Konspekt lekcji biologii w klasie I gimnazjum.

Temat (1. lekcja): Podróż do komórkolandii… O budowie komórkowej organizmów.

Temat (2 lekcja): Porównanie budowy komórek różnych organizmów.

CELE DYDAKTYCZNE

1.

Wiadomości:

Uczeń zna:

•

pojęcie komórki

•

podział komórek na prokariotyczne i eukariotyczne

•

różnorodność kształtów komórek

•

podstawowe organelle komórkowe i ich funkcje

•

podstawowy sprzęt służący do mikroskopowania

•

budowę mikroskopu szkolnego

•

szczegółową budowę komórki zwierzęcej, roślinnej, bakterii, grzyba

•

podobieństwa i różnice w budowie komórek bakterii, grzybów, roślin i zwierząt

2.

Umiejętności:

Uczeń potrafi:

•

wyjaśnić pojęcie komórki,

•

podzielić komórki na eukariotyczne i prokariotyczne

•

dostrzec różnice w kształcie i wielkości różnych komórek

•

wymienić podstawowe organelle komórkowe i określić ich funkcje

•

wskazać na rysunku poszczególne elementy budowy komórki

•

omówić budowę mikroskopu

•

dokonać porównania między światem „mikropaństwa”- komórki a światem
ludzkim.

•

omówić na podstawie schematu budowę komórek bakterii, roślinnej, grzybów,
roślin i zwierząt

•

porównać budowę komórek bakterii, grzybów, roślin i zwierząt

3.

Postawy:

•

odczuwanie potrzeby pogłębiania wiedzy biologicznej

•

umiejętność wykorzystania posiadanej wiedzy

•

wyrabianie umiejętności dokonywania porównań, skojarzeń i obserwacji w celu
opisania cech istot żywych

•

komunikowanie się w zespole oraz twórcze rozwiązywanie problemów

4.

Strategie:

•

organizacyjna

•

asocjacyjna

•

emocjonalna

5.

Metody:

•

aktywizujące pracę ucznia

•

pogadanka

6.

Formy pracy:

•

grupowa, warsztatowa

•

zbiorowa

7.

Środki dydaktyczne:

•

duże arkusze papieru, mazaki, rozsypanka, historyjka pt. „Podróż po
Komórkolandii”, podręcznik, tablica, kreda

8.

Czas realizacji: dwie godziny lekcyjne

PRZEBIEG LEKCJI:

I.

FAZA WSTĘPNA (15 min):

1.

Nauczyciel sprawdza listę obecności i zapisuje temat lekcji na tablicy:

Podróż do komórkolandii… O budowie komórkowej organizmów.

2.

Nauczyciel sprawdza zadanie domowe uczniów, wyjaśnia ewentualne
wątpliwości i problemy związane z zadaniem domowym.

3.

Nauczyciel pyta się uczniów, czym jest komórka. Uczniowie zapisują pojęcie
do zeszytu:

KOMÓRKA- to podstawowa, najmniejsza jednostka budująca
organizm.

II.

FAZA REALIZACYJNA ( 30 min):

1.

Nauczyciel przedstawia uczniom schemat dotyczący podziału komórki na
prokariotyczną i eukariotyczną. Nauczyciel wyjaśnia pojęcia wspólnie z
uczniami.

2.

Nauczyciel dzieli uczniów na pięć grup. Każda grupa otrzymuje od
nauczyciela kopertę z materiałami (materiały znajdują się w załączniku),
potrzebnymi do wykonania zadania. Nauczyciel czyta instrukcję, która
dołączona jest do każdego zestawu.

3.

Uczniowie dokonują przydziału ról, czytają materiał źródłowy. Wykonują
plakat- model komórki. Opisują model komórki uwzględniając jednocześnie
rolę poszczególnych elementów. Uczniowie mogą korzystać z podręcznika
Uczniowie mają na realizację zadań ok. 25 minut.

KOMÓRKA

PROKARIOTYCZNA

Komórka pozbawiona jądra

komórkowego (komórka

bakterii, sinic)

EUKARIOTYCZNA

Komórka z jadrem

komórkowym (komórki

roślinne, zwierzęce, grzybowe)

4.

Tematy dla poszczególnych grup:

•

komórki roślinnymi

•

komórki zwierzęcej

•

komórki grzyba

•

komórki bakterii

•

porównanie komórek

Kolejna lekcja…

III.

FAZA PODSUMOWUJĄCA (45 min):

1.

Po zakończonej pracy uczniowie sprawozdawcy przyklejają plakaty na tablicy
i przedstawiają efekty przed klasą i nauczycielem. Podkreślają wspólne
spostrzeżenia i wnioski dotyczące porównania mikropaństwa- Komórkolandii
ze strukturami państwa.

2.

Podczas gdy uczniowie jednej grupy przedstawiają efekty swojej pracy,
pozostali uczniowie wypełniają kartę pracy.

3.

Nauczyciel zbiera karty pracy i ocenia pracę na lekcji.

4.

Nauczyciel czyta uczniom zdania. Zadaniem uczniów jest ocena prawdziwości
zdań:

••••

Tylko komórka zwierzęca ma chloroplasty.

••••

Wnętrze każdej żywej komórki wypełnia cytoplazma.

••••

Komórki bakterii mają centralnie położone jądro.

••••

Komórka zwierzęca nie posiada ściany komórkowej.

••••

Mitochondrium jest magazynem energii dla komórki.

Załącznik nr 1. INSTRUKCJA:

1. Zorganizujcie wasz zespół: wybierzcie lidera, który będzie kierował pracą, sekretarza,
który będzie zapisywał wasze uwagi i spostrzeżenia, oraz sprawozdawcę, który na kolejnej
lekcji przedstawi efekty waszej pracy na forum klasy.

2.

Zapoznajcie się z treścią historyjki „Podróż po komórkolandii”.

3.

Analizując treści zawarte w historyjce, wykonajcie plakat obrazujący budowę komórki
z uwzględnieniem poszczególnych elementów.

4.

Do wykonania plakatu wykorzystajcie przygotowaną rozsypankę (znajduje się ona w
kopercie) – rysunki elementów komórkowych, ich nazwy oraz zadania, jakie spełniają.

5.

Dbajcie o estetyczne i przejrzyste wykonanie plakatu.

6.

Czarna zamknięta linia na dużym arkuszu papieru, który otrzymaliście, umownie
symbolizuje granicę mikropaństwa- Komórkolandii.

7.

Wypełnijcie ją elementami budującymi jej wnętrze.

8.

Do wypełnienia wykorzystajcie przygotowane dla was wcześniej rysunki, wklejając je
w odpowiednie miejsca.

9.

Dorysujcie brakujące elementy komórki.

10.

Po wykonaniu modelu komórki przyklejcie obok nich wcześniej przygotowane kartki
z odpowiednimi nazwami.

11.

Brakujące nazwy struktur dopiszcie na czyste paski papieru.

12.

Obok nazw elementów budujących komórkę przyklejcie odpowiednie kartki papieru z
opisem funkcji, jaką spełnia dany element.

13.

Brakujące funkcje struktur wpiszcie na czystych paskach papieru.

14.

Przypomnijcie sobie, jakie czynności życiowe musi wykonać każdy organizm, aby
przeżyć, i wypiszcie je drukowanymi literami pod modelem.

15.

Przygotujcie się do prezentacji plakatu i odpowiedzi na pytania:

•

Czy prezentowana przez was komórka spełnia wszystkie podstawowe
czynności życiowe?

•

Do jakich struktur państwowych można porównać struktury mikropaństwa-
Komórkolandii?

Załącznik nr 2.

Podróż po Komórkolandii

KOMÓRKA ZWIERZĘCA

W pewnym mikrokrólestwie kształtu kulistego rządzi król JĄDRO. On, jak i inne struktury
państwa, zawieszony jest w kisielowatej CYTOPLAMIE. Jest ona swoistym łącznikiem
pomiędzy współpracującymi ze sobą strukturami mikropaństwa. JĄDRO przypomina okrągłą
bryłę i ma swoją siedzibę w bliskim sąsiedztwie z BŁONĄ KOMÓRKOWĄ. Przepuszcza do
wnętrza państwa wszystko to, co jest niezbędne do jego prawidłowego funkcjonowania. Jest
również swoistym oknem na świat. To za jej pośrednictwem trafiają informacje o tym, co
dzieje się poza granicami państwa. Po Komórkolandii rozsiane są również liczne magazyny.
Noszą one nazwę WAKUOLI. Przez cały okres funkcjonowania komórki składane są w nich
niepotrzebne w danej chwili substancje. Aby państwo mogło prawidłowo funkcjonować ,
potrzebna jest również energia. Rolę elektrowni pełnią nieco wydłużone struktury-
MITOCHONDRIA. Nad prawidłowym funkcjonowaniem całego państwa czuwa oczywiście
król JĄDRO. To od niego wychodzą wszystkie rozkazy dotyczące działań poszczególnych
elementów.

Załącznik nr 2.

Podróż po Komórkolandii

KOMÓRKA ROŚLINNA

Załącznik nr 2.

