Strategia Rozwoju Gminy Siemiatycze na lata 2000-2015

______________________________________________________________________

1. Informacja o stanie miasta Siemiatycze.

Z uwagi na specyfikę położenia gminy Siemiatycze – wokół obcego centrum, jakie

stanowi miasto Siemiatycze będące jednocześnie siedzibą władz powiatowych, autorzy

opracowania uznali za niezbędne przedstawienie w niniejszym opracowaniu krótkiej

informacji o stanie Siemiatycz. Relacje gmina – miasto są dwustronne. Mieszkańcy gminy

korzystają w dużym stopniu z usług świadczonych na terenie miasta, w tym przede

wszystkim z całej infrastruktury społecznej (ochrona zdrowia, oświata, kultura),

a częściowo także technicznej (centrala telefoniczna, oczyszczalnia ścieków). Natomiast

mieszkańcy miasta coraz częściej poszukują na terenie gminy lokalizacji pod budownictwo

jednorodzinne. Poza tym korzystają z usług w zakresie turystyki i rekreacji. Gmina jest

także ważnym czynnikiem warunkującym rozwój miasta. Dzięki mieszkańcom gminy,

którzy zaopatrują się w mieście, prężnie rozwija się tam sieć placówek handlowych.

Te dwie jednostki administracyjne są nierozerwalnie ze sobą związane. Stąd też dla

prężnego rozwoju zarówno gminy, jak i miasta pożądana jest ścisła współpraca między

władzami obu samorządów.

Tabela nr 16 Podstawowe dane statystyczne dot. Miasta Siemiatycze

wg stanu na koniec 1999r.

Lp.

Wyszczególnienie

Dane liczbowe

1.

Powierzchnia w ha

3.625

2.

Dochody budżetu ogółem w tys. zł

14912,9

3.

Wydatki bużetu ogółem w tys. zł

14661,8

4.

Liczba mieszkańców

15.632

5.

Średni dochód

654

6.

Pracujący ogółem
w tym kobiety

4.262
2.177

7.

Bezrobotni ogółem
w tym: zwolnieni z przyczyn zakładu pracy
bez prawa do zasiłku

758

73

326

8.

Stałe miejsce zameldowania ogółem
w tym : mężczyźni
kobiety

15.471

7.391
8.080

9.

Faktyczne miejsce zamieszkania ogółem
w tym : mężczyźni
kobiety

15.449

7.369
8.080

50

Strategia Rozwoju Gminy Siemiatycze na lata 2000-2015

______________________________________________________________________

W mieście funkcjonuje kilkadziesiąt dużych i średnich firm. Ogółem prowadzi

działalność gospodarczą blisko 1000 podmiotów. Główne gałęzie gospodarki miasta to:

- przetwórstwo rolno-spożywcze,

- przemysł lekki,

- przemysł drzewny,

- produkcja materiałów budowlanych,

- handel,

- usługi.

Miasto posiada bardzo dobrze rozwiniętą sieć wodociągową, kanalizacyjną i

gazową. Współczynnik telefonizacji wynosi 160 telefonów / 1000 mieszkańców.

Na terenie Siemiatycz działają takie instytucje i organizacje jak: Towarzystwo

Gospodarcze, Cech Rzemiosł Różnych, PKO BP, Bank Depozytowo-Kredytowy S.A.,

Bank Spółdzielczy oraz 10 firm ubezpieczeniowych.

W zakresie kultury, rozrywki i rekreacji miasto posiada:

- Siemiatycki Ośrodek Kultury,

- Szkołę Muzyczną,

- Kino „Chrobry”,

- kompleks sportowy nad zalewem

- dwa zalewy rekreacyjne z wypożyczalnią sprzętu wodnego i strzeżonymi kąpieliskami,

- pole namiotowe.

Bogatsza niż w gminie jest oferta miasta w zakresie bazy socjalnej w postaci hoteli i

restauracji. Funkcjonują tu: hotel i restauracja „Zajazd u Kmicica”, Hotel PPKS,

Restauracja „Oleńka” oraz kilkanaście barów.

51

Strategia Rozwoju Gminy Siemiatycze na lata 2000-2015

______________________________________________________________________

II.

ANALIZA UWARUNKOWAŃ ZEWNĘTRZNYCH

I WEWNĘTRZNYCH

52

Strategia Rozwoju Gminy Siemiatycze na lata 2000-2015

______________________________________________________________________

1. Uwarunkowania rozwoju w oczach społeczności lokalnej.

W trakcie prac nad strategią zespół autorski uczestniczył w spotkaniach z liderami

lokalnych środowisk gminy Siemiatycze. Przedstawiony niżej materiał stanowi

syntetyczną ocenę gminy dokonaną przez jej mieszkańców. Poszczególne czynniki

pogrupowane zostały według przypisanej im siły oddziaływania.

Autorzy opracowania posłużyli się tu metodą analizy SWOT polegającą na

identyfikacji mocnych i słabych stron gminy oraz szans i zagrożeń jej rozwoju.

Lp.

MOCNE STRONY

1.

Walory przyrodnicze

2.

Atrakcyjne położenie (skrzyżowanie głównych szlaków komunikacyjnych)

3.

Bardzo dobre warunki dla rozwoju rolnictwa

4.

Imprezy o zasięgu ogólnopolskim

5.

Funkcjonowanie nowoczesnego gimnazjum

6.

Łatwość pozyskania uzbrojonych terenów pod inwestycje

7.

Niska cena ziemi rolniczej

8.

Dobrze rozwinięta infrastruktura techniczna (wodociągi, telefonizacja,

drogi)

9.

Wielokulturowość regionu (tradycje prawosławia)

10.

Sąsiedztwo dużego ośrodka administracyjnego (miasto Siemiatycze)

11.

Dobre wykształcenie młodych rolników

12.

Mądra Rada Gminy

13.

Istnienie obiektów turystycznych (OW Wólka nad Bugiem)

14.

Możliwość gazyfikacji gminy

15.

Możliwość korzystania z zalewu w mieście Siemiatycze

16.

Rozwój działalności gospodarczej (sieć sklepów)

17.

Eksport serów za granicę (certyfikat UE)

18.

Istniejące zakłady stolarskie (miejsca pracy)

19.

Możliwość produkcji zdrowej żywności

20.

Możliwość handlu w strefie przygranicznej

21.

Budynki po szkołach do wykorzystania w turystyce

22.

Czyste środowisko

23.

Rozwój hodowli bydła

24.

Tradycje w zakresie warzywnictwa

25.

Możliwość rozwoju budownictwa rekreacyjnego

26.

Ciekawe zawody (wyplatanie koszyków, produkcja filców)

27.

Dobra komunikacja autobusowa z miastami Europy Zachodniej

28.

Dostęp do kolei

53

Strategia Rozwoju Gminy Siemiatycze na lata 2000-2015

______________________________________________________________________

Lp.

SŁABE STRONY

1.

Niska opłacalność produkcji rolnej

2.

Brak miejsc pracy – duże bezrobocie na wsi

3.

Brak perspektyw dla młodych ludzi szukających pracy poza rolnictwem

4.

Starzenie się wsi

5.

Złe profile kształcenia w szkołach średnich

6.

Niskie dochody gminy (brak dużych podatników)

7.

Niska wydajność produkcji rolnej

8.

Marazm społeczeństwa wiejskiego

9.

Niski przyrost naturalny

10.

Brak możliwości zbytu produktów rolnych

11.

Wysokie koszty produkcji rolniczej

12.

Zużyte maszyny rolnicze

13.

Brak wysypiska śmieci

14.

Niska świadomość ekologiczna

15.

Brak kanalizacji

16.

Migracja młodych ludzi do miast

17.

Brak zaangażowania ludności w rozwój agroturystyki

18.

Brak rynku pracy

19.

Rozdrobnienie gospodarstw rolnych

20.

Brak zakładów przemysłowych na terenie gminy

21.

Słabe gleby

22.

