 ma

łych kwadratach

równomiernie roz

łożonych na siatce

(0,6 mm

2

) i wa

łeczki na 6 dużych

kwadratach (6 mm

2

).

W modyfikacji Hamburgera policzy

ć

erytrocyty, leukocyty i wa

łeczki na

powierzchni 1 mm

2

tzn. 1 du

żego

kwadrata.

Regu

ła 2 boków

Liczenie krwinek le

żących w polu liczonym i niedotykających linii siatki oraz krwinki dotykające linie 2 przyległych boków

(zarówno od strony wewn

ętrznej jak i zewnętrznej linii). Nie liczy się krwinek dotykających dwóch pozostałych boków.

BADANIE ILO

ŚCIOWE SKŁADNIKÓW OSADU

MOCZU

Ocena sk

ładników komórkowych i wałeczków w jednostce objętości lub czasu.

Wskazane w przypadkach w

ątpliwych klinicznie i w przewlekłych procesach

chorobowych dróg moczowych (ocena dynamiki procesu). Nie oznacza si

ę już rutynowo.

PRÓBA ADDISA



Zbiórka 12h moczu (ograniczona poda

ż płynów w dniu poprzedzającym badanie)



Mocz dok

ładnie wymieszać, zmierzyć objętość, przenieść do próbówki stożkowej objętość

odpowiadaj

ącą 12 min (1/60 porcji moczu);



Próbk

ę odwirować (400xg, 5 min)



P

łyn znad osadu odciągnąć pipetką, pozostawiając 0,5 ml



Osad wymiesza

ć z płynem (jednolita zawiesina)



Nape

łnić komorę Bürkera



Policzy

ć Ery i Leu (powierzchnia 0,6 mm

2

- 15 ma

łych kwadratów)



Policzy

ć wałeczki (powierzchnia 6 mm

2

- 6 du

żych kwadratów)

BADANIE ILO

ŚCIOWE SKŁADNIKÓW OSADU MOCZU

LICZBA ADDISA

(ilo

ść elementów wydalanych w jednostce czasu, 24h)

na podst. komory Burkera:

Liczba erytrocytów i leukocytów: Liczba wa

łeczków:

A x 10

6

A x 10

5

B

łąd: 7-15% (bardzo duży)



Odró

żnienie leukocytów od nabłonka nerkowego jest bardzo trudne, dlatego pod nazwą leukocyty

podaje si

ę łącznie leukocyty i nabłonki !!!



Badanie mo

żna przeprowadzić nas innej komorze np. Fucha-Rosentala (inne przeliczenia)

WARTO

ŚCI PRAWIDŁOWE

Ery<2 mln/24h

Leu (nab

łonki)<5 mln/24h

Wa

łeczki szkliste<10tyś/24h

Badanie ilo

ściowe składników osadu moczu

MODYFIKACJA HAMBURGERA:

(mocz do badania powinien mie

ć odczyn kwaśny, gęstość wzgl. 1,015 g/cm

3

,

bez z

łogów moczanów bezpostaciowych)

1)

Opró

żnić pęcherz moczowy (nie przyjmować płynów przez 12 h).

2)

Dokona

ć zbiórki 3 h moczu przedpołudniowego

3)

Mocz wymiesza

ć i zmierzyć objętość

4)

10 ml moczu odwirowa

ć (5 min, 400 x g)

5)

Usun

ąć supernatant pozostawiając 1 ml płynu

6)

Nape

łnić komorę jednolitą zawiesiną (komora Bϋrkera)

7)

Policzy

ć Ery, Leu, wałeczki w objętości 1 mm

3

WARTO

ŚCI PRAWIDŁOWE

Erytrocyty <1500/min (mikroskop

świetlny),

<3000/min (mikroskop k-f)

Leukocyty (nab

łonki)< 3000/min

A x 100 x Obj

ętość 3 h

Ilo

ść elementów/min= -----------------------------------------

180

AUTOMATYCZNA ANALIZA OSADU

MOCZU



Systemy automatycznej analizy próbek moczu stanowi

ą podstawowe narzędzie

rutynowej oceny próbek moczu w laboratoriach;

ZLETY

WADY

 Lepsza powtarzalność i większa dokładność
wyników w

porównaniu z badaniem manualnym;

 Krótszy czas analizy (większa przepustowość
lab.)

