DGP 2015 01 29 ubezpieczenia i swiadczenia

Czwartek

29 stycznia 2015

nr 19 (3912)

UBEZPIECZENIA

i ŚWIADCZENIA

D O D A T E K D L A P R E N U M E R A T O R Ó W

gazetaprawna.pl

DZIENNIK.PL FORSAL.PL

Za osobę zagraniczną nie zawsze

trzeba płacić składki w Polsce

Rozmowa z

Mateuszem Kobylińskim

doradcą podatkowym, dyrektorem w dziale doradztwa podatkowego w KPMG w Polsce

W radach nadzorczych bardzo
wielu polskich spółek zasiadają
osoby na stałe mieszkające
w innych państwach. Czy
również za te osoby od począt-
ku tego roku nasze spółki
powinny płacić składki na
ubezpieczenie społeczne?

Od 1 stycznia 2015 r. człon-

kowie rad nadzorczych,

którzy otrzymują wyna-

grodzenie z tytułu pełnie-

nia tej funkcji, zostali objęci

obowiązkowo ubezpiecze-

niami emerytalnymi i ren-

towymi – nawet wtedy, je-

żeli posiadają inny tytuł

do tych ubezpieczeń. Jed-

nak w przypadku nierezy-

dentów, czyli osób na sta-

łe mieszkających w innych

państwach, sprawa jest nie-

co bardziej złożona. Otóż na-

sza spółka, w której radzie

zasiadają osoby zagranicz-

ne, powinna sprawdzić, czy

posiadają oni dokument

nazywany certyfikatem A1.

Jest to zaświadczenie o usta-

wodawstwie dotyczącym za-

bezpieczenia społecznego

mającym zastosowanie do

osoby uprawnionej, wyda-

wane na podstawie przepi-

sów dotyczących koordyna-

cji systemów zabezpieczenia

społecznego (w szczególno-

ści rozporządzenia Parla-

mentu Europejskiego i Rady

(WE) nr 883/2004 w sprawie

koordynacji systemów za-

bezpieczenia społecznego

oraz przepisów wykonaw-

czych do tej regulacji). Cer-

tyfikat A1 potwierdza pod-

leganie przez daną osobę

ubezpieczeniom społecznym

w danym państwie człon-

kowskim Unii Europejskiej,

Europejskiego Obszaru Go-

spodarczego lub Szwajcarii.

Jeżeli osoba pełniąca funk-

cję członka rady nadzorczej

w polskiej spółce i otrzymu-

jąca z tytułu pełnienia tych

czynności wynagrodzenie

posiada zaświadczenie A1

wydane przez instytucję

ubezpieczeniową innego

państwa, to ewentualne

składki z tego tytułu po-

winny być opłacane w tam-

tym państwie zgodnie z jego

wewnętrznymi przepisami

w zakresie ubezpieczeń spo-

łecznych. W Polsce w takich

okolicznościach składki nie

będą należne.

Jak więc w praktyce musi
postępować nasza spółka,
w której radzie zasiadają
obywatele innego państwa
mający certyfikat A1?

Polska spółka musi w takiej

sytuacji ustalić, czy wypła-

ta takiej osobie wynagrodze-

nia z tytułu pełnienia funk-

cji członka rady nadzorczej

w naszym kraju stanowi ty-

tuł do podlegania obowiąz-

kowym ubezpieczeniom

w tym drugim państwie.

Jeżeli okaże się, że tak – to

wtedy nasza spółka powin-

na dowiedzieć się, jakie jej

obowiązki związane m.in.

z raportowaniem i opłaca-

niem składek wynikają z we-

wnętrznych przepisów tego

drugiego państwa. Może się

okazać, że nasza spółka musi

się zarejestrować jako płat-

nik składek w innym pań-

stwie, a także dokonać re-

jestracji osoby zasiadającej

w jej radzie nadzorczej jako

ubezpieczonego, a także do-

konywać płatności składek

za granicę.

A jak ma postąpić nasza
firma, gdy w jej radzie
nadzorczej zasiada obywatel
innego państwa nieposiadają-
cy certyfikatu A1?

W tych okolicznościach oso-

ba ta będzie podlegała obo-

wiązkowym ubezpieczeniom

emerytalnemu i rentowemu

w Polsce. Zatem spółka po-

winna dokonać odpowiednio

jej rejestracji jako ubezpie-

czonego z tego tytułu w ZUS,

a następnie uwzględniać ją

w bieżących rozliczeniach

z tytułu ubezpieczeń społecz-

nych. Może się też zdarzyć,

że osoba zagraniczna posia-

da również miejsce zamiesz-

kania na terytorium Polski.

Wówczas będzie ona z tytu-

łu pełnienia funkcji członka

rady nadzorczej w polskiej

spółce podlegała także obo-

wiązkowemu ubezpieczeniu

zdrowotnemu w Polsce.

Jakie problemy może mieć
nasza spółka, która nie
spełni obowiązku opłacenia
składek za osoby zagraniczne

otrzymujące wynagrodzenie
z tytułu zasiadania w radzie
nadzorczej?

Najpierw rozpatrzmy to na

przykładzie obcokrajowca,

którego wynagrodzenie z ty-

tułu pełnienia funkcji człon-

ka rady nadzorczej podlega

w Polsce obowiązkowym

ubezpieczeniom społecz-

nym i – ewentualnie, je-

żeli posiada on miejsce za-

mieszkania na terytorium

Polski – również zdrowot-

nym. Otóż zgodnie z naszy-

mi przepisami niewywią-

zywanie się przez płatnika

z obowiązków dotyczących

ubezpieczeń społecznych,

a tym samym popełnia-

nie wykroczenia przeciwko

unormowaniom regulują-

cym te kwestie, może skut-

kować nałożeniem na spół-

kę kary grzywny do 5 tys. zł.

To jednak niejedyne możli-

we sankcje, które mogą do-

tknąć płatnika niewywią-

zującego się z nałożonych

obowiązków. Za nieopłaca-

nie składek lub opłacanie

ich w zaniżonej wysokości

ZUS może wymierzyć płat-

nikowi składek dodatkową

opłatę w wysokości 100 pro-

cent nieopłaconych składek.

Zapłata składek po terminie

wiązać się będzie także z ko-

niecznością zapłaty odsetek

za zwłokę, a także ewentual-

nymi kosztami upomnienia

czy egzekucji.

Z kolei w przypadku osoby

posiadającej zaświadczenie

A1 wydane przez instytu-

cję ubezpieczeniową innego

państwa potencjalne sankcje

związane z niewywiązywa-

niem się z obowiązków w za-

kresie ubezpieczeń społecz-

nych nałożonych przepisami

innego państwa będą – co

do zasady – wynikały z we-

wnętrznych regulacji tego

państwa. Sankcje te będą

mogły być ewentualnie za-

stosowane wobec polskiej

spółki niespełniającej nale-

życie obowiązków.

A co z obywatelami obcych
państw, którzy nie otrzy-
mują wynagrodzenia za
pracę w radach nadzorczych
naszych spółek?

Osoba pełniąca funkcję człon-

ka rady nadzorczej w polskiej

spółce bez wynagrodzenia

i nieposiadająca zaświad-

czenia A1 wydanego przez

instytucję ubezpieczenio-

wą innego państwa podlega

ubezpieczeniom w Polsce.

W takiej sytuacji nie będzie

obowiązku odprowadzania

składek na ubezpieczenie

emerytalne i rentowe (oraz

ewentualnie na ubezpiecze-

nie zdrowotne, jeżeli osoba

zagraniczna posiada miejsce

zamieszkania w Polsce). Jed-

nak spółka powinna zgłosić

taką osobę do ubezpieczeń

i wykazywać w bieżących de-

klaracjach dotyczących ubez-

pieczeń.

Rozmawiał Krzysztof Tomaszewski

MATEUSZ KOBYLIŃSKI

doradca podatkowy,

dyrektor w dziale doradztwa

podatkowego w KPMG w Polsce

TERIAŁ

RASO

Członkowie rad nadzorczych zaoszczędzą na delegacjach

Paweł Ziółkowski
specjalista w zakresie podatków
i prawa pracy

Z chwilą gdy stało się jasne, że od stycznia

2015 r. członkowie rad nadzorczych zaczną

płacić dodatkowo składki emerytalne i ren-

towe, pojawił się problem, jak rozliczać ich

podróże służbowe. Może się wydawać, że na-

dal trzeba od nich płacić składkę zdrowotną

i dodatkowo ZUS. Jest jednak inaczej, bo re-

sort pracy zmienił rozporządzenie dotyczące

ustalania podstawy wymiaru składek, w wy-

niku czego podróże służbowe dla tej grupy

są obecnie korzystniejsze.