Brak sądu w powiecie

23.

Brak dostępu do niskooprocentowanych kredytów na rozpoczęcie

działalności gospodarczej

Lp.

SZANSE

1.

Ekologiczne rolnictwo

2.

Rozwój bazy surowcowej (warzyw, owoców dla Hortexu)

3.

Rozwój agroturystyki

4.

Wykorzystanie walorów przyrodniczych

5.

Zalesienie gleb nie nadających się do uprawy

6.

Modernizacja drogi krajowej

7.

Budowa obwodnicy

8.

Sąsiedztwo gminy z powiatem

9.

Gazyfikacja wsi i budowa kanalizacji

10.

Rozwój bazy turystycznej

11.

Promocja walorów środowiska gminy wśród mieszkańców dużych miast

12.

Dobra komunikacja międzymiastowa i międzynarodowa

13.

Uruchomienie linii przetwórstwa ziemniaków w zakładzie Hortexu

54

Strategia Rozwoju Gminy Siemiatycze na lata 2000-2015

______________________________________________________________________

14.

Racjonalne wykorzystanie użytków zielonych i lasów

15.

Rozwój hodowli bydła mlecznego

16.

Zwiększenie asortymentu wyrobów z mleka

17.

Rozwój hodowli bydła rzeźnego

18.

Rozwój małej przedsiębiorczości

19.

Rozwój wysokotowarowego rolnictwa

20.

Stworzenie bazy rekreacyjnej wzdłuż pasa nadbużańskiego

21.

Rozwój przemysłu nie uciążliwego dla środowiska

22.

Rozwój budownictwa mieszkaniowego

23.

Budowa wysypiska śmieci – segregacja odpadów

24.

Budowa sal gimnastycznych przy szkołach podstawowych

25.

Rozbudowa zaplecza szkoły podstawowej w Czartajewie

26.

Utworzenie szlaku turystycznego

Lp.

ZAGROŻENIA

1.

Likwidacja Zakładu Przetwórstwa Owocowo-Warzywnego Hortex

2.

Pominięcie gminy w strategii rozwoju województwa podlaskiego, jako

obszaru intensywnego rozwoju

3.

Nieopłacalność produkcji rolnej

4.

Polityka państwa wobec rolnictwa

5.

Postępująca degradacja infrastruktury gospodarstw rolnych

6.

Wystąpienie patologii społecznych np. alkoholizmu wśród mieszkańców
wsi

7.

Brak partnerek życiowych dla młodych rolników

8.

Wzrost bezrobocia

9.

Brak rynków zbytu produktów rolnych

10.

Brak kanalizacji

11.

Zmniejszenie dotacji na modernizację dróg

12.

Brak zakładu utylizacji odpadów

13.

Bliskość elektrowni zagranicznych atomowych (Litwa, Ukraina)

14.

Zagrożenie środowiska przez nawożenie i chemiczną ochronę roślin

15.

Znaczny odpływ ludzi młodych

16.

Nasilenie ruchu kołowego – ciężkiego sprzętu

17.

Likwidacja powiatu

Kapitał miejscowy i szansa jego akumulacji jest zazwyczaj motorem napędowym

rozwoju gminy, stąd postrzeganie braku opłacalności produkcji rolnej jako podstawowego

zagrożenia dla jej rozwoju.

Przedstawiciele społeczności widzą w gminie jej wiele atutów. Świadczy to o

wielkim patriotyzmie mieszkańców i ich żywym zaangażowaniu w sprawy gminy. Szans

rozwoju poszukują we własnym środowisku, nie licząc na pomoc z zewnątrz. Jest to

bardzo pozytywna postawa z punktu widzenia efektywnej realizacji strategii.

55

Strategia Rozwoju Gminy Siemiatycze na lata 2000-2015

______________________________________________________________________

2. Uwarunkowania rozwoju w oczach autorów opracowania.

Zespół autorów opracowania dostrzega także wiele innych uwarunkowań rozwoju

gminy. Okresowa analiza tych uwarunkowań może wzbogacić strategię w cele dzisiaj

niedostrzegane, będące sukcesją realizacji obecnej wersji strategii. Dlatego też

wymieniamy je wszystkie, nawet te, których znaczenia dla rozwoju gminy mieszkańcy

dzisiaj nie zauważają.

