plik

Podstawa prawna

ubezpieczeniami społecznymi zostaną objęci członkowie rad nadzorczych

UBEZPIECZENIA

i ŚWIADCZENIA

Podstawa prawna

RADZI

ZUS weźmie pieniądze od osób,

które dotychczas nie musiały płacić

Piotr Popek
ekspert podatkowy w dziale
doradztwa podatkowego,
w zespole ds. PIT w KPMG

Prezydent podpisał nowelizację ustawy

z 13 października 1998 r. o systemie ubezpie-

czeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 1442

ze zm.). Przewiduje ona dwie duże zmiany.

Pierwsza – dotycząca umów-zleceń – wejdzie

w życie za rok. Natomiast druga – bardziej

rewolucyjna – już wkrótce, bo od 1 stycznia

2015 r.

Umowy cywilnoprawne

Na podstawie dotychczas obowiązujących

przepisów ustawy osoba, która była zatrud-

niona na podstawie dwóch lub kilku umów

cywilnoprawnych (np. umów-zlecenia) pod-

legała ubezpieczeniom społecznym z tytułu,

który powstał wcześniej. Na swój wniosek

mogła zmienić tytuł do ubezpieczeń społecz-

nych lub zostać objęta ubezpieczeniem ze

wszystkich umów.

Przepis ten dawał furtkę do sporych nad-

użyć. Wystarczyło podpisać ze zleceniobiorcą

dwie umowy-zlecenia – jedną np. na kwo-

tę 50 zł, a drugą na kwotę 5000 zł. Zgodnie

z przepisami składki były odprowadzane od

tej pierwszej umowy, co w praktyce oznacza-

ło, że zleceniobiorca i zleceniodawca odpro-

wadzali składki na ubezpieczenia społecz-

ne i ubezpieczenie zdrowotne w wysokości

ok. 20 zł, zamiast kwoty wynoszącej około

1500 zł. Tak dobrana struktura zatrudnienia

pozwalała zleceniodawcy wygenerować spo-

re oszczędności, ale odbywało się to kosztem

zleceniobiorcy, który nie odkładał w ZUS na

swoją emeryturę lub rentę.

Nie będzie nadużyć

Nowelizacja ustawy nie ograniczy do końca

nadużyć w zakresie zawierania kilku umów

cywilnoprawnych, natomiast ma na celu za-

gwarantowanie zleceniobiorcom minimalnej

ochrony ubezpieczeniowej. Niezależnie od

liczby zawartych umów cywilnoprawnych,

będą oni odprowadzali składki co najmniej od

wysokości minimalnego wynagrodzenia. Je-

żeli więc osoba ma podpisanych kilka umów,

ich wartość będzie się w danym miesiącu

sumowała do wysokości minimalnego wy-

nagrodzenia za pracę i każdy zleceniodaw-

ca będzie odprowadzał swoją część składek.

Biorąc pod uwagę fakt, że podstawy wymia-

ru składek dla zleceniobiorców będą sumowa-

ne do wysokości minimalnego wynagrodze-

nia na bazie miesięcznej, mogą się pojawić

problemy z wymianą informacji pomiędzy

zleceniobiorcą a zleceniodawcami. Ustawa

nakłada na zleceniobiorcę obowiązek infor-

mowania o podstawach składek, a w przy-

padku gdy zleceniobiorca poda błędne infor-

macje, będzie odpowiedzialny za niepłacenie

nienależnych składek. Ustawa wprowadza

wiele nowości, więc celowe wydaje się prze-

prowadzenie przez ZUS kampanii informu-

jącej tę grupę zatrudnionych o ich nowych

obowiązkach i korzyściach, jakie przyniesie

im zmiana przepisów.

Zbieg tytułów

Obecnie, w przypadku zbiegu ubezpieczeń

społecznych z tytułu pozarolniczej działal-

ności gospodarczej z umową-zleceniem lub

pracą nakładczą, osoba, która łączy te aktyw-

ności, podlega ubezpieczeniu z tytułu prowa-

dzenia działalności gospodarczej, chyba że

podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia

społeczne z drugiego tytułu jest co najmniej

równa podstawie wymiaru składek właściwej

dla osoby prowadzącej działalność. Wówczas

ubezpieczony ma prawo wybrać, z którego

tytułu podlega ubezpieczeniom.

Nowelizacja wprowadza rozszerzenie tej

zasady na osoby łączące wykonywanie umo-

wy-zlecenia lub umowy o pracę nakładczą

z prowadzeniem innej niż działalność gospo-

darcza działalności pozarolniczej (czyli wspól-

ników spółki jawnej, spółki komandytowej

lub partnerskiej, wspólnika jednoosobowej

spółki z ograniczoną odpowiedzialnością,

twórców, artystów, osoby wykonujące wolne

zawody czy osoby prowadzące na podstawie

przepisów ustawy o systemie oświaty nie-

publiczną szkołę, placówkę lub ich zespół).

Duża nowość

Największa rewolucja czeka jednak sporą gru-

pę osób, które są członkami rad nadzorczych.

Osoby te nie podlegały dotychczas z tytu-

łu pełnienia swojej funkcji ubezpieczeniom

społecznym (objęte były wyłącznie ubezpie-

czeniem zdrowotnym). Po zmianach, wyna-

grodzenie, które otrzymują, będzie stanowiło

podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia

emerytalne i rentowe. Członkowie rad nad-

zorczych odprowadzą składki z tego tytułu

niezależnie od faktu posiadania innych tytu-

łów do ubezpieczenia społecznego (np. umo-

wy o pracę, renty czy emerytury).

Czy na lepsze…

Zmiany dotyczące osób wykonujących pra-

cę na podstawie umów cywilnoprawnych są

słuszne. Zleceniobiorcy są najsłabiej chro-

nioną grupą, ponieważ nie są objęci przepi-

sami kodeksu pracy – nie mają więc prawa

do urlopów czy minimalnego odpoczynku.

Nadużywanie dotychczas obowiązujących

przepisów ustawy o systemie ubezpieczeń

społecznych dodatkowo pozbawiało ich pra-

wa do świadczeń z ubezpieczeń społecznych,

adekwatnych do poziomu ich wynagrodze-

nia. Zmiana przepisów poprawi ich sytuację

przynajmniej w tym zakresie.

Znacznie trudniej jest uzasadnić zmia-

ny dotyczące członków rad nadzorczych.

Osoby takie zwykle wykonują dodatkowo

pracę na podstawie umów o pracę i gro-

madzą środki na swoją przyszłą emeryturę.

Według szacunków ZUS zmiany te obejmą

około 49 tys. osób, co niewątpliwie prze-

łoży się na zwiększenie wpływów do cier-

piącego na deficyt Funduszu Ubezpieczeń

Społecznych.

Podstawa prawna

Ustawa z 23 października 2014 r. o zmianie ustawy

o systemie ubezpieczeń społecznych oraz niektórych

innych ustaw.

W składkach idzie rewolucja. Wyższe należności zapłacą zleceniobiorcy, ale to dopiero za rok. Natomiast już

od stycznia

ubezpieczeniami społecznymi zostaną objęci członkowie rad nadzorczych

Czwartek

18 grudnia 2014

nr 245 (3886)

UBEZPIECZENIA

i ŚWIADCZENIA

ŚWIADCZENIA

UBEZPIECZENIA

ŚWIADCZENIA

D O D A T E K D L A P R E N U M E R A T O R Ó W

gazetaprawna.pl

DZIENNIK.PL FORSAL.PL

Od 2015 roku nowe składki

dla pełniących funkcję w RN

Obowiązek

ubezpieczeń

Tak jest

Tak będzie

Emerytalne
i rentowe

BRAK

JEST

Chorobowe
i wypadkowe

BRAK

Zdrowotne

JEST

W  spółce  z  o.o.  działa  rada  nadzorcza  składająca  się  z  czte-
rech  osób.  Jedna  z  nich  jest  już  emerytem,  dwie  w  innej  fir-
mie są pracownikami, a jedna osoba pełni w innej spółce obo-
wiązki  członka  zarządu  na  podstawie  powołania.  Do  tej  pory
była  za  nich  opłacana  tylko  składka  zdrowotna.  Czy  wszyscy
członkowie  rady  nadzorczej  od  1  stycznia  2015  r.  będą  podle-
gali  ubezpieczeniom  społecznym?  Jak  w  związku  z  tym  wyli-
czyć  podstawę  składek  (czy  wynagrodzenie  powinno  zostać
ubruttowione)? Jakie dokumenty powinniśmy złożyć?

d 1 stycznia 2015 r.

na skutek zmiany

ustawy o systemie

ubezpieczeń społecznych

osoba pełniąca funkcję

członka rady nadzorczej

będzie podlegała obowiązko-

wo ubezpieczeniom

emerytalnemu i rentowym.

Obowiązek ubezpieczeń

będzie dotyczył wszystkich

członków RN, także osób,

które mają inne tytuły do

ubezpieczeń społecznych.

Z obowiązku ubezpieczeń

nie będą zwolnione również

osoby, które mają ustalo-

ne prawo do emerytury lub

renty. Członkowie RN nie

będą natomiast podlegali

ubezpieczeniu chorobowemu

i wypadkowemu. Podstawę

wymiaru składek na ubezpie-

czenia emerytalne i rentowe

za takie osoby będzie stano-

wił przychód uzyskiwany

z tytułu pełnionej funkcji. Do

członków RN zastosowanie

będzie miało także rozporzą-

dzenie ministra pracy i po-

lityki socjalnej z 18 grudnia

1998 r. w sprawie szczegóło-

wych zasad ustalania pod-

stawy wymiaru składek na

ubezpieczenia emerytal-

ne i rentowe (Dz.U. nr 161,

poz. 1106 ze zm.). W powo-

łanym rozporządzeniu wy-

mienione są przychody, które

są wyłączone z podstawy

wymiaru składek na ubezpie-

czenia społeczne.

Obowiązek ubezpieczeń

będzie istniał w okresie od

dnia powołania na członka

RN do dnia zaprzesta-

nia pełnienia tej funkcji.

W terminie siedmiu dni od

powstania obowiązku ubez-

pieczeń płatnik będzie miał

obowiązek zgłosić członka

RN do ubezpieczeń. Składka

na ubezpieczenie eme-

rytalne będzie w połowie

(9,76 proc.) fi nansowa-

na przez płatnika i ubez-

pieczonego. Część składki

na ubezpieczenie rentowe

w wysokości 1,5 proc. będzie

fi nansował ubezpieczony,

a 8,5 proc. płatnik.

Nowelizacja ustawy nie

zawiera przepisów naka-

zujących ubruttowienie

wynagrodzenia. Takiego obo-

wiązku płatnik więc nie ma.

Oczywiście z własnej woli

może podwyższyć wynagro-

dzenie tak, aby członkowie

RN nie ponosili konsekwen-

cji fi nansowych związanych

ze współfi nansowaniem

składek.