Jak było

Do końca 2014 r. od wartości diet i innych

świadczeń związanych z podróżą służbową

członków rad nadzorczych należało odpro-

wadzać składkę zdrowotną. Podstawą jej wy-

miaru był przychód w rozumieniu przepisów

o podatku dochodowym od osób fi zycznych

z działalności wykonywanej osobiście przez te

osoby, niezależnie od sposobu ich powoływa-

nia. Z kolei przychodami – w rozumieniu po-

datkowym – są otrzymane lub postawione do

dyspozycji podatnika pieniądze i wartości pie-

niężne oraz wartość otrzymanych świadczeń

w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

A także należności związane z podróżami

służbowymi, tj. diety oraz zwrot kosztów po-

dróży. Świadczy o tym fakt, że należności te

są zwolnione od podatku (także u członków

rady nadzorczej), a od podatku zwolnić moż-

na jedynie to, co jest przychodem i podlega

opodatkowaniu.

Wyłączenia z podstawy wymiaru ZUS

(w tym także podstawy wymiaru składki

zdrowotnej) dotyczyły wprost jedynie pra-

cowników, a dodatkowo członków rolniczych

spółdzielni produkcyjnych i spółdzielni kółek

rolniczych oraz osób wykonujących pracę na

podstawie umowy agencyjnej lub umowy-

-zlecenia albo innej umowy o świadczenie

usług, do której zgodnie z kodeksem cywil-

nym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia.

Jak jest

Od 1 stycznia 2015 r. zwolnienia ubezpiecze-

niowe zostały rozszerzone także na człon-

ków rad nadzorczych. Mimo że wyłączenia

te dotyczą podstawy wymiaru składek na

ubezpieczenia emerytalne i rentowe, to jak

zaznaczyłem wcześniej, stosuje się je tak-

że przy ustalaniu składki zdrowotnej. To

oznacza, że tej ostatniej od stycznia 2015

już nie płacimy. W efekcie okazuje się, że

– paradoksalnie – dzięki ostatniej krytyko-

wanej szeroko ustawowej zmianie człon-

kowie rad nadzorczych zyskali w zakresie

podróży służbowych, choć w ostatecznym

rozrachunku więcej stracili.

Podstawa prawna

Art. 81 ust. 1 ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach

opieki zdrowotnej fi nansowanych ze środków publicznych

(t.j. Dz.U. z 2008 r. nr 164, poz. 1027 ze zm.).

Art. 4 pkt 9, art. 18 ust. 4 pkt 10 ustawy z 13 październi-

ka 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U.

z 2013 r. poz. 1442 ze zm.).

Art. 11 ust. 1, art. 21 ust. 1 pkt 16 i ust. 13, art. 27b ust. 1 pkt 1

ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób

fi zycznych (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 361 ze zm.).

Par. 2 ust. 1 pkt 15, par. 5 ust. 2 rozporządzenia ministra

pracy i polityki socjalnej z 18 grudnia 1998 r. w sprawie

szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru skła-

dek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (Dz.U. nr 161,

poz. 1106 ze zm.).

Mimo ostatnich zmian podróże służbowe takich osób

nie są obciążone ani ZUS, ani składką zdrowotną.

Brak tej

ostatniej to nieoczekiwany efekt wprowadzenia konieczności odprowadzania składek emerytalnej i rentowych

WAŻNE

Do ustalenia podstawy składki

zdrowotnej stosuje się przepisy dotyczące

ustalenia podstawy składek emerytalnej

i rentowej. W przypadku członków

rad nadzorczych podstawą ich wymiaru

jest przychód w rozumieniu przepisów

podatkowych

Czwartek

29 stycznia 2015

nr 19 (3912)

UBEZPIECZENIA

i ŚWIADCZENIA

ŚWIADCZENIA

UBEZPIECZENIA

ŚWIADCZENIA

D O D A T E K D L A P R E N U M E R A T O R Ó W

gazetaprawna.pl

DZIENNIK.PL FORSAL.PL

Za osobę zagraniczną nie zawsze

trzeba płacić składki w Polsce

Rozmowa z

Mateuszem Kobylińskim

doradcą podatkowym, dyrektorem w dziale doradztwa podatkowego w KPMG w Polsce

Od 1 stycznia 2015 r. człon-

kowie rad nadzorczych,

którzy otrzymują wyna-

grodzenie z tytułu pełnie-

nia tej funkcji, zostali objęci

obowiązkowo ubezpiecze-

niami emerytalnymi i ren-

towymi – nawet wtedy, je-

żeli posiadają inny tytuł

do tych ubezpieczeń. Jed-

nak w przypadku nierezy-

dentów, czyli osób na sta-

łe mieszkających w innych

państwach, sprawa jest nie-

co bardziej złożona. Otóż na-

sza spółka, w której radzie

zasiadają osoby zagranicz-

ne, powinna sprawdzić, czy

posiadają oni dokument

nazywany certyfikatem A1.

Jest to zaświadczenie o usta-

wodawstwie dotyczącym za-

bezpieczenia społecznego

mającym zastosowanie do

osoby uprawnionej, wyda-

wane na podstawie przepi-

sów dotyczących koordyna-

cji systemów zabezpieczenia

społecznego (w szczególno-

ści rozporządzenia Parla-

mentu Europejskiego i Rady

(WE) nr 883/2004 w sprawie

koordynacji systemów za-

bezpieczenia społecznego

oraz przepisów wykonaw-

czych do tej regulacji). Cer-

tyfikat A1 potwierdza pod-

leganie przez daną osobę

ubezpieczeniom społecznym

w danym państwie człon-

kowskim Unii Europejskiej,

Europejskiego Obszaru Go-

spodarczego lub Szwajcarii.

Jeżeli osoba pełniąca funk-

cję członka rady nadzorczej

w polskiej spółce i otrzymu-

jąca z tytułu pełnienia tych

czynności wynagrodzenie

posiada zaświadczenie A1

wydane przez instytucję

ubezpieczeniową innego

państwa, to ewentualne

składki z tego tytułu po-

winny być opłacane w tam-

tym państwie zgodnie z jego

wewnętrznymi przepisami

w zakresie ubezpieczeń spo-

łecznych. W Polsce w takich

okolicznościach składki nie

będą należne.

Jak więc w praktyce musi
postępować nasza spółka,
w której radzie zasiadają
obywatele innego państwa
mający certyfikat A1?

Polska spółka musi w takiej

sytuacji ustalić, czy wypła-

ta takiej osobie wynagrodze-

nia z tytułu pełnienia funk-

cji członka rady nadzorczej

w naszym kraju stanowi ty-

tuł do podlegania obowiąz-

kowym ubezpieczeniom

w tym drugim państwie.

Jeżeli okaże się, że tak – to

wtedy nasza spółka powin-

na dowiedzieć się, jakie jej

obowiązki związane m.in.

z raportowaniem i opłaca-

niem składek wynikają z we-

wnętrznych przepisów tego

drugiego państwa. Może się

okazać, że nasza spółka musi

się zarejestrować jako płat-

nik składek w innym pań-

stwie, a także dokonać re-

jestracji osoby zasiadającej

w jej radzie nadzorczej jako

ubezpieczonego, a także do-

konywać płatności składek

za granicę.

A jak ma postąpić nasza
firma, gdy w jej radzie
nadzorczej zasiada obywatel
innego państwa nieposiadają-
cy certyfikatu A1?

W tych okolicznościach oso-

ba ta będzie podlegała obo-

wiązkowym ubezpieczeniom

emerytalnemu i rentowemu

w Polsce. Zatem spółka po-

winna dokonać odpowiednio

jej rejestracji jako ubezpie-

czonego z tego tytułu w ZUS,

a następnie uwzględniać ją

w bieżących rozliczeniach

z tytułu ubezpieczeń społecz-

nych. Może się też zdarzyć,

że osoba zagraniczna posia-

da również miejsce zamiesz-

kania na terytorium Polski.

Wówczas będzie ona z tytu-

łu pełnienia funkcji członka

rady nadzorczej w polskiej

spółce podlegała także obo-

wiązkowemu ubezpieczeniu

zdrowotnemu w Polsce.

Jakie problemy może mieć
nasza spółka, która nie
spełni obowiązku opłacenia
składek za osoby zagraniczne

otrzymujące wynagrodzenie
z tytułu zasiadania w radzie
nadzorczej?

Najpierw rozpatrzmy to na

przykładzie obcokrajowca,

którego wynagrodzenie z ty-

tułu pełnienia funkcji człon-

ka rady nadzorczej podlega

w Polsce obowiązkowym

ubezpieczeniom społecz-

nym i – ewentualnie, je-

żeli posiada on miejsce za-

mieszkania na terytorium

Polski – również zdrowot-

nym. Otóż zgodnie z naszy-

mi przepisami niewywią-

zywanie się przez płatnika

z obowiązków dotyczących

ubezpieczeń społecznych,

a tym samym popełnia-

nie wykroczenia przeciwko

unormowaniom regulują-

cym te kwestie, może skut-

kować nałożeniem na spół-

kę kary grzywny do 5 tys. zł.

