DGP 2014 09 25 ubezpieczenia i swiadczenia

prenumerata

UBEZPIECZENIA

i ŚWIADCZENIA

gazetaprawna.pl

Powtarzany temat szkolenia

Podstawa prawna

FLESZ UBEZPIECZENIOWY

ZUS podważa umowy o dzieło

wykładowców, a nie ma racji

prenumerata

gazetaprawna.pl

Czwartek

25 września 2014

nr 186 (3827)

Powtarzany temat szkolenia

nie oznacza, że mamy do czynienia ze zleceniem.

Każdy wykład jest przecież inny, bo różni są uczestnicy i padają inne pytania

Paweł Ziółkowski
specjalista w zakresie podatków
i prawa pracy

Umowy-zlecenia i umowy o dzieło to naj-

częściej zawierane umowy cywilnoprawne,

stanowiące alternatywę dla stosunku pracy.

W teorii różnice między tymi umowami są

wyraźne. W praktyce jednak granica między

nimi jest płynna i trudna do wyznaczenia.

Przez umowę o dzieło przyjmujący zamówie-

nie zobowiązuje się do wykonania oznaczonego

dzieła, a zamawiający do zapłaty wynagrodze-

nia. Jest to umowa rezultatu, czyli istotny jest

jej efekt. Obrazowo wygląda to tak: nie ważne

jak, ważne co. Natomiast przez umowę-zlece-

nie przyjmujący zlecenie zobowiązuje się do

dokonania określonej czynności prawnej dla

dającego zlecenie. Jest to umowa należytego

starania, czyli istotny jest sposób wykonywania

umowy. A obrazowo: ważne jak, nieważne co.

Rodzaje czynności

Wykładowca (w tym także trener, szkolenio-

wiec itp.) może być pracownikiem. Stosunek

pracy będzie jednak dobrym rozwiązaniem

w przypadku stałego świadczenia takich usług

(pracownikiem może być np. profesor na uczel-

ni). Wiele umów ma jednak charakter jednora-

zowy – umowy są zawierane na poszczególne

szkolenia. Podpisanie umowy o pracę na jeden

dzień jest nieporozumieniem – duży formalizm

związany ze stosunkiem pracy powoduje, że

stosunek pracy się tu nie sprawdza.

Firmy, szukając alternatywy, sięgają po

umowy cywilnoprawne. Przez lata przyjęte

było zawieranie umów o dzieło w tym za-

kresie – i wciąż jest to dominująca umowa

na wykłady.

W ostatnich latach zaistniał jednak pro-

blem. Zadłużenie ZUS jest bowiem tak gi-

gantyczne, że instytucja ta znajduje się w nie

lada opałach. Tym samym szuka pieniędzy.

A jedną z możliwości upatrzyła w podważaniu

umów o dzieło. Stąd też w całej Polsce wzmo-

żone zostały kontrole tych umów i dość często

podnoszona jest zasadność ich zawierania.

ZUS dowodzi, że współpraca z wykładowcą

ma cechy umowy-zlecenia i żąda związanych

z tym składek, a przynajmniej zdrowotnej.

Wyjątkiem są jedynie umowy z uczniami lub

studentami do lat 26, którzy nie podlegają

składkom z tytułu umowy-zlecenia.

Oczywiście, z wykładowcami można też od

razu zawierać umowy-zlecenia – coraz wię-

cej fi rm decyduje się na taką właśnie formę

współpracy, żeby nie mieć problemów z ZUS.

Co ważne? Rezultat…

Aby orzec, czy z wykładowcami należy zawie-

rać umowy zlecenia, czy też umowy o dzieło,

trzeba rozstrzygnąć, czy możliwe jest przepro-

wadzenie wykładu w ramach umowy rezulta-

tu. W szczególności należy ustalić, co byłoby

tym rezultatem. Przy tym podkreślenia wyma-

ga, że istotą umowy o dzieło jest osiągnięcie

określonego, zindywidualizowanego rezultatu,

który może mieć postać materialną lub nie-

materialną. Rezultaty niematerialne mogą być

„ucieleśnione” w przedmiocie materialnym

(rzeczy), ale nie muszą. Tak orzekł Sąd Ape-

lacyjny we Wrocławiu w wyroku z 25 stycznia

2012 r. (sygn. akt III AUa 1573/2011). W tym sa-

mym wyroku sąd uznał także, że przykładem

dzieła, które ma charakter niematerialny i nie

jest ucieleśniony materialnie, jest utwór, czyli

każdy przejaw działalności twórczej o indywi-

dualnym charakterze, ustalony w jakiejkol-

wiek postaci, niezależnie od wartości, prze-

znaczenia i sposobu wyrażenia. Innymi słowy,

jeżeli mamy do czynienia z utworem w ro-

zumieniu prawa autorskiego, zasadnym jest

zawarcie umowy o dzieło. Prawa autorskie są

związane ze stworzeniem utworu, a ten jest

niewątpliwie rezultatem.

…czy staranność

W przypadku szkoleń podnosi się jednak, że

autorski charakter budzi pewne wątpliwo-

ści. Jest to związane z faktem, że wykładow-

ca realizując takie same szkolenia kilka razy

pod rząd dla jednego lub wielu podmiotów,

za każdym razem przenosi prawa autorskie.

Skoro zaś mamy powtarzalność, to nie ma in-

dywidualnego charakteru wymaganego przy

utworach. Podkreślenia wymaga, że każde

szkolenie – nawet na ten sam temat – jest

inne. Każde żyje swoim życiem, uczestnicy za-

dają inne pytania, a wykładowca używa innych

słów. Podobnie jest chociażby z koncertami

– również w tym przypadku każdy jest inny.

Nawet jeśli uznamy, że wykład nie jest utwo-

rem, wciąż trzeba przyjąć, że należy go uznać

za rezultat umowy. Niektórzy podnoszą, że re-

zultatem jest nie tyle sam wykład, co wiedza,

którą nabyli uczestnicy. Poziom tej wiedzy jest

jednak niemal niemożliwy do ustalania (nawet

jeśli cykl nauki kończy się egzaminem).

Nie ma to jednak znaczenia – wykład jest

formą wystąpienia publicznego (podobnie jak

koncert czy kabaret) i jest rezultatem samym

w sobie, a wiedza zdobyta przez uczestników

to po prostu rezultat dodatkowy.

Częstotliwość współpracy

Podważając umowy o dzieło, ZUS zwraca uwa-

gę między innymi na częstotliwość współpra-

cy. Jeżeli czynność ma charakter jednorazowy,

wybronić dzieło jest dość łatwo. Żaden przepis

nie przewiduje jednak zakazu powtarzalno-

ści – umowa o dzieło może być wykonywana

wielokrotnie w tym samym przedmiocie, np.

wykładowca może wielokrotnie realizować

ten sam temat na szkoleniach. Oczywiście,

jak to już zostało powiedziane, każde szko-

lenie jest inne, ale tematyka się powtarza.

Zazwyczaj jednak powtarzalność nie ozna-

cza regularności. Wszystko bowiem zależy

od tego, czy zbierze się grupa, czy też nie.

W efekcie, w przypadku zawierania umów

na zdarzenie (np. na dzień szkoleniowy)

w pełni dopuszczalnym powinno być zawarcie

umowy o dzieło. Oczywiście np. w przypadku

szkolenia trzydniowego (lub po prostu trzech

szkoleń pod rząd) można wciąż zawrzeć umo-

wę o dzieło. Ważnym jest jednak, żeby tak

dobrać jej zapisy, aby podkreślić rezultat.

Problem narasta, gdy mamy do czynienia

ze stałym wykładowcą – np. nauczycielem

realizującym pensum na uczelni. Wybronić

w takim wypadku umowę o dzieło byłoby

znacznie trudniej. Bezpieczniej jest więc w ta-

kiej sytuacji od razu zawrzeć umowę-zlecenia.

Podstawa prawna

Art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie

ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 1442 ze zm.).

Art. 627 i 734 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywil-

ny (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 121).

Art. 1 ustawy z 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim

i prawach pokrewnych (t.j. Dz.U. z 2006 r. nr 90,

poz. 631 ze zm.)

Mimo składek bez emerytury pomostowej

Joanna Śliwińska
radca prawny

W moim przedsiębiorstwie zatrudniam pra-
cowników, którzy wykonują pracę w szcze-
gólnych warunkach. Pracownicy nie spełniali
i nigdy nie spełnią warunków do otrzymania
emerytur pomostowych. Czy mimo to muszę
opłacać za nich składki na Fundusz Emerytur
Pomostowych (FEP)?

Prawo do emerytur pomostowych może na-

być osoba, która:

1) urodziła się po 31 grudnia 1948 r.;

2) ma okres pracy w szczególnych warun-

kach lub o szczególnym charakterze wyno-

szący co najmniej 15 lat;

3) osiągnęła wiek wynoszący co najmniej 55

lat dla kobiet i co najmniej 60 lat dla mężczyzn;

4) ma okres składkowy i nieskładkowy wy-

noszący co najmniej 20 lat dla kobiet i co naj-

mniej 25 lat dla mężczyzn;

5) przed 1 stycznia 1999 r. wykonywała prace

w szczególnych warunkach lub prace o szcze-

gólnym charakterze;

6) po 31 grudnia 2008 r. wykonywała pracę

w szczególnych warunkach lub o szczegól-

nym charakterze;

7) nastąpiło z nią rozwiązanie stosunku

pracy.

Z kolei obowiązek opłacania składek za pra-

cownika uwarunkowany jest jedynie jego datą

urodzenia (po 31 grudnia 1948 r.) i wykony-

waniem przez niego pracy w szczególnych

warunkach lub o szczególnym charakterze.

W żaden sposób nie jest on powiązany z moż-

liwością otrzymania przez danego pracowni-

ka emerytury pomostowej. Jest to zobowią-

zanie publicznoprawne, którego celem jest

zasilenie FEP. Najczęściej problem dotyczy

młodszych pracowników, którzy nie podej-

mowali pracy w szczególnych warunkach

przed 1999 r. i przez to nawet w przypad-

ku osiągnięcia odpowiedniego wieku i okre-

su zatrudnienia nie nabędą prawa do tego

świadczenia.

Przedsiębiorstwo jest więc zobowiązane

do opłacania składek na FEP za wszystkich

pracowników wykonujących pracę w szcze-

gólnych warunkach lub o szczególnym cha-

rakterze. Obowiązek ustalenia, czy obowiązki

zatrudnionego mają taki charakter, należy

do płatnika, a więc pracodawcy.

Podstawa prawna

Art. 3 ust. 1 i 2 oraz art. 4 i 35 ustawy z 19 grudnia 2008 r.

o emeryturach pomostowych (Dz.U. nr 237, poz. 1656).

Są wyniki kontroli

zwolnień lekarskich

ZUS ogłosił ostatnio wyniki kontroli

zwolnień lekarskich za I półrocze 2014 r.

Wynika z nich, że w tym okresie kwota

wstrzymanych, cofniętych i obniżonych

świadczeń wynosi 90 mln zł. Jak poin-

formował ZUS, w I półroczu przeprowa-

dzone zostały przez lekarzy orzeczników

kontrole ZUS ZLA u 321,3 tys. osób. Wydano

24 tys. decyzji wstrzymujących wypłatę za-

siłków chorobowych. Przypomnieć trze-

ba, że lekarze orzecznicy przeprowadzają

kontrolę prawidłowości orzekania o cza-

sowej niezdolności do pracy na mocy usta-

wy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach

pieniężnych z ubezpieczenia społecznego

w razie choroby i macierzyństwa (t.j. Dz.U.

z 2014 r. poz. 159).

Rzecznik praw obywatelskich

zaskarżył reformę OFE

Do Trybunału Konstytucyjnego trafił wnio-

sek rzecznika praw obywatelskich. Dotyczy

on zbadania konstytucyjności przepisów

wprowadzających reformę systemu eme-

rytalnego. Chodzi o ustawę z 6 grudnia

2013 r. o zmianie niektórych ustaw w związ-

ku z określeniem zasad wypłaty emerytur

ze środków zgromadzonych w otwartych

funduszach emerytalnych (Dz.U. z 2013 r.

poz. 1717). W skardze zarzucono przepisom

sprzeczność z zasadą zaufania obywateli

do państwa i zasadą niedziałania prawa

wstecz. RPO podkreśla, że stan prawny,

który obowiązuje od 1999 r., utworzył spo-

łeczne przekonanie o stabilności systemu

emerytalnego, w tym działalności OFE. A za-

ufanie obywateli do państwa zostało pod-

ważone przez brak przyznania członkom

funduszy prawa do wypowiedzenia się na

temat przesunięcia środków na subkonto

w ZUS, co powoduje, że ingerowanie w pra-

wa emerytalne członków OFE odbywa się

z mocą wsteczną.

Pacjent ma prawo wyboru

Rzecznik praw pacjenta przypomniał, że

świadczenia dla pacjentów (szpitalne i spe-

cjalistyczne ambulatoryjne) nie podlega-

ją rejonizacji. Zgodnie bowiem z art. 29

i 30 ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świad-

czeniach zdrowotnych finansowanych ze

środków publicznych (t.j. Dz.U. z 2008 r.

nr 164, poz. 1027 ze zm.) pacjent ma prawo

wyboru świadczeniodawcy udzielającego

ambulatoryjnych świadczeń specjalistycz-

nych lub szpitalnych spośród wszystkich

świadczeniodawców, którzy zawarli umo-

wy o udzielanie świadczeń opieki zdro-

wotnej z NFZ.

W nowym kwartale składka

rolnicza nadal taka sama

Miesięczna składka na ubezpieczenie

wypadkowe, chorobowe i macierzyńskie

w IV kwartale 2014 r. i w I kwartale 2015 r.

wyniesie 42 zł za każdą osobę podlegającą

ubezpieczeniu. Tak wynika z obwieszcze-

nia prezesa Kasy Rolniczego Ubezpiecze-

nia Społecznego z 3 września 2014 r. (M.P.

poz. 800). Powyższe oznacza, że składka ta

od kilku kwartałów utrzymuje się na sta-

łym poziomie.

Przypominamy, że składki na ubezpieczenia

społeczne rolników są opłacane kwartalnie,

z terminem na ostatni dzień pierwszego

miesiąca danego kwartału. Nieopłacenie

składek w terminie powoduje powstanie od-

setek za zwłokę. Są one naliczane za każdy

dzień zwłoki, począwszy od następnego dnia

po upływie terminu płatności, aż do dnia

zapłaty włącznie.

M.L.

Wygenerowano dnia 2015-02-20 dla loginu: johnprctorbob@gmail.com

1 / 4

składki

Dziennik Gazeta Prawna, 25 września 2014 nr 186 (3827)

gazetaprawna.pl

ZUS może zażądać zwrotu,

ale dopiero po doręczeniu decyzji

Ryszard Sadlik
sędzia Sądu Okręgowego
w Kielcach

ZUS może żądać od osoby, która pobrała

nienależne jej świadczenie z ubezpieczeń

społecznych, jego zwrotu na zasadach okre-

ślonych w przepisach ustawy o systemie

ubezpieczeń społecznych lub w przepisach

regulujących prawo do określonych świad-

czeń, np. prawo do emerytury lub renty. Jed-

nak odsetek może żądać dopiero po doręcze-

niu decyzji zobowiązującej do zwrotu.

Wątpliwości z terminem

W praktyce powstają wątpliwości dotyczące

określenia, od kiedy ZUS może żądać odsetek

od nienależnie pobranych świadczeń z ubez-

pieczenia społecznego. ZUS przyjmuje bo-

wiem niekiedy, że odsetki te należy liczyć już

od daty wypłaty nienależnego świadczenia.

Często powoduje to, że kwota odsetek prze-

wyższa nawet kwotę nienależnie pobranego

świadczenia. Jest tak zwłaszcza wówczas, gdy

upłynął znaczny okres od daty wypłaty nie-

należnego świadczenia. Pogląd ten nie jest

jednak akceptowany przez sądy.

W orzecznictwie Sądu Najwyższego kon-

sekwentnie przyjmuje się bowiem, że okre-

ślenia, od kiedy należą się odsetki od świad-

czeń z ubezpieczenia społecznego, także od

świadczeń podlegających zwrotowi, należy

poszukiwać w prawie ubezpieczeń społecz-

nych, a nie w prawie cywilnym. Natomiast

świadczenia z ubezpieczeń społecznych są

przyznawane i wypłacane na podstawie

decyzji administracyjnych. Z tego wzglę-

du nie można przyjmować, że świadczenia

wypłacane na podstawie istniejącej w ob-

rocie prawnym decyzji podlegały zwrotowi

już w dacie wypłaty, pomimo że przesłanki

przyznania świadczenia w rzeczywistości

nie istniały. Świadczenia uważane za niena-

leżne podlegają zwrotowi dopiero wówczas,

gdy organ rentowy wyda stosowną decyzję

administracyjną o zwrocie. Tak podkreślano,

w szczególności w wyrokach SN z 3 lutego

2010 r. (sygn. akt I UK 210/09, LEX nr 585713)

i z 18 grudnia 2008 r. (sygn. akt I UK 154/08,

OSNP 2010/11-12/148).

Zatem tylko po dacie doręczenia tej decyzji

ZUS może żądać zapłaty odsetek od nienależ-

nie wypłaconych kwot. Zwrot „żądać zwrotu”

z art. 84 ust. 3 ustawy o systemie ubezpieczeń

społecznych (dalej: ustawa systemowa) nale-

ży bowiem rozumieć jako doręczenie decyzji

w tym przedmiocie. Dopiero więc od momen-

tu doręczenia można mówić o pozostawaniu

przez dłużnika w opóźnieniu. Tak wyjaśniał

również Sąd Apelacyjny w Łodzi w uzasad-

nieniu wyroku z 29 stycznia 2014 r. (sygn. akt

III AUa 784/13). W tej konkretnej sprawie za-

skarżona decyzja ZUS obejmowała odsetki za

okres od 1 lipca 2001 r. do 27 listopada 2012 r.,

tj. do momentu jej wydania, a więc przed jej

doręczeniem, dlatego też sąd uznał, że żądanie

ZUS zapłaty tych odsetek było nieuprawnione.

Odsetki od nienależnie pobranych świadczeń

biegną bowiem od następnego dnia od do-

ręczenia decyzji o obowiązku ich zwrotu do

dnia ich zapłaty.

Warto też zauważyć, że kwoty nienależ-

nie pobranych świadczeń podlegają zwro-

towi bez odsetek, jeżeli osoba pobierająca

świadczenia zawiadomiła organ wypłaca-

jący te świadczenia o zajściu okoliczności

powodujących ustanie prawa do świadczeń

albo wstrzymanie ich wypłaty, a mimo to

świadczenia były nadal wypłacane (art. 84

ust. 11 ustawy systemowej).

Regulacja ustawowa

W myśl art. 84 ust. 1 ustawy systemowej oso-

ba, która pobrała nienależne świadczenie

z ubezpieczeń społecznych, jest obowiązana

do jego zwrotu, wraz z odsetkami, w wyso-

kości i na zasadach określonych przepisami

prawa cywilnego. Przy czym według ust. 2

ustawy tego artykułu – za kwoty nienależnie

pobranych świadczeń uważa się:

1) świadczenia wypłacone mimo zaistnie-

nia okoliczności powodujących ustanie prawa

do świadczeń albo wstrzymanie ich wypłaty

w całości lub w części, jeżeli osoba pobierają-

ca świadczenie była pouczona o braku prawa

do ich pobierania;

2) świadczenia przyznane lub wypłacone

na podstawie nieprawdziwych zeznań lub

fałszywych dokumentów albo w innych przy-

padkach świadomego wprowadzania w błąd

organu wypłacającego świadczenia przez oso-

bę pobierającą świadczenia.

Zbliżona regulacja zawarta jest w art. 138

ust. 1 i 2 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o eme-

ryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń

Społecznych (Dz.U. z 2013 r. poz. 1440 ze zm.)

i dotyczy nienależnie pobranych emerytur

i rent.

Celem tych przepisów jest ochrona środ-

ków pieniężnych zgromadzonych w Fundu-

szu Ubezpieczeń Społecznych i odzyskanie

świadczeń, które zostały wypłacone nie-

zgodnie z przepisami prawa ubezpieczeń

społecznych. Regulacja ta służy więc zre-

kompensowaniu Funduszowi Ubezpie-

czeń Społecznych straty, którą fundusz ten

(a w istocie wszyscy ubezpieczeni) poniósł

wskutek wypłaty świadczenia osobie do nie-

go nieuprawnionej.

Ograniczenia czasowe

Możliwość żądania zwrotu nienależnie wy-

płaconych świadczeń jest ograniczona cza-

sowo. Wskazuje na to art. 84 ust. 3 ustawy

systemowej, według którego nie można żądać

zwrotu kwot nienależnie pobranych świad-

czeń z ubezpieczeń społecznych za okres

dłuższy niż ostatnie 12 miesięcy, jeżeli oso-

ba pobierająca świadczenia zawiadomiła or-

gan wypłacający świadczenia o zajściu oko-

liczności powodujących ustanie prawa do

świadczeń albo wstrzymanie ich wypłaty,

a mimo to świadczenia były nadal wypłaca-

ne, a w pozostałych przypadkach – za okres

dłuższy niż ostatnie 3 lata. Zasadniczo więc

ZUS nie może żądać zwrotu nienależnie po-

branych świadczeń za okres dłuższy niż 3 lata,

a w przypadku gdy osoba pobierająca świad-

czenie powiadomiła go o okolicznościach uza-

sadniających ustanie prawa do świadczeń lub

ich wstrzymanie, za okres roku.

Podstawa prawna

Art. 84 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubez-

pieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 1442 ze zm.).

Nienależnego świadczenia nie trzeba oddawać

dopóty, dopóki organ ubezpieczeniowy nie zobowiąże nas

do tego. Dotyczy to także odsetek. Ich też nie można naliczać wcześniej

FP i FGŚP: przyjmując bezrobotnego,

da się oszczędzić na składkach

Adam Jagiełło
ekspert od ubezpieczeń społecznych
i zdrowotnego

Niektórzy płatnicy oprócz składek na ubez-

pieczenia społeczne i zdrowotne mają rów-

nież obowiązek obliczać, rozliczać i opłacać

składki na Fundusz Pracy i Fundusz Gwaran-

towanych Świadczeń Pracowniczych. Istotne

jest to, że składki na te fundusze są w całości

finansowane ze środków płatnika składek. Dla

tej grupy podmiotów ważne znaczenie ma

więc każde zwolnienie z obowiązku opłaca-

nia składek na FP i FGŚP, gdyż pozwala ono

obniżyć koszty pracy.

Jednym ze zwolnień od obowiązku opłaca-

nia składek na FP i FGŚP jest art. 104c usta-

wy o promocji zatrudnienia i instytucjach

rynku pracy oraz art. 9c ustawy o ochronie

roszczeń pracowniczych w razie niewypła-

calności pracodawcy. Przepis wszedł w życie

27 maja 2014 r. Zgodnie z tą regulacją płatnicy

składek nie opłacają składek na FP i FGŚP za

skierowanych do pracy bezrobotnych, którzy

nie ukończyli 30. roku życia.

Zaostrzone warunki

Płatnicy składek, którzy zamierzają sko-

rzystać z powyższego zwolnienia, powinni

pamiętać o związanych z nim ogranicze-

niach. Zwolnienie dotyczy tylko bezrobot-

nych w rozumieniu ustawy o promocji za-

trudnienia i instytucjach rynku pracy, a więc

osób, które zostały zarejestrowane jako oso-

by bezrobotne we właściwym powiatowym

urzędzie pracy.

Nie odnosi się ono więc do tych osób, które

faktycznie pozostają bez pracy, ale tego fak-

tu nie zgłosiły we właściwym powiatowym

urzędzie pracy.

Przywołane przepisy stanowią również

o „skierowanych” bezrobotnych, co oznacza,

że chodzi tu o tych bezrobotnych, którzy do

pracy u danego pracodawcy zostali skierowa-

ni przez powiatowy urząd pracy. Prowadzi to

do wniosku, że zwolnieniem, o którym mowa

w art. 104c ustawy o promocji zatrudnienia

i instytucjach rynku pracy oraz w art. 9c usta-

wy o ochronie roszczeń pracowniczych w ra-

zie niewypłacalności pracodawcy, nie są objęci

ci bezrobotni poniżej 30. roku życia, którzy

podjęli pracę z własnej inicjatywy, bez udziału

w tym zakresie powiatowego urzędu pracy.

Prawo do zwolnienia z obowiązku opła-

cania składek na FP i FGŚP za skierowanego

bezrobotnego daje płatnikowi składek tylko

zatrudnienie go na podstawie umowy o pracę.

Jeżeli więc płatnik składek zatrudni takie-

go bezrobotnego na podstawie innej umo-

wy niż umowa o pracę (np. umowa o pracę

nakładczą, umowa-zlecenie lub inna umo-

wa o świadczenie usług, do której zgodnie

z kodeksem cywilnym stosuje się przepisy

dotyczące zlecenia, to nie ma prawa do oma-

wianego zwolnienia.

Określony wiek i czas

Okoliczność, iż zarówno art. 104c ustawy

o promocji zatrudnienia i instytucjach ryn-

ku pracy, jak i art. 9c ustawy o ochronie rosz-

czeń pracowniczych w razie niewypłacalności

pracodawcy, weszły w życie 27 maja 2014 r.,

sprawia, że płatnik składek może korzystać

ze zwolnienia z obowiązku opłacania składek

na FP i FGŚP tylko w stosunku do tych skiero-

wanych bezrobotnych poniżej 30. roku życia,

z którymi umowa o pracę została zawarta nie

wcześniej niż w tym dniu. Nie obejmuje ono

zatem tych skierowanych do pracy bezrobot-

nych poniżej 30. roku życia, którzy podjęli za-

trudnienie przed 27 maja 2014 r. Istotne jest

również to, aby w dniu zawarcia umowy bez-

robotny nie miał ukończonego 30. roku życia.

Zwolnienie z obowiązku opłacania składek

na omawiane fundusze za skierowanych bez-

robotnych poniżej 30. roku życia jest zwol-

nieniem ograniczonym w czasie. Przysłu-

guje bowiem tylko przez okres 12 miesięcy

kalendarzowych, który jest liczony, począw-

szy od pierwszego miesiąca następującego

po miesiącu, w którym nastąpiło zawarcie

umowy o pracę.

Na marginesie wypada zauważyć, że na

warunkach określonych w art. 60c ustawy

o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku

pracy pracodawca może otrzymać refundację

kosztów poniesionych na składki na ubez-

pieczenia społeczne należne od pracodawcy

za skierowanych do pracy bezrobotnych do

30. roku życia, którzy podejmują zatrudnie-

nie po raz pierwszy w życiu.

Podstawa prawna

Art. 60c i art. 104c ustawy z 20 kwietnia 2004 r. o promo-

cji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (t.j. Dz.U.

z 2013 r. poz. 674 ze zm.).

Art. 9c ustawy z 13 lipca 2006 r. o ochronie roszczeń

pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy

(t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 272 ze zm.).

Zwolnienie

dotyczy osób, które nie ukończyły 30. roku życia.

I wyłącznie wtedy,

gdy zgłosiły pozostawanie bez zatrudnienia we właściwym urzędzie pracy

Jak obliczyć

chorobowe przy

dwóch etatach

Nasz pracownik zatrudniony w pełnym wymia-
rze czasu pracy był niezdolny do pracy od 3 do
17 lipca (15 dni) i za ten okres zachował prawo
do wynagrodzenia. W trakcie roku, od 1 sierpnia
2014 r., podjął dodatkowe zatrudnienie w niepeł-
nym wymiarze czasu pracy u innego pracodaw-
cy. Od 14 sierpnia do 4 września (22 dni) był nie-
zdolny do pracy z powodu choroby.

Katarzyna Ukos
ekspert od ubezpieczeń społecznych i zdrowotnego

Pracownik u obydwu pracodawców zachowuje

prawo do wynagrodzenia za okres niezdol-

ności do pracy od 14 do 31 sierpnia 2014 r. Od

1 września zatrudniony ma prawo do zasiłku

chorobowego u obydwu płatników przy speł-

nieniu pozostałych warunków.

Zgodnie z art. 92 par. 1 pkt 1 kodeksu pracy

pracownik zachowuje prawo do wynagrodze-

nia za czas niezdolności do pracy wskutek

choroby lub odosobnienia w związku z choro-

bą zakaźną, trwającej łącznie do 33 dni w cią-

gu roku kalendarzowego, a w przypadku gdy

ukończył 50. rok życia – trwającej łącznie do

14 dni w ciągu roku kalendarzowego.

Okres ten ustala się, sumując poszczególne

okresy niezdolności do pracy w roku kalenda-

rzowym, nawet jeśli między nimi występu-

ją przerwy i jeśli pracownik był zatrudniony

u więcej niż jednego pracodawcy. Jeżeli w ciągu

roku pracownik podejmie dodatkowe zatrud-

nienie, do omawianego okresu wliczone zosta-

ją również okresy wypłaty tego wynagrodzenia

przed podjęciem dodatkowego zatrudnienia.

Podstawa prawna

Art. 92 par. 1 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy

(t.j. Dz.U. z 1998 r. nr 21, poz. 94 ze zm.).

składki

Dziennik Gazeta Prawna, 25 września 2014 nr 186 (3827)

gazetaprawna.pl

ZUS może zażądać zwrotu,

ale dopiero po doręczeniu decyzji

Ryszard Sadlik
sędzia Sądu Okręgowego
w Kielcach

ZUS może żądać od osoby, która pobrała

nienależne jej świadczenie z ubezpieczeń

społecznych, jego zwrotu na zasadach okre-

ślonych w przepisach ustawy o systemie

ubezpieczeń społecznych lub w przepisach

regulujących prawo do określonych świad-

czeń, np. prawo do emerytury lub renty. Jed-

nak odsetek może żądać dopiero po doręcze-

niu decyzji zobowiązującej do zwrotu.

Wątpliwości z terminem

W praktyce powstają wątpliwości dotyczące

określenia, od kiedy ZUS może żądać odsetek

od nienależnie pobranych świadczeń z ubez-

pieczenia społecznego. ZUS przyjmuje bo-

wiem niekiedy, że odsetki te należy liczyć już

od daty wypłaty nienależnego świadczenia.

Często powoduje to, że kwota odsetek prze-

wyższa nawet kwotę nienależnie pobranego

świadczenia. Jest tak zwłaszcza wówczas, gdy

upłynął znaczny okres od daty wypłaty nie-

należnego świadczenia. Pogląd ten nie jest

jednak akceptowany przez sądy.

W orzecznictwie Sądu Najwyższego kon-

sekwentnie przyjmuje się bowiem, że okre-

ślenia, od kiedy należą się odsetki od świad-

czeń z ubezpieczenia społecznego, także od

świadczeń podlegających zwrotowi, należy

poszukiwać w prawie ubezpieczeń społecz-

nych, a nie w prawie cywilnym. Natomiast

świadczenia z ubezpieczeń społecznych są

przyznawane i wypłacane na podstawie

decyzji administracyjnych. Z tego wzglę-

du nie można przyjmować, że świadczenia

wypłacane na podstawie istniejącej w ob-

rocie prawnym decyzji podlegały zwrotowi

już w dacie wypłaty, pomimo że przesłanki

przyznania świadczenia w rzeczywistości

nie istniały. Świadczenia uważane za niena-

leżne podlegają zwrotowi dopiero wówczas,

gdy organ rentowy wyda stosowną decyzję

administracyjną o zwrocie. Tak podkreślano,

w szczególności w wyrokach SN z 3 lutego

2010 r. (sygn. akt I UK 210/09, LEX nr 585713)

i z 18 grudnia 2008 r. (sygn. akt I UK 154/08,

OSNP 2010/11-12/148).

Zatem tylko po dacie doręczenia tej decyzji

ZUS może żądać zapłaty odsetek od nienależ-

nie wypłaconych kwot. Zwrot „żądać zwrotu”

z art. 84 ust. 3 ustawy o systemie ubezpieczeń

społecznych (dalej: ustawa systemowa) nale-

ży bowiem rozumieć jako doręczenie decyzji

w tym przedmiocie. Dopiero więc od momen-

tu doręczenia można mówić o pozostawaniu

przez dłużnika w opóźnieniu. Tak wyjaśniał

również Sąd Apelacyjny w Łodzi w uzasad-

nieniu wyroku z 29 stycznia 2014 r. (sygn. akt

III AUa 784/13). W tej konkretnej sprawie za-

skarżona decyzja ZUS obejmowała odsetki za

okres od 1 lipca 2001 r. do 27 listopada 2012 r.,

tj. do momentu jej wydania, a więc przed jej

doręczeniem, dlatego też sąd uznał, że żądanie

ZUS zapłaty tych odsetek było nieuprawnione.

Odsetki od nienależnie pobranych świadczeń

biegną bowiem od następnego dnia od do-

ręczenia decyzji o obowiązku ich zwrotu do

dnia ich zapłaty.

Warto też zauważyć, że kwoty nienależ-

nie pobranych świadczeń podlegają zwro-

towi bez odsetek, jeżeli osoba pobierająca

świadczenia zawiadomiła organ wypłaca-

jący te świadczenia o zajściu okoliczności

powodujących ustanie prawa do świadczeń

albo wstrzymanie ich wypłaty, a mimo to

świadczenia były nadal wypłacane (art. 84

ust. 11 ustawy systemowej).

Regulacja ustawowa

W myśl art. 84 ust. 1 ustawy systemowej oso-

ba, która pobrała nienależne świadczenie

z ubezpieczeń społecznych, jest obowiązana

do jego zwrotu, wraz z odsetkami, w wyso-

kości i na zasadach określonych przepisami

prawa cywilnego. Przy czym według ust. 2

ustawy tego artykułu – za kwoty nienależnie

pobranych świadczeń uważa się:

1) świadczenia wypłacone mimo zaistnie-

nia okoliczności powodujących ustanie prawa

do świadczeń albo wstrzymanie ich wypłaty

w całości lub w części, jeżeli osoba pobierają-

ca świadczenie była pouczona o braku prawa

do ich pobierania;

2) świadczenia przyznane lub wypłacone

na podstawie nieprawdziwych zeznań lub

fałszywych dokumentów albo w innych przy-

padkach świadomego wprowadzania w błąd

organu wypłacającego świadczenia przez oso-

bę pobierającą świadczenia.

Zbliżona regulacja zawarta jest w art. 138

ust. 1 i 2 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o eme-

ryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń

Społecznych (Dz.U. z 2013 r. poz. 1440 ze zm.)

i dotyczy nienależnie pobranych emerytur

i rent.

Celem tych przepisów jest ochrona środ-

ków pieniężnych zgromadzonych w Fundu-

szu Ubezpieczeń Społecznych i odzyskanie

świadczeń, które zostały wypłacone nie-

zgodnie z przepisami prawa ubezpieczeń

społecznych. Regulacja ta służy więc zre-

kompensowaniu Funduszowi Ubezpie-

czeń Społecznych straty, którą fundusz ten

(a w istocie wszyscy ubezpieczeni) poniósł

wskutek wypłaty świadczenia osobie do nie-

go nieuprawnionej.

Ograniczenia czasowe

Możliwość żądania zwrotu nienależnie wy-

płaconych świadczeń jest ograniczona cza-

sowo. Wskazuje na to art. 84 ust. 3 ustawy

systemowej, według którego nie można żądać

zwrotu kwot nienależnie pobranych świad-

czeń z ubezpieczeń społecznych za okres

dłuższy niż ostatnie 12 miesięcy, jeżeli oso-

ba pobierająca świadczenia zawiadomiła or-

gan wypłacający świadczenia o zajściu oko-

liczności powodujących ustanie prawa do

świadczeń albo wstrzymanie ich wypłaty,

a mimo to świadczenia były nadal wypłaca-

ne, a w pozostałych przypadkach – za okres

dłuższy niż ostatnie 3 lata. Zasadniczo więc

ZUS nie może żądać zwrotu nienależnie po-

branych świadczeń za okres dłuższy niż 3 lata,

a w przypadku gdy osoba pobierająca świad-

czenie powiadomiła go o okolicznościach uza-

sadniających ustanie prawa do świadczeń lub

ich wstrzymanie, za okres roku.

Podstawa prawna

Art. 84 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubez-

pieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 1442 ze zm.).

Nienależnego świadczenia nie trzeba oddawać

dopóty, dopóki organ ubezpieczeniowy nie zobowiąże nas

do tego. Dotyczy to także odsetek. Ich też nie można naliczać wcześniej

FP i FGŚP: przyjmując bezrobotnego,

da się oszczędzić na składkach

Adam Jagiełło
ekspert od ubezpieczeń społecznych
i zdrowotnego

Niektórzy płatnicy oprócz składek na ubez-

pieczenia społeczne i zdrowotne mają rów-

nież obowiązek obliczać, rozliczać i opłacać

składki na Fundusz Pracy i Fundusz Gwaran-

towanych Świadczeń Pracowniczych. Istotne

jest to, że składki na te fundusze są w całości

finansowane ze środków płatnika składek. Dla

tej grupy podmiotów ważne znaczenie ma

więc każde zwolnienie z obowiązku opłaca-

nia składek na FP i FGŚP, gdyż pozwala ono

obniżyć koszty pracy.

Jednym ze zwolnień od obowiązku opłaca-

nia składek na FP i FGŚP jest art. 104c usta-

wy o promocji zatrudnienia i instytucjach

rynku pracy oraz art. 9c ustawy o ochronie

roszczeń pracowniczych w razie niewypła-

calności pracodawcy. Przepis wszedł w życie

27 maja 2014 r. Zgodnie z tą regulacją płatnicy

składek nie opłacają składek na FP i FGŚP za

skierowanych do pracy bezrobotnych, którzy

nie ukończyli 30. roku życia.

Zaostrzone warunki

Płatnicy składek, którzy zamierzają sko-

rzystać z powyższego zwolnienia, powinni

pamiętać o związanych z nim ogranicze-

niach. Zwolnienie dotyczy tylko bezrobot-

nych w rozumieniu ustawy o promocji za-

trudnienia i instytucjach rynku pracy, a więc

osób, które zostały zarejestrowane jako oso-

by bezrobotne we właściwym powiatowym

urzędzie pracy.

Nie odnosi się ono więc do tych osób, które

faktycznie pozostają bez pracy, ale tego fak-

tu nie zgłosiły we właściwym powiatowym

urzędzie pracy.

Przywołane przepisy stanowią również

o „skierowanych” bezrobotnych, co oznacza,

że chodzi tu o tych bezrobotnych, którzy do

pracy u danego pracodawcy zostali skierowa-

ni przez powiatowy urząd pracy. Prowadzi to

do wniosku, że zwolnieniem, o którym mowa

w art. 104c ustawy o promocji zatrudnienia

i instytucjach rynku pracy oraz w art. 9c usta-

wy o ochronie roszczeń pracowniczych w ra-

zie niewypłacalności pracodawcy, nie są objęci

ci bezrobotni poniżej 30. roku życia, którzy

podjęli pracę z własnej inicjatywy, bez udziału

w tym zakresie powiatowego urzędu pracy.

Prawo do zwolnienia z obowiązku opła-

cania składek na FP i FGŚP za skierowanego

bezrobotnego daje płatnikowi składek tylko

zatrudnienie go na podstawie umowy o pracę.

Jeżeli więc płatnik składek zatrudni takie-

go bezrobotnego na podstawie innej umo-

wy niż umowa o pracę (np. umowa o pracę

nakładczą, umowa-zlecenie lub inna umo-

wa o świadczenie usług, do której zgodnie

z kodeksem cywilnym stosuje się przepisy

dotyczące zlecenia, to nie ma prawa do oma-

wianego zwolnienia.

Określony wiek i czas

Okoliczność, iż zarówno art. 104c ustawy

o promocji zatrudnienia i instytucjach ryn-

ku pracy, jak i art. 9c ustawy o ochronie rosz-

czeń pracowniczych w razie niewypłacalności

pracodawcy, weszły w życie 27 maja 2014 r.,

sprawia, że płatnik składek może korzystać

ze zwolnienia z obowiązku opłacania składek

na FP i FGŚP tylko w stosunku do tych skiero-

wanych bezrobotnych poniżej 30. roku życia,

z którymi umowa o pracę została zawarta nie

wcześniej niż w tym dniu. Nie obejmuje ono

zatem tych skierowanych do pracy bezrobot-

nych poniżej 30. roku życia, którzy podjęli za-

trudnienie przed 27 maja 2014 r. Istotne jest

również to, aby w dniu zawarcia umowy bez-

robotny nie miał ukończonego 30. roku życia.

Zwolnienie z obowiązku opłacania składek

na omawiane fundusze za skierowanych bez-

robotnych poniżej 30. roku życia jest zwol-

nieniem ograniczonym w czasie. Przysłu-

guje bowiem tylko przez okres 12 miesięcy

kalendarzowych, który jest liczony, począw-

szy od pierwszego miesiąca następującego

po miesiącu, w którym nastąpiło zawarcie

umowy o pracę.

Na marginesie wypada zauważyć, że na

warunkach określonych w art. 60c ustawy

o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku

pracy pracodawca może otrzymać refundację

kosztów poniesionych na składki na ubez-

pieczenia społeczne należne od pracodawcy

za skierowanych do pracy bezrobotnych do

30. roku życia, którzy podejmują zatrudnie-

nie po raz pierwszy w życiu.

Podstawa prawna

Art. 60c i art. 104c ustawy z 20 kwietnia 2004 r. o promo-

cji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (t.j. Dz.U.

z 2013 r. poz. 674 ze zm.).

Art. 9c ustawy z 13 lipca 2006 r. o ochronie roszczeń

pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy

(t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 272 ze zm.).

Zwolnienie

dotyczy osób, które nie ukończyły 30. roku życia.

I wyłącznie wtedy,

gdy zgłosiły pozostawanie bez zatrudnienia we właściwym urzędzie pracy

Jak obliczyć

chorobowe przy

dwóch etatach

Katarzyna Ukos
ekspert od ubezpieczeń społecznych i zdrowotnego

Pracownik u obydwu pracodawców zachowuje

prawo do wynagrodzenia za okres niezdol-

ności do pracy od 14 do 31 sierpnia 2014 r. Od

1 września zatrudniony ma prawo do zasiłku

chorobowego u obydwu płatników przy speł-

nieniu pozostałych warunków.

Zgodnie z art. 92 par. 1 pkt 1 kodeksu pracy

pracownik zachowuje prawo do wynagrodze-

nia za czas niezdolności do pracy wskutek

choroby lub odosobnienia w związku z choro-

bą zakaźną, trwającej łącznie do 33 dni w cią-

gu roku kalendarzowego, a w przypadku gdy

ukończył 50. rok życia – trwającej łącznie do

14 dni w ciągu roku kalendarzowego.

Okres ten ustala się, sumując poszczególne

okresy niezdolności do pracy w roku kalenda-

rzowym, nawet jeśli między nimi występu-

ją przerwy i jeśli pracownik był zatrudniony

u więcej niż jednego pracodawcy. Jeżeli w ciągu

roku pracownik podejmie dodatkowe zatrud-

nienie, do omawianego okresu wliczone zosta-

ją również okresy wypłaty tego wynagrodzenia

przed podjęciem dodatkowego zatrudnienia.

Podstawa prawna

Art. 92 par. 1 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy

(t.j. Dz.U. z 1998 r. nr 21, poz. 94 ze zm.).

Wygenerowano dnia 2015-02-20 dla loginu: johnprctorbob@gmail.com

2 / 4

Dziennik Gazeta Prawna, 25 września 2014 nr 186 (3827)

gazetaprawna.pl

świadczenia

Pracę w szczególnych warunkach ZUS uzna

tylko na podstawie poprawnego świadectwa

Marek Opolski
ekspert od emerytur i rent

Urodziłem się w 1954 r. Przez ponad 2,5 roku
(w okresie od 11 listopada 1975 r. do 31 maja
1978 r.) byłem zatrudniony w Telewizji Polskiej.
Jedyna dokumentacja, którą posiadam z tam-
tego okresu, to świadectwo pracy wystawio-
ne przez biuro kadr Polskiego Radia i Telewizji.
Pracodawca wykazał w nim, że wykonywałem
pracę na stanowiskach rzemieślnika kwalifiko-
wanego, rzemieślnika wysokokwalifikowane-
go oraz rzemieślnika specjalisty. Oprócz tego
udokumentowałem pond 12-letni okres pracy
w szczególnych warunkach w innej firmie. Czy
na podstawie wspomnianego dokumentu ZUS
zaliczy mi okres zatrudnienia w telewizji do
wymaganego stażu pracy w szczególnych wa-
runkach?

Nie. Osoby urodzone po 31 grudnia 1948 r.,

które pracowały w szczególnych warunkach,

mogą ubiegać się o przyznanie wcześniej-

szej emerytury na podstawie art. 184 ustawy

o emeryturach i rentach z Funduszu Ubez-

pieczeń Społecznych. Świadczenie to może

być im przyznane, jeśli:

■

na 1 stycznia 1999 r. udowodniły okres

składkowy i nieskładkowy wynoszący co

najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla męż-

czyzn, w tym odpowiedni (na ogół 15-letni)

okres pracy w szczególnych warunkach

lub w szczególnym charakterze, którego

długość zróżnicowana jest w zależności

od rodzaju tej pracy,

■

ukończą obniżony wiek emerytalny uza-

leżniony od rodzaju wykonywanej pracy

w szczególnych warunkach lub w szcze-

gólnym charakterze,

■

nie przystąpiły do otwartego funduszu

emerytalnego albo zgłoszą wniosek o prze-

kazanie środków zgromadzonych na ra-

chunku w OFE, za pośrednictwem ZUS,

na dochody budżetu państwa.

Rodzaje prac, które uprawniają do ubie-

gania się o wcześniejszą emeryturę, zostały

wymienione w przepisach rozporządzenia

w sprawie wieku emerytalnego pracowni-

ków zatrudnionych w szczególnych warun-

kach lub w szczególnym charakterze, a w

szczególności w wykazach A i B stanowiących

załącznik do tego aktu prawnego. Rozporzą-

dzenie to wskazuje również, w jakim wieku

można ubiegać się o ustalenie wcześniejszych

uprawnień emerytalnych, w zależności od

rodzaju wykonywanej pracy ,,szczególnej”.

Dla osób, które wykonywały pracę w szcze-

gólnych warunkach, wymienioną w wykazie A

wiek wymagany do uzyskania wcześniejszej

emerytury wynosi 55 lat dla kobiet i 60 lat dla

mężczyzn. Z kolei okres pracy w szczególnych

warunkach lub w szczególnym charakterze,

który musiały udowodnić na 1 stycznia 1999 r.,

wynosi co najmniej 15 lat.

Należy podkreślić, że rozporządzenie to

zawiera jedynie ogólne wskazanie rodzajów

prac, których wykonywanie uprawnia do

wcześniejszej emerytury. Szczegółowy ich

wykaz został zaś określony w zarządzeniach

i uchwałach właściwych ministrów, kierow-

ników urzędów centralnych lub związków

spółdzielczych w porozumieniu z ministrem

pracy, płac i spraw socjalnych, wydanych dla

podległych i nadzorowanych przez te podmio-

ty zakładów pracy. Pracodawca, który stoso-

wał właściwy resortowy wykaz prac w szcze-

gólnych warunkach, wystawiając świadectwo

pracy, zobowiązany jest powołać się nie tylko

na rodzaj pracy wykonywanej w szczególnych

warunkach ściśle według wykazu, działu i po-

zycji rozporządzenia, ale i określić stanowisko

pracy wymienione w wykazie, dziale, pozy-

cji i punkcie zarządzenia resortowego lub

uchwały. Nazwa stanowiska pracy wykazana

w świadectwie pracy powinna zawsze odpo-

wiadać nazwie stanowiska pracy w szczegól-

nych warunkach wymienionego w przepisach

resortowych Pracodawca nie może posłużyć

się nazwą podobną lub niepełną.

W przypadku pracodawców, którzy stoso-

wali resortowe wykazy prac, potwierdzenie

okresu wykonywania pracy w szczególnych

warunkach może nastąpić albo w świadec-

twie pracy wydanym na podstawie obowią-

zujących przepisów, albo w świadectwie wy-

konywania pracy w szczególnych warunkach,

wystawionym według wzoru stanowiącego

załącznik do wspomnianych przepisów re-

sortowych.

Należy podkreślić, że przy ustalaniu okre-

su pracy w szczególnych warunkach lub

w szczególnym charakterze, ZUS zalicza

również okresy takiej pracy wykonywanej

przed dniem wejścia w życie omawianego

rozporządzenia. Prace dotychczas zaliczone

do I kategorii zatrudnienia w rozporządze-

niu Rady Ministrów w sprawie pierwszej

kategorii zatrudnienia uważa się bowiem

za prace wykonywane w szczególnych wa-

runkach.

Z przedstawionego w pytaniu stanu fak-

tycznego wynika, że w Telewizji Polskiej

czytelnik był zatrudniony w latach 1975–

1978, a więc przed wejściem w życie obydwu

rozporządzeń. We wskazanym okresie obo-

wiązywało natomiast rozporządzenie Rady

Ministrów z 10 września 1956 r. w sprawie

zaliczania pracowników do kategorii za-

trudnienia.

Zgodnie z par. 1 tego rozporządzenia – do

I kategorii zatrudnienia zalicza się wyko-

nywane stale i w pełnym wymiarze godzin

obowiązującym w danym zawodzie prace

pod ziemią oraz prace wykonywane w wa-

runkach szkodliwych dla zdrowia wymie-

nione w wykazie, stanowiącym załącznik do

rozporządzenia. Na podstawie tego przepisu

przewodniczący Komitetu Pracy i Płac w po-

rozumieniu z właściwym ministrem i zarzą-

dem głównym właściwego związku zawodo-

wego mógł określić, które stanowiska pracy

w przedsiębiorstwach uruchomionych po

31 grudnia 1963 r. objęte są wykazem, o któ-

rym mowa w ust. 1 pkt 2, po stwierdzeniu,

że praca na tych stanowiskach wykonywana

jest w warunkach szkodliwych dla zdrowia.

Wykonywanie pracy zaliczonej do pierw-

szej kategorii zatrudnienia, aby mogło być

uznane przez ZUS, powinno być stwierdzone

w świadectwie pracy, w umowie o pracę lub

w zaświadczeniu wystawionym przez praco-

dawcę lub jego następcę prawnego.

Świadectwo, o którym mowa w pytaniu,

zawiera jedynie wskazanie stanowisk, nie

określając, czy była to praca zaliczona do I ka-

tegorii zatrudnienia. W związku z tym, na

podstawie tego dokumentu ZUS nie będzie

mógł uwzględnić wykazanego w nim okre-

su zatrudnienia jako pracy w szczególnych

warunkach.

Jeśli zgłoszony zostanie wniosek o wcze-

śniejszą emeryturę wraz ze wskazanym świa-

dectwem pracy, czytelnik otrzyma decyzję

odmawiającą ustalenia prawa do tego świad-

czenia. Od decyzji tej będzie można złożyć

odwołanie do sądu (za pośrednictwem jed-

nostki ZUS, która wydała decyzję) w terminie

miesiąca od dnia jej doręczenia. W ramach

postępowania sądowego trzeba udowodnić

okres pracy w szczególnych warunkach za

pomocą wszelkich dostępnych środków do-

wodowych dopuszczonych przez sąd (np. ze-

znań świadków).

Podstawa prawna

Art. 184 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach

i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U.

z 2013 r. poz. 1440 ze zm.).

Par. 4 i 19 rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego

1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników

zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczegól-

nym charakterze (Dz.U. nr 8, poz. 43 ze zm.).

Par. 8 rozporządzenia Rady Ministrów z 4 maja 1979 r.

w sprawie pierwszej kategorii zatrudnienia (Dz.U. z 1979 r.

nr 13, poz. 86, ze zm.).

Par. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z 10 września 1956 r.

w sprawie zaliczania pracowników do kategorii zatrudnie-

nia (Dz.U. nr 39, poz. 176 ze zm.).

Liczy się jedynie

stała pomoc

w gospodarstwie

Joanna Śliwińska
radca prawny

Osiągnąłem wiek emerytalny (65 lat)
i chciałbym przejść na emeryturę. ZUS wy-
dał decyzję odmowną, ponieważ nie mam
udowodnionych 25 lat składkowych i nie-
składkowych. ZUS uznał za udowodnione tyl-
ko 24 lata i 9 miesięcy. Nie uznał natomiast
okresów pracy w gospodarstwie rolnym ro-
dziców. Przyjeżdżałem do nich na weekendy
albo w okresie świątecznym i pracowałem
wtedy wspólnie z nimi, co potwierdzili świad-
kowie. Moim zdaniem przez lata uzbierały się
na pewno brakujące 3 miesiące pracy.

Osobom urodzonym przed 1 stycznia

1949 r. przysługuje emerytura, jeżeli osią-

gnęli wiek emerytalny oraz mają okres

składkowy i nieskładkowy wynoszący 20 lat

dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn.

Okres składkowy to czas, za który były

odprowadzane składki – np. okres zatrud-

nienia lub pobierania zasiłku macierzyń-

skiego. Za okresy nieskładkowe uważa się

np. czas, w którym pobierano zasiłek cho-

robowy. Jeśli suma okresów nie wystarcza

do osiągnięcia 20 lub 25 lat, ustawa daje

możliwość doliczenia również okresów:

1) ubezpieczenia społecznego rolników,

za które opłacono przewidziane w odręb-

nych przepisach składki,

2) prowadzenia gospodarstwa rolnego po

ukończeniu 16. roku życia, co miało miej-

sce przed 1 lipca 1977 r.,

3) pracy w gospodarstwie rolnym po

ukończeniu 16. roku życia, co miało miej-

sce przed 1 stycznia 1983 r.

Kluczową kwestią w tym przypadku jest

określenie znaczenia „pracy w gospodar-

stwie rolnym”. Nie oznacza to bowiem wy-

konywania jakichkolwiek czynności w go-

spodarstwie, ale stałe prowadzenie tego

typu działalności, co wiąże się albo z za-

mieszkiwaniem w danym gospodarstwie,

albo z możliwością codziennego wykony-

wania w nim prac. Do ustalenia uprawnień

emerytalnych nie wlicza się więc okresów

incydentalnej pomocy np. podczas urlopu

czy świąt. Nie jest dopuszczalne sumo-

wanie takich okresów (pojedynczych dni,

weekendów, tygodni) w celu uzyskania wy-

maganego okresu składkowego. Decyzja

ZUS jest więc w tym zakresie prawidłowa.

Podstawa prawna

Art. 10 ust. 1 i 27 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emery-

turach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych

(t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 1440 ze zm.).

Kiedy trzeba skorygować miesięczne raporty

Andrzej Radzisław
radca prawny

Na podstawie przepisów płacowych obowią-
zujących w naszej firmie wynagrodzenia dla
pracowników są wypłacane do końca danego
miesiąca za miesiąc poprzedni, czyli za sier-
pień – do 10 września, za wrzesień – do 10 paź-
dziernika itd. Najczęściej wypłata następuje 28
danego miesiąca, a więc w tym dniu pracowni-
cy otrzymują wynagrodzenie za cały miesiąc.
Niekiedy zdarza się, iż pracownik, któremu zo-
stało wypłacone wynagrodzenie za cały mie-
siąc, przez jego część, np. od 29 do 31 sierpnia,
był chory i za ten okres powinno zostać mu
wypłacone wynagrodzenie chorobowe. Jak
w takiej sytuacji postąpić, skoro za ten miesiąc
otrzymał pełne wynagrodzenie, które zostało
przelane na jego konto 28 sierpnia? Czy zawsze
trzeba składać korektę dokumentów?

Składki na ubezpieczenia społeczne za pra-

cownika są naliczane od wypłaconego mu

w danym miesiącu przychodu w rozumie-

niu przepisów podatkowych w związku

z wykonywaniem umowy o pracę. Składek

nie naliczamy jedynie od wynagrodzenia

chorobowego, zasiłków oraz przychodów

wymienionych w rozporządzeniu ministra

pracy i polityki socjalnej w sprawie szczegó-

łowych zasad ustalania podstawy wymiaru

składek. Jeżeli więc pracownik otrzymał

w sierpniu wynagrodzenie za cały miesiąc,

to wynagrodzenie to co do zasady stanowi

podstawę wymiaru składek na ubezpiecze-

nia społeczne oraz zdrowotne. Podstawa na

ubezpieczenie zdrowotne powinna zostać

oczywiście pomniejszona o kwoty składek

na ubezpieczenia społeczne (13,71 proc.),

finansowane ze środków ubezpieczonego.

Wynagrodzenie należy rozliczyć w imien-

nym raporcie miesięcznym – ZUS RCA skła-

danym za sierpień.

Pracownik jest zobowiązany dostarczyć

pracodawcy zwolnienie lekarskie w ciągu

7 dni od daty jego otrzymania, a pracodaw-

ca ma obowiązek wypłacić wynagrodzenie

chorobowe w terminie 30 dni od daty jego

otrzymania. Wobec tego absencja chorobo-

wa może zostać rozliczona w dokumentach

rozliczeniowych składanych za wrzesień i nie

ma potrzeby korygowania dokumentów roz-

liczeniowych składanych za sierpień. Wów-

czas w imiennym raporcie miesięcznym ZUS

RSA składanym za wrzesień w bloku III B

– Rodzaje i okresy przerw w opłacaniu skła-

dek – należy wpisać 331 (wynagrodzenie za

czas choroby), okres od 29 sierpnia 2014 r. do

31 sierpnia 2014 r. i kwotę wynagrodzenia

chorobowego.

Natomiast w raporcie ZUS RCA składa-

nym za wrzesień 2014 r. podstawa wymiaru

składek na ubezpieczenia społeczne i zdro-

wotne powinna zostać przez pracodawcę

pomniejszona o kwotę nadpłaconego wy-

nagrodzenia. Przykładowo, gdy w sierpniu

pracownik otrzymał wynagrodzenie w wy-

sokości 3000 zł i od takiej podstawy zosta-

ły naliczone składki, a po uwzględnieniu

wynagrodzenia chorobowego w sierpniu

powinien otrzymać 2700 zł, a więc 300 zł

mniej, to w raporcie za wrzesień podstawa

wymiaru składek na ubezpieczenia społecz-

ne powinna zostać pomniejszona o 300 zł.

Oczywiście wypłacając pracownikowi wy-

nagrodzenie za wrzesień, płatnik powinien

je odpowiednio zmniejszyć, uwzględniając

to, iż za okres 29–31 sierpnia pracowniko-

wi powinno być wypłacone wynagrodzenie

chorobowe. Jeżeli jednak przebywałby on

na zwolnieniu przez dłuższy okres, a więc

nie tylko przez 3 dni sierpnia, ale też w ko-

lejnych miesiącach, wówczas pracodaw-

ca nie miałby możliwości pomniejszenia

podstawy wymiaru składek w następnym

miesiącu.

Najczęściej taka sytuacja ma miejsce przy

długotrwałej chorobie, np. spowodowanej cią-

żą. Wówczas pracodawca powinien sporządzić

korektę listy płac i dokumentów rozliczenio-

wych za sierpień, tj. raportów ZUS RCA, RSA

i w skorygowanych dokumentach wykazać

wynagrodzenie za okres od 1 do 28 sierpnia,

a w raporcie RSA wykazać kwotę wynagro-

dzenia chorobowego, jaką powinien otrzy-

mać pracownik.

Podstawa prawna

Art. 18 ust. 1, art. 41 ustawy z 13 października 1998 r.

o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2013 r.

poz. 1442 ze zm.).

PReNUMeRATA:

Cena prenumeraty DZIENNIKA GAZETA PRAWNA: Wersja Standard – miesięczna (wrzesień 2014 r.): 105,60 zł: – wrzesień–grudzień 2014 r.: 365,00 zł: Wersja Premium – miesięczna
(wrzesień 2014 r.): 123,20 zł – wrzesień–grudzień 2014 r.: 432,00 zł. Wszystkie ceny brutto (zawierają 8% VAT). Więcej informacji na stronie www.gazetaprawna.pl/prenumerata

Dziennik Gazeta Prawna, 25 września 2014 nr 186 (3827)

gazetaprawna.pl

świadczenia

Pracę w szczególnych warunkach ZUS uzna

tylko na podstawie poprawnego świadectwa

Marek Opolski
ekspert od emerytur i rent

Nie. Osoby urodzone po 31 grudnia 1948 r.,

które pracowały w szczególnych warunkach,

mogą ubiegać się o przyznanie wcześniej-

szej emerytury na podstawie art. 184 ustawy

o emeryturach i rentach z Funduszu Ubez-

pieczeń Społecznych. Świadczenie to może

być im przyznane, jeśli:

■

na 1 stycznia 1999 r. udowodniły okres

składkowy i nieskładkowy wynoszący co

najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla męż-

czyzn, w tym odpowiedni (na ogół 15-letni)

okres pracy w szczególnych warunkach

lub w szczególnym charakterze, którego

długość zróżnicowana jest w zależności

od rodzaju tej pracy,

■

ukończą obniżony wiek emerytalny uza-

leżniony od rodzaju wykonywanej pracy

w szczególnych warunkach lub w szcze-

gólnym charakterze,

■

nie przystąpiły do otwartego funduszu

emerytalnego albo zgłoszą wniosek o prze-

kazanie środków zgromadzonych na ra-

chunku w OFE, za pośrednictwem ZUS,

na dochody budżetu państwa.

Rodzaje prac, które uprawniają do ubie-

gania się o wcześniejszą emeryturę, zostały

wymienione w przepisach rozporządzenia

w sprawie wieku emerytalnego pracowni-

ków zatrudnionych w szczególnych warun-

kach lub w szczególnym charakterze, a w

szczególności w wykazach A i B stanowiących

załącznik do tego aktu prawnego. Rozporzą-

dzenie to wskazuje również, w jakim wieku

można ubiegać się o ustalenie wcześniejszych

uprawnień emerytalnych, w zależności od

rodzaju wykonywanej pracy ,,szczególnej”.

Dla osób, które wykonywały pracę w szcze-

gólnych warunkach, wymienioną w wykazie A

wiek wymagany do uzyskania wcześniejszej

emerytury wynosi 55 lat dla kobiet i 60 lat dla

mężczyzn. Z kolei okres pracy w szczególnych

warunkach lub w szczególnym charakterze,

który musiały udowodnić na 1 stycznia 1999 r.,

wynosi co najmniej 15 lat.

Należy podkreślić, że rozporządzenie to

zawiera jedynie ogólne wskazanie rodzajów

prac, których wykonywanie uprawnia do

wcześniejszej emerytury. Szczegółowy ich

wykaz został zaś określony w zarządzeniach

i uchwałach właściwych ministrów, kierow-

ników urzędów centralnych lub związków

spółdzielczych w porozumieniu z ministrem

pracy, płac i spraw socjalnych, wydanych dla

podległych i nadzorowanych przez te podmio-

ty zakładów pracy. Pracodawca, który stoso-

wał właściwy resortowy wykaz prac w szcze-

gólnych warunkach, wystawiając świadectwo

pracy, zobowiązany jest powołać się nie tylko

na rodzaj pracy wykonywanej w szczególnych

warunkach ściśle według wykazu, działu i po-

zycji rozporządzenia, ale i określić stanowisko

pracy wymienione w wykazie, dziale, pozy-

cji i punkcie zarządzenia resortowego lub

uchwały. Nazwa stanowiska pracy wykazana

w świadectwie pracy powinna zawsze odpo-

wiadać nazwie stanowiska pracy w szczegól-

nych warunkach wymienionego w przepisach

resortowych Pracodawca nie może posłużyć

się nazwą podobną lub niepełną.

W przypadku pracodawców, którzy stoso-

wali resortowe wykazy prac, potwierdzenie

okresu wykonywania pracy w szczególnych

warunkach może nastąpić albo w świadec-

twie pracy wydanym na podstawie obowią-

zujących przepisów, albo w świadectwie wy-

konywania pracy w szczególnych warunkach,

wystawionym według wzoru stanowiącego

załącznik do wspomnianych przepisów re-

sortowych.

Należy podkreślić, że przy ustalaniu okre-

su pracy w szczególnych warunkach lub

w szczególnym charakterze, ZUS zalicza

również okresy takiej pracy wykonywanej

przed dniem wejścia w życie omawianego

rozporządzenia. Prace dotychczas zaliczone

do I kategorii zatrudnienia w rozporządze-

niu Rady Ministrów w sprawie pierwszej

kategorii zatrudnienia uważa się bowiem

za prace wykonywane w szczególnych wa-

runkach.

Z przedstawionego w pytaniu stanu fak-

tycznego wynika, że w Telewizji Polskiej

czytelnik był zatrudniony w latach 1975–

1978, a więc przed wejściem w życie obydwu

rozporządzeń. We wskazanym okresie obo-

wiązywało natomiast rozporządzenie Rady

Ministrów z 10 września 1956 r. w sprawie

zaliczania pracowników do kategorii za-

trudnienia.

Zgodnie z par. 1 tego rozporządzenia – do

I kategorii zatrudnienia zalicza się wyko-

nywane stale i w pełnym wymiarze godzin

obowiązującym w danym zawodzie prace

pod ziemią oraz prace wykonywane w wa-

runkach szkodliwych dla zdrowia wymie-

nione w wykazie, stanowiącym załącznik do

rozporządzenia. Na podstawie tego przepisu

przewodniczący Komitetu Pracy i Płac w po-

rozumieniu z właściwym ministrem i zarzą-

dem głównym właściwego związku zawodo-

wego mógł określić, które stanowiska pracy

w przedsiębiorstwach uruchomionych po

31 grudnia 1963 r. objęte są wykazem, o któ-

rym mowa w ust. 1 pkt 2, po stwierdzeniu,

że praca na tych stanowiskach wykonywana

jest w warunkach szkodliwych dla zdrowia.

Wykonywanie pracy zaliczonej do pierw-

szej kategorii zatrudnienia, aby mogło być

uznane przez ZUS, powinno być stwierdzone

w świadectwie pracy, w umowie o pracę lub

w zaświadczeniu wystawionym przez praco-

dawcę lub jego następcę prawnego.

Świadectwo, o którym mowa w pytaniu,

zawiera jedynie wskazanie stanowisk, nie

określając, czy była to praca zaliczona do I ka-

tegorii zatrudnienia. W związku z tym, na

podstawie tego dokumentu ZUS nie będzie

mógł uwzględnić wykazanego w nim okre-

su zatrudnienia jako pracy w szczególnych

warunkach.

Jeśli zgłoszony zostanie wniosek o wcze-

śniejszą emeryturę wraz ze wskazanym świa-

dectwem pracy, czytelnik otrzyma decyzję

odmawiającą ustalenia prawa do tego świad-

czenia. Od decyzji tej będzie można złożyć

odwołanie do sądu (za pośrednictwem jed-

nostki ZUS, która wydała decyzję) w terminie

miesiąca od dnia jej doręczenia. W ramach

postępowania sądowego trzeba udowodnić

okres pracy w szczególnych warunkach za

pomocą wszelkich dostępnych środków do-

wodowych dopuszczonych przez sąd (np. ze-

znań świadków).

Podstawa prawna

Art. 184 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach

i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U.

z 2013 r. poz. 1440 ze zm.).

Par. 4 i 19 rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego

1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników

zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczegól-

nym charakterze (Dz.U. nr 8, poz. 43 ze zm.).

Par. 8 rozporządzenia Rady Ministrów z 4 maja 1979 r.

w sprawie pierwszej kategorii zatrudnienia (Dz.U. z 1979 r.

nr 13, poz. 86, ze zm.).

Par. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z 10 września 1956 r.

w sprawie zaliczania pracowników do kategorii zatrudnie-

nia (Dz.U. nr 39, poz. 176 ze zm.).

Liczy się jedynie

stała pomoc

w gospodarstwie

Joanna Śliwińska
radca prawny

Osobom urodzonym przed 1 stycznia

1949 r. przysługuje emerytura, jeżeli osią-

gnęli wiek emerytalny oraz mają okres

składkowy i nieskładkowy wynoszący 20 lat

dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn.

Okres składkowy to czas, za który były

odprowadzane składki – np. okres zatrud-

nienia lub pobierania zasiłku macierzyń-

skiego. Za okresy nieskładkowe uważa się

np. czas, w którym pobierano zasiłek cho-

robowy. Jeśli suma okresów nie wystarcza

do osiągnięcia 20 lub 25 lat, ustawa daje

możliwość doliczenia również okresów:

1) ubezpieczenia społecznego rolników,

za które opłacono przewidziane w odręb-

nych przepisach składki,

2) prowadzenia gospodarstwa rolnego po

ukończeniu 16. roku życia, co miało miej-

sce przed 1 lipca 1977 r.,

3) pracy w gospodarstwie rolnym po

ukończeniu 16. roku życia, co miało miej-

sce przed 1 stycznia 1983 r.

Kluczową kwestią w tym przypadku jest

określenie znaczenia „pracy w gospodar-

stwie rolnym”. Nie oznacza to bowiem wy-

konywania jakichkolwiek czynności w go-

spodarstwie, ale stałe prowadzenie tego

typu działalności, co wiąże się albo z za-

mieszkiwaniem w danym gospodarstwie,

albo z możliwością codziennego wykony-

wania w nim prac. Do ustalenia uprawnień

emerytalnych nie wlicza się więc okresów

incydentalnej pomocy np. podczas urlopu

czy świąt. Nie jest dopuszczalne sumo-

wanie takich okresów (pojedynczych dni,

weekendów, tygodni) w celu uzyskania wy-

maganego okresu składkowego. Decyzja

ZUS jest więc w tym zakresie prawidłowa.

Podstawa prawna

Art. 10 ust. 1 i 27 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emery-

turach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych

(t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 1440 ze zm.).

Kiedy trzeba skorygować miesięczne raporty

Andrzej Radzisław
radca prawny

Składki na ubezpieczenia społeczne za pra-

cownika są naliczane od wypłaconego mu

w danym miesiącu przychodu w rozumie-

niu przepisów podatkowych w związku

z wykonywaniem umowy o pracę. Składek

nie naliczamy jedynie od wynagrodzenia

chorobowego, zasiłków oraz przychodów

wymienionych w rozporządzeniu ministra

pracy i polityki socjalnej w sprawie szczegó-

łowych zasad ustalania podstawy wymiaru

składek. Jeżeli więc pracownik otrzymał

w sierpniu wynagrodzenie za cały miesiąc,

to wynagrodzenie to co do zasady stanowi

podstawę wymiaru składek na ubezpiecze-

nia społeczne oraz zdrowotne. Podstawa na

ubezpieczenie zdrowotne powinna zostać

oczywiście pomniejszona o kwoty składek

na ubezpieczenia społeczne (13,71 proc.),

finansowane ze środków ubezpieczonego.

Wynagrodzenie należy rozliczyć w imien-

nym raporcie miesięcznym – ZUS RCA skła-

danym za sierpień.

Pracownik jest zobowiązany dostarczyć

pracodawcy zwolnienie lekarskie w ciągu

7 dni od daty jego otrzymania, a pracodaw-

ca ma obowiązek wypłacić wynagrodzenie

chorobowe w terminie 30 dni od daty jego

otrzymania. Wobec tego absencja chorobo-

wa może zostać rozliczona w dokumentach

rozliczeniowych składanych za wrzesień i nie

ma potrzeby korygowania dokumentów roz-

liczeniowych składanych za sierpień. Wów-

czas w imiennym raporcie miesięcznym ZUS

RSA składanym za wrzesień w bloku III B

– Rodzaje i okresy przerw w opłacaniu skła-

dek – należy wpisać 331 (wynagrodzenie za

czas choroby), okres od 29 sierpnia 2014 r. do

31 sierpnia 2014 r. i kwotę wynagrodzenia

chorobowego.

Natomiast w raporcie ZUS RCA składa-

nym za wrzesień 2014 r. podstawa wymiaru

składek na ubezpieczenia społeczne i zdro-

wotne powinna zostać przez pracodawcę

pomniejszona o kwotę nadpłaconego wy-

nagrodzenia. Przykładowo, gdy w sierpniu

pracownik otrzymał wynagrodzenie w wy-

sokości 3000 zł i od takiej podstawy zosta-

ły naliczone składki, a po uwzględnieniu

wynagrodzenia chorobowego w sierpniu

powinien otrzymać 2700 zł, a więc 300 zł

mniej, to w raporcie za wrzesień podstawa

wymiaru składek na ubezpieczenia społecz-

ne powinna zostać pomniejszona o 300 zł.

Oczywiście wypłacając pracownikowi wy-

nagrodzenie za wrzesień, płatnik powinien

je odpowiednio zmniejszyć, uwzględniając

to, iż za okres 29–31 sierpnia pracowniko-

wi powinno być wypłacone wynagrodzenie

chorobowe. Jeżeli jednak przebywałby on

na zwolnieniu przez dłuższy okres, a więc

nie tylko przez 3 dni sierpnia, ale też w ko-

lejnych miesiącach, wówczas pracodaw-

ca nie miałby możliwości pomniejszenia

podstawy wymiaru składek w następnym

miesiącu.

Najczęściej taka sytuacja ma miejsce przy

długotrwałej chorobie, np. spowodowanej cią-

żą. Wówczas pracodawca powinien sporządzić

korektę listy płac i dokumentów rozliczenio-

wych za sierpień, tj. raportów ZUS RCA, RSA

i w skorygowanych dokumentach wykazać

wynagrodzenie za okres od 1 do 28 sierpnia,

a w raporcie RSA wykazać kwotę wynagro-

dzenia chorobowego, jaką powinien otrzy-

mać pracownik.

Podstawa prawna

Art. 18 ust. 1, art. 41 ustawy z 13 października 1998 r.

o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2013 r.

poz. 1442 ze zm.).

PReNUMeRATA:

Wygenerowano dnia 2015-02-20 dla loginu: johnprctorbob@gmail.com

3 / 4

Dziennik Gazeta Prawna, 25 września 2014 nr 186 (3827)

gazetaprawna.pl

ORZECZNICTWO

STAN FAKTYCZNY

Pracownik został ranny w wypadku przy pracy. Sąd do spraw

ubezpieczeń społecznych w państwie członkowskim stwierdził,

że na podstawie ustawy o ubezpieczeniu z tytułu wypadków

pracownikowi przysługuje prawo do jednorazowego odszkodo-

wania z tytułu stałego uszczerbku na zdrowiu. W następstwie

tego orzeczenia właściwy zakład ubezpieczeń ustalił wysokość

jednorazowego odszkodowania przysługującego pracownikowi

na kwotę 4197,98 euro, co uwzględniało wszelkie podwyżki.

Pracownik odwołał się od tej decyzji, podnosząc, że wypła-

cane jedynie jednorazowo odszkodowanie z tytułu stałego

uszczerbku na zdrowiu powinno zostać obliczone według

tych samych kryteriów, co przewidziane dla kobiet. Komisja

odwoławcza ds. wypadków przy pracy oddaliła to odwołanie,

a sąd utrzymał tę decyzję w mocy.

Pracownik wszczął postępowanie przed sądem administra-

cyjnym, wnosząc o zasądzenie od państwa fi ńskiego wypła-

ty omawianej kwoty na jego rzecz. Sąd odrzucił skargę jako

niedopuszczalną, gdyż nie uznał się za właściwy w sprawie.

Pracownik odwołał się od tego orzeczenia do naczelnego sądu

administracyjnego, który uchylił orzeczenie. Naczelny sąd

administracyjny postanowił zawiesić postępowanie i przed-

łożyć Trybunałowi Sprawiedliwości Unii Europejskiej pytania

prejudycjalne.

W odniesieniu do istoty sprawy naczelny sąd administra-

cyjny postawił pytanie, czy przepisy prawa UE, dotyczące

równego traktowania kobiet i mężczyzn, w szczególności

art. 4 ust. 1 dyrektywy 79/7 z 19 grudnia 1978 r. (Dz.Urz. UE L 6

z 1979 r., s. 24) stoją na przeszkodzie przepisowi krajowemu,

na podstawie którego ustawowe świadczenie społeczne na-

leżne w następstwie wypadku przy pracy ma różną wysokość

dla kobiet i mężczyzn z powodu zastosowania czynników

aktuarialnych związanych z płcią.

UZASADNIENIE

Należy przypomnieć, że art. 4 ust. 1 dyrektywy 79/7 zakazuje

między innymi jakiejkolwiek bezpośredniej lub pośredniej

dyskryminacji ze względu na płeć w odniesieniu do obliczania

wysokości wskazanych w nim świadczeń. Sprawa w postępo-

waniu przed naczelnym sądem administracyjnym dotyczy

sposobów obliczania wysokości świadczenia należnego z ty-

tułu powstałego wskutek wypadku przy pracy uszczerbku na

zdrowiu, które to świadczenie wypłacane jest jednokrotnie

w postaci jednorazowego odszkodowania. Wspomnianego

obliczenia należy dokonać z uwzględnieniem między inny-

mi wieku pracownika, jak również jego średniej oczekiwanej

długości życia. W celu ustalenia tego ostatniego czynnika

brana jest pod uwagę płeć pracownika.

Bezsporne jest, że na podstawie sposobów obliczania

rozpatrywanego w postępowaniu głównym jednorazowe-

go odszkodowania kobieta będąca w tym samym wieku co

pracownik, która tego samego dnia co on miała identyczny

wypadek powodujący taki sam uszczerbek na zdrowiu, ma

prawo do wyższego jednorazowego odszkodowania niż to,

które przysługiwało pracownikowi.

Trybunał Sprawiedliwości UE stwierdził, że rozpatrywane

w postępowaniu głównym przepisy systemu ubezpieczeń w ra-

zie wypadków powodują nierówne traktowanie, które może

stanowić dyskryminację sprzeczną z art. 4 ust. 1 dyrektywy 79/7.

W tych okolicznościach należy ustalić, czy to nierówne

traktowanie może zostać uzasadnione. Co się tyczy wymie-

nionych w art. 4 ust. 1 dyrektywy 79/7 ewentualnych powodów

odstępstwa od zasady równego traktowania, należy stwier-

dzić, że uwzględnienie czynnika opartego na oczekiwanej

dalszej długości trwania życia nie zostało przewidziane ani

w art. 4 ust. 2 tej dyrektywy, regulującym kwestię ochrony

kobiety w związku z macierzyństwem, ani w art. 7 ust. 1 oma-

wianej dyrektywy, który zezwala państwom członkowskim

na wyłączenie z jej zakresu stosowania określonej liczby za-

sad, przywilejów i świadczeń z zabezpieczenia społecznego.

Ponadto z brzmienia art. 7 ust. 1 dyrektywy 79/7 nie wy-

nika, że wskazane w nim powody odstępstwa nie mają wy-

czerpującego charakteru i że państwa członkowskie mogą

tworzyć inne powody odstępstwa od zasady równego trak-

towania. Okoliczność, że uwzględnienie takiego czynnika

nie zostało wyraźnie zakazane przez przepisy tej dyrektywy,

nie może być interpretowana jako zezwolenie ustawodawcy

krajowemu na ustanowienie tego czynnika jako elementu

obliczenia wysokości takiego świadczenia jak świadczenie

rozpatrywane w postępowaniu głównym.

W tym względzie należy zauważyć, że bez względu na

okoliczność, iż rozpatrywane w postępowaniu głównym

jednorazowe odszkodowanie zostało przewidziane w syste-

mie, który określa również świadczenia za szkodę z uwagi

na wypadek przy pracy wypłacane podczas dalszej długości

trwania życia osoby, która uległa wypadkowi, obliczenie

tego świadczenia nie może być dokonywane na podstawie

uogólnienia dotyczącego średniej oczekiwanej długości

życia mężczyzn i kobiet.

Takie bowiem uogólnienie może prowadzić do dyskrymina-

cyjnego traktowania ubezpieczonych płci męskiej w stosunku

do ubezpieczonych płci żeńskiej. Ponadto przy uwzględnia-

niu ogólnych danych statystycznych według płci brak jest

pewności, że ubezpieczony zawsze miałby dłuższą oczeki-

waną długość życia od ubezpieczonego w tym samym wieku

znajdującego się w porównywalnej sytuacji.

Oprac. Mariusz Mosiołek

ETS

o równości kobiet i mężczyzn w zabezpieczeniu społecznym

STAN FAKTYCZNY

Sąd apelacyjny wyrokiem z 27 czerwca 2012 r. oddalił apelację

wnioskodawczyni A.R. od wyroku sądu okręgowego z 25 stycz-

nia 2012 r. Sprawa toczyła się przy udziale zainteresowanych

– Wojewódzkiego Szpitala Zespolonego w E., B.K., M.P. i R.T.

Decyzjami z 8 czerwca 2011 r. oraz z 9 czerwca 2011 r. ZUS

stwierdził, że podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie

zdrowotne zainteresowanych z tytułu wykonywania umów-

-zleceń na rzecz płatnika składek (wnioskodawczyni) we

wskazanych w decyzjach okresach wynosi 0,00 zł.

Wnioskodawczyni prowadziła działalność gospodarczą w za-

kresie świadczenia usług lekarskich i pielęgniarskich, w ra-

mach której zawarła z wojewódzkim szpitalem zespolonym

umowy o udzielenie zamówienia na świadczenia zdrowotne.

W celu realizacji podpisanej ze szpitalem umowy wniosko-

dawczyni zawarła z zainteresowanymi umowy-zlecenia i zgło-

siła ich do ubezpieczenia zdrowotnego z tego tytułu. W okresie

obowiązywania umowy-zlecenia zainteresowani pozostawali

w stosunku pracy z wojewódzkim szpitalem zespolonym i wy-

konywali te same czynności, które wykonywali w ramach sto-

sunku pracy. W trakcie wykonywania umów-zleceń zaintere-

sowane miały dostęp do środków i pomieszczeń znajdujących

się na terenie szpitala, a ich prace nadzorował lekarz dyżurny.

Sąd okręgowy uznał, że art. 8 ust. 2a ustawy z 13 paździer-

nika 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U.

z 2013 r. poz. 1442 ze zm.; dalej: ustawa systemowa) rozszerza

pojęcie pracownika dla celów ubezpieczenia społecznego poza

sferę stosunku pracy. Zainteresowane, wykonując pracę w ra-

mach zawartej z wnioskodawczynią umowy-zlecenia, w isto-

cie świadczyły usługi medyczne na rzecz swojego pracodawcy,

tj. wojewódzkiego szpitala zespolonego, na oddziałach, które

jednocześnie były miejscem ich pracy w ramach łączącego je

ze szpitalem stosunku pracy. Były one zatem pracownikami

w rozumieniu art. 8 ust. 2a ustawy systemowej.

Sąd apelacyjny oddalił apelację wnioskodawczyni od wyro-

ku sądu okręgowego, podzielając stanowisko sądu pierwszej

instancji. Podstawę prawną decyzji organu rentowego sta-

nowił art. 8 ust. 2a ustawy systemowej. Sąd drugiej instancji

zważył, że stosownie do art. 4 pkt 2 lit. a ustawy systemowej

płatnikiem składek na ubezpieczenie społeczne pracowników

jest pracodawca, a dla zleceniobiorców/osób świadczących

usługi – zleceniodawca.

Skoro zainteresowane w wymienionych wyżej okresach

w ramach umowy o pracę zawartej ze szpitalem pracowa-

ły jako pielęgniarki (M.P. i R.T.) oraz na izbie przyjęć (B.K.)

i równolegle – w ramach umowy-zlecenia z wnioskodaw-

czynią – świadczyły w tym samym szpitalu tożsame usługi

pielęgniarskie na oddziałach, na których wykonywały za-

trudnienie w ramach stosunku pracy, a pracodawcę zainte-

resowanych w tym samym okresie łączyła ze zleceniodawcą

umowa o udzielanie świadczeń zdrowotnych, to sytuacja

ta wyczerpuje dyspozycję art. 8 ust. 2a ustawy systemowej.

UZASADNIENIE

Ustalenia faktyczne stanowiące podstawę zaskarżonego wyro-

ku nie zostały przez skarżącą zakwestionowane. SN jest więc

nimi związany z mocy art. 398

par. 2 ustawy z 17 listopada

1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (t.j. Dz.U. z 2014 r.

poz. 101 ze zm.; dalej: k.p.c.). Oznacza to, że wiąże go ustