OBJAWY SKÓRNE W CHOROBACH WEWNĘTRZNYCH Ryszard Żaba

Objawy skórne w chorobach wewnętrznych:
- zmiany zabarwienia skóry i śluzówek
- napięcie skóry
- obrzęki
- świąd
- zaburzenia wydzielania potu
- zgorzel
- zmiany bliznowate skóry
- zmiany owłosienia
- zaburzenia wzrostu płytki paznokciowej

BARWA SKÓRY - przebarwienie
- Wzrost zawartości barwników żółtych
* hiperbilirubinemia (żółtaczka wątrobowa, mechaniczna)
* carotinaemia
+ wzmożona zawartość karotenu w pożywieniu
+ obniżenie podstawowej przemiany materii (obrzęk śluzakowaty, ch. Simmondsa)
+ niedobór androgenów
- Wzrost zawartości barwników żółtych
* mocznica przewlekła
* żółte zabarwienie dłoni i podeszw
+ obj. Filipowicza- dur brzuszny
+ obj. Flinkera- pelagra
- Różne odmiany hemoglobiny
* Hgb zredukowana> 5g/dl- sinica
* przewaga oksyhemoglobiny - barwa różowo-czerwona (przekrwienie, rumień, zapalenie)
* polycythemia vera - barwa niebieskawoczerwona
* methemoglobulinemia - barwa wiśniowoczerwona
- wzrost zawartości melaniny
* zesp. Peutz-Jeghersa (lentiginosis peri-et intra-orificialis cum polyposi)
* zesp. Touraine (lentiginosis centrofacialis neurodysraphica)

Bledsze zabarwienie skóry
1. zmniejszenie zawartości melaniny
2. zmniejszone ukrwienie
3. tworzenie się obrzęków
4. niedokrwistość
5. in. schorzenia skóry
Ad.1. zmniejszenie zawartości melaniny w skórze
- nabyty ograniczony brak barwnika (vitiligo)
* m. Addisoni
* hyperthyreosis
* lues ( tabes dorsalis)
* anaemia perniciosa
- spadek zawartości melaniny w zespołach
* ch. Simmondsa
* z. Sheehana
* nadczynność tarczycy
Ad. 2. zmniejszone ukrwienie
- Ostre: bladość

* omdlenia,
* z. Adamsa-Stokesa,
* zatory lub niedrożność tętnic innego pochodzenia
- przewlekłe: zastój i sinica
Ad. 5. bladość w in. chorobach
- niedokrwistość złośliwa - zabarwienie podżółtaczkowe, skóra nalana,chłodna, sucha, złuszcza się
- białaczki, ch. Hodgkina - wzmożone pocenie
- ch. pasożytnicze - niebieskawe zabarwienie pod oczami

Sinica
- obwodowa
* wady zastawkowe ze zmniejszoną objętością minutową
* wstrząs
- ośrodkowa
* upośledzenie czynności ośrodka oddechowego
* zwężenie górnych dróg oddechowych
* porażenie mięśni oddechowych
* rozedma, obrzęk płuc, zwłóknienie i guz płuc

NAPIĘCIE SKÓRY
- wzmożone
* wzrost ukrwienia
* ostre stany gorączkowe,
* nadkrwistość,
* ch. Basedowa
- obniżone
* stany odwodnienia
+ m. Addisoni
+ niedobór białka,
+ ch. zakaźne: cholera, dur brzuszny
* nowotwory złośliwe („facies maligna”)
* ostre choroby brzucha (peritonitis, perforatio, ileus- „facies abdominalis”)

OBRZĘKI
- Miejscowe
* zapalne, np.: zapalenie stawów, ozębnej i okostnej, zap. wyrostka sutkowatego, następstwo
zmian pourazowych, krwotoków i złamań kości,
* zaburzenia krążenia żylnego (zmiany zakrzepowe, ucisk żył przez guzy nowotworowe,
powiększone węzły chłonne)
* zaburzenia krążenia chłonki (usunięcie węzłów chłonnych, niedrożność naczyń chłonnych)
- Uogólnione
* choroby nerek (zespół nerczycowy, zap. kłębuszkowe nerek)
* niedożywienie ( obrzęki głodowe)
* stany charłactwa (nowotwory złośliwe, gruźlica przewlekła, kiła
* ciężkie niedokrwistości
* ciężka niewydolność krążenia

ŚWIĄD SKÓRY
- Samoistny- bez zmian skórnych (pruritus esssentialis seu sine materia)
* miejscowy: głowy, powiek, spojówek, nosa, języka, dłoniowo-podeszwowy, ok. Narządów
płciowych, podudzi
* uogólniony

+ przyczyny endogenne: cukrzyca, nadciśnienie, choroby krwi, zaburzenia hormonalne (hyper- et
hypothyreosis, hypogonadismus), hypocalcemia)
+ alergiczno-toksyczno-zakaźne
+ o podłożu psychogennym
+ przyczyny zewnętrzne (ciepło, zimno, światło, czynniki mechaniczne)
- Objawowy (pruritus symptomaticus)
* białaczki, ziarnica złośliwa, ziarniniak grzybiasty
* choroby skóry, np.: pasożytnicze, alergiczne, ch. Duhringa, liszaj płaski, łupież różowy, łuszczyca

WZMOŻONE WYDALANIE POTU
- nadczynność tarczycy, ch. Basedowa
- mukowiscydoza
- ch. gorączkowe
- malaria, gruźlica, toksoplazmoza, bruceloza, włośnica
- ziarnica złośliwa, mięsak chłonny

Nagłe obfite pocenie się
- napady dusznicy bolesnej
- stany hipoglikemiczne
- zesp. ortostatyczny
- klimakterium
- phaeochromocytoma
- duża utrata krwi

Miejscowe zahamowanie wydalania potu
- obrzęk śluzakowaty
- szpiczak mnogi
- zaburzenia psychogenne
- stany odwodnienia
- silne biegunki, moczówka prosta, zap. nerek w fazie poliurii
- niedokrwistość
- cukrzyca

ZGORZEL (gangraena)
- Gangraena traumatica
- gangraena cardio-vascularis
* embolia
* thrombosis
* arteriosclerosis
- gangraena infectiosa:
* erisipelas,
* diphteria
- gangraena neuropathica - uszkodzenie rdzenia kręgowego, myelitis, tabes dorsalis itd.
- gangraena haemopathica: policythemia, granulocytopenia, leucaemia
- gangraena symptomatica
* toxica (środki kurczące naczynia krwionośne)
* anaphylactica

NACZYNIAKI
- Gwiaździste (angioma stellatum)
* marskość wątroby
* w ch. Oslera (wraz z niedokrwistością, krwawieniami)

NADMIERNE OWŁOSIENIE
- uogólnione (hirsutismus)
* zespoły wirylizacyjne: niektóre nowotwory jajnika, zespół i choroba Cushinga
* zapalenie mózgu , nerwów; stwardnienie rozsiane
- ograniczone
* cukrzyca- hirsutismus diabeticorum (grzbiet, ok. łopatkowe, wokół pępka)
* na skórze drażnionej czynnikami zewnętrznymi
* porażenia rdzeniowe, nerwowe, guzy mózgu
* po złamaniach i zranieniach nerwów kończyn
* zab. krążenia, stany zastoinowe kończyn

ŁYSIENIE
- Rozlane
* ch. zakaźne: grypa, dur brzuszny, zap. płuc, płonica, odra, posocznica
* ch przewlekłe: gruźlica, trąd, kiła
* anaemiae, sideropeniae, diabetes, carcinomata, leucaemiae, choroby jelit, wątroby
* zaburzenia hormonalne:
* nadczynność tarczycy
* ch. Simmondsa
* tężyczka
* hipoestrogenizm
* zatrucia: talem, rzadziej arsenem i rtęcia
* polekowe (cytostatyki, kwas undecylenowy)
- Ograniczone
* łysienie plackowate:
+ ogniska ropne ( ziarniniaki zębowe, tonsillitis chronica, cholecystitis, adnexitis, prostatitis
chronica)
+ niedoczynność przysadki
* objaw hertogha- ograniczona utrata włosów bocznych połów brwi
+ niedoczynność tarczycy
+ zab. czynnościowe gonad
+ zatrucie talem

ZMIANY PAZNOKCI
- płytki w kształcie szkła zegarkowego (uwypuklenie hipokratesowe)
* ch. ukł. oddechowego: tbc, pneumonia, tumores, bronchiectasiae, pyothorax)
* ch. ukł. sercowo-naczyniowego (vitia congenita, policythemia, endocarditis lenta)
* ch. ukł. nerwowego (syringomyelia, neuritis)
* zaburzenia hormonalne (myxoedema, acromegalia)
* in. choroby ( cirrhosis hepatis, hepatitis chronica)
- Koilonychia (paznokcie łyżeczkowate)
* niedobór żelaza, niedokrwistość niedobarwliwa, policytemia
* marskość wątroby
* ch. Basedowa, Cushinga, Addisona
* dur brzuszny
* po gastrektomii
- Linie Beau (poprzeczne rowkowania na płytce paznokciowej)
* ch. przemiany materii:
* po ciężkich zapaleniach żołądka, jelit, żółtaczce, cukrzycy, dnie, tężyczce
* zakaźne choroby gorączkowe i stany posocznicowe
* zatrucia talem, arsenem

- Podłużne rowkowania płytki paznokciowej
* objaw starzenia się
* zap. jelita cienkiego, sprue, przewlekłe zapalenie trzustki, tężyczka
* nadciśnienie tętnicze, niewydolność wieńcowa
* Obj. Rosenaua- małe zagłębienia płytki paznokciowej wielkości łebka szpilki
* łuszczyca
* rzs
* pląsawica
* tbc, cukrzyca, po zapaleniu płuc
- Szponowatość paznokci (onychogryphosis)
* zranienia, oparzenia, odmrożenia
* arthritis rheumatoides gravis
* marazm ze starczymi zmianami naczyniowymi
* akromegalia
* jamistość rdzenia
* obrzęk śluzakowaty
* zespół Raynauda

ZMIANA BARWY PŁYTKI PAZNOKCIOWEJ
- leuconychia punctata et striata ( białe plamy punktowate i pasmowate)
* czynniki mechaniczne, zaburzenia wzrostu, zaburzenia naczyniowo-nerwicowe
* dur brzuszny, rzs, zapalenie i marskość wątroby, choroby ukł. krążenia, płonica
* u osób zdrowych
- linie Meesa - podobne do leuconychia striata, o bardziej niebieskawobiałej barwie i nieostrym
ograniczeniu, ułożone poprzecznie
* zatrucie talem i arsenem
* po ranach, oparzeniach lub naświetlaniach promieniami X macierzy paznokcia
* bladość łożyska paznokcia
* ch. Addisona
- Krwawienia podpaznokciowe
* endocarditis lenta, stenosis mitralis
* sepsis
* leucaemia
* m. Osleri
* erythema multiforme, psoriasis, erythrodermia
- Melanosis unguium
* ch. Addisona
* cukrzyca
* porfiria
* ciąża, klimakterium

ZMIANY PAZNOKCI
- Onychomalacia
* spastyczne prażenia poudarowe
* miejscowe zaburzenia krążenia
- Onycholysis
* ch.zakaźne (płonica, kiła, trąd)
* zator tętniczy
* cukrzyca
* ch. Raynauda

Objawy skórne w chorobach sercowo-naczyniowych

- Stenosis mitralis
* rumień w górnej części twarzy (malar flush)-facies mitralis , twarz Corvisarta
+ typ czerwony
+ typ siniczy- przy znacznym zastoju płucnym
+ typ niebieski- całkowity zastój z wybitnym zastojem płucnym
+ typ żółty- zastój wątrobowy pochodzenia sercowego, obrzęki
- Niedomykalność zastawki aorty
* skóra twarzy blada
* erythema pulsans- zsynchronizowane z pulsem czerwienienie łożyska paznokci
* stenoza aortalna
* bladość skóry twarzy i błon śluzowych
* ew. martwica w obrębie kończyn
- Wady wrodzone zastawek serca
* sinica
* skutki niedotlenienia:
* palce typu pałeczek dobosza
* paznokcie „zegarkowe”
* poliglobulia ( może zmienić odcień sinego zabarwienia skóry)

Objawy skórne w chorobach nerek
- Bladość skóry, ew. żółtawe zabarwienie w zespole nerczycowym
- Obrzęki
* związane ze wzmożoną przepuszczalnością włośniczek dla białek osocza -ostre zapalenie
kłębuszków nerkowych
* związane z wydalaniem białka przez zapalnie zmienione kłębuszki- zespół nerczycowy
* lokalizacja
+ związana z pozycją (ciśnieniem hydrostatycznym)
+ w mniej napiętych tkankach (powieki, moszna)
+ najpierw twarz (powieki)
- OBJAWY SKÓRNE W MOCZNICY
* Skóra: sucha, blada, łuszcząca i szorstka
* owłosienie: przerzedzone
* zmiany typu: swędzących rumieni wyprysku, plamicy, rumienia wielopostaciowego, erytrodermii
złuszczajacej
* urhidrosis- wydalanie nadmiaru mocznika drogą gruczołów potowych
* świąd skóry (szyi, ramion, kończyn i okolicy narządów płciowych, śluzówki nosa)
* glossitis uraemica
* stomatitis membranosa
- INNE OBJAWY SKÓRNE W ZAPALENIU NEREK
* Pokrzywka pochodzenia nerkowego
* wyprysk
* erythema papulosum uraemicum ( na podudziach)
* wtórne powikłania chorób nerek
* ropne zakażenia skóry
* plamica
* półpasiec ( związany z mocznicowym zapaleniem nerwów)
* ogniska zwapnienia w skórze (nadczynność przytarczyc pochodzenia nerkowego)

Zmiany skórne w chorobach wątroby
- Żółtaczka (icterus)
* przedwątrobowa (hemolityczna) - flavinicterus (zabarwienie cytrynowe)
* wątrobowa - rubinicterus

* pozawątrobowa - verdinicterus (zielonawożółta)
- Skłonność do krwawień (krwiaki, plamica)
* upośledzone wchłanianie wit. K
* niedobór cz. krzepnięcia V i VII, protrombiny, fibrynogenu
* wzmożona przepuszczalność włośniczek
* pęknięcie rozszerzonych żył krążenia obocznego w przebiegu nadciśnienia wrotnego
- Świąd skóry
* związany z zastojem żółci
* zlokalizowany
* uogólniony
- Zmiany alergiczne
* pokrzywka
* wyprysk
* osutki płonicowate, odrowate, toksyczne
- Zaburzenia wewnątrzwydzielnicze (nadmiar estrogenów)
* zmiany owłosienia - typ kobiecy owłosienia u mężczyzn
* zmiany paznokci
+ paznokcie typu szkiełka od zegarka
+ spłaszczenie i zwężenie płytek
+ bielactwo paznokci (marskość wątroby)
* zanik jąder, ginekomastia, spadek libido
* naczyniaki gwiaździste
* rumienie dłoni i podeszw
- Zaburzenia wewnątrzwydzielnicze : zaburzenia metabolizmu sterydów
* wykwity o charakterze trądzika
- niedobory witamin
* wit. A (żółtaczka mechaniczna)
+ ślepota zmierzchowa
+ xerophtalmia
+ xerosis
+ wzmożone rogowacenie przymieszkowe
+ zmniejszona odporność na zakażenia
* wit. B (PP, B2, B1)- marskość alkoholowa
+ brunatnoszare zrogowaciałe nawarstwienia o zarysach podobnych do kostek brukowych („crazy
paving”)
+ zapalenie czerwieni warg, zajady
+ zapalenie języka
* wit. D
+ osteoporoza
- Naczyniaki gwiaździste - objaw tętnienia w środkowej części
- rumień dłoni i podeszw
- zlewny rumień na czole (erythema diffusum hepaticum Kalk)
- ostra niewydolność wątroby
- język: wygładzony, czerwony
- przebarwienia skóry ( chloasma perioculare hepaticum)
- kępki żółte - marskość wątroby z hipercholesterolemią
- rozszerzenie żył na klatce piersiowej i brzuchu (krążenie oboczne)
- puchlina brzuszna, obrzęki kończyn

Objawy skórne w zapaleniu wątroby
- Wykwity zwiastunowe
* pokrzywka, osutka odrowata

* wybroczyny
* świąd
* opryszczka wargowa
- okres żółtaczkowy
- objawy niewydolności wątroby
* rumień dłoni i podeszw
* rumień rozlany
* naczyniaki gwiaździste
* czerwony i wygładzony język

Objawy skórne w marskości wątroby
- FACIES CIRRHOTICA: skóra żółtoszara, liczne teleangiektazje, znamiona gwiaździste,
wielopostaciowe rumienie, spojówki przekrwione
- żółtaczka: 50-65%
- Świąd skóry
- objawy krwotoczne:
* wybroczyny
* plamica
* krwotoczne zapalenie dziąseł
- utrata owłosienia
- ginekomastia
- ostuda
- nagle powstające czerwone guzki pokryte strupami i ustępujące z pozostawieniem blizenek i
przebarwień
- zaburzenia przemiany porfirynowej - nadwrażliwość na światło: wyprysk i pokrzywka świetlna,
rumień wielopostaciowy, opryszczka letnia
- powikłania w marskości alkoholowej oraz w cukrzycy - przykurcz Dupuytrena
- Marskość w przebiegu choroby Wilsona (zwyrodnienie wątrobowo-soczewkowate)
* pierścień rogówkowy Kaysera-Fleischera
* „azure lunulae”- błękitne zabarwienie obłączków paznokciowych
* troficzne zmiany paznokci
* przedwczesne siwienie włosów
-Marskość w przebiegu hemochromatozy
* ciemne zabarwienie skóry
* brunatna obwódka dokoła wałów paznokciowych
* żółtaczka
* wypadanie włosów w obrębie skóry głowy owłosionej, brwi, okolicy łonowej
* wybroczyny, znamiona gwiaździste, teleangiektazje

Objawy skórne w cukrzycy
- Hirsutismus diabeticorum - corona hypertrichotica periumbilicalis diabeticorum- owłosienie
wokół pępka
- Rubeosis diabetica - jasnoczerwone zabarwienie szczególnie na czole, ale również na dłoniach i
stopach
- Anhidrosis et oligohidrosis diabetica - suchość skóry (xerosis diabetica)
- Pruritus diabeticorum
* generalisatus
* localisatus (vulvae, meatus acustici externi)
- Zaburzenia troficzne paznokci (onychopathia diabetica)
* onycholysis diabetica
* striae melanoticae unguium (w przypadku polyneuritis diabetica)
- objawy naczyniowe

* plamica (purpura diabeticorum)
* krwawienia do zwojów międzykręgowych
* herpes zoster
- Gangraena diabetica - paluch, rzadziej:wargi, język, nos, uszy, penis
- Ulcus trophicum diabeticum
- zakażenia bakteryjne
* czyraczność
* ropowica
* ropnie mnogie pach
* niesztowice
- zakażenia grzybicze - drożdżaki
- Zm. w obrębie błon śluzowych
* błony śluzowe: suche, purpurowo zabarwione, o błyszczącej powierzchni
* stomatitis, pharyngitis, laryngitis
* zm. w kątach ust o charakterze aryboflawinozy
* cheilosis diabetica
* pyorrhoea alveolaris, zanik dziąseł, paradontoza
- Xanthosis diabetica-
* kanarkowe zabarwienie skóry (dłonie, stopy, fałdy nosowo-wargowe)
* związane z karotenem
- Xanthelasma diabeticorum- kępki żółte
- Xanthoma eruptivum secundarium diabeticorum
- Necrobiosis lipoidica diabeticorum (Oppenheim-Urbach)
- Zmiany wywołane leczeniem insuliną
* spowodowane injekcjami
* lipodystrofia
* anafilaktyczne zmiany skórne
* oedema essentiale
- powikłania po doustnych środkach przeciwcukrzycowych
* pokrzywka
* zmiany wypryskowate
* erytrodermia
* plamice
* rumień wielopostaciowy
* rumień guzowaty

Objawy skórne w nadczynności tarczycy
- Zaburzenia naczynioruchowe
- zaburzenia barwnikowe
- ograniczony obrzęk śluzakowaty
- wypadanie włosów
- zmiany w paznokciach
Ad. Zaburzenia naczynioruchowe
- skóra: ciepła, wilgotna, elastyczna, cienka
- uderzenia gorąca i krótkotrwałe zaczerwienienia twarzy i górnej połowy ciała
- dermografizm
- świąd
- obrzęki twarzy („worki pod oczyma”)
- obj. Trousseau- występowanie na skórze głowy czerwonych, szybko powiększających się plam po
umiarkowanym ucisku
Ad. Zaburzenia barwnikowe
- przebarwienia

* wokół oczu, ostro odgraniczone- objaw Jellinka
* na tułowiu lub na brzuchu- rozlane, szaro zabarwione
- odbarwienia - bielactwo nabyte
Ad. Ograniczony obrzęk śluzakowaty (myxoedema circumscriptum praetibiale, thyreotoxicum)
- po strumectomii
- charakter zmian:
* początkowo jednostronne, później symetryczne,
* na podudziach: po stronie prostowników lub na grzbietach stóp
* zabarwienie: brązowawe lub różowoczerwone,
* wyniosłe nad otoczenie, dobrze odgraniczone
Ad. Zmiany włosów
- włosy: delikatne, jedwabiste, błyszczące
- łysienie
- plackowate
- całkowite
Ad. Zmiany paznokci
- dystrofia płytek (łamliwość, bruzdy)
- koilonychia
- leukonychia
- onycholysis

Objawy skórne w niedoczynności tarczycy
- Obrzęk śluzakowaty
* pochodzenia przysadkowego:
+ wypadanie włosów w okolicach płciowych
+ hipogonadyzm, amenorrhoea
+ niskie ciśnienie krwi
* pochodzenia tarczycowego: myxoedema diffusum
- Skóra: blada, żółtawa, ciastowata, obrzękła, sucha, zimna - początek zmian: na powiekach i
grzbiecie dłoni
- rysy twarzy
* zatarte, brak mimiki
* czoło: pofałdowane
* powieki: grube, obrzękłe
- owłosienie
* skape
* włosy:suche, szorstkie, łamliwe
* alopecia frontalis, totalis (rzadko)
* obj. Hertoghe’a- wypadanie brwi w 1/3 zewnętrznej części
- Paznokcie
* zaburzenia troficzne
* podłużne i poprzeczne bruzdowania
* onycholiza
* brak obłączka na paznokciach
* białe plamki w macierzy