To jednak niejedyne możli-

we sankcje, które mogą do-

tknąć płatnika niewywią-

zującego się z nałożonych

obowiązków. Za nieopłaca-

nie składek lub opłacanie

ich w zaniżonej wysokości

ZUS może wymierzyć płat-

nikowi składek dodatkową

opłatę w wysokości 100 pro-

cent nieopłaconych składek.

Zapłata składek po terminie

wiązać się będzie także z ko-

niecznością zapłaty odsetek

za zwłokę, a także ewentual-

nymi kosztami upomnienia

czy egzekucji.

Z kolei w przypadku osoby

posiadającej zaświadczenie

A1 wydane przez instytu-

cję ubezpieczeniową innego

państwa potencjalne sankcje

związane z niewywiązywa-

niem się z obowiązków w za-

kresie ubezpieczeń społecz-

nych nałożonych przepisami

innego państwa będą – co

do zasady – wynikały z we-

wnętrznych regulacji tego

państwa. Sankcje te będą

mogły być ewentualnie za-

stosowane wobec polskiej

spółki niespełniającej nale-

życie obowiązków.

A co z obywatelami obcych
państw, którzy nie otrzy-
mują wynagrodzenia za
pracę w radach nadzorczych
naszych spółek?

Osoba pełniąca funkcję człon-

ka rady nadzorczej w polskiej

spółce bez wynagrodzenia

i nieposiadająca zaświad-

czenia A1 wydanego przez

instytucję ubezpieczenio-

wą innego państwa podlega

ubezpieczeniom w Polsce.

W takiej sytuacji nie będzie

obowiązku odprowadzania

składek na ubezpieczenie

emerytalne i rentowe (oraz

ewentualnie na ubezpiecze-

nie zdrowotne, jeżeli osoba

zagraniczna posiada miejsce

zamieszkania w Polsce). Jed-

nak spółka powinna zgłosić

taką osobę do ubezpieczeń

i wykazywać w bieżących de-

klaracjach dotyczących ubez-

pieczeń.

Rozmawiał Krzysztof Tomaszewski

MATEUSZ KOBYLIŃSKI

doradca podatkowy,

dyrektor w dziale doradztwa

podatkowego w KPMG w Polsce

TERIAŁ

RASO

Członkowie rad nadzorczych zaoszczędzą na delegacjach

Paweł Ziółkowski
specjalista w zakresie podatków
i prawa pracy

Z chwilą gdy stało się jasne, że od stycznia

2015 r. członkowie rad nadzorczych zaczną

płacić dodatkowo składki emerytalne i ren-

towe, pojawił się problem, jak rozliczać ich

podróże służbowe. Może się wydawać, że na-

dal trzeba od nich płacić składkę zdrowotną

i dodatkowo ZUS. Jest jednak inaczej, bo re-

sort pracy zmienił rozporządzenie dotyczące

ustalania podstawy wymiaru składek, w wy-

niku czego podróże służbowe dla tej grupy

są obecnie korzystniejsze.

Jak było

Do końca 2014 r. od wartości diet i innych

świadczeń związanych z podróżą służbową

członków rad nadzorczych należało odpro-

wadzać składkę zdrowotną. Podstawą jej wy-

miaru był przychód w rozumieniu przepisów

o podatku dochodowym od osób fi zycznych

z działalności wykonywanej osobiście przez te

osoby, niezależnie od sposobu ich powoływa-

nia. Z kolei przychodami – w rozumieniu po-

datkowym – są otrzymane lub postawione do

dyspozycji podatnika pieniądze i wartości pie-

niężne oraz wartość otrzymanych świadczeń

w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

A także należności związane z podróżami

służbowymi, tj. diety oraz zwrot kosztów po-

dróży. Świadczy o tym fakt, że należności te

są zwolnione od podatku (także u członków

rady nadzorczej), a od podatku zwolnić moż-

na jedynie to, co jest przychodem i podlega

opodatkowaniu.

Wyłączenia z podstawy wymiaru ZUS

(w tym także podstawy wymiaru składki

zdrowotnej) dotyczyły wprost jedynie pra-

cowników, a dodatkowo członków rolniczych

spółdzielni produkcyjnych i spółdzielni kółek

rolniczych oraz osób wykonujących pracę na

podstawie umowy agencyjnej lub umowy-

-zlecenia albo innej umowy o świadczenie

usług, do której zgodnie z kodeksem cywil-

nym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia.

Jak jest

Od 1 stycznia 2015 r. zwolnienia ubezpiecze-

niowe zostały rozszerzone także na człon-

ków rad nadzorczych. Mimo że wyłączenia

te dotyczą podstawy wymiaru składek na

ubezpieczenia emerytalne i rentowe, to jak

zaznaczyłem wcześniej, stosuje się je tak-

że przy ustalaniu składki zdrowotnej. To

oznacza, że tej ostatniej od stycznia 2015

już nie płacimy. W efekcie okazuje się, że

– paradoksalnie – dzięki ostatniej krytyko-

wanej szeroko ustawowej zmianie człon-

kowie rad nadzorczych zyskali w zakresie

podróży służbowych, choć w ostatecznym

rozrachunku więcej stracili.

Podstawa prawna

Art. 81 ust. 1 ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach

opieki zdrowotnej fi nansowanych ze środków publicznych

(t.j. Dz.U. z 2008 r. nr 164, poz. 1027 ze zm.).

Art. 4 pkt 9, art. 18 ust. 4 pkt 10 ustawy z 13 październi-

ka 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U.

z 2013 r. poz. 1442 ze zm.).

Art. 11 ust. 1, art. 21 ust. 1 pkt 16 i ust. 13, art. 27b ust. 1 pkt 1

ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób

fi zycznych (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 361 ze zm.).

Par. 2 ust. 1 pkt 15, par. 5 ust. 2 rozporządzenia ministra

pracy i polityki socjalnej z 18 grudnia 1998 r. w sprawie

szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru skła-

dek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (Dz.U. nr 161,

poz. 1106 ze zm.).

Mimo ostatnich zmian podróże służbowe takich osób

nie są obciążone ani ZUS, ani składką zdrowotną.

Brak tej

ostatniej to nieoczekiwany efekt wprowadzenia konieczności odprowadzania składek emerytalnej i rentowych

WAŻNE

Do ustalenia podstawy składki

zdrowotnej stosuje się przepisy dotyczące

ustalenia podstawy składek emerytalnej

i rentowej. W przypadku członków

rad nadzorczych podstawą ich wymiaru

jest przychód w rozumieniu przepisów

podatkowych

Wygenerowano dnia 2015-02-20 dla loginu: johnprctorbob@gmail.com

1 / 4

obowiązki

Dziennik Gazeta Prawna, 29 stycznia 2015 nr 19 (3912)

gazetaprawna.pl

ZUS IWA do 2 lutego

Katarzyna Ukos
ekspert od ubezpieczeń społecznych i zdrowotnego

ZUS IWA to informacja o danych potrzeb-

nych do ustalenia składki na ubezpieczenie

wypadkowe. Składa się ją do końca stycznia

danego roku, za rok ubiegły. Taką informację

są zobowiązani przekazywać płatnicy, którzy

spełniają łącznie następujące warunki:

1) byli zgłoszeni nieprzerwanie w ZUS − jako

płatnicy składek na ubezpieczenie wypadko-

we − od 1 stycznia do 31 grudnia roku, za który

składana jest informacja (2014 rok) i co najmniej

jeden dzień w styczniu następnego roku,

2) w roku, za który składana jest informacja,

zgłaszali do ubezpieczenia wypadkowego co

najmniej 10 osób ubezpieczonych,

3) byli wpisani do rejestru REGON na dzień

31 grudnia roku, za który jest składana infor-

macja ZUS IWA.

Jak ustalić obowiązek

Nieprzerwane zgłoszenie w ZUS jako płatni-

ka składek na ubezpieczenie wypadkowe to

sytuacja, w której w każdym z miesięcy roku

przynajmniej jeden ubezpieczony podlegał

ubezpieczeniu wypadkowemu.

Z powyższego wynika, że obowiązek zło-

żenia ZUS IWA nie dotyczy tych płatników,

którzy przynajmniej w jednym z miesię-

cy w 2014 r. nie byli płatnikami składek na

ubezpieczenie wypadkowe, czyli żaden z ich

ubezpieczonych nie podlegał temu ubez-

pieczeniu.

Kogo nie brać pod uwagę

Liczbę ubezpieczonych ustala się jako iloraz

sumy ubezpieczonych podlegających ubez-

pieczeniu wypadkowemu w ciągu poszcze-

gólnych miesięcy roku kalendarzowego, za

który składana jest informacja i 12 miesię-

cy roku.

Przy ustalaniu liczby ubezpieczonych nie

uwzględnia się osób, które:

■

podlegają ubezpieczeniom emerytalnemu

i rentowym, ale nie podlegają ubezpiecze-

niu wypadkowemu, np. osoby pobierające

zasiłek macierzyński, osoby przebywające

na urlopie wychowawczym,

■

podlegają z danego tytułu tylko ubezpie-

czeniu zdrowotnemu, np. zleceniobiorca,

który w innym zakładzie pracy jest w tym

samym okresie zatrudniony na podstawie

umowy o pracę i otrzymuje wynagrodzenie

równe co najmniej minimalnemu,

■

nie podlegają ubezpieczeniom społecz-

nym i zdrowotnemu, np. student, który

nie ukończył 26 lat, zatrudniony na pod-

stawie umowy zlecenia,

■

przez cały miesiąc przebywały na urlopie

bezpłatnym, wychowawczym albo pobie-

rały zasiłek macierzyński, zasiłek w wyso-

kości zasiłku macierzyńskiego,

■

osób, za które za dany miesiąc są rozlicza-

ne składki lub wykazywane świadczenia

po ustaniu tytułu do ubezpieczeń społecz-

nych. Czyli w miesiącu, za który składany

jest imienny raport miesięczny za daną

osobę, nie podlegała ona ubezpieczeniu

wypadkowemu nawet przez jeden dzień.

Czy można skorygować

Jeżeli złożona informacja ZUS IWA zawiera

nieprawidłowe dane, płatnik składek musi

przekazać do ZUS korektę informacji. Ma na

to 7 dni od:

■

stwierdzenia nieprawidłowości we wła-

snym zakresie,

■

otrzymania zawiadomienia o stwierdzeniu

nieprawidłowości przez ZUS.

Jeżeli konieczność złożenia korekty informa-

cji ZUS IWA wynika ze stwierdzenia nieprawi-

dłowości przez ZUS w drodze decyzji, to płatnik

powinien złożyć korektę informacji ZUS IWA nie

później niż w terminie 7 dni od uprawomocnie-

nia się decyzji, a jeżeli w toku, kontroli powinien

złożyć korektę ZUS IWA nie później niż w ter-

minie 30 dni od otrzymania protokołu kontroli.

Podstawa prawna

Art. 31 ustawy z 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu

społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawo-

dowych (t.j. Dz.U. z 2009 r. nr 167, poz. 1322 ze zm.).

Rozporządzenie ministra pracy i polityki społecznej

z 29 listopada 2002 r. w sprawie różnicowania stopy

procentowej składki na ubezpieczenie społeczne z tytułu

wypadków przy pracy i chorób zawodowych w zależno-

ści od zagrożeń zawodowych i ich skutków (Dz.U. nr 200,

poz. 1692 ze zm.).

Umowa

o dzieło

do podważenia

Nasza spółka z o.o. zajmuje się produkcją
ram okiennych. Zatrudnia przede wszystkim
osoby na umowę o pracę. W czasie zwięk-
szonej produkcji spółka zatrudniała także
osoby na podstawie umowy o dzieło do usu-
wania wad ram, a zwłaszcza do ich szlifo-
wania. Umowy były zawierane na okres od
miesiąca do trzech. ZUS podczas kontroli
spółki uznał, że faktycznie osoby zatrud-
nione przy usuwaniu wad nie wykonywały
żadnego dzieła, lecz były zleceniobiorcami,
a spółka powinna opłacać składki na ubez-
pieczenia społeczne. Czy ZUS może kwestio-
nować rodzaj umowy i czy od jego decyzji
można się odwołać?

Ryszard Sadlik
sędzia Sądu Okręgowego
w Kielcach

ZUS jest uprawniony do kwestionowania

umów o dzieło, jeżeli faktycznie strony

łączyła umowa-zlecenie. Od decyzji ZUS

można złożyć odwołanie do sądu okręgo-

wego.

Rozróżnienie między umową o dzieło

i umową-zlecenia ma istotne znaczenie na

gruncie ubezpieczeń społecznych. W przy-

padku bowiem umowy o dzieło obowiązek

uiszczania składek istnieje tylko w dwóch

sytuacjach. Po pierwsze, gdy jest ona za-

warta między stronami stosunku pracy. Po

drugie, gdy umowa o dzieło jest zawarta

przez wykonawcę, wprawdzie nie z wła-

snym pracodawcą, ale w jej ramach pra-

ca jest wykonywana na rzecz pracodawcy,

z którym wykonawca pozostaje w stosunku

pracy. Natomiast w przypadku umowy-

-zlecenia obowiązek uiszczania składek

jest niezależny od tego, z kim ta umowa

jest zawarta. W wyniku przeprowadza-

nych kontroli ZUS nierzadko uznaje, że

strony nie łączyła umowa o dzieło, lecz

umowa-zlecenia stanowiąca tytuł podle-

gania ubezpieczeniom społecznym, z czym

wiąże się też obowiązek opłacania skła-

dek. Dzieje się tak wówczas, gdy faktycznie

umowa realizowana przez strony nie ma

cech umowy o dzieło, lecz umowy-zlece-

nia lub innej umowy o świadczenie usług,

do której stosuje się przepisy o zleceniu.

Odnosząc się do okoliczności wska-

zanych w pytaniu, stwierdzić należy, że

w orzecznictwie sądowym powszechnie

przyjmuje się, że umowa mająca za przed-

miot powtarzalne i takie same czynno-

ści, świadczone systematycznie, za stałym

wynagrodzeniem, nie może być uznana

za umowę o dzieło. Podobnie wskazywał

Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku

z 6 kwietnia 2011 r. (sygn. akt II UK 315/10,

OSNP 2012/9–10/127).

Ich celem nie jest bowiem osiągnięcie

określonego rezultatu, ale wykonanie czyn-

ności, które przy zachowaniu należytej sta-

ranności mogłyby do niego doprowadzić

(wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymsto-

ku z 20 sierpnia 2013 r., sygn. akt III AUa

288/13). Natomiast umowa o dzieło ma za-

sadniczo charakter jednorazowy, gdyż jej

przedmiotem jest wykonanie ustalonego

przez strony dzieła, a nie podejmowanie

powtarzających się czynności.

Firma niezadowolona z decyzji ZUS

może złożyć od niej odwołanie do właści-

wego sądu okręgowego. Odwołanie wnosi

się na piśmie za pośrednictwem oddzia-

łu ZUS, który wydał decyzję lub do pro-

tokołu sporządzonego przez ten organ.

Pouczenie o tym uprawnieniu i sposobie

jego realizacji powinno znajdować się

w decyzji ZUS. Sporządzenie odwołania

nie jest skomplikowane pod względem

formalnym i nie wiąże się z ponoszeniem

opłat sądowych, istotne jest jednak za-

chowanie miesięcznego terminu na jego

złożenie.

Podstawa prawna

Art. 6 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie

ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 1442

ze zm.).

Teoretycznie deklarację składamy do końca miesiąca, ale 31 stycznia to sobota.

Zatem

czasu na formalności jest więcej

Rodzina pracownika może dostać

odszkodowanie z ZUS

Ryszard Sadlik
sędzia Sądu Okręgowego
w Kielcach

Prawo do jednorazowego odszkodowania dla

członków rodziny zmarłego pracownika prze-

widuje art. 13 ustawy o ubezpieczeniu społecz-

nym z tytułu wypadków przy pracy i chorób

zawodowych (Dz.U. z 2009 r. nr 167, poz. 1322 ze

zm.). Przepis ten określa, że członkom rodziny

ubezpieczonego, który zmarł wskutek wypadku

przy pracy lub choroby zawodowej, przysługuje

jednorazowe odszkodowanie. Odszkodowanie

to przysługuje również w razie śmierci wskutek

wypadku przy pracy lub choroby zawodowej

rencisty, który był uprawniony do renty z ubez-

pieczenia wypadkowego. Osobami uprawnio-

nymi do tego odszkodowania są:

1) małżonek, z zastrzeżeniem,

2) dzieci własne, dzieci drugiego małżon-

ka, dzieci przysposobione oraz przyjęte na

wychowanie i utrzymanie przed osiągnię-

ciem pełnoletności, wnuki, rodzeństwo i inne

dzieci, w tym również w ramach rodziny za-

stępczej, spełniające w dniu śmierci ubez-

pieczonego lub rencisty warunki uzyskania

renty rodzinnej,

3) rodzice, osoby przysposabiające, maco-

cha oraz ojczym, jeżeli w dniu śmierci ubez-

pieczonego lub rencisty prowadzili z nim

wspólne gospodarstwo domowe lub jeżeli

ubezpieczony lub rencista bezpośrednio przed

śmiercią przyczyniał się do ich utrzymania

albo jeżeli ustalone zostało wyrokiem lub

ugodą sądową prawo do alimentów z jego

strony.

Prawo do tego odszkodowania nie przysłu-

guje jednak małżonkowi w przypadku orze-

czonej separacji. Przepis stanowi o separacji

orzeczonej, co oznacza, że tzw. separacja fak-

tyczna nie pozbawia małżonka uprawnienia

do niniejszego świadczenia. Nie ma tu więc

znaczenia np. fakt odrębnego zamieszkiwa-

nia małżonków.

Jeśli chodzi o dzieci zmarłego, to dla usta-

lenia, czy mają one prawo do jednorazowego

odszkodowania, konieczne jest sięgnięcie do

przepisów ustawy o emeryturach i rentach

z FUS (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 1440 ze zm.),

aby określić, czy w chwili śmierci pracow-

nika spełniały one warunki do otrzymania

renty rodzinnej. W myśl art. 68 tej ustawy

dzieci własne, dzieci drugiego małżonka

i dzieci przysposobione mają prawo do ren-

ty rodzinnej:

■

do ukończenia 16 lat,

■

do ukończenia nauki w szkole, jeżeli prze-

kroczyły 16 lat życia, nie dłużej jednak niż

do osiągnięcia 25 lat życia albo

■

bez względu na wiek, jeżeli stały się cał-

kowicie niezdolne do pracy oraz do samo-

dzielnej egzystencji lub całkowicie niezdol-

ne do pracy w okresie do ukończenia 16 lat

lub do osiągnięcia 25 lat życia.

Jeżeli dziecko osiągnęło 25 lat życia, będąc

na ostatnim roku studiów w szkole wyższej,

prawo do renty rodzinnej przedłuża się do

zakończenia tego roku studiów.

Przyczynienie się w zacznym stopniu

Jeżeli pracownik spowodował wypadek przy

pracy będąc nietrzeźwy, to nie uzyska żad-

nych świadczeń z ubezpieczenia społeczne-

go, gdyż przyczynił się w znacznym stop-

niu do powstania tego wypadku. Wynika

to wprost z art. 21 ust. 2 ww. ustawy, który

przewiduje, że świadczenia z ubezpieczenia

wypadkowego nie przysługują pracowni-

kowi, który będąc w stanie nietrzeźwości

lub pod wpływem środków odurzających

lub substancji psychotropowych przyczynił

się w znacznym stopniu do spowodowa-

nia wypadku. Jednakże przyczynienie się

pracownika pozostającego w stanie nie-

trzeźwości do wypadku przy pracy nie ma

wpływu na uprawnienia członków jego ro-

dziny w razie jego śmierci w wyniku tego

wypadku. Przepis art. 21 ust. 2 ww. ustawy

odnosi się bowiem wyłącznie do świadczeń

dla ubezpieczonego. Zwracał na to uwagę

także Sąd Najwyższy w wyroku z 8 czerwca

2011 r. (sygn. akt I UK 418/10) stwierdza-

jąc, że świadczenia wypadkowe przysłu-

gują zawsze członkom rodziny zmarłego

pracownika, który uległ wypadkowi przy

pracy bądź w drodze do pracy lub z pracy,

bez względu na jego stopień przyczynienia

się do spowodowania wypadku.

Bez względu na zatrudnienie

Jednakże w przypadku, gdy wprowadzenie

się przez pracownika w stan nietrzeźwości

doprowadziło do zerwania przez niego związ-

ku z pracą, nie można uznać nieszczęśliwe-

go zdarzenia w miejscu pracy za wypadek

przy pracy w rozumieniu art. 3 ww. ustawy.

Dotyczy to wyjątkowych sytuacji, w których

poszkodowany w zdarzeniu wypadkowym

w ogóle nie może być uznany za pracownika

ze względu na niewykonywanie pracy lub nie-

pozostawanie w dyspozycji pracodawcy. Ma

to istotne znaczenie, bowiem w razie uzna-

nia, że doszło do zerwania związku z pracą

i niemożności uznania zdarzenia za wypa-

dek przy pracy również członkowie rodziny

zmarłego pracownika nie otrzymają świad-

czeń z ubezpieczenia wypadkowego.

Sposób składania dokumentów

Płatnik jest zobowiązany złożyć ZUS IWA

w takiej samej formie, w jakiej składa inne

dokumenty ZUS, czyli:

poprzez teletransmisję danych

w formie dokumentów elektronicz-

nych − z oprogramowania zgodnego

z wymaganiami określonymi przez

zakład,

w formie papierowej − na formularzu

według ustalonego wzoru lub w formie

wydruku z oprogramowania interfejso-

wego.

WażNe

Liczbę ubezpieczonych

zaokrągla się w górę, jeżeli końcówka

jest większa lub równa 0,5 albo w dół,

jeżeli jest mniejsza niż 0,5

Także gdy ubezpieczony w czasie śmiertelnego wypadku przy pracy był pod wpływem

alkoholu. Świadczenia jednak nie będzie, jeżeli dojdzie do

zerwania związku z pracą

obowiązki

Dziennik Gazeta Prawna, 29 stycznia 2015 nr 19 (3912)

gazetaprawna.pl

ZUS IWA do 2 lutego

Katarzyna Ukos
ekspert od ubezpieczeń społecznych i zdrowotnego

ZUS IWA to informacja o danych potrzeb-

nych do ustalenia składki na ubezpieczenie

wypadkowe. Składa się ją do końca stycznia

danego roku, za rok ubiegły. Taką informację

są zobowiązani przekazywać płatnicy, którzy

spełniają łącznie następujące warunki:

1) byli zgłoszeni nieprzerwanie w ZUS − jako

płatnicy składek na ubezpieczenie wypadko-

we − od 1 stycznia do 31 grudnia roku, za który

składana jest informacja (2014 rok) i co najmniej

jeden dzień w styczniu następnego roku,

2) w roku, za który składana jest informacja,

zgłaszali do ubezpieczenia wypadkowego co

najmniej 10 osób ubezpieczonych,

3) byli wpisani do rejestru REGON na dzień

31 grudnia roku, za który jest składana infor-

macja ZUS IWA.

Jak ustalić obowiązek

Nieprzerwane zgłoszenie w ZUS jako płatni-

ka składek na ubezpieczenie wypadkowe to

sytuacja, w której w każdym z miesięcy roku

przynajmniej jeden ubezpieczony podlegał

ubezpieczeniu wypadkowemu.

Z powyższego wynika, że obowiązek zło-

żenia ZUS IWA nie dotyczy tych płatników,

którzy przynajmniej w jednym z miesię-

cy w 2014 r. nie byli płatnikami składek na

ubezpieczenie wypadkowe, czyli żaden z ich

ubezpieczonych nie podlegał temu ubez-

pieczeniu.

Kogo nie brać pod uwagę

Liczbę ubezpieczonych ustala się jako iloraz

sumy ubezpieczonych podlegających ubez-

pieczeniu wypadkowemu w ciągu poszcze-

gólnych miesięcy roku kalendarzowego, za

który składana jest informacja i 12 miesię-

cy roku.

Przy ustalaniu liczby ubezpieczonych nie

uwzględnia się osób, które:

■

podlegają ubezpieczeniom emerytalnemu

i rentowym, ale nie podlegają ubezpiecze-

niu wypadkowemu, np. osoby pobierające

zasiłek macierzyński, osoby przebywające

na urlopie wychowawczym,

■

podlegają z danego tytułu tylko ubezpie-

czeniu zdrowotnemu, np. zleceniobiorca,

który w innym zakładzie pracy jest w tym

samym okresie zatrudniony na podstawie

umowy o pracę i otrzymuje wynagrodzenie

równe co najmniej minimalnemu,

■

nie podlegają ubezpieczeniom społecz-

nym i zdrowotnemu, np. student, który

nie ukończył 26 lat, zatrudniony na pod-

stawie umowy zlecenia,

■

przez cały miesiąc przebywały na urlopie

bezpłatnym, wychowawczym albo pobie-

rały zasiłek macierzyński, zasiłek w wyso-

kości zasiłku macierzyńskiego,

■

osób, za które za dany miesiąc są rozlicza-

ne składki lub wykazywane świadczenia

po ustaniu tytułu do ubezpieczeń społecz-

nych. Czyli w miesiącu, za który składany

jest imienny raport miesięczny za daną

osobę, nie podlegała ona ubezpieczeniu

wypadkowemu nawet przez jeden dzień.

Czy można skorygować

Jeżeli złożona informacja ZUS IWA zawiera

nieprawidłowe dane, płatnik składek musi

przekazać do ZUS korektę informacji. Ma na

to 7 dni od:

■

stwierdzenia nieprawidłowości we wła-

snym zakresie,

■

otrzymania zawiadomienia o stwierdzeniu

nieprawidłowości przez ZUS.