2.1. Mocne strony :

•

duże zasoby kruszyw budowlanych,

•

duże zasoby przestrzeni umożliwiającej dobre warunki wypoczynku i rekreacji,

•

atrakcyjny krajobraz terenów położonych nad Bugiem,

•

możliwości rozbudowy niezbędnej infrastruktury turystycznej w zgodzie z zasadami

rozwoju zrównoważonego,

•

rosnący popyt na siedliska i ziemię,

•

dobre warunki dla rozwoju turystyki aktywnej i transgranicznej,

•

świetne tereny dla tworzenia szlaków turystycznych,

•

czyste środowisko sprzyjające rozwojowi gospodarstw ekologicznych i produkcji

żywności wysokiej jakości,

•

zapoczątkowana, sukcesywna promocja terenu prowadzona przez Urząd Gminy,

•

życzliwość mieszkańców jako wartościowy czynnik sprzyjający rozwojowi

agroturystyki,

•

bogate dziedzictwo kulturowe obszaru gminy, mogące stanowić i stanowiące ważną

atrakcję turystyczną,

2.2. Słabe strony:

•

mała liczba mocnych podmiotów gospodarczych mogących być partnerami dla gminy

w zakresie inwestycji infrastrukturalnych,

•

brak lokalnych struktur mogących skutecznie promować lokalne produkty żywnościowe

ze znakiem jakości,

56

Strategia Rozwoju Gminy Siemiatycze na lata 2000-2015

______________________________________________________________________

•

brak przetwórstwa rolno - spożywczego, częściowo rekompensowany przez zakłady

zlokalizowane w mieście Siemiatycze,

•

zmiany krajobrazu spowodowane eksploatacją kopalin,

•

obniżanie poziomu wód gruntowych,

•

brak wdrożonych rozwiązań w zakresie gospodarki odpadami,

•

niska świadomość ekologiczna mieszkańców i brak skutecznego systemu

informacyjnego w tym zakresie,

•

powszechne stosowanie w okresie minionym materiałów budowlanych zawierających

substancje szkodliwe dla zdrowia /azbest, i tp./

•

wzrost patologii na terenach wiejskich,

•

wzrost bezrobocia, wysokie ukryte bezrobocie w rolnictwie,

•

brak na miejscu specjalistycznej opieki zdrowotnej rekompensowany bliskością służby

medycznej miasta Siemiatycze,

•

niedorozwój infrastruktury waloryzującej dziedzictwo kulturowe regionu,

•

brak wykreowanego markowego produktu turystycznego wykorzystującego zasoby

lokalne,

•

brak kapitału lokalnego rzutującego na tempo rozwoju przedsiębiorczości, zwłaszcza w

sferze usług turystycznych i innych, przetwórstwa itp.,

•

brak na miejscu możliwości szkoleń niezbędnych do zmiany kwalifikacji i

przystosowania się do zmieniającego się rynku pracy,

2.3. Szanse rozwoju:

•

ogólne otwarcie kraju na zewnątrz,

•

zainteresowanie mieszkańców rozwojem lokalnego przetwórstwa i współpracą

producentów na szczeblu lokalnym,

•

zainteresowanie mieszkańców nowymi technologiami produkcji oraz wdrażaniem

uprawy nowych gatunków roślin uprawnych /np. zioła/,

•

kształtowanie polityki proekologicznej na szczeblu krajowym i regionalnym / ZPP /,

