dn. 9.X. 2008 r.
prof. Ligia Brzezińska-Wcisło
Wypadanie włosów – przyczyny i metody zapobiegania
Cykl włosowy jest niezsynchronizowany (mieszki włosowe są w różnym okresie cyklu rozwojowego).
1. WŁOS ANAGENOWY
- obecne części oderwanej opuszki zawierające barwnik, nieco ciemniej zabarwiona strefa keratogenna
- włos rosnący zawiera obie pochewki: jaśniejszą (wewnętrzną) i ciemniejszą (zewnętrzną)
- mieszek włosowy składa się z części entodermalnej (korzeń, pochewka zewnętrzna i wewnętrzna) i z otaczającej jej części mezodermalnej (pochewka łącznotkankowa) Cykl anagenowy składa się z 6 cykli:
I.
– tworzy się zawiązek włosa
II.
– tworzy się opuszka włosa i brodawki
III.
– tworzy się macierz włosa
IV.
– włos tworzy się i rośnie do ujścia gruczołu łojowego a następnie…
V.
- …do powierzchni naskórka
VI.
– włos przebija się na zewnątrz
2. WŁOS KATAGENOWY = okres indukcji mieszka
3. WŁOS TELOGENOWY = okres spoczynkowy
Włos dystroficzny - „zaostrzony ołówek” o różnym kącie ścięcia
Włos dysplastyczny – równomiernie ścieńczały i pozbawiony pochewek; niektórzy twierdzą że powstaje na skutek nieprawidłowego wyrywania włosów
Patologiczne postacie włosów anagenowych – włos dystroficzny + włos dysplastyczny Trichogram – badanie służące określeniu stanu korzeni włosów (rozpoznanie mechanizmu łysienia itp.)
Cykl wzrostowy
Czas trwania
Odsetek
Anagen (na głowie)
4-6 lat
80-90 %
Katagen
2-4 tygodnie
2-3-%
Telogen
2-4 miesiące
7-18%
W niskim procencie mogą być patologiczne postacie włosów anagenowych (dystroficzne i dysplastyczne włosy).
1. Włos zdrowy noxa (przyczyna) silna okres 14-16 dni łysienie dystroficzne (zahamowanie podziałów komórkowych)
2. Włos zdrowy noxa (przyczyna) słaba 3-4 miesiące łysienie telogenowe (skrócenie fazy wzrostu włosów)
Fizjologiczne łysienie
1. pod koniec 1. roku życia (oseski)
2. ok. 16-18 roku życia (okres pokwitaniowy, dotyczy zarówno dziewcząt i chłopców), związane z burzą hormonalną (u płci męskiej zaznacza się w kątach skroniowo-czołowych, może ale nie musi prowadzić do szybkiego wyłysienia)
3. może, ale nie musi u obu płci po 60 r.ż. (u kobiet najczęstszą przyczyną jest menopauza) tempo wzrostu włosa: 0,31-0,35 mm/dobę; w ciągu życia zachodzi ok. 20-30 cykli Wpływ hormonów płciowych na włosy:
a) estrogeny – powodują spadek czynności gruczołów łojowych, przedłużają fazę wzrostu włosa
b) androgeny – hamują wzrost włosa na głowie, pobudzają jego wzrost natomiast poza skórą głowy u kobiet i mężczyzn
c) hormon pęcherzykowy – w czasie ciąży powoduje spadek utraty włosów, w okresie przekwitaniowym – wzrost wypadania
Najczęstsze choroby owłosionej skóry głowy:
1) łupież
a) zwykły = pospolity = suchy
b) tłusty
przyczyny: mikroflora skóry z obecnością Pityrosporum ovale, zanieczyszone powietrze, nakrycie głowy, nieodpowiednie kosmetyki, woda, promieniowanie ultrafioletowe leczenie: leki p.grzybicze
2) łuszczyca – nie daje łysienia sama z siebie! Utrata włosów następuje wraz ze
„spełzaniem” łuszczki ze skóry głowy która zawiera cebulki włosów. Utrata włosów nie jest trwała.
leczenie: maść salicylowo-siarczana, preparaty dziegciowe z domieszką sterydów, oliwa salicylowa
3) grzybica – jest stanem zapalnym owłosionej skóry głowy
objawy: obrzęk, rumień ze złuszczaniem i utratą włosów, brzeg ostro odgraniczony, cechy stanu zapalnego, masywna destrukcja mieszków włosowych, maziste twory guzowate z krostkami, drenujące przetoki (kerion), powiększone węzły chłonne
- grzybica bez stanu zapalnego jest chorobą epidemiczną (żłobki, przedszkola itp.) objawy: małe ogniska delikatnego złuszczania z minimalną utratą włosów, zmiany powoli rozszerzają się, zlewają, tworzą duże obszary pozbawione włosów
- grzybica woszczynowa – charakterystyczne obecne tarczki woszczynowe (z punktu widzenia semiotyki są to strupy, mykologicznie -?)
4) łojotokowe zapalenie skóry
wzrost zapadalnoś ci: nowotwory złośliwe (szczególnie górnych dróg oddechowych i przewodu pokarmowego), chorzy psychicznie, alkoholicy
leczenie: retinoidy zewnętrznie (np. Izotretinoin), Pimecrolimus, Tacrolimus (niesteroidowe immunomodulatory przeciwzapalne hamujące syntezę cytokin)
Przyczyny wypadania włosów:
1. wiek biologiczny
2. używki
3. odchudzanie
4. stres i przemęczenie
5. promieniowanie UV
6. anemia
7. zezonowość: wiosna-jesień
Wpływ zaburzeń hormonalnych:
a) nadczynność tarczycy włosy cienkie, jedwabiste o wzmocnionym połysku, liczba telogenowa niska, łysienie rozlane/ograniczone (czoło), przerzedzenie włosów na narządach płciowych
b) niedoczynność tarczycy przerzedzone, suche, szorstkie, łamliwe, wysoki procent włosów telogenowych, objaw Hertoga – wyłysienie 1/3 zewnętrznych części brwi c) hypokalcemia wypadanie włosów, odłamanie nie tylko w obrębie głowy ale także rzęs, brwi, dołów pachowych i wzgórka łonowego
d) niedoczynność przysadki brak owłosienia pachowego i na narządach płciowych e) nadczynność kory nadnerczy hypertrychoza poza skórą głowy, natomiast na głowie u osób ze skłonnością do łysienia jest obecne ich przerzedzenie
f) cukrzyca łysienie ma charakter rozlny (maksymalnie na szczycie głowy), mechanizm łysienia – telogenowy, wzrost utraty włosów jest zawsze poprzedzony cukrzycą; pacjenci otrzymujący insulinę mają zmniejszoną liczbę włosów telogenowych w mieszkach włosowych niż na preparatach doustnych; w cukrzycy niewyrównanej następuje łysienie w III. i IV. dekadzie życia z towarzyszącym łojotokiem
Choroby zakażne: wypadanie włosów jest ściśle uzależnione od wysokości i czasu trwania gorączki!
objaw Pohla-Binkusa: odcinkowe ścieńczenie łodygi włosa, łysienie rozlane z nasileniem w okolicy czołowo-skroniowej
kiła – 2 postacie łysienia (ogniskowe i rozlane), „futro wyjedzone przez mole” ☺
SLE – łysienie rozlane o patomechanizmie dystroficznym lub mieszanym, ODWRACALNE
DLE – łysienie bliznowaciejące, NIEODWRACALNE
dermatomyosis – zmiany strukturalne w obrębie łodygi włosa (np. trichorrhexis nodosa) sclerodermia - 100% włosów rosnących prawidłowych, częściej atakuje kobiety choroby internistyczne:
• ca. narządów wewnętrznych (najczęściej żołądek) – skronie, łuki brwiowe, broda, włosy Schriddiego (bardzo grube, bardzo ciemne, bez połysku)
• ca i marskość wątroby
o objaw Chvostka – kobiecy typ owłosienia u mężczyzn
o przerzedzenie/brak włosów pachowych
o zaburzenia metabolizmu aminokwasów (cysteina, metionina)
cytostatyki: zależnie od rodzaju, dawki i schematu leczenia; typowo łysienie dotyczy szczytu głowy przy niezmienionym pasie na obwodzie („mnich”)
leki: cytostatyki, immunosupresanty, witamina A, aromatyczne retinoidy, beta-blokery, środki przeciwzakrzepowe, leki obniżające poziom lipidów, związki złota, ołów, tal, rtęć ZNAMIONA NACZYNIOWE – podział:
I. Znamiona naczyniowe:
• naevus medialis faciem (nie leczy się, środkowa część twarzy u dzieci)
• naevus unny (na potylicy)
• naevus flammeus
II. Angioma planum
III. Właściwe naczyniaki:
• angioma planotuberosum
• angioma tuberosum
• angioma tuberonodosum
• angioma nodosum
Leczenie naczyniaków płaskich: lasero- i krioterapia
Leczenia naczyniaków gwiaździstych: jak wyżej + elektrokoagulacja
Zespół Moulitrix – segmentowane przewężenia w obrębie łodygi włosów („paciorki”), regularnie występujące, dziedziczone genetycznie
• wysoki procent włosów anagenowych
• włosy suche, bez połysku, przerzedzenie różnie nasilone
• nadmierne rogowacenie mieszków włosowych
Leczenie: witaminy, zewnętrznie maści złuszczające sterydowe
Zespół Nethertona – zmiany skórne z grupy rybiej łuski z anomaliami strukturalnymi, dodatkowo schorzenia alergiczne i zaburzenia wzrostu
• aminoacyduria
• niedorozwinięcie umysłowe
• włosy bambusowate
Zespół Sturge’a-Trenaunaqa: naczyniaki wewnątrzczaszkowe, niedorozwój umysłowy w konsekwencji, padaczka, plamy na twarzy
Leczenie: stosowanie ucisku na naczyniak w celu jego wchłonięcia, samoistne ustąpienie, krio-/laseroterapia, chirurgia plastyczna, glikokortykosteroidy doogniskowo, interferon gamma:
by Vogue