Do 31 grudnia 2014 r. członek

rady nadzorczej podlegał wy-

łącznie ubezpieczeniu zdro-

wotnemu, o ile miał miejsce

zamieszkania na teryto-

rium Polski. Był zgłaszany

do ubezpieczenia z kodem

22 40 xx. Jeżeli nie miał

miejsca zamieszkania na te-

rytorium RP, nie podlegał

ubezpieczeniu zdrowotne-

mu. W związku ze zmianą

przepisów nastąpi noweliza-

cja rozporządzenia ministra

pracy i polityki społecznej

w sprawie określania zgło-

szeń do ubezpieczeń spo-

łecznych i ubezpieczenia

zdrowotnego i wprowadzone

zostaną nowe opisy kodów

dotyczące członków RN:

22 40 xx – członek rady

nadzorczej podlegający wy-

łącznie ubezpieczeniu zdro-

wotnemu,

2241xx – członek rady

nadzorczej podlegający ubez-

pieczeniom emerytalnemu,

rentowym i zdrowotnemu,

22 42 – członek rady nad-

zorczej podlegający ubez-

pieczeniom emerytalnemu

i rentowym i niepodlegający

ubezpieczeniu zdrowotnemu.

Płatnicy składek muszą więc

dostosować swoje rozlicze-

nia do zmienionych przepi-

sów. Spółka powinna złożyć

formularz ZUS ZWUA i wy-

rejestrować członków RN

z ubezpieczenia zdrowotnego

z dniem 1 stycznia 2015 r. oraz

na druku ZUS ZUA z kodem

22 41 xx zgłosić członków RN

do ubezpieczeń emerytalne-

go, rentowych i zdrowotnego,

z datą powstania obowiązku

ubezpieczeń 1 stycznia 2015 r.

Od 1 stycznia podstawa

wymiaru składki na ubez-

pieczenie zdrowotne będzie

pomniejszana o składki na

ubezpieczenia emerytal-

ne i rentowe fi nansowane

ze środków ubezpieczonego

(członka RN).

Podstawa prawna

Ustawa z 23 października 2014 r.

o zmianie ustawy o systemie ubez-

pieczeń społecznych oraz niektórych

innych ustaw (podpisana przez prezy-

denta).

EKSPERT

RADZI

Jak po zmianie przepisów rozliczyć osoby z władz spółki

ANDRZEJ RADZISŁAW

radca prawny

Wygenerowano dnia 2015-02-20 dla loginu: johnprctorbob@gmail.com

1 / 4

ubezpieczenia

Dziennik Gazeta Prawna, 18 grudnia 2014 nr 245 (3886)

gazetaprawna.pl

Tegoroczne zarobki ZUS

wliczy dopiero w styczniu

Marek Opolski
ekspert od emerytur i rent

Większość osób przechodzących obecnie na

emeryturę ma ustalane świadczenie na no-

wych zasadach, uzależnionych głównie od

kwoty składek i kapitału początkowego ze-

widencjonowanych na indywidualnym kon-

cie ubezpieczonego w ZUS. Nadal jednak dla

pewnej grupy ubezpieczonych emerytura

obliczana jest według starych zasad, uzależ-

nionych m.in. od wysokości zarobków z wy-

branych lat kalendarzowych. Dotyczy to osób:

■

urodzonych przed 1 stycznia 1949 r.,

■

urodzonych po 31 grudnia 1948 r., a przed

1 stycznia 1969 r., przechodzących na wcze-

śniejszą emeryturę w związku ze spełnie-

niem warunków do 31 grudnia 2008 r.,

■

przechodzących na emeryturę górniczą

(bez względu na datę urodzenia).

Ważna wysokość wynagrodzenia

Sposób obliczenia starej emerytury przewi-

dziany został w art. 53 ustawy o emeryturach

i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecz-

nych (dalej: ustawa emerytalna). Zgodnie

z tym przepisem świadczenie to stanowi

sumę trzech składników:

■

części socjalnej świadczenia (24 proc. kwo-

ty bazowej),

■

części za okresy składkowe (po 1,3 proc.

podstawy emerytury za każdy rok),

■

części należnej za okresy nieskładkowe (po

0,7 proc. podstawy wymiaru emerytury za

każdy rok okresów nieskładkowych).

Czynnikiem, który w największej mierze

decyduje o wysokości starej emerytury, jest

podstawa jej wymiaru. Potocznie mówiąc,

jest to wypadkowa zarobków osoby ubezpie-

czonej uzyskanych w wybranych latach ka-

lendarzowych oraz przeciętnych płac w tych

latach, mnożona następnie przez aktualną

kwotę bazową (100 proc. przeciętnej płacy).

Co do zasady, im wyższe były te zarobki

w stosunku do średnich wynagrodzeń, tym

wyższa jest podstawa wymiaru, a co za tym

idzie – wysokość emerytury. Warto zazna-

czyć, że do podstawy wymiaru emerytury ZUS

uwzględnia nie tylko składniki, od których

pracodawca zobowiązany był opłacać składkę

emerytalno-rentową (np. pensje zasadnicze,

nagrody, różnego rodzaju dodatki), ale również

(o ile nie została przekroczona maksymalna

roczna podstawa wymiaru składek) kwoty wy-

płaconych wynagrodzeń za czas niezdolności

do pracy bądź zasiłków chorobowych.

Należy się cofnąć

Przepisy przewidują – co do zasady – dwa wa-

rianty ustalenia podstawy wymiaru emerytu-

ry. Pierwszy z nich to obliczenie tej podstawy

z uwzględnieniem zarobków osiągniętych przez

wnioskodawcę w 10 kolejnych latach kalenda-

rzowych przypadających w ostatnim 20-leciu.

Natomiast stosując drugi wariant, ZUS oblicza

świadczenie w oparciu o wynagrodzenia z 20 lat

dowolnie wybranych z całego okresu ubezpie-

czenia. W obydwu przypadkach wszystkie lata

uwzględniane przy ustalaniu podstawy wymia-

ru emerytury muszą przypadać przed rokiem

zgłoszenia wniosku o przyznanie tego świadcze-

nia. Wyjątek dotyczy osób, które w ciągu 20 lat

poprzedzających bezpośrednio rok, w którym

zgłosiły wniosek o emeryturę, pobierały przez

więcej niż 10 lat zasiłek przedemerytalny. W ta-

kim przypadku ZUS uwzględnia ich zarobki z ko-

lejnych 10 lat kalendarzowych poprzedzających

bezpośrednio rok, w którym nabyły prawo do

zasiłku przedemerytalnego.

Konieczność cofnięcia się z ostatnimi

zarobkami uwzględnianymi przy ustala-

niu podstawy wymiaru starej emerytury do

roku poprzedzającego zgłoszenie wniosku

o to świadczenie ma dla osób ubiegających

się o emeryturę bardzo istotne znaczenie.

Jeśli bowiem chcą one mieć wliczone do tej

emerytury wynagrodzenia z bieżącego roku

kalendarzowego, swoją decyzję o przejściu

na emeryturę muszą odłożyć przynajmniej

do początku następnego roku. Taki dyle-

mat mogą mieć osoby zamierzające jeszcze

w grudniu 2014 r. zgłosić wniosek o przyzna-

nie starej emerytury. Jeśli miały wysokie za-

robki w bieżącym roku kalendarzowym i chcą

wliczyć je do podstawy wymiaru świadczenia,

powinny wystąpić z wnioskiem najwcześniej

w styczniu 2015 r. Muszą jednak pamiętać

o tym, że w takiej sytuacji nie otrzymają eme-

rytury za grudzień br.

Co korzystniejsze

Emeryt, który po przyznaniu świadczenia

podjął pracę i uzyskuje wysokie zarobki, może

ubiegać się o ponowne jej obliczenie od przeli-

czonej podstawy wymiaru świadczenia. Prze-

liczenie to możliwe jest wówczas, gdy:

■

wskazuje do ponownego ustalenia eme-

rytury zarobki przypadające w całości lub

w części po przyznaniu świadczenia,

■

wnioskuje o obliczenie podstawy wymia-

ru emerytury z 10 kolejnych lat kalenda-

rzowych wybranych z ostatniego 20-le-

cia lub z 20 lat dowolnie z całego okresu

ubezpieczenia,

■

legitymuje się wyższym wskaźnikiem wy-

sokości podstawy wymiaru z nowo wska-

zanego okresu w stosunku do wskaźnika

obliczonego poprzednio (od tego warunku

ustawa przewiduje pewne wyjątki).

Wskazując do przeliczenia podstawy wy-

miaru emerytury zarobki z 10 kolejnych lub

20 dowolnie wybranych lat, świadczeniobiorca

powinien pamiętać, że muszą to być zawsze

lata przypadające przed rokiem zgłoszenia

wniosku o to przeliczenie. Jeśli więc chciałby

wskazać do ponownego obliczenia emerytury

zarobki z roku bieżącego, ze zgłoszeniem sto-

sownego wniosku powinien zaczekać przynaj-

mniej do stycznia następnego roku.

Podstawa prawna

Art. 15, art. 53 oraz art. 110 ustawy z 17 grudnia 1998 r.

o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecz-

nych (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 1440 ze zm.).

Czy wspólnik

może być

pracownikiem

Czy  wspólnik  spółki  cywilnej  może  być  za-
trudniony  przez  tę  spółkę  na  podstawie
umowy  o  pracę  i  w  związku  z  tym  podlegać
pracowniczym  ubezpieczeniom  społecznym
i  zdrowotnemu?  Czy  w  takim  przypadku
wspólnik  spółki  cywilnej  podlega  ubezpie-
czeniom jako przedsiębiorca?

Adam Jagiełło
ekspert od ubezpieczeń społecznych
i zdrowotnego

Wspólnik spółki cywilnej może być przez tę

spółkę zatrudniony na podstawie umowy

o pracę i podlegać pracowniczym ubez-

pieczeniom, jeżeli do jego obowiązków

pracowniczych nie będzie należało repre-

zentowanie i prowadzenie spraw spółki

cywilnej.

Z tytułu pozarolniczej działalności go-

spodarczej taki wspólnik obowiązkowo

podlega tylko ubezpieczeniu zdrowotne-

mu, jeżeli podstawa wymiaru składek na

pracownicze ubezpieczenia społeczne jest

co najmniej równa kwocie minimalnego

wynagrodzenia.

Obowiązkowo ubezpieczeniom społecz-

nym i zdrowotnemu podlegają zarówno

pracownicy (za wyjątkiem prokuratorów),

jak również osoby prowadzące pozarolni-

czą działalność. Dla potrzeb ubezpieczeń

społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego

za osobę prowadzącą pozarolniczą dzia-

łalność uważa się m. in. przedsiębiorcę,

w tym wspólnika spółki cywilnej.

Osoba, która jednocześnie spełnia wa-

runki do podlegania ubezpieczeniom spo-

łecznym z tytułu stosunku pracy i z pro-

wadzenia pozarolniczej działalności, jest

objęta obowiązkowo tymi ubezpieczenia-

mi tylko z tytułu stosunku pracy. Chyba

że podstawa wymiaru składek na pracow-

nicze ubezpieczenia społeczne w prze-

liczeniu na okres miesiąca jest niższa

od kwoty minimalnego wynagrodzenia.

Ubezpieczeniu zdrowotnemu taka osoba

podlega obowiązkowo z obydwu tytułów,

bez względu na wysokość podstawy wy-

miaru składek na pracownicze ubezpie-

czenia społeczne.