tworzenie funduszy na ochronę środowiska,

•

wzrastające zainteresowanie na rynku krajowym i zagranicznym turystyką łagodną i

walorami środowiska przyrodniczego,

57

Strategia Rozwoju Gminy Siemiatycze na lata 2000-2015

______________________________________________________________________

•

sprzyjające tendencje związane z rozwojem turystyki świątecznej, weekendowej i

specjalistycznej,

•

poświęcanie coraz większej uwagi odnawialnym źródłom energii,

•

wzrost roli agroturystyki w krajowym produkcie turystycznym,

•

zmiana upodobań konsumenckich i wzrost zainteresowania produktami rolnictwa

ekologicznego,

•

coraz większy popyt na produkty zielarskie związany z rozwojem ziołolecznictwa i

wykorzystywaniem ziół w racjonalnym żywieniu,

•

zainteresowanie kultywowaniem tradycji, kultury ludowej i rozwojem tradycyjnego

rzemiosła,

•

zainteresowanie współpracą przygraniczną na szczeblu regionalnym i lokalnym,

•

rozwój współpracy międzynarodowej gminy,

•

rozwój współpracy z innymi gminami w zakresie tworzenia infrastruktury turystycznej i

rozwiązywania problemów ekologicznych,

•

rozwój instytucji wspierających rozwój gospodarczy, rozwój turystyki i

upowszechniania kultury w regionie,

•

bogate zasoby dziedzictwa kulturowego regionu,

•

rozwój imprez kulturalnych o charakterze regionalnym, ogólnokrajowym i

międzynarodowym,

•

sprzyjające warunki i wsparcie akcji zalesiania na szczeblu województwa i powiatu,

•

perspektywy pozyskania środków pomocowych i krajowych na restrukturyzację

rolnictwa i wielofunkcyjny rozwój obszarów wiejskich /Phare 2000, SAPARD, ISPA/,

•

perspektywy pozyskania środków pomocowych na programy transgraniczne /Phare-

Credo, Crossborder/,

•

perspektywy integracji z Unią Europejską i dostępu do funduszy strukturalnych,

2.4. Zagrożenia rozwoju:

•

brak stabilnych zasad w zakresie dochodów jednostek samorządu terytorialnego,

•

niedoszacowanie kwot subwencji oświatowej i wyrównawczej ,

•

niski poziom dofinansowania sfery infrastruktury społecznej,

•

brak środków na rozwój infrastruktury technicznej,

•

brak środków finansowych na wsparcie inwestycji infrastrukturalnych,

58

Strategia Rozwoju Gminy Siemiatycze na lata 2000-2015

______________________________________________________________________

•

brak środków regionalnych na wsparcie finansowania zadań infrastrukturalnych w

ramach tzw. udziału własnego,

•

brak zintegrowanej polityki regionalnej państwa,

•

ogólny kryzys w rolnictwie,

•

niewystarczający system ochrony i brak skutecznych mechanizmów promocji

krajowych produktów żywnościowych,

•

brak preferencji dla przemysłu rolno - spożywczego w kraju,

•

zmniejszający się popyt na produkty rolne wytwarzane tradycyjnymi metodami i nie

konkurencyjne ceny w porównaniu z produktami zagranicznymi,

•

brak tradycji i uregulowań systemu kontroli i nadawania znaku jakości lokalnym

żywnościowym produktom markowym,

•

oddalenie się ośrodka władzy państwowej,

•

utrudnienia administracyjne w przeznaczaniu gruntów rolnych na inwestycje,

•

proces starzenia się wsi,

•

przedłużający się proces integracji z UE i narastające problemy okresu przejściowego,

•

brak przejrzystości polityki regionalnej,

•

zmiana systemu administracji i zarządzania w turystyce na szczeblu regionalnym i

krajowym,

•

dążenie w kraju do likwidacji systemu zachęt i preferencji dla rozwoju agroturystyki

/kredyty preferencyjne, ubezpieczenia/,

•

wzrost przestępczości wskutek narastającego bezrobocia, kryzysu gospodarczego i

przygranicznego położenia,

•

erozja gleb będąca następstwem eksploatacji kopalin,

59

Strategia Rozwoju Gminy Siemiatycze na lata 2000-2015

______________________________________________________________________

III.

IDENTYFIKACJA PODSTAWOWYCH PROBLEMÓW
ROZWOJU

60