 Mniejsza liczba personelu;

 Standaryzacja badania;



Wysoki ko

ść utrzymania odpowiedniej jakości

badania;

 Wysoki koszt aparatury

Analizatory automatyczne



Cyfrowa analiza obrazów mikroskopowych



Technika cytometrii przep

ływowej

Cyfrowa analiza obrazów

mikroskopowych



Mocz niewirowany



Wyniki wyra

żane jako liczba elementów w jednostce objętości lub w

polu widzenia (HPF/LPF)

Zalety:



Lepsza precyzja i znacznie mniejszy czas badania w porównaniu do
metod manualnych

Wady:



Brak mo

żliwości oceny elementów osadu w przypadku próbek o

du

żej zawartości drożdży, wałeczków, el. upostaciowionych lub

nieupostaciowionych

KONIECZNO

ŚĆ POTWIERDZENIA WYNIKU ZA POMOCĄ MANUALNEGO BADANIA

MIKROSKOPOWEGO!!!

Cyfrowa analiza obrazów

mikroskopowych

►Składniki moczu są fotografowane w

p

łaskiej komorze przepływowej, która

ukierunkowuje i hamuje cz

ąsteczki

hemodynamicznie w p

łaszczyźnie

ogniskowej objektywu mikroskopu.

►Cyfrowa obróbka obrazu pozwala na

uchwycenie I analiz

ę 500 elementów próbki.

►Automatyczna klasyfikacja elementów

odbywa si

ę na podstawie: struktury,

kontrastu, wielko

ści i kształtu.

► Automatyczna fluorescencyjna

cytometria przep

ływowa, oparta na

technologii lasera diodowego w

po

łączeniu z hydrodynamicznym

ogniskowaniem.

► FS (rozmiar) i SS (powierzchnia,

z

łożoność wewnętrzna ) jest wykrywane

przez fotodiod

ę/.

► Intensywność fluorescencji informuje o

zawarto

ści kwasów nukleinowych.

► kolorowe skategramy, wartości liczbowe

(el/obj

ętość lub pw)

► Analiza mikroskopowa osadu moczu

► wirowanie moczu w kuwetce

prowadzi do utworzenia

pojedynczej warstwy

elementów w jednej p

łaszczyźnie

(tzw. monolayer)

►5-20 obrazy cyfrowe pod różnym

k

ątem w kuwetce

► automatyczne rozpoznanie i

klasyfikacja elementow na 14

grup

► wyniki pólilościowe

Cyfrowa analiza obrazów

mikroskopowych

porównanie analizatorów

IRIS iQ 200 Spirit

Sysmex UF 1000i

SediMax

Identyfikacja
elementów

Przepustowo

ść

Obj

ętość próbki

RBC, WBC, bakterie, wa

łeczki,

wa

łeczki hialinowe, kryształy, nabłonki

(p

łaskie i okrągłe), drożdże, zlepy

leukocytów, plemniki,

śluz

101/h

2 ml

RBC, WBC, nab

łonki,

wa

łeczki szkliste, wałeczki

patologiczne, bakterie,
dro

żdże, krysztaŁy,

plemniki,

śluz

80-100/h

4 lub 1 ml (modu

ł manualny)

RBC, WBC, wa

łeczki

hialinowe, wa

łeczki

patologiczne (10 typów),
nab

łonki, komórki

nienab

łonkowe, bakterie,

dro

żdże, śluz, plemniki,

paso

żyty, kryształy

80/h

0,2 ml

Cyfrowa analiza obrazów mikroskopowych-

porównanie badania manualnego i

automatycznego

ANALIZA AUTOMATYCZNA ANALIZA MANUALNA

*

Na podstawie kwestionariusz w 250 laboratoriach rutynowych w Wielkiej Brytanii [15].

Cytometria przep

ływowa



mocz

świeży, nie wirowany



próbki rozcie

ńczone i wybarwione fluorescencyjnie:

-

pomara

ńczowy barwnik fenantrynowy

(j

ądra komórkowe)

-

zielony barwnik karbocyjanowy

(b

łony komórkowe, jądrowe, mitochondria)



obj

ętość elementu morfotycznego (pomiar impedancji)



zabarwienie i zdolno

ść pochłaniania barwników (pomiar fluorescencji)



wielko

ść i kształt elementów morfotycznych oraz ich ziarnistości, jąder,

wtr

ętów (pomiar rozproszenia światła argonowego)

Cytometria przep

ływowa

Pozwala ró

żnicować:

-

erytrocyty

-

leukocyty (neutrofile)

-

nab

łonek płaski

-

nab

łonki okrągłe

-

wa

łeczki ziarniste

-

wa

łeczki szkliste

-

bakterie

-

dro

żdże

-

moczany

-

szczawiany

-

fosforany

-

itp..

Dostarcza informacji o :

-

dysmorfii erytrocytów

-

przewodno

ści moczu przed

rozcie

ńczeniem („osmolalność”)

Cytometria przep

ływowa



Wyniki w µl/wpw



skategramy i histogramy



materia

ły kontrolne



krótki czas badania



dobra powtarzalno

ść ,

dok

ładność, liniowość



ró

żnicowanie erytrocyturii

k

łębuszkowej i

pozak

łębuszkowej

OGRANICZENIA:

- ograniczenia techniczne zwi

ązane z

elementami atypowymi;

- ograniczenia zwi

ązane z obecnością

elementów > 40 000/

μl (obniżona dokładność)

- interferencja plemników, bakterii, kom.

dro

żdżopodobnych (liczenie leukocytów i

erytrocytów)

Pi

śmiennistwo

1.

Althof S, Kindler J. Atlas osadu moczu. Techniki badawcze i interpretacja wyników. Mantur M
(red.). Sapota, Wroc

ław, 2005.

2.

Ćwiklińska A, Parra MC, Kortas-Stempak B i wsp. Rutynowe badanie osadu moczu- możliwość
poprawy jako

ści wyników poprzez wdrożenie standaryzowanej procedury badania. Diagnostyka

Laboratoryjna. 2009, 45 (3),219-229.

3.

NCCLM. Urinalysis and collection, transportation and preservation of urine specimens. Approved

guideline. 2nd edition. GP-16A2. 2001.

4.

SIMERVILLE JA, WILLIAM MD et al. Urinalysis: A Comprehensive Review. Am Fam Physician

2005;71:1153-62.

5.

Fogazzi GB. The urinary sediment. An integrated view. 3-rd edition. Elsevier, Italy, 2010.

6.

a

7.

Solnica B., Gernand W. Automatyzacja badania osadu moczu. Nefrol. Dial. Pol. 2007, 11, 26-29

8.

Pawelski S, Maj S. Normy i diagnostyka chorób wewn

ętrznych. PZWL, 1993.

9.

Tomaszewski J. Diagnostyka laboratoryjna, PZWL, 1997.

10.

Uropean urinalysis guidelines. ECLM. Scand J Clin lab Invest, 2000, 60: 1-96.

11.

Wojtysiak-Duma B. Mocz jako materia

ł do badan laboratoryjnych. Diagnosta Laboratoryjny, 2011,

22:12-13.

12.

Brunzel NA. Diagnostyka laboratoryjna. Nerka i badania laboratoryjne moczu. Elsevier U&P,
Wroc

ław, 2010

13.

Dembi

ńska-Kieć A. Naskalski P.

14.

NHS. Automated urine sreening systems. Evaluation report. CEP 10031. NHS, 2010.