Jeżeli konieczność złożenia korekty informa-

cji ZUS IWA wynika ze stwierdzenia nieprawi-

dłowości przez ZUS w drodze decyzji, to płatnik

powinien złożyć korektę informacji ZUS IWA nie

później niż w terminie 7 dni od uprawomocnie-

nia się decyzji, a jeżeli w toku, kontroli powinien

złożyć korektę ZUS IWA nie później niż w ter-

minie 30 dni od otrzymania protokołu kontroli.

Podstawa prawna

Art. 31 ustawy z 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu

społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawo-

dowych (t.j. Dz.U. z 2009 r. nr 167, poz. 1322 ze zm.).

Rozporządzenie ministra pracy i polityki społecznej

z 29 listopada 2002 r. w sprawie różnicowania stopy

procentowej składki na ubezpieczenie społeczne z tytułu

wypadków przy pracy i chorób zawodowych w zależno-

ści od zagrożeń zawodowych i ich skutków (Dz.U. nr 200,

poz. 1692 ze zm.).

Umowa

o dzieło

do podważenia

Ryszard Sadlik
sędzia Sądu Okręgowego
w Kielcach

ZUS jest uprawniony do kwestionowania

umów o dzieło, jeżeli faktycznie strony

łączyła umowa-zlecenie. Od decyzji ZUS

można złożyć odwołanie do sądu okręgo-

wego.

Rozróżnienie między umową o dzieło

i umową-zlecenia ma istotne znaczenie na

gruncie ubezpieczeń społecznych. W przy-

padku bowiem umowy o dzieło obowiązek

uiszczania składek istnieje tylko w dwóch

sytuacjach. Po pierwsze, gdy jest ona za-

warta między stronami stosunku pracy. Po

drugie, gdy umowa o dzieło jest zawarta

przez wykonawcę, wprawdzie nie z wła-

snym pracodawcą, ale w jej ramach pra-

ca jest wykonywana na rzecz pracodawcy,

z którym wykonawca pozostaje w stosunku

pracy. Natomiast w przypadku umowy-

-zlecenia obowiązek uiszczania składek

jest niezależny od tego, z kim ta umowa

jest zawarta. W wyniku przeprowadza-

nych kontroli ZUS nierzadko uznaje, że

strony nie łączyła umowa o dzieło, lecz

umowa-zlecenia stanowiąca tytuł podle-

gania ubezpieczeniom społecznym, z czym

wiąże się też obowiązek opłacania skła-

dek. Dzieje się tak wówczas, gdy faktycznie

umowa realizowana przez strony nie ma

cech umowy o dzieło, lecz umowy-zlece-

nia lub innej umowy o świadczenie usług,

do której stosuje się przepisy o zleceniu.

Odnosząc się do okoliczności wska-

zanych w pytaniu, stwierdzić należy, że

w orzecznictwie sądowym powszechnie

przyjmuje się, że umowa mająca za przed-

miot powtarzalne i takie same czynno-

ści, świadczone systematycznie, za stałym

wynagrodzeniem, nie może być uznana

za umowę o dzieło. Podobnie wskazywał

Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku

z 6 kwietnia 2011 r. (sygn. akt II UK 315/10,

OSNP 2012/9–10/127).

Ich celem nie jest bowiem osiągnięcie

określonego rezultatu, ale wykonanie czyn-

ności, które przy zachowaniu należytej sta-

ranności mogłyby do niego doprowadzić

(wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymsto-

ku z 20 sierpnia 2013 r., sygn. akt III AUa

288/13). Natomiast umowa o dzieło ma za-

sadniczo charakter jednorazowy, gdyż jej

przedmiotem jest wykonanie ustalonego

przez strony dzieła, a nie podejmowanie

powtarzających się czynności.

Firma niezadowolona z decyzji ZUS

może złożyć od niej odwołanie do właści-

wego sądu okręgowego. Odwołanie wnosi

się na piśmie za pośrednictwem oddzia-

łu ZUS, który wydał decyzję lub do pro-

tokołu sporządzonego przez ten organ.

Pouczenie o tym uprawnieniu i sposobie

jego realizacji powinno znajdować się

w decyzji ZUS. Sporządzenie odwołania

nie jest skomplikowane pod względem

formalnym i nie wiąże się z ponoszeniem

opłat sądowych, istotne jest jednak za-

chowanie miesięcznego terminu na jego

złożenie.

Podstawa prawna

Art. 6 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie

ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 1442

ze zm.).

Teoretycznie deklarację składamy do końca miesiąca, ale 31 stycznia to sobota.

Zatem

czasu na formalności jest więcej

Rodzina pracownika może dostać

odszkodowanie z ZUS

Ryszard Sadlik
sędzia Sądu Okręgowego
w Kielcach

Prawo do jednorazowego odszkodowania dla

członków rodziny zmarłego pracownika prze-

widuje art. 13 ustawy o ubezpieczeniu społecz-

nym z tytułu wypadków przy pracy i chorób

zawodowych (Dz.U. z 2009 r. nr 167, poz. 1322 ze

zm.). Przepis ten określa, że członkom rodziny

ubezpieczonego, który zmarł wskutek wypadku

przy pracy lub choroby zawodowej, przysługuje

jednorazowe odszkodowanie. Odszkodowanie

to przysługuje również w razie śmierci wskutek

wypadku przy pracy lub choroby zawodowej

rencisty, który był uprawniony do renty z ubez-

pieczenia wypadkowego. Osobami uprawnio-

nymi do tego odszkodowania są:

1) małżonek, z zastrzeżeniem,

2) dzieci własne, dzieci drugiego małżon-

ka, dzieci przysposobione oraz przyjęte na

wychowanie i utrzymanie przed osiągnię-

ciem pełnoletności, wnuki, rodzeństwo i inne

dzieci, w tym również w ramach rodziny za-

stępczej, spełniające w dniu śmierci ubez-

pieczonego lub rencisty warunki uzyskania

renty rodzinnej,

3) rodzice, osoby przysposabiające, maco-

cha oraz ojczym, jeżeli w dniu śmierci ubez-

pieczonego lub rencisty prowadzili z nim

wspólne gospodarstwo domowe lub jeżeli

ubezpieczony lub rencista bezpośrednio przed

śmiercią przyczyniał się do ich utrzymania

albo jeżeli ustalone zostało wyrokiem lub

ugodą sądową prawo do alimentów z jego

strony.

Prawo do tego odszkodowania nie przysłu-

guje jednak małżonkowi w przypadku orze-

czonej separacji. Przepis stanowi o separacji

orzeczonej, co oznacza, że tzw. separacja fak-

tyczna nie pozbawia małżonka uprawnienia

do niniejszego świadczenia. Nie ma tu więc

znaczenia np. fakt odrębnego zamieszkiwa-

nia małżonków.

Jeśli chodzi o dzieci zmarłego, to dla usta-

lenia, czy mają one prawo do jednorazowego

odszkodowania, konieczne jest sięgnięcie do

przepisów ustawy o emeryturach i rentach

z FUS (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 1440 ze zm.),

aby określić, czy w chwili śmierci pracow-

nika spełniały one warunki do otrzymania

renty rodzinnej. W myśl art. 68 tej ustawy

dzieci własne, dzieci drugiego małżonka

i dzieci przysposobione mają prawo do ren-

ty rodzinnej:

■

do ukończenia 16 lat,

■

do ukończenia nauki w szkole, jeżeli prze-

kroczyły 16 lat życia, nie dłużej jednak niż

do osiągnięcia 25 lat życia albo

■

bez względu na wiek, jeżeli stały się cał-

kowicie niezdolne do pracy oraz do samo-

dzielnej egzystencji lub całkowicie niezdol-

ne do pracy w okresie do ukończenia 16 lat

lub do osiągnięcia 25 lat życia.

Jeżeli dziecko osiągnęło 25 lat życia, będąc

na ostatnim roku studiów w szkole wyższej,

prawo do renty rodzinnej przedłuża się do

zakończenia tego roku studiów.

Przyczynienie się w zacznym stopniu

Jeżeli pracownik spowodował wypadek przy

pracy będąc nietrzeźwy, to nie uzyska żad-

nych świadczeń z ubezpieczenia społeczne-

go, gdyż przyczynił się w znacznym stop-

niu do powstania tego wypadku. Wynika

to wprost z art. 21 ust. 2 ww. ustawy, który

przewiduje, że świadczenia z ubezpieczenia

wypadkowego nie przysługują pracowni-

kowi, który będąc w stanie nietrzeźwości

lub pod wpływem środków odurzających

lub substancji psychotropowych przyczynił

się w znacznym stopniu do spowodowa-

nia wypadku. Jednakże przyczynienie się

pracownika pozostającego w stanie nie-

trzeźwości do wypadku przy pracy nie ma

wpływu na uprawnienia członków jego ro-

dziny w razie jego śmierci w wyniku tego

wypadku. Przepis art. 21 ust. 2 ww. ustawy

odnosi się bowiem wyłącznie do świadczeń

dla ubezpieczonego. Zwracał na to uwagę

także Sąd Najwyższy w wyroku z 8 czerwca

2011 r. (sygn. akt I UK 418/10) stwierdza-

jąc, że świadczenia wypadkowe przysłu-

gują zawsze członkom rodziny zmarłego

pracownika, który uległ wypadkowi przy

pracy bądź w drodze do pracy lub z pracy,

bez względu na jego stopień przyczynienia

się do spowodowania wypadku.

Bez względu na zatrudnienie

Jednakże w przypadku, gdy wprowadzenie

się przez pracownika w stan nietrzeźwości

doprowadziło do zerwania przez niego związ-

ku z pracą, nie można uznać nieszczęśliwe-

go zdarzenia w miejscu pracy za wypadek

przy pracy w rozumieniu art. 3 ww. ustawy.

Dotyczy to wyjątkowych sytuacji, w których

poszkodowany w zdarzeniu wypadkowym

w ogóle nie może być uznany za pracownika

ze względu na niewykonywanie pracy lub nie-

pozostawanie w dyspozycji pracodawcy. Ma

to istotne znaczenie, bowiem w razie uzna-

nia, że doszło do zerwania związku z pracą

i niemożności uznania zdarzenia za wypa-

dek przy pracy również członkowie rodziny

zmarłego pracownika nie otrzymają świad-

czeń z ubezpieczenia wypadkowego.

Sposób składania dokumentów

Płatnik jest zobowiązany złożyć ZUS IWA

w takiej samej formie, w jakiej składa inne

dokumenty ZUS, czyli:

poprzez teletransmisję danych

w formie dokumentów elektronicz-

nych − z oprogramowania zgodnego

z wymaganiami określonymi przez

zakład,

w formie papierowej − na formularzu

według ustalonego wzoru lub w formie

wydruku z oprogramowania interfejso-

wego.

WażNe

Liczbę ubezpieczonych

zaokrągla się w górę, jeżeli końcówka

jest większa lub równa 0,5 albo w dół,

jeżeli jest mniejsza niż 0,5

Także gdy ubezpieczony w czasie śmiertelnego wypadku przy pracy był pod wpływem

alkoholu. Świadczenia jednak nie będzie, jeżeli dojdzie do

zerwania związku z pracą

Wygenerowano dnia 2015-02-20 dla loginu: johnprctorbob@gmail.com

2 / 4

Dziennik Gazeta Prawna, 29 stycznia 2015 nr 19 (3912)

gazetaprawna.pl

rozliczenia

Jak ustalić zasiłek na przełomie lat dla pracownika,

który ukończył 50. rok życia

Aldona Salamon
specjalista prawa pracy
i ubezpieczeń społecznych

Postąpiliście państwo prawidłowo wypłaca-

jąc pracownikowi świadczenia chorobowe za

grudzień ubiegłego roku we wskazanej wy-

sokości 80 proc. podstawy wymiaru. Jako że

cały okres niezdolności do pracy przypadał

na pobyt w szpitalu i dotyczył pracownika

po 50. roku życia, to za styczeń, a następnie

za luty powinniście państwo pracownikowi

wypłacić:

■

za okres od 1 do 19 stycznia (19 dni) – za-

siłek chorobowy – 80 proc. podstawy wy-

miaru,

■

za okres od 20 stycznia do 6 lutego (18 dni)

– zasiłek chorobowy – 70 proc. podstawy

wymiaru.

Zatrudniony wyczerpał tym samym upraw-

nienie do wyższego zasiłku w związku z po-

bytem w szpitalu w br. W efekcie, przyjmując

dodatkowe założenie, polegające na tym, że

Państwa pracownik ponownie stanie się nie-

zdolny do pracy w marcu br. i cały miesiąc

marzec będzie przebywał w szpitalu, przy-

sługiwać mu będzie:

■

za okres od 1 do 14 marca (14 dni) – wyna-

grodzenie chorobowe – 80 proc. podstawy

wymiaru,

■

za okres od 15 do 31 marca (17 dni) – zasiłek

chorobowy – 70 proc. podstawy wymiaru.

Zgodnie z art. 92 par. 1 pkt 1 kodek-

su pracy pracownik zachowuje prawo do

wynagrodzenia za czas niezdolności do

pracy wskutek choroby lub odosobnienia,

w związku z chorobą zakaźną, trwającej

łącznie do 33 dni w roku kalendarzowym,

a w przypadku pracownika po 50. roku życia

– trwającej łącznie do 14 dni w roku kalen-

darzowym. Pracownikowi, który ukończył

50. rok życia, prawo do czternastodniowego

okresu wypłaty wynagrodzenia chorobowe-

go przysługuje począwszy od następnego

roku kalendarzowego po roku, w którym

ukończył on 50 lat. Co do zasady wynagro-

dzenie chorobowe przysługuje w wysoko-

ści 80 proc. wynagrodzenia, chyba że obo-

wiązujące u pracodawcy przepisy płacowe

przewidują je w wyższej wysokości. W trzech

przypadkach wynagrodzenie chorobowe

przysługuje w wysokości 100 proc. wynagro-

dzenia i dotyczy to; niezdolności do pracy

przypadającej w okresie ciąży, spowodowa-

nej wypadkiem w drodze do pracy i z pracy

oraz niezdolności przewidzianej dla daw-

ców komórek, tkanek i narządów. Wysokość

zasiłku chorobowego wynosi natomiast:

1) 80 proc. podstawy wymiaru,

2) 70 proc. podstawy wymiaru za okres po-

bytu w szpitalu,

3) 100 proc. podstawy wymiaru,

jeżeli niezdolność do pracy:

■

przypada na okres ciąży,

■

powstała wskutek wypadku w drodze do

pracy lub z pracy albo

■

powstała wskutek poddania się niezbęd-

nym badaniom lekarskim przewidzianym

dla kandydatów na dawców komórek tka-

nek i narządów lub poddania się zabiego-

wi pobrania komórek, tkanek i narządów.

Wysokość zasiłku chorobowego zosta-

ła zatem przez ustawodawcę określona na

analogicznym poziomie jak ma to miejsce

w przypadku wynagrodzenia chorobowego,

z jednym tylko wyjątkiem. Zasiłek chorobo-

wy przysługujący standardowo w wysokości

80 proc., za czas pobytu w szpitalu wynosi

70 proc. podstawy. Dotyczy to jednak wy-

łącznie zasiłku chorobowego, a nie dotyczy

wynagrodzenia chorobowego. W związku

z powyższym, kierując się zasadą równego

traktowania, ustawodawca w sposób szcze-

gólny potraktował pracowników po 50. roku

życia. Miesięczny zasiłek chorobowy za

okres pobytu w szpitalu od 15. do 33. dnia

niezdolności do pracy w roku kalendarzo-

wym w przypadku pracownika, który ukoń-

czył 50. rok życia, wynosi 80 proc. podsta-

wy wymiaru zasiłku (art. 11 ust. 1b ustawy

o świadczeniach pieniężnych z ubezpiecze-

nia społecznego w razie choroby i macie-

rzyństwa – dalej: ustawa zasiłkowa). Okres,

za który pracownikowi przysługuje wyższa

wysokość zasiłku chorobowego w związku

z pobytem w szpitalu, jest liczony począw-

szy od pierwszego dnia niezdolności do pra-

cy przypadającej po okresie 14 dni wypłaty

przez pracodawcę wynagrodzenia za czas

choroby, o którym mowa w art. 92 kodeksu

pracy. Wyższa wysokość zasiłku chorobo-

wego ma zastosowanie do niezdolności do

pracy z powodu choroby przypadającej po

roku kalendarzowym, w którym pracownik

ukończył 50. rok życia. Te z pozoru proste

regulacje powodują jednak wiele trudności

w sytuacji, gdy niezdolność pracownika po

50. roku życia przypada na przełomie roku

i wiąże się z jego pobytem w szpitalu.

Zgodnie z wyjaśnieniami ZUS, zawartymi

w komentarzu do ustawy zasiłkowej, dostęp-

nym na stronie WWW.zus.pl, w przypadku

gdy niezdolność do pracy pracownika, któ-

ry ukończył 50. rok życia, trwa na przełomie

roku, a w roku, w którym powstała niezdol-

ność do pracy, pracownik był niezdolny do

pracy z powodu choroby przez okres dłuższy

niż 14 dni, ale nie dłuższy niż 33 dni (pra-

cownik w dniu 31 grudnia ma prawo do za-

siłku chorobowego), okres, za który przysłu-

guje wyższa wysokość zasiłku chorobowego

w związku z pobytem w szpitalu, jest liczony

od 1 stycznia. Zasiłek chorobowy za okres po-

bytu w szpitalu w wysokości 80 proc. podsta-

wy wymiaru przysługuje maksymalnie przez

19 dni, nie dłużej niż do 33. dnia niezdolności

do pracy w roku kalendarzowym.