W dotychczasowym orzecznictwie są-

dowym ugruntowany jest pogląd, że spół-

ka cywilna, pomimo że nie posiada oso-

bowości prawnej, może być pracodawcą

(wyrok SN z 6 lutego 1997 r., sygn. akt

I PKN 77/96, OSNP 1997/18/340, wyrok SN

z 10 maja 1996 r., sygn. akt I PRN 63/95,

OSNP 1996/23/355).

Spółka cywilna może zatem zatrudnić

na podstawie umowy o pracę jej wspól-

nika. W uchwale Sądu Najwyższego

z 14 stycznia 1993 r. (sygn. akt II UZP 21/92;

OSNC 1993/5/69) został jednak wyrażony

pogląd, że wspólnik spółki cywilnej nie

może zawrzeć ze wspólnikami tej spół-

ki umowy o pracę, której przedmiotem

byłoby prowadzenie lub reprezentowa-

nie spraw spółki, a co za tym idzie, taki

wspólnik podlega ubezpieczeniu społecz-

nemu osób prowadzących działalność go-

spodarczą.

Powyższe prowadzi do wniosku, że spół-

ka cywilna może zawrzeć z jej wspólni-

kiem umowę o pracę, a co za tym idzie, taki

wspólnik może podlegać pracowniczym

ubezpieczeniom społecznym, o ile przed-

miotem tej umowy nie będzie prowadzenie

lub reprezentowanie spraw spółki.

W takim przypadku wspólnik spółki

cywilnej z tytułu pozarolniczej działal-

ności będzie podlegał obowiązkowo tyl-

ko ubezpieczeniu zdrowotnemu, jeżeli

podstawa wymiaru składek na pracow-

nicze ubezpieczenia społeczne będzie co

najmniej równa kwocie minimalnego

wynagrodzenia.

Podstawa prawna

Art. 6 ust. 1 pkt 1, art. 9 ust. 1 i 1a, art. 11 ust. 1, art. 12

ust. 1 i art. 13 pkt 1 ustawy z 13 października 1998 r.

o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2013 r.

poz. 1442 ze zm.).

Art. 66 ust. 1 pkt 1 lit. a i art. 82 ust. 1 ustawy

z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowot-

nej finansowanych ze środków publicznych (t.j. Dz.U.

z 2008 r. nr 164, poz. 1027 ze zm.).

Aby mieć uwzględnioną w emeryturze pensję z 2014 roku,

trzeba zaczekać

do nowego roku. Dotyczy to zarówno przyszłych emerytów, jak i obecnych,

którzy chcą przeliczenia świadczenia

Kiedy przy prowadzeniu działalności

za granicą wolno nadal płacić składki w kraju

Przedsiębiorca  prowadzący  działalność  go-
spodarczą  na  terenie  Polski  podpisał  kontrakt
z  zagranicznym  zleceniodawcą  i  tymczasowo
swoją  działalność  będzie  wykonywał  w  innym
państwie  członkowskim  UE.  Do  tej  pory  od-
prowadzał  składki  na  ubezpieczenia  społeczne
i zdrowotną w Polsce. Jakie warunki musi speł-
nić,  by  nadal  mógł  podlegać  polskiemu  usta-
wodawstwu? Czy to w ogóle jest możliwe?

Mateusz Wąsik
ekspert podatkowy w dziale
doradztwa podatkowego,
w zespole ds. PIT w KPMG w Polsce

W przypadku osób prowadzących działalność

gospodarczą (na własny rachunek), świadczą-

cych swoje usługi w ramach tej działalności

tymczasowo w innym państwie członkow-

skim Unii Europejskiej, zasady podlegania

ustawodawstwu zabezpieczenia społeczne-

go są bardzo podobne do zasad dotyczących

pracowników oddelegowanych.

Zgodnie z rozporządzeniem Parlamen-

tu Europejskiego i Rady (WE) nr 883/2004

w sprawie koordynacji systemów zabezpie-

czenia społecznego (dalej: rozporządzenie nr

883/2004) osoba prowadząca działalność na

własny rachunek w państwie delegującym,

a która zamierza wykonywać podobną dzia-

łalność w innym państwie członkowskim,

nadal podlega ustawodawstwu pierwszego

państwa członkowskiego. Warunkiem jest,

by okres tej pracy nie przekroczył 24 miesięcy.

Zgodnie z art. 14 ust. 3 rozporządzenia

nr 883/2004 osoba, „która wykonuje działal-

ność jako osoba pracująca na własny rachu-

nek”, to podmiot prowadzący znaczną część

działalności na terytorium państwa człon-

kowskiego, w którym ma siedzibę. Dotyczy

to w szczególności osoby, która:

■

prowadziła działalność na własny rachunek

przez jakiś czas przed datą przeniesienia

się do innego państwa członkowskiego oraz

■

spełnia wszelkie niezbędne wymogi odno-

śnie do swojego przedsiębiorstwa w pań-

stwie członkowskim, w którym posiada

siedzibę i utrzymuje środki pozwalające jej

na prowadzenie działalności po powrocie.

Co oznacza więc sformułowanie „przez jakiś

czas”? Zgodnie z wykładnią prowadzący dzia-

łalność może skorzystać z art. 12 ust. 2, jeżeli

prowadził działalność od co najmniej 2 miesię-

cy przed dniem, od którego zamierza przenieść

działalność za granicę. Krótsze okresy wyma-

gać będą indywidualnej oceny w konkretnych

przypadkach, z uwzględnieniem wszelkich

innych występujących czynników.

Przy wydawaniu formularza A1 ZUS oce-

nia, czy zostały spełnione przesłanki art. 13

ust. 3 rozporządzenia nr 883/2004. Bierze się

również pod uwagę fakt posiadania biura

w państwie delegującym, status podatnika

VAT i opodatkowanie w państwie delegu-

jącym, rejestrację w ewidencji działalności

gospodarczej lub podobnych rejestrach czy

np. posiadanie legitymacji zawodowej w pań-

stwie delegującym (np. legitymacja członka

okręgowej rady adwokackiej).

Podstawa prawna

Art. 14 ust. 3 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego

i Rady (WE) nr 883/2004 r. z 29 kwietnia 2004 r. (Dz.Urz.

UE z 2004 r. L. 166, s. 1 ze zm.).

PRZYKŁAD

Gdzie się rozliczać

Polski przedsiębiorca, który w Polsce prowa-
dzi działalność gospodarczą w zakresie usług
remontowo-rewitalizacyjnych, podpisał
umowę z francuskim kontrahentem na wyko-
nanie takich usług w remontowanym przez
kontrahenta pałacyku pod Paryżem. Działal-
ność polskiego przedsiębiorcy na terytorium
Francji ma być prowadzona przez 13 miesięcy.
W tym przypadku zastosowanie będzie miało
polskie ustawodawstwo na podstawie art. 12
ust. 2 rozporządzenia nr 883/2004, a polski
przedsiębiorca odprowadzać będzie składki
do polskiego ZUS.

WAżnE

O wysokości starej emerytury

decydują zarobki uzyskane w wybranych

latach kalendarzowych oraz kwota bazowa

ubezpieczenia

Dziennik Gazeta Prawna, 18 grudnia 2014 nr 245 (3886)

gazetaprawna.pl

Tegoroczne zarobki ZUS

wliczy dopiero w styczniu

Marek Opolski
ekspert od emerytur i rent

Większość osób przechodzących obecnie na

emeryturę ma ustalane świadczenie na no-

wych zasadach, uzależnionych głównie od

kwoty składek i kapitału początkowego ze-

widencjonowanych na indywidualnym kon-

cie ubezpieczonego w ZUS. Nadal jednak dla

pewnej grupy ubezpieczonych emerytura

obliczana jest według starych zasad, uzależ-

nionych m.in. od wysokości zarobków z wy-

branych lat kalendarzowych. Dotyczy to osób:

■

urodzonych przed 1 stycznia 1949 r.,

■

urodzonych po 31 grudnia 1948 r., a przed

1 stycznia 1969 r., przechodzących na wcze-

śniejszą emeryturę w związku ze spełnie-

niem warunków do 31 grudnia 2008 r.,

■

przechodzących na emeryturę górniczą

(bez względu na datę urodzenia).

Ważna wysokość wynagrodzenia

Sposób obliczenia starej emerytury przewi-

dziany został w art. 53 ustawy o emeryturach

i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecz-

nych (dalej: ustawa emerytalna). Zgodnie

z tym przepisem świadczenie to stanowi

sumę trzech składników:

■

części socjalnej świadczenia (24 proc. kwo-

ty bazowej),

■

części za okresy składkowe (po 1,3 proc.

podstawy emerytury za każdy rok),

■

części należnej za okresy nieskładkowe (po

0,7 proc. podstawy wymiaru emerytury za

każdy rok okresów nieskładkowych).

Czynnikiem, który w największej mierze

decyduje o wysokości starej emerytury, jest

podstawa jej wymiaru. Potocznie mówiąc,

jest to wypadkowa zarobków osoby ubezpie-

czonej uzyskanych w wybranych latach ka-

lendarzowych oraz przeciętnych płac w tych

latach, mnożona następnie przez aktualną

kwotę bazową (100 proc. przeciętnej płacy).

Co do zasady, im wyższe były te zarobki

w stosunku do średnich wynagrodzeń, tym

wyższa jest podstawa wymiaru, a co za tym

idzie – wysokość emerytury. Warto zazna-

czyć, że do podstawy wymiaru emerytury ZUS

uwzględnia nie tylko składniki, od których

pracodawca zobowiązany był opłacać składkę

emerytalno-rentową (np. pensje zasadnicze,

nagrody, różnego rodzaju dodatki), ale również

(o ile nie została przekroczona maksymalna

roczna podstawa wymiaru składek) kwoty wy-

płaconych wynagrodzeń za czas niezdolności

do pracy bądź zasiłków chorobowych.

Należy się cofnąć

Przepisy przewidują – co do zasady – dwa wa-

rianty ustalenia podstawy wymiaru emerytu-

ry. Pierwszy z nich to obliczenie tej podstawy

z uwzględnieniem zarobków osiągniętych przez

wnioskodawcę w 10 kolejnych latach kalenda-

rzowych przypadających w ostatnim 20-leciu.

Natomiast stosując drugi wariant, ZUS oblicza

świadczenie w oparciu o wynagrodzenia z 20 lat

dowolnie wybranych z całego okresu ubezpie-

czenia. W obydwu przypadkach wszystkie lata

uwzględniane przy ustalaniu podstawy wymia-

ru emerytury muszą przypadać przed rokiem

zgłoszenia wniosku o przyznanie tego świadcze-

nia. Wyjątek dotyczy osób, które w ciągu 20 lat

poprzedzających bezpośrednio rok, w którym

zgłosiły wniosek o emeryturę, pobierały przez

więcej niż 10 lat zasiłek przedemerytalny. W ta-

kim przypadku ZUS uwzględnia ich zarobki z ko-

lejnych 10 lat kalendarzowych poprzedzających

bezpośrednio rok, w którym nabyły prawo do

zasiłku przedemerytalnego.