Podróż po Komórkolandii

KOMÓRKA GRZYBA

W pewnym mikrokrólestwie kształtu kulistego, otoczonego z zewnątrz ochronną, twardą,
porowatą granicą – ŚCIANĄ KOMÓRKOWĄ, która ma sztywne wzmocnienie chitynowe,
rządzi król JĄDRO. On, jak i inne struktury państwa, zawieszony jest w kisielowatej
CYTOPLAZMIE. Jest ona swoistym łącznikiem pomiędzy współpracującymi ze sobą
strukturami mikropaństwa. JĄDRO przypomina okrągłą bryłę i ma swoją siedzibę w bliskim
sąsiedztwie drugiej granicy celnej. Jest ona cienka, przenikliwa, elastyczna i bardzo czuła.
Nazywa się BŁONĄ KOMÓRKOWĄ. Przepuszcza do wnętrza państwa wszystko to, co jest
niezbędne do jego prawidłowego funkcjonowania. Jest również swoistym oknem na świat. To
za jej pośrednictwem trafiają informacje o tym, co dzieje się poza granicami państwa. Na
obrzeżach Komórkolandii są położone magazyny. Noszą nazwę WODNICZKI. Przez cały
okres funkcjonowania komórki składane są w niej niepotrzebne w danej chwili substancje.
Aby państwo mogło funkcjonować, potrzebna jest też energia. Rolę elektrowni pełnią nieco
wydłużone struktury- MITOCHONDRIA. Nad prawidłowym funkcjonowaniem całego
państwa czuwa oczywiście król JĄDRO. To od niego wychodzą wszystkie rozkazy dotyczące
działań poszczególnych elementów.

Załącznik nr 2.

Podróż po Komórkolandii

KOMÓRKA BAKRERII

W pewnym mikrokrólestwie kształtu owalnego, otoczonego z zewnątrz ochronną, twardą,
porowatą granicą – ŚCIANĄ KOMÓRKOWĄ, rządzi król NUKLEOID. On, jak i inne
struktury państwa, zawieszony jest w kisielowatej CYTOPLAZMIE. Jest ona swoistym
łącznikiem pomiędzy współpracującymi ze sobą strukturami mikropaństwa. NUKLEOID
przypomina poplątane, luźne nici i ma swoją siedzibę w bliskim sąsiedztwie drugiej granicy
celnej. Jest ona cienka, przenikliwa, elastyczna i bardzo czuła. Nazywa się BŁONĄ
KOMÓRKOWĄ. Przepuszcza do wnętrza państwa wszystko to, co jest niezbędne do jego
prawidłowego funkcjonowania. Jest również swoistym oknem na świat. To za jej
pośrednictwem trafiają informacje o tym, co dzieje się poza granicami państwa. Rolę
elektrowni pełnią nieco wydłużone struktury- MEZOSOM. Nad prawidłowym
funkcjonowaniem całego państwa czuwa oczywiście król NUKLEOID. To od niego
wychodzą wszystkie rozkazy dotyczące działań poszczególnych elementów.

EWALUACYJNA KARTA PRACY

BUDOWA KOMÓRKOWA ORGANIZMÓW

……………………………………………….

………………

imię i nazwisko

klasa

Zadanie 1. Rysunek poniżej przedstawia komórkę zwierzęcą Opisz zaznaczone elementy.















Zadanie 2. Rysunek przedstawia komórkę roślinną. Opisz zaznaczone elementy.














Zadanie 3. Narysuj komórkę grzybową i opisz wybrane elementy.

Zadanie 4. Rysunek przedstawia komórkę bakteryjną. Opisz wybrane elementy.















Zadanie 5. Uzupełnij tabelę, wpisując nazwy organelli komórkowych.
Organellum komórkowe

Funkcja

centrum dowodzenia komórki

galaretowata substancja, która wypełnia
wnętrze komórki

przechowywanie i modyfikacja białek

magazyn energii w komórce, odpowiada za
oddychanie

zbiera zbędne produkty przemiany materii
(funkcja wydalnicza)

funkcja przepuszczalna

odpowiadają za odżywianie komórki roślinnej,
zachodzi w nich fotosynteza

funkcja ochronna, nie występuje w komórce
zwierzęcej

biorą udział w powstawaniu białek

Zadanie 6. Uzupełnij tabelę.

KOMÓRKA

EUKARIOTYCZNA

KOMÓRKA

PROKARIOTYCZNA

KOMÓRKA

GRZYBA

KOMÓRKA

ROŚLINNA

KOMÓRKA

ZWIERZĘCA

KOMÓRKA

BAKTERII

Ś

ciana komórkowa

Błona komórkowa

Wodniczka (wakuola)

Siateczka
ś

ródplazmatyczna

Jądro komórkowe

Mitochondrium

Aparat Golgiego

Cytoplazma

Rzęski

Chloroplasty

Rybosomy

Otoczka śluzowa