Podstawa prawna

Art. 11 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach

pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby

i macierzyństwa (t.j. Dz.U. z 2014 r. 159).

Problem

Zatrudniony w naszej spółce pracownik stał się niezdolny do

pracy wskutek choroby od 9 grudnia ubiegłego roku i była to jego

pierwsza niezdolność do pracy w 2014 r. Wskazana niezdolność do

pracy trwała nieprzerwanie od 9 grudnia 2014 r. do 6 lutego 2015 r.,

w całości przypadając na okres pobytu w szpitalu (60 dni). Pracownik

ten w 2011 r. ukończył 50. rok życia. Wynagrodzenie za pracę, a tym

samym zasiłki z tytułu niezdolności do pracy, wypłacamy za dany

miesiąc w terminie do 5. dnia następnego miesiąca.

Za grudzień 2014 r. w dniu 5 stycznia br. wypłaciliśmy zatrudnionemu;

za okres od 9 do 22 grudnia (14 dni) – wynagrodzenie chorobowe

– 80 proc. podstawy wymiaru,

za okres od 23 do 31 grudnia (9 dni) – zasiłek chorobowy – 80 proc.

podstawy wymiaru (pobyt w szpitalu).

W jaki sposób powinniśmy ustalić wysokość należnego pracownikowi

świadczenia chorobowego za styczeń i luty br. i za ile dni powinno

ono wynieść 80, a za ile 70 proc. podstawy wymiaru zasiłku?

odPowiedź

PrZYKŁAd 1

Wyższe świadczenie

Pracownik, o którym mowa w problemie (po 50. roku życia), był niezdolny do pracy w okresie od 9 grudnia 2014 r. do 6 lutego 2015 r. (pierwsza
niezdolność do pracy w 2014 r.), częściowo w tym okresie przebywając w szpitalu, a częściowo w domu, w sposób następujący:

w okresie od 9 grudnia 2014 r. do 3 stycznia 2015 r. (26 dni) – okres niezdolności do pracy przypadał na pobyt w szpitalu,

w okresie od 4 stycznia do 29 stycznia 2015 r. (26 dni) – okres niezdolności do pracy przypadał na pobyt w domu,

od 30 stycznia do 6 lutego 2015 r. (8 dni) – okres niezdolności do pracy przypadał na pobyt w szpitalu.

Ponieważ niezdolność do pracy pracownika trwała na przełomie roku i w 2014 r. pracownik chorował dłużej niż 14 dni, ale nie dłużej niż 33 dni (w dniu
31 grudnia miał prawo do zasiłku chorobowego), to okres, za który przysługuje wyższa wysokość zasiłku chorobowego w związku z pobytem w szpitalu
(80 zamiast 70 proc.), jest liczony od 1 stycznia. Zasiłek chorobowy za okres pobytu w szpitalu w wysokości 80 proc. podstawy wymiaru przysługuje
maksymalnie przez 19 dni, nie dłużej niż do 33. dnia niezdolności do pracy w roku 2015. Oznacza to, że pracodawca powinien pracownikowi wypłacić:

za okres od 9 do 22 grudnia 2014 r. (14 dni) – wynagrodzenie chorobowe – 80 proc. podstawy wymiaru,

za okres od 23 do 31 grudnia 2014 r. (9 dni) − zasiłek chorobowy – 80 proc. podstawy wymiaru (pobyt w szpitalu),

za okres od 1 do 3 stycznia 2015 r. (3 dni) − zasiłek chorobowy – 80 proc. podstawy wymiaru (pobyt w szpitalu),

za okres od 4 do 29 stycznia 2015 r. (26 dni) – zasiłek chorobowy – 80 proc. podstawy wymiaru (leczenie domowe),

za okres od 30 stycznia do 2 lutego 2015 r. (4 dni) – zasiłek chorobowy – 80 proc. podstawy wymiaru (pobyt w szpitalu),

za okres od 3 do 6 lutego 2015 r. (4 dni) − zasiłek chorobowy – 70 proc. podstawy wymiaru.

Zatrudniony wyczerpał tym samym uprawnienie do wyższego zasiłku w związku z pobytem w szpitalu w br. Przyjmijmy analogicznie jak poprzednio
dodatkowe założenie, polegające na tym, że zatrudniony ponownie stanie się niezdolny do pracy w marcu br. i cały marzec będzie przebywał w szpitalu.
Nabędzie wówczas prawo do:

wynagrodzenia chorobowego – 80 proc. podstawy wymiaru – za okres od 1 do 14 marca (14 dni),

zasiłku chorobowego – 70 proc. podstawy wymiaru – za okres od 15 do 31 marca (17 dni).

Przedstawiona zasada ustalania okresu, za który przysługuje wyższa wysokość zasiłku chorobowego w związku z pobytem w szpitalu, ma również
zastosowanie w przypadku, gdy niezdolność do pracy pracownika trwa na przełomie roku kalendarzowego, jeżeli w roku, w którym powstała
niezdolność do pracy, pracownik był niezdolny do pracy z powodu choroby przez okres dłuższy niż 33 dni, a kolejna niezdolność do pracy powstała
po przerwie i trwała nie dłużej niż 33 dni na przełomie kolejnego roku kalendarzowego.

PrZYKŁAd 2

Hospitalizacja

Pracownik, o którym mowa w problemie (po 50. roku życia), był niezdolny do pracy w okresie od 21 listopada 2013 r. do 15 lutego 2014 r. i cały wskazany
okres przebywał w szpitalu (87 dni). Jako że była to pierwsza niezdolność do pracy pracownika w 2013 r., to pracodawca wypłacił mu:

wynagrodzenie chorobowe – 80 proc. podstawy wymiaru – za okres od 20 listopada do 4 grudnia 2013 r. (14 dni),

zasiłek chorobowy – 80 proc. podstawy wymiaru (pobyt w szpitalu) – za okres od 5 do 23 grudnia 2013 r. (19 dni),

zasiłek chorobowy – 70 proc. podstawy wymiaru (pobyt w szpitalu) – za okres od 24 grudnia 2013 r. do 15 lutego 2014 r. (54 dni).

Ponownie pracownik przebywa w szpitalu od 9 grudnia 2014 r. do 6 lutego 2015 r. (60 dni). Za okres wskazanej niezdolności do pracy, powstałej
po przerwie, pracownikowi przysługuje:

za okres od 9 do 22 grudnia 2014 r. (14 dni) – wynagrodzenie chorobowe – 80 proc. podstawy wymiaru,

za okres od 23 do 31 grudnia 2014 r. (9 dni) – zasiłek chorobowy – 80 proc. podstawy wymiaru (pobyt w szpitalu),

za okres od 1 do 19 stycznia 2015 r. (19 dni) – zasiłek chorobowy – 80 proc. podstawy wymiaru (pobyt w szpitalu),

za okres od 20 stycznia do 6 lutego 2015 r. (18 dni) – zasiłek chorobowy – 70 proc. podstawy wymiaru (pobyt w szpitalu).

PrZYKŁAd 3

Ponowna niezdolność do pracy

Pracownik po 50. roku życia (50 lat ukończył w 2008 r.) był niezdolny do pracy w okresie od 17 listopada 2014 r. do 6 lutego 2015 r. (82 dni). Była to
jego pierwsza niezdolność do pracy w 2014 r. i w całości (od 17 listopada do 6 lutego) przypadała na pobyt w szpitalu. Za okres tej niezdolności do pracy
pracownikowi należy wypłacić:

wynagrodzenie chorobowe za okres od 17 do 30 listopada 2014 r. (14 dni) w wysokości 80 proc. podstawy wymiaru,

zasiłek chorobowy za okres od 1 do 19 grudnia 2014 r. (19 dni) w wysokości 80 proc. podstawy wymiaru,

zasiłek chorobowy za okres od 20 grudnia 2014 r. do 6 lutego 2015 r. (49 dni) w wysokości 70 proc. podstawy wymiaru.

Przyjmijmy założenie, że pracownik ponownie stanie się niezdolny do pracy od 1 marca 2015 r. i od tego dnia do 15 kwietnia będzie przebywał w szpitalu
(46 dni). Za okres wskazanej niezdolności do pracy, która wystąpi po przerwie, pracownik nabędzie prawo:

do wynagrodzenia chorobowego za okres od 1 do 14 marca 2015 r. (14 dni), a następnie

do zasiłku chorobowego za okres od 15 marca do 2 kwietnia 2015 r. (19 dni) w wysokości 80 proc. podstawy wymiaru, a następnie

do zasiłku chorobowego za okres od 3 do 15 kwietnia 2015 r. – w wysokości 70 proc. podstawy wymiaru.