Konieczność cofnięcia się z ostatnimi

zarobkami uwzględnianymi przy ustala-

niu podstawy wymiaru starej emerytury do

roku poprzedzającego zgłoszenie wniosku

o to świadczenie ma dla osób ubiegających

się o emeryturę bardzo istotne znaczenie.

Jeśli bowiem chcą one mieć wliczone do tej

emerytury wynagrodzenia z bieżącego roku

kalendarzowego, swoją decyzję o przejściu

na emeryturę muszą odłożyć przynajmniej

do początku następnego roku. Taki dyle-

mat mogą mieć osoby zamierzające jeszcze

w grudniu 2014 r. zgłosić wniosek o przyzna-

nie starej emerytury. Jeśli miały wysokie za-

robki w bieżącym roku kalendarzowym i chcą

wliczyć je do podstawy wymiaru świadczenia,

powinny wystąpić z wnioskiem najwcześniej

w styczniu 2015 r. Muszą jednak pamiętać

o tym, że w takiej sytuacji nie otrzymają eme-

rytury za grudzień br.

Co korzystniejsze

Emeryt, który po przyznaniu świadczenia

podjął pracę i uzyskuje wysokie zarobki, może

ubiegać się o ponowne jej obliczenie od przeli-

czonej podstawy wymiaru świadczenia. Prze-

liczenie to możliwe jest wówczas, gdy:

■

wskazuje do ponownego ustalenia eme-

rytury zarobki przypadające w całości lub

w części po przyznaniu świadczenia,

■

wnioskuje o obliczenie podstawy wymia-

ru emerytury z 10 kolejnych lat kalenda-

rzowych wybranych z ostatniego 20-le-

cia lub z 20 lat dowolnie z całego okresu

ubezpieczenia,

■

legitymuje się wyższym wskaźnikiem wy-

sokości podstawy wymiaru z nowo wska-

zanego okresu w stosunku do wskaźnika

obliczonego poprzednio (od tego warunku

ustawa przewiduje pewne wyjątki).

Wskazując do przeliczenia podstawy wy-

miaru emerytury zarobki z 10 kolejnych lub

20 dowolnie wybranych lat, świadczeniobiorca

powinien pamiętać, że muszą to być zawsze

lata przypadające przed rokiem zgłoszenia

wniosku o to przeliczenie. Jeśli więc chciałby

wskazać do ponownego obliczenia emerytury

zarobki z roku bieżącego, ze zgłoszeniem sto-

sownego wniosku powinien zaczekać przynaj-

mniej do stycznia następnego roku.

Podstawa prawna

Art. 15, art. 53 oraz art. 110 ustawy z 17 grudnia 1998 r.

o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecz-

nych (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 1440 ze zm.).

Czy wspólnik

może być

pracownikiem

Adam Jagiełło
ekspert od ubezpieczeń społecznych
i zdrowotnego

Wspólnik spółki cywilnej może być przez tę

spółkę zatrudniony na podstawie umowy

o pracę i podlegać pracowniczym ubez-

pieczeniom, jeżeli do jego obowiązków

pracowniczych nie będzie należało repre-

zentowanie i prowadzenie spraw spółki

cywilnej.

Z tytułu pozarolniczej działalności go-

spodarczej taki wspólnik obowiązkowo

podlega tylko ubezpieczeniu zdrowotne-

mu, jeżeli podstawa wymiaru składek na

pracownicze ubezpieczenia społeczne jest

co najmniej równa kwocie minimalnego

wynagrodzenia.

Obowiązkowo ubezpieczeniom społecz-

nym i zdrowotnemu podlegają zarówno

pracownicy (za wyjątkiem prokuratorów),

jak również osoby prowadzące pozarolni-

czą działalność. Dla potrzeb ubezpieczeń

społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego

za osobę prowadzącą pozarolniczą dzia-

łalność uważa się m. in. przedsiębiorcę,

w tym wspólnika spółki cywilnej.

Osoba, która jednocześnie spełnia wa-

runki do podlegania ubezpieczeniom spo-

łecznym z tytułu stosunku pracy i z pro-

wadzenia pozarolniczej działalności, jest

objęta obowiązkowo tymi ubezpieczenia-

mi tylko z tytułu stosunku pracy. Chyba

że podstawa wymiaru składek na pracow-

nicze ubezpieczenia społeczne w prze-

liczeniu na okres miesiąca jest niższa

od kwoty minimalnego wynagrodzenia.

Ubezpieczeniu zdrowotnemu taka osoba

podlega obowiązkowo z obydwu tytułów,

bez względu na wysokość podstawy wy-

miaru składek na pracownicze ubezpie-

czenia społeczne.

W dotychczasowym orzecznictwie są-

dowym ugruntowany jest pogląd, że spół-

ka cywilna, pomimo że nie posiada oso-

bowości prawnej, może być pracodawcą

(wyrok SN z 6 lutego 1997 r., sygn. akt

I PKN 77/96, OSNP 1997/18/340, wyrok SN

z 10 maja 1996 r., sygn. akt I PRN 63/95,

OSNP 1996/23/355).

Spółka cywilna może zatem zatrudnić

na podstawie umowy o pracę jej wspól-

nika. W uchwale Sądu Najwyższego

z 14 stycznia 1993 r. (sygn. akt II UZP 21/92;

OSNC 1993/5/69) został jednak wyrażony

pogląd, że wspólnik spółki cywilnej nie

może zawrzeć ze wspólnikami tej spół-

ki umowy o pracę, której przedmiotem

byłoby prowadzenie lub reprezentowa-

nie spraw spółki, a co za tym idzie, taki

wspólnik podlega ubezpieczeniu społecz-

nemu osób prowadzących działalność go-

spodarczą.

Powyższe prowadzi do wniosku, że spół-

ka cywilna może zawrzeć z jej wspólni-

kiem umowę o pracę, a co za tym idzie, taki

wspólnik może podlegać pracowniczym

ubezpieczeniom społecznym, o ile przed-

miotem tej umowy nie będzie prowadzenie

lub reprezentowanie spraw spółki.

W takim przypadku wspólnik spółki

cywilnej z tytułu pozarolniczej działal-

ności będzie podlegał obowiązkowo tyl-

ko ubezpieczeniu zdrowotnemu, jeżeli

podstawa wymiaru składek na pracow-

nicze ubezpieczenia społeczne będzie co

najmniej równa kwocie minimalnego

wynagrodzenia.

Podstawa prawna

Art. 6 ust. 1 pkt 1, art. 9 ust. 1 i 1a, art. 11 ust. 1, art. 12

ust. 1 i art. 13 pkt 1 ustawy z 13 października 1998 r.

o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2013 r.

poz. 1442 ze zm.).

Art. 66 ust. 1 pkt 1 lit. a i art. 82 ust. 1 ustawy

z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowot-

nej finansowanych ze środków publicznych (t.j. Dz.U.

z 2008 r. nr 164, poz. 1027 ze zm.).

Aby mieć uwzględnioną w emeryturze pensję z 2014 roku,

trzeba zaczekać

do nowego roku. Dotyczy to zarówno przyszłych emerytów, jak i obecnych,

którzy chcą przeliczenia świadczenia

Kiedy przy prowadzeniu działalności

za granicą wolno nadal płacić składki w kraju

Mateusz Wąsik
ekspert podatkowy w dziale
doradztwa podatkowego,
w zespole ds. PIT w KPMG w Polsce

W przypadku osób prowadzących działalność

gospodarczą (na własny rachunek), świadczą-

cych swoje usługi w ramach tej działalności

tymczasowo w innym państwie członkow-

skim Unii Europejskiej, zasady podlegania

ustawodawstwu zabezpieczenia społeczne-

go są bardzo podobne do zasad dotyczących

pracowników oddelegowanych.

Zgodnie z rozporządzeniem Parlamen-

tu Europejskiego i Rady (WE) nr 883/2004

w sprawie koordynacji systemów zabezpie-

czenia społecznego (dalej: rozporządzenie nr

883/2004) osoba prowadząca działalność na

własny rachunek w państwie delegującym,

a która zamierza wykonywać podobną dzia-

łalność w innym państwie członkowskim,

nadal podlega ustawodawstwu pierwszego

państwa członkowskiego. Warunkiem jest,

by okres tej pracy nie przekroczył 24 miesięcy.

Zgodnie z art. 14 ust. 3 rozporządzenia

nr 883/2004 osoba, „która wykonuje działal-

ność jako osoba pracująca na własny rachu-

nek”, to podmiot prowadzący znaczną część

działalności na terytorium państwa człon-

kowskiego, w którym ma siedzibę. Dotyczy

to w szczególności osoby, która:

■

prowadziła działalność na własny rachunek

przez jakiś czas przed datą przeniesienia

się do innego państwa członkowskiego oraz

■

spełnia wszelkie niezbędne wymogi odno-

śnie do swojego przedsiębiorstwa w pań-

stwie członkowskim, w którym posiada

siedzibę i utrzymuje środki pozwalające jej

na prowadzenie działalności po powrocie.

Co oznacza więc sformułowanie „przez jakiś

czas”? Zgodnie z wykładnią prowadzący dzia-

łalność może skorzystać z art. 12 ust. 2, jeżeli

prowadził działalność od co najmniej 2 miesię-

cy przed dniem, od którego zamierza przenieść

działalność za granicę. Krótsze okresy wyma-

gać będą indywidualnej oceny w konkretnych

przypadkach, z uwzględnieniem wszelkich

innych występujących czynników.

Przy wydawaniu formularza A1 ZUS oce-

nia, czy zostały spełnione przesłanki art. 13

ust. 3 rozporządzenia nr 883/2004. Bierze się

również pod uwagę fakt posiadania biura

w państwie delegującym, status podatnika

VAT i opodatkowanie w państwie delegu-

jącym, rejestrację w ewidencji działalności

gospodarczej lub podobnych rejestrach czy

np. posiadanie legitymacji zawodowej w pań-

stwie delegującym (np. legitymacja członka

okręgowej rady adwokackiej).

Podstawa prawna

Art. 14 ust. 3 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego

i Rady (WE) nr 883/2004 r. z 29 kwietnia 2004 r. (Dz.Urz.

UE z 2004 r. L. 166, s. 1 ze zm.).

PRZYKŁAD

Gdzie się rozliczać

WAżnE

O wysokości starej emerytury

decydują zarobki uzyskane w wybranych

latach kalendarzowych oraz kwota bazowa

Wygenerowano dnia 2015-02-20 dla loginu: johnprctorbob@gmail.com

2 / 4

Dziennik Gazeta Prawna, 18 grudnia 2014 nr 245 (3886)

gazetaprawna.pl

ORZECZNICTWO SN

STAN FAKTYCZNY

Spółka akcyjna zwróciła się w styczniu 2012 r. do ZUS

z wnioskiem o wydanie interpretacji indywidualnej na

podstawie art. 10 ustawy z 2 lipca 2004 r. o swobodzie

działalności gospodarczej (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 672 ze

zm.). Jako fakty wymagające interpretacji przedstawiła

zawarcie 28 grudnia 2011 r. kontraktów menedżerskich

z członkami swego zarządu, których wykonywanie roz-

poczęto 1 stycznia 2012 r., wskazując, że jej kontrahenci

prowadzą jednocześnie działalność gospodarczą w za-

kresie usług zarządzania, w rozumieniu przepisów usta-

wy o swobodzie działalności gospodarczej.

W praktyce działalność ich polega wyłącznie na

zarządzaniu przedsiębiorstwem wnioskodawcy. Me-

nedżer zobowiązany jest do osobistego wykonywania

umowy, za co otrzymuje wynagrodzenie stałe mie-

sięczne oraz premię roczną, po spełnieniu określonych

warunków. Wnioskująca spółka oświadczyła najpierw,

że dokonała terminowego zgłoszenia menedżerów do

ubezpieczenia społecznego z tytułu kontraktów me-

nedżerskich, traktowanych jako umowy o świadczenie

usług, przyjmując, iż osoby wykonujące taką umowę

podlegają ubezpieczeniom społecznym na zasadach

przewidzianych dla zleceniobiorców.

Jednak następnie menedżerów wyrejestrowała,

w związku z wątpliwościami co do swych obowiązków

w zakresie ich ubezpieczeń społecznych.

W drodze interpretacji domagała się ustalenia, czy

w przedstawionym stanie faktycznym jest płatnikiem

składek za ubezpieczonych menedżerów na podstawie

art. 17 ust. 1 ustawy z 13 października 1998 r. o sys-

temie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2013 r.

poz. 1442 ze zm.).

W decyzji z 16 lutego 2012 r. organ rentowy wska-

zał, że tytułem do objęcia wskazanych osób ubez-

pieczeniem społecznym jest kontrakt menedżerski,

pochłaniający tytuł podlegania ubezpieczeniom z ty-

tułu wpisanej do ewidencji działalności gospodarczej,

gdy w jej ramach menedżer uzyskuje przychody tyl-

ko z tytułu umowy. Ze względu na treść art. 13 pkt 9

ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od

osób fi zycznych (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 361 ze zm.)

przychód z kontraktu menedżerskiego wykonywa-

nego w ramach działalności gospodarczej jest kwali-

fi kowany jako przychód z działalności wykonywanej

osobiście, a tym samym nie jest tytułem do objęcia

obowiązkiem ubezpieczeń społecznych jako umowa

wykonywana w ramach działalności gospodarczej.

W wyroku z 6 listopada 2012 r. sąd okręgowy

uwzględnił odwołanie wnioskodawcy i stwierdził,

że osoby pełniące funkcję członków zarządu i w ra-

mach prowadzonej działalności gospodarczej reali-

zujące kontrakt menedżerski, podlegają obowiązko-

wo ubezpieczeniom społecznym wyłącznie z tytułu

prowadzenia pozarolniczej działalności.

Sąd apelacyjny uwzględnił apelację ZUS i zmienił

wyrok sądu pierwszej instancji. Oddalając odwo-

łanie, wskazał na niezarobkowy charakter dzia-

łalności prowadzonej w formie usług menedżer-

skich i przez to brak istotnej jej cechy wymienionej

w art. 2 ustawy o swobodzie działalności gospo-

darczej. Sytuację prawną spółki przedstawioną we

wniosku o interpretację rozstrzygnął, stwierdza-

jąc, że kontrakt menadżerski stanowi samodzielną

podstawę podlegania ubezpieczeniom społecznym,

zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy o systemie ubez-

pieczeń społecznych.

UZASADNIENIE

SN oddalił skargę kasacyjną wnioskodawcy, podkreśla-

jąc, że wyrok sądu ubezpieczeń społecznych w przed-

miocie interpretacji sytuacji prawnej przedsiębiorcy

zmienia jej status. Interpretacja staje się wiążąca

dla przedsiębiorcy oraz dla organów ubezpieczeń

społecznych w zakresie stanu faktycznego uwzględ-

nionego przez sąd.

Strony postępowania związane są już nie interpre-

tacją, lecz wyrokiem, co powoduje podporządkowanie,

w zakresie obowiązku podlegania ubezpieczeniom

społecznym, zasad obliczania składek na ubezpie-

czenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fun-

dusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń

Pracowniczych i Fundusz Emerytur Pomostowych

oraz podstawy wymiaru tych składek (art. 366 ustawy

z 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywil-

nego (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 101 ze zm.).

SN uznał, że wychodząc od wielości stosunków

prawnych łączących menedżerów ze spółką, należy

uwzględnić pierwotne pełnienie przez nich funkcji

w zarządzie spółki i wtórne zawarcie umowy o za-

rządzanie mającej postać kontraktu zawartego jako

umowa gospodarcza (między przedsiębiorcami).

Gdy umowa jest zawierana między przedsiębior-

cami i czynności związane z zarządzaniem realizo-

wane są w ramach prowadzonej pozarolniczej dzia-

łalności gospodarczej, nic nie stoi na przeszkodzie,

by osoba prowadząca taką działalność podlegała

ubezpieczeniu społecznemu jako przedsiębiorca

(art. 6 ust. 1 pkt 5 ustawy o systemie ubezpieczeń

społecznych). Tak wskazał SN w wyroku z 9 grudnia

2008 r., sygn. akt I UK 138/08 (OSNP 2010/11–12/144).

Sytuacja ulega zmianie, gdy konieczne staje się okre-

ślenie jako podmiotu ubezpieczeń społecznych osoby

zarejestrowanej jako prowadząca działalność gospo-

darczą w zakresie zarządzania, a wykonującej zarząd

na podstawie stosunku organizacyjnego z podmiotem

zarządzanym. Chodzi w szczególności o określenie

podmiotu ubezpieczenia społecznego na podstawie

art. 6 ust. 1 pkt 5 w związku z art. 8 ust. 6 pkt 1 usta-

wy o systemie ubezpieczeń społecznych jako osoby

prowadzącej działalność gospodarczą, za którą uwa-

ża się osobę prowadzącą pozarolniczą działalność na

podstawie przepisów o działalności gospodarczej lub

innych przepisów szczególnych. Odesłanie do ustawy

o swobodzie działalności gospodarczej – ze względu na

określenie w niej działalności gospodarczej jako wyko-

nywanej we własnym imieniu (art. 4) – oznacza wy-

konywanie umowy w imieniu własnym, samodzielne

podejmowanie decyzji, ale też ponoszenie ryzyka oraz

pełną odpowiedzialność cywilną i publicznoprawną.

Samodzielności takiej nie wykazują członkowie

zarządu spółki powiązani ze spółką dodatkowym

stosunkiem pracy.

Powiązanie menedżera z zarządzanym przedsię-

biorstwem przez członkostwo w zarządzie wyłącza

traktowanie go jako samodzielnego podmiotu w sto-

sunku kontraktowym. Każda czynność zarządu jest

wykonywana w imieniu zarządzanej spółki, więc wy-

stępujący w roli przedsiębiorcy – menedżera członek

zarządu jako piastun osoby prawnej, może działać

tylko jako jej organ (spółka sama), więc w jej imieniu

i na jej rachunek.

Wynika z tego wniosek, że członek zarządu spół-

ki kapitałowej związany z nią kontraktem mene-

dżerskim nie jest samodzielnym przedsiębiorcą

bezpośrednio uprawnionym lub zobowiązanym

działaniami we własnym imieniu.

Ten argument został użyty w orzecznictwie sądów

administracyjnych wyrażającym stanowisko, że oso-

ba będąca członkiem zarządu – menedżerem nie jest

podatnikiem podatku od towarów i usług (wyrok WSA

w Lublinie z 25 maja 2005 r., sygn. akt I SA/Lu 74/05).

Oprac. Marcin Wilczyński

asystent sędziego Sądu Najwyższego

Menedżer może podlegać ubezpieczeniom społecznym w ramach

działalności gospodarczej, ale nie gdy jest w zarządzie spółki

Komentarz do kluczowej argumentacji SN

Wyrok Sądu Najwyższego z 12 listopada 2014 r. wzbudził ostatnio
wiele emocji. Był też szeroko komentowany w prasie. Niektórzy
okrzyknęli go rewolucją w kontraktach menedżerskich w zakresie
składek. My już w DGP nr 225/2014 uspokajaliśmy, że o rewolucji
nie ma mowy. Teraz – jako pierwsi – publikujemy tezę orzeczenia,
która to potwierdza. Przedstawiamy także omówienie uzasad-
nienia wyroku wraz z komentarzem. Dla jasności dodać trzeba,
że wyrok jest rozstrzygnięciem SN w jednostkowej sprawie i tylko
w tej sprawie jest wiążący.

W dotychczasowej praktyce ZUS zajmował stanowisko, jak w tezie
omawianego orzeczenia. Zdaniem organu rentowego osiąganie przy-
chodów wyłącznie z kontraktu menedżerskiego powoduje, że umowę
taką należy uznać za umowę o świadczenie usług (do której stosuje
się przepisy o umowie-zleceniu), która stanowi odrębny, niezależny od
prowadzenia działalności gospodarczej tytuł ubezpieczenia społecznego.
Rozróżnia się przy tym dwie sytuacje: gdy menedżer osiąga przychody
tylko z jednej umowy o zarządzanie przedsiębiorstwem stanowiącej jego
jedyne źródło przychodów oraz gdy menedżer zawarł umowy z różnymi
podmiotami i osiąga przychody z różnych źródeł. W pierwszym przy-
padku tytułem ubezpieczenia będzie umowa, nie zaś prowadzenie
działalności gospodarczej. W drugim, tytułem do ubezpieczeń będzie
zarówno kontrakt menedżerski, jak i działalność. Tę kwestię wyjaśniali-
śmy już w DGP nr 75/2014.
Zasadniczą kwestią badaną przez SN w omawianej sprawie jest to,
czy menedżer, który zakłada działalność gospodarczą, powinien być
obciążony składkami zarówno z tytułu działalności gospodarczej,
jak i z tytułu kontraktu menedżerskiego.

Ustawa z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych
(t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 1442 ze zm.) nie reguluje omawianego zagad-
nienia wprost. Powstałe wątpliwości wynikają natomiast z przepisów
podatkowych. Na potrzeby podatku dochodowego od osób fizycznych,
wynagrodzenie z kontraktu menedżerskiego jest wyłączone z działal-
ności gospodarczej i rozliczane odrębnie. Zgodnie bowiem z art. 13 pkt 9
ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych
(t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 361 ze zm.), do przychodów z działalności wyko-
nywanej osobiście zalicza się przychody uzyskane na podstawie umów
o zarządzanie przedsiębiorstwem, kontraktów menedżerskich lub umów
o podobnym charakterze, w tym przychody z tego rodzaju umów
zawieranych w ramach prowadzonej przez podatnika pozarolniczej
działalności gospodarczej.
Analizując omawiany wyrok, na pierwszy plan wysuwają się dwie
kwestie. Po pierwsze jest to kolejność zdarzeń. W badanym przez SN
stanie faktycznym mamy do czynienia z osobą, która jest menedżerem,
a dopiero następnie zakłada działalność gospodarczą. Poza tym w tezie
orzeczenia jest mowa o osobie, która jest członkiem zarządu spółki. To
z punktu widzenia przyszłych spraw wydaje się najistotniejsze. Wska-
zuje bowiem, że przedmiotowego orzeczenia nie można odnieść wprost
także do osób, które nie byłyby w zarządzie.
Jak zostało wyraźnie podkreślone w orzeczeniu, istotny jest cykl
czasowy, czyli najpierw pełnienie przez daną osobę funkcji członka
zarządu spółki i dopiero następnie zawarcie umowy przedsiębiorca
– przedsiębiorca.

Zdaniem SN kontrakt menedżerski stanowi odrębny tytuł ubezpiecze-
nia. Płatnik powinien więc za menedżera opłacać składki naliczane
od wynagrodzenia brutto z kontraktu menedżerskiego.
Przedsiębiorcy opłacają składki odprowadzane do ZUS od zadeklaro-
wanej podstawy. Najczęściej deklarują oni podstawę odpowiadającą
60 proc. prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego
(jest to ok. 1000 zł.). Wysokość składek nie zależy w tym przypadku
od przychodów faktycznie uzyskanych w ramach działalności gospodar-
czej ani od liczby zawartych w ramach działalności umów. Obowiązek
zapłaty składek ciąży na przedsiębiorcy. Wynagrodzenie z kontraktu
menedżerskiego jest obciążone składkami stanowiącymi określony
procent wynagrodzenia.

Jeżeli stroną kontraktu menedżerskiego jest osoba prowadząca (lub
rejestrująca) działalność gospodarczą, która jednocześnie jest powiąza-
na ze spółką stosunkiem organizacyjnym, a szczegółowiej mówiąc, jest
członkiem zarządu w takim podmiocie, wówczas nie może być mowy
o samodzielności, jaką wykazuje przedsiębiorca prowadzący działalność
gospodarczą.

Problem ze składkami na tle omawianego wyroku może wystąpić tak
naprawdę tylko w jednej sytuacji. Gdy członek zarządu spółki założy
działalność gospodarczą wyłącznie w celu zawarcia ze spółką, jako
przedsiębiorca, kontraktu menedżerskiego, czyli gdy taki kontrakt będzie
jedyną aktywnością w ramach prowadzonej działalności. W przeciwnym
wypadku, gdy menedżer prowadzi działalność gospodarczą (inną niż
omawiany kontrakt menedżerski), a dodatkowo zawiera umowę cywil-
noprawną, sytuacja jest prostsza. Najczęściej taka osoba ma założoną
działalność gospodarczą, a następnie zawiera kontrakt. Oznacza to,
że ma dwa tytuły do ubezpieczeń. Taką sytuację określa się jako zbieg
ubezpieczeń. Zastosowanie znajduje wówczas art. 9 ustawy o systemie
ubezpieczeń społecznych. Wynagrodzenie z kontraktu nie będzie wówczas
obciążane składkami społecznymi, a jedynie zdrowotną, która wynosi
9 proc. podstawy wymiaru.
W DGP nr 211/2014 pisaliśmy, że aby uciec od powyższych problemów, coraz
więcej osób nie tyle zarządza innymi podmiotami (70.10.Z PKD), ile doradza
w zakresie zarządzania (70.22.Z PKD). A w ten sposób mogą rozliczać
przychody w ramach działalności gospodarczej (np. w formie podatku linio-
wego) i mają rzeczywiste koszty uzyskania. Jednocześnie ZUS płacą tak, jak
inni przedsiębiorcy, czyli niezależnie od liczby i wartości zawartych umów.

Oprac. ML

Sygn. akt I UK 126/14

WYROK SĄDU NAJWYŻSZEGO

z 12 listopada 2014 r.

TEZY:

1. Wyrok wydany w sprawie dotyczącej interpretacji sytuacji prawnej przedsiębiorcy (art. 10 ustawy

o swobodzie działalności gospodarczej) wiąże przedsiębiorcę i organ ubezpieczeń społecznych w zakresie
stanu faktycznego stanowiącego jego podstawę (art. 366 Kodeksu postępowania cywilnego).

2. Zarejestrowanie działalności gospodarczej przez członka zarządu spółki prawa handlowego
powiązanego z nią kontraktem menedżerskim, nie ma wpływu na istniejący obowiązek spółki
jako płatnika w zakresie zgłoszenia menedżera do ubezpieczenia na podstawie art. 6 ust. 1
pkt 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.

Dziennik Gazeta Prawna, 18 grudnia 2014 nr 245 (3886)

gazetaprawna.pl

ORZECZNICTWO SN

STAN FAKTYCZNY

Spółka akcyjna zwróciła się w styczniu 2012 r. do ZUS

z wnioskiem o wydanie interpretacji indywidualnej na

podstawie art. 10 ustawy z 2 lipca 2004 r. o swobodzie

działalności gospodarczej (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 672 ze

zm.). Jako fakty wymagające interpretacji przedstawiła

zawarcie 28 grudnia 2011 r. kontraktów menedżerskich

z członkami swego zarządu, których wykonywanie roz-

poczęto 1 stycznia 2012 r., wskazując, że jej kontrahenci

prowadzą jednocześnie działalność gospodarczą w za-

kresie usług zarządzania, w rozumieniu przepisów usta-

wy o swobodzie działalności gospodarczej.

W praktyce działalność ich polega wyłącznie na

zarządzaniu przedsiębiorstwem wnioskodawcy. Me-

nedżer zobowiązany jest do osobistego wykonywania

umowy, za co otrzymuje wynagrodzenie stałe mie-

sięczne oraz premię roczną, po spełnieniu określonych

warunków. Wnioskująca spółka oświadczyła najpierw,

że dokonała terminowego zgłoszenia menedżerów do

ubezpieczenia społecznego z tytułu kontraktów me-

nedżerskich, traktowanych jako umowy o świadczenie

usług, przyjmując, iż osoby wykonujące taką umowę

podlegają ubezpieczeniom społecznym na zasadach

przewidzianych dla zleceniobiorców.

Jednak następnie menedżerów wyrejestrowała,

w związku z wątpliwościami co do swych obowiązków

w zakresie ich ubezpieczeń społecznych.

W drodze interpretacji domagała się ustalenia, czy

w przedstawionym stanie faktycznym jest płatnikiem

składek za ubezpieczonych menedżerów na podstawie

art. 17 ust. 1 ustawy z 13 października 1998 r. o sys-

temie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2013 r.

poz. 1442 ze zm.).

W decyzji z 16 lutego 2012 r. organ rentowy wska-

zał, że tytułem do objęcia wskazanych osób ubez-

pieczeniem społecznym jest kontrakt menedżerski,

pochłaniający tytuł podlegania ubezpieczeniom z ty-

tułu wpisanej do ewidencji działalności gospodarczej,

gdy w jej ramach menedżer uzyskuje przychody tyl-

ko z tytułu umowy. Ze względu na treść art. 13 pkt 9

ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od

osób fi zycznych (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 361 ze zm.)

przychód z kontraktu menedżerskiego wykonywa-

nego w ramach działalności gospodarczej jest kwali-

fi kowany jako przychód z działalności wykonywanej

osobiście, a tym samym nie jest tytułem do objęcia

obowiązkiem ubezpieczeń społecznych jako umowa

wykonywana w ramach działalności gospodarczej.

W wyroku z 6 listopada 2012 r. sąd okręgowy

uwzględnił odwołanie wnioskodawcy i stwierdził,

że osoby pełniące funkcję członków zarządu i w ra-

mach prowadzonej działalności gospodarczej reali-

zujące kontrakt menedżerski, podlegają obowiązko-

wo ubezpieczeniom społecznym wyłącznie z tytułu

prowadzenia pozarolniczej działalności.

Sąd apelacyjny uwzględnił apelację ZUS i zmienił

wyrok sądu pierwszej instancji. Oddalając odwo-

łanie, wskazał na niezarobkowy charakter dzia-

łalności prowadzonej w formie usług menedżer-

skich i przez to brak istotnej jej cechy wymienionej

w art. 2 ustawy o swobodzie działalności gospo-

darczej. Sytuację prawną spółki przedstawioną we

wniosku o interpretację rozstrzygnął, stwierdza-

jąc, że kontrakt menadżerski stanowi samodzielną

podstawę podlegania ubezpieczeniom społecznym,

zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy o systemie ubez-

pieczeń społecznych.

UZASADNIENIE

SN oddalił skargę kasacyjną wnioskodawcy, podkreśla-

jąc, że wyrok sądu ubezpieczeń społecznych w przed-

miocie interpretacji sytuacji prawnej przedsiębiorcy

zmienia jej status. Interpretacja staje się wiążąca

dla przedsiębiorcy oraz dla organów ubezpieczeń

społecznych w zakresie stanu faktycznego uwzględ-

nionego przez sąd.

Strony postępowania związane są już nie interpre-

tacją, lecz wyrokiem, co powoduje podporządkowanie,

w zakresie obowiązku podlegania ubezpieczeniom

społecznym, zasad obliczania składek na ubezpie-

czenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fun-

dusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń

Pracowniczych i Fundusz Emerytur Pomostowych

oraz podstawy wymiaru tych składek (art. 366 ustawy

z 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywil-

nego (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 101 ze zm.).

SN uznał, że wychodząc od wielości stosunków

prawnych łączących menedżerów ze spółką, należy

uwzględnić pierwotne pełnienie przez nich funkcji

w zarządzie spółki i wtórne zawarcie umowy o za-

rządzanie mającej postać kontraktu zawartego jako

umowa gospodarcza (między przedsiębiorcami).

Gdy umowa jest zawierana między przedsiębior-

cami i czynności związane z zarządzaniem realizo-

wane są w ramach prowadzonej pozarolniczej dzia-

łalności gospodarczej, nic nie stoi na przeszkodzie,

by osoba prowadząca taką działalność podlegała

ubezpieczeniu społecznemu jako przedsiębiorca

(art. 6 ust. 1 pkt 5 ustawy o systemie ubezpieczeń

społecznych).

Tak wskazał SN w wyroku z 9 grudnia

2008 r., sygn. akt I UK 138/08 (OSNP 2010/11–12/144).

Sytuacja ulega zmianie, gdy konieczne staje się okre-

ślenie jako podmiotu ubezpieczeń społecznych osoby

zarejestrowanej jako prowadząca działalność gospo-

darczą w zakresie zarządzania, a wykonującej zarząd

na podstawie stosunku organizacyjnego z podmiotem

zarządzanym. Chodzi w szczególności o określenie

podmiotu ubezpieczenia społecznego na podstawie

art. 6 ust. 1 pkt 5 w związku z art. 8 ust. 6 pkt 1 usta-

wy o systemie ubezpieczeń społecznych jako osoby

prowadzącej działalność gospodarczą, za którą uwa-

ża się osobę prowadzącą pozarolniczą działalność na

podstawie przepisów o działalności gospodarczej lub

innych przepisów szczególnych. Odesłanie do ustawy

o swobodzie działalności gospodarczej – ze względu na

określenie w niej działalności gospodarczej jako wyko-

nywanej we własnym imieniu (art. 4) – oznacza wy-

konywanie umowy w imieniu własnym, samodzielne

podejmowanie decyzji, ale też ponoszenie ryzyka oraz

pełną odpowiedzialność cywilną i publicznoprawną.

Samodzielności takiej nie wykazują członkowie

zarządu spółki powiązani ze spółką dodatkowym

stosunkiem pracy.

Powiązanie menedżera z zarządzanym przedsię-

biorstwem przez członkostwo w zarządzie wyłącza

traktowanie go jako samodzielnego podmiotu w sto-

sunku kontraktowym. Każda czynność zarządu jest

wykonywana w imieniu zarządzanej spółki, więc wy-

stępujący w roli przedsiębiorcy – menedżera członek

zarządu jako piastun osoby prawnej, może działać

tylko jako jej organ (spółka sama), więc w jej imieniu

i na jej rachunek.

Wynika z tego wniosek, że członek zarządu spół-

ki kapitałowej związany z nią kontraktem mene-

dżerskim nie jest samodzielnym przedsiębiorcą

bezpośrednio uprawnionym lub zobowiązanym

działaniami we własnym imieniu.

Ten argument został użyty w orzecznictwie sądów

administracyjnych wyrażającym stanowisko, że oso-

ba będąca członkiem zarządu – menedżerem nie jest

podatnikiem podatku od towarów i usług (wyrok WSA

w Lublinie z 25 maja 2005 r., sygn. akt I SA/Lu 74/05).

Oprac. Marcin Wilczyński

asystent sędziego Sądu Najwyższego

Menedżer może podlegać ubezpieczeniom społecznym w ramach

działalności gospodarczej, ale nie gdy jest w zarządzie spółki

Komentarz do kluczowej argumentacji SN

Oprac. ML

Sygn. akt I UK 126/14

WYROK SĄDU NAJWYŻSZEGO

z 12 listopada 2014 r.

TEZY:

1. Wyrok wydany w sprawie dotyczącej interpretacji sytuacji prawnej przedsiębiorcy (art. 10 ustawy

2. Zarejestrowanie działalności gospodarczej przez członka zarządu spółki prawa handlowego

powiązanego z nią kontraktem menedżerskim, nie ma wpływu na istniejący obowiązek spółki

jako płatnika w zakresie zgłoszenia menedżera do ubezpieczenia na podstawie art. 6 ust. 1
pkt 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.

pkt 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.

Wygenerowano dnia 2015-02-20 dla loginu: johnprctorbob@gmail.com

3 / 4

Dziennik Gazeta Prawna, 18 grudnia 2014 nr 245 (3886)

gazetaprawna.pl

poradnia ubezpieczeniowa

Tylko w prenumeracie otrzymasz

czwartek poradnicze i fachowe dodatki:

Kadry i Płace, Ubezpieczenia i Świadczenia!

KADROWY CZWARTEK

Dodatkowo zyskasz:

co tydzień dodatki niedostępne w kioskach:

•

Podatki i Księgowość

•

Rachunkowość i Audyt

•

Firma i Prawo

•

Samorząd i Administracja

•

Prawnik

pakiet narzędzi on-line:

wskaźniki i stawki, akty prawne,
aktywne formularze i druki, kalkulatory

fachowe książki dla specjalistów

– dostępne w prenumeracie
Dziennika Gazety Prawnej w wersji Premium

tygodnik Newsweek

bez dodatkowych opłat na taki sam okres,
jak zamówiona prenumerata dziennika

Wejdź na stronę: www.gazetaprawna.pl/oferta2015

Zadzwoń: 22 761 31 27, 801 626 666

WAŻNE DLA

KADROWYCH

Z A M Ó W P R E N U M E R AT Ę

2015

PRENUMERATA

DZIENNIKA GAZETY PRAWNEJ

AUTOPROMOCJA

Która kwalifikacja

umowy dotyczącej ochrony obiektów

jest właściwa – jako zlecenia czy jako dzieła

Jakie są podstawy do odliczania okresów choroby ze

stażu pracy w warunkach szczególnych

Nasza spółka zajmuje się usługami

z zakresu ochrony i dozorowania obiektów.

Spółka, oprócz pracowników, zatrudniała

także osoby na podstawie umowy o dzieło

do wykonywania usług ochrony imprez ma-

sowych (koncertów, meczy). Umowy były

zawierane na 2–3 miesiące. ZUS podczas

kontroli spółki uznał, że faktycznie osoby te

nie wykonywały żadnego dzieła, lecz były

zleceniobiorcami, a spółka powinna opłacać

składki na ubezpieczenia społeczne.

Czy to stanowisko jest prawidłowe?

Ryszard Sadlik
sędzia Sądu Okręgowego w Kielcach

Decyzja ZUS jest prawidłowa. Stron faktycznie

nie łączyła umowa o dzieło, gdyż praca przy

ochronie imprez masowych nie prowadzi do

powstania konkretnego rezultatu (dzieła).

Umowa o dzieło jest umową, na podstawie

której przyjmujący zamówienie zobowiązu-

je się do wykonania oznaczonego dzieła na

rzecz zamawiającego. Wykonanie oznaczonego

dzieła zgodnie z art. 627 ustawy z 23 kwietnia

1964 r. – Kodeks cywilny (t.j. Dz.U. z 2014 r.

poz. 121; dalej: k.c.) to bowiem stworzenie

dzieła, które poprzednio nie istniało. Umo-

wa o dzieło w odróżnieniu od umowy-zlecenia

jest umową rezultatu. Rezultatem tym mogą

być np. wykonane meble biurowe, kosztorys

danej inwestycji, projekt architektoniczny, fo-

tografia lub utwór publicystyczny. Wskazuje

się przy tym, że cechą charakterystyczną dzie-

ła jest to, że z chwilą ukończenia nabywa ono

autonomiczną wartość w obrocie (wyrok Sądu

Apelacyjnego w Rzeszowie z 10 października

2012 r., sygn. akt III AUa 698/12).

Inaczej określa się umowę-zlecenie. Zgod-

nie z art. 734 par. 1 k.c. przez umowę-zlece-

nie przyjmujący zlecenie zobowiązuje się do

dokonania określonej czynności prawnej na

rzecz dającego zlecenie. Zatem w ujęciu ko-

deksowym umowa-zlecenie jest umową zobo-

wiązującą zleceniobiorcę do dokonania okre-

ślonej czynności prawnej. Jednakże w myśl

art. 750 k.c. przepisy o zleceniu stosuje się

także do umów o świadczenie usług, jeżeli

nie są one uregulowane odrębnymi przepi-

sami. Powoduje to, że w praktyce przepisy

o zleceniu mają bardzo szerokie zastosowa-

nie do wszelkich umów o świadczenie usług,

które nie są odrębnie uregulowane. Umowa-

-zlecenie jest umową starannego działania,

czyli wymaga się w niej od zleceniobiorcy

nie tyle uzyskania konkretnego rezultatu,

ile dołożenia należytej staranności w wyko-

nywaniu powierzonych mu usług.

W orzecznictwie sądowym wskazuje się,

że umowa mająca za przedmiot powtarzalne

i takie same usługi, świadczone systematycz-

nie, za stałym wynagrodzeniem, nie pozwa-

lała jednocześnie uznać, że były wykonywane

odrębne (indywidualne) umowy o dzieło. Tak

też wskazywał Sąd Najwyższy w uzasadnieniu

wyroku z 6 kwietnia 2011 r. (sygn. akt II UK

315/10, OSNP 2012/9-10/127), wyjaśniając ponad-

to, że czym innym jest wykonanie oznaczonego

dzieła, a czym innym świadczenie usług, przy

czym nie można zastrzegać wyłączności umo-

wy o dzieło dla przedmiotu świadczenia, któ-

ry może i zwykle jest przedmiotem typowych

umów o świadczenie usług, a nawet umowy

o pracę. Można więc ogólnie przyjąć, że umo-

wy, których treścią są stosunkowo proste i po-

wtarzalne czynności (usługi), nie są umowami

o dzieło w rozumieniu art. 627 k.c. (postanowie-

nie SN z 25 lipca 2012 r., sygn. akt II UK 70/12,

LEX nr 1318380).

Podstawa prawna

Art. 6 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubez-

pieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 1442 ze zm.).

Przez 15 lat, do 31 grudnia 1998 r., praco-

wałem jako spawacz. Po ukończeniu 60 lat

wystąpiłem o przyznanie emerytury, po-

wołując się na pracę w warunkach szcze-

gólnych. ZUS odmówił mi jednak prawa

do emerytury i stwierdził, że nie spełniam

warunków, gdyż nie udowodniłem wyma-

ganych 15 lat pracy w warunkach szcze-

gólnych. ZUS odliczył bowiem okres 1 roku

i 2 dni korzystania przeze mnie ze zwol-

nień lekarskich. Czy jest to prawidłowe?

Ryszard Sadlik
sędzia Sądu Okręgowego w Kielcach

Nie, jeśli pracownik wykaże okres 15 lat pra-

cy w warunkach szczególnych na 1 stycznia

1999 r., to korzystanie ze zwolnień lekarskich

nie utrudni mu uzyskania emerytury z tytułu

pracy w tych warunkach.

Wielu pracowników stara się o uzyskanie

emerytury w obniżonym wieku, powołując

się na fakt wykonywania pracy w warunkach

szczególnych. Możliwość taką przewidu-

je art. 184 ustawy o emeryturach i rentach

z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (dalej:

ustawa emerytalna). Zasadnicze znaczenie

dla nabycia prawa do tej emerytury ma oko-

liczność, czy pracownik przez co najmniej

15 lat świadczył pracę w tych warunkach,

określoną w załącznikach do rozporządzenia

Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. w spra-

wie wieku emerytalnego pracowników za-

trudnionych w szczególnych warunkach

lub w szczególnym charakterze (Dz.U. nr 8,

poz. 43 ze zm.).

W praktyce często bywa to problematyczne.

Spory z ZUS dotyczą zwłaszcza tego, czy moż-

na od okresu pracy w warunkach szczegól-

nych odliczyć okresy korzystania ze zwolnień

lekarskich. Zgodnie bowiem z art. 32 ust. 1a

ustawy emerytalnej przy ustalaniu okresu

zatrudnienia w szczególnych warunkach lub

w szczególnym charakterze nie uwzględnia

się okresów niewykonywania pracy, za które

pracownik otrzymał po 14 listopada 1991 r.

wynagrodzenie lub świadczenia z ubezpie-

czenia społecznego w razie choroby i ma-

cierzyństwa.

Zastosowanie tego przepisu powodowa-

łoby konieczność odliczenia okresów ko-

rzystania ze zwolnień lekarskich od stażu

pracy w warunkach szczególnych. Jednak-

że w orzecznictwie sądowym konsekwent-

nie się przyjmuje, że wykazanie na 1 stycz-

nia 1999 r. określonego w art. 184 ustawy

emerytalnej okresu wykonywania pracy

w szczególnych warunkach wyłącza ponow-

ne ustalenie tego okresu po osiągnięciu wie-

ku emerytalnego, według zasad wynikają-

cych z art. 32 ust. 1a pkt 1 obowiązujących

po 1 lipca 2004 r.

Pogląd ten wzmacnia art. 32 ust. 4 ustawy

emerytalnej odsyłający w zakresie warun-

ków emerytalnych do przepisów dotych-

czasowych (obowiązujących przed 1 stycz-

nia 1999 r.). Tak też podnosił Sąd Najwyższy

m.in. w wyroku z 13 lipca 2011 r. (sygn. akt

I UK 12/11, LEX nr 989126) oraz Sąd Apela-

cyjny w wyroku z 23 lipca 2014 r. (sygn. akt

III AUa 2536/13).

Oznacza to, że jeśli ubezpieczony wyka-

że, że na 1 stycznia 1999 r. legitymował się

wymaganym okresem pracy w warunkach

szczególnych, to nie ma podstaw, aby po-

mniejszać ten staż o okresy korzystania

przez niego ze zwolnień lekarskich po 14 li-

stopada 1991 r.

Podstawa prawna

Art. 184 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach

i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych

(t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 1440 ze zm.).

PRenumeRata:

Cena prenumeraty DZIENNIKA GAZETA PRAWNA: Wersja Standard – miesięczna (grudzień 2014 r.): 102,90 zł: Wersja Premium – miesięczna (grudzień 2014 r.): 119,70 zł.
Wszystkie ceny brutto (zawierają 8% VAT). Więcej informacji na stronie www.gazetaprawna.pl/prenumerata

Dziennik Gazeta Prawna, 18 grudnia 2014 nr 245 (3886)

gazetaprawna.pl

poradnia ubezpieczeniowa

Tylko w prenumeracie otrzymasz

czwartek poradnicze i fachowe dodatki:

Kadry i Płace, Ubezpieczenia i Świadczenia!

KADROWY CZWARTEK

Dodatkowo zyskasz:

co tydzień dodatki niedostępne w kioskach:

•

Podatki i Księgowość

•

Rachunkowość i Audyt

•

Firma i Prawo

•

Samorząd i Administracja

•

Prawnik

pakiet narzędzi on-line:

wskaźniki i stawki, akty prawne,
aktywne formularze i druki, kalkulatory

fachowe książki dla specjalistów

– dostępne w prenumeracie
Dziennika Gazety Prawnej w wersji Premium

tygodnik Newsweek

bez dodatkowych opłat na taki sam okres,
jak zamówiona prenumerata dziennika

Wejdź na stronę: www.gazetaprawna.pl/oferta2015

Zadzwoń: 22 761 31 27, 801 626 666

WAŻNE

DLA

KADROWYCH

Z A M Ó W P R E N U M E R AT Ę

Z A M Ó

A M Ó

A M Ó W P R E N U M E R A

P R E N U M E R A

P R E N U M E R AT Ę

T Ę

2015

PRENUMERATA

DZIENNIKA GAZETY PRAWNEJ

PRA

AUTOPROMOCJA

Która kwalifikacja

umowy dotyczącej ochrony obiektów

jest właściwa – jako zlecenia czy jako dzieła

Jakie są podstawy do odliczania okresów choroby ze

stażu pracy w warunkach szczególnych

Nasza spółka zajmuje się usługami

z zakresu ochrony i dozorowania obiektów.

Spółka, oprócz pracowników, zatrudniała

także osoby na podstawie umowy o dzieło

do wykonywania usług ochrony imprez ma-

sowych (koncertów, meczy). Umowy były

zawierane na 2–3 miesiące. ZUS podczas

kontroli spółki uznał, że faktycznie osoby te

nie wykonywały żadnego dzieła, lecz były

zleceniobiorcami, a spółka powinna opłacać

składki na ubezpieczenia społeczne.

Czy to stanowisko jest prawidłowe?

Ryszard Sadlik
sędzia Sądu Okręgowego w Kielcach

Decyzja ZUS jest prawidłowa. Stron faktycznie

nie łączyła umowa o dzieło, gdyż praca przy

ochronie imprez masowych nie prowadzi do

powstania konkretnego rezultatu (dzieła).

Umowa o dzieło jest umową, na podstawie

której przyjmujący zamówienie zobowiązu-

je się do wykonania oznaczonego dzieła na

rzecz zamawiającego. Wykonanie oznaczonego

dzieła zgodnie z art. 627 ustawy z 23 kwietnia

1964 r. – Kodeks cywilny (t.j. Dz.U. z 2014 r.

poz. 121; dalej: k.c.) to bowiem stworzenie

dzieła, które poprzednio nie istniało. Umo-

wa o dzieło w odróżnieniu od umowy-zlecenia

jest umową rezultatu. Rezultatem tym mogą

być np. wykonane meble biurowe, kosztorys

danej inwestycji, projekt architektoniczny, fo-

tografia lub utwór publicystyczny. Wskazuje

się przy tym, że cechą charakterystyczną dzie-

ła jest to, że z chwilą ukończenia nabywa ono

autonomiczną wartość w obrocie (wyrok Sądu

Apelacyjnego w Rzeszowie z 10 października

2012 r., sygn. akt III AUa 698/12).

Inaczej określa się umowę-zlecenie. Zgod-

nie z art. 734 par. 1 k.c. przez umowę-zlece-

nie przyjmujący zlecenie zobowiązuje się do

dokonania określonej czynności prawnej na

rzecz dającego zlecenie. Zatem w ujęciu ko-

deksowym umowa-zlecenie jest umową zobo-

wiązującą zleceniobiorcę do dokonania okre-

ślonej czynności prawnej. Jednakże w myśl

art. 750 k.c. przepisy o zleceniu stosuje się

także do umów o świadczenie usług, jeżeli

nie są one uregulowane odrębnymi przepi-

sami. Powoduje to, że w praktyce przepisy

o zleceniu mają bardzo szerokie zastosowa-

nie do wszelkich umów o świadczenie usług,

które nie są odrębnie uregulowane. Umowa-

-zlecenie jest umową starannego działania,

czyli wymaga się w niej od zleceniobiorcy

nie tyle uzyskania konkretnego rezultatu,

ile dołożenia należytej staranności w wyko-

nywaniu powierzonych mu usług.

W orzecznictwie sądowym wskazuje się,

że umowa mająca za przedmiot powtarzalne

i takie same usługi, świadczone systematycz-

nie, za stałym wynagrodzeniem, nie pozwa-

lała jednocześnie uznać, że były wykonywane

odrębne (indywidualne) umowy o dzieło. Tak

też wskazywał Sąd Najwyższy w uzasadnieniu

wyroku z 6 kwietnia 2011 r. (sygn. akt II UK

315/10, OSNP 2012/9-10/127), wyjaśniając ponad-

to, że czym innym jest wykonanie oznaczonego

dzieła, a czym innym świadczenie usług, przy

czym nie można zastrzegać wyłączności umo-

wy o dzieło dla przedmiotu świadczenia, któ-

ry może i zwykle jest przedmiotem typowych

umów o świadczenie usług, a nawet umowy

o pracę. Można więc ogólnie przyjąć, że umo-

wy, których treścią są stosunkowo proste i po-

wtarzalne czynności (usługi), nie są umowami

o dzieło w rozumieniu art. 627 k.c. (postanowie-

nie SN z 25 lipca 2012 r., sygn. akt II UK 70/12,

LEX nr 1318380).

Podstawa prawna

Art. 6 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubez-

pieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 1442 ze zm.).

Przez 15 lat, do 31 grudnia 1998 r., praco-

wałem jako spawacz. Po ukończeniu 60 lat

wystąpiłem o przyznanie emerytury, po-

wołując się na pracę w warunkach szcze-

gólnych. ZUS odmówił mi jednak prawa

do emerytury i stwierdził, że nie spełniam

warunków, gdyż nie udowodniłem wyma-

ganych 15 lat pracy w warunkach szcze-

gólnych. ZUS odliczył bowiem okres 1 roku

i 2 dni korzystania przeze mnie ze zwol-

nień lekarskich. Czy jest to prawidłowe?

Ryszard Sadlik
sędzia Sądu Okręgowego w Kielcach

Nie, jeśli pracownik wykaże okres 15 lat pra-

cy w warunkach szczególnych na 1 stycznia

1999 r., to korzystanie ze zwolnień lekarskich

nie utrudni mu uzyskania emerytury z tytułu

pracy w tych warunkach.

Wielu pracowników stara się o uzyskanie

emerytury w obniżonym wieku, powołując

się na fakt wykonywania pracy w warunkach

szczególnych. Możliwość taką przewidu-

je art. 184 ustawy o emeryturach i rentach

z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (dalej:

ustawa emerytalna). Zasadnicze znaczenie

dla nabycia prawa do tej emerytury ma oko-

liczność, czy pracownik przez co najmniej

15 lat świadczył pracę w tych warunkach,

określoną w załącznikach do rozporządzenia

Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. w spra-

wie wieku emerytalnego pracowników za-

trudnionych w szczególnych warunkach

lub w szczególnym charakterze (Dz.U. nr 8,

poz. 43 ze zm.).

W praktyce często bywa to problematyczne.

Spory z ZUS dotyczą zwłaszcza tego, czy moż-

na od okresu pracy w warunkach szczegól-

nych odliczyć okresy korzystania ze zwolnień

lekarskich. Zgodnie bowiem z art. 32 ust. 1a

ustawy emerytalnej przy ustalaniu okresu

zatrudnienia w szczególnych warunkach lub

w szczególnym charakterze nie uwzględnia

się okresów niewykonywania pracy, za które

pracownik otrzymał po 14 listopada 1991 r.

wynagrodzenie lub świadczenia z ubezpie-

czenia społecznego w razie choroby i ma-

cierzyństwa.

Zastosowanie tego przepisu powodowa-

łoby konieczność odliczenia okresów ko-

rzystania ze zwolnień lekarskich od stażu

pracy w warunkach szczególnych. Jednak-

że w orzecznictwie sądowym konsekwent-

nie się przyjmuje, że wykazanie na 1 stycz-

nia 1999 r. określonego w art. 184 ustawy

emerytalnej okresu wykonywania pracy

w szczególnych warunkach wyłącza ponow-

ne ustalenie tego okresu po osiągnięciu wie-

ku emerytalnego, według zasad wynikają-

cych z art. 32 ust. 1a pkt 1 obowiązujących

po 1 lipca 2004 r.

Pogląd ten wzmacnia art. 32 ust. 4 ustawy

emerytalnej odsyłający w zakresie warun-

ków emerytalnych do przepisów dotych-

czasowych (obowiązujących przed 1 stycz-

nia 1999 r.). Tak też podnosił Sąd Najwyższy

m.in. w wyroku z 13 lipca 2011 r. (sygn. akt

I UK 12/11, LEX nr 989126) oraz Sąd Apela-

cyjny w wyroku z 23 lipca 2014 r. (sygn. akt

III AUa 2536/13).

Oznacza to, że jeśli ubezpieczony wyka-

że, że na 1 stycznia 1999 r. legitymował się

wymaganym okresem pracy w warunkach

szczególnych, to nie ma podstaw, aby po-

mniejszać ten staż o okresy korzystania

przez niego ze zwolnień lekarskich po 14 li-

stopada 1991 r.

Podstawa prawna

Art. 184 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach

i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych

(t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 1440 ze zm.).

PRenumeRata:

Wygenerowano dnia 2015-02-20 dla loginu: johnprctorbob@gmail.com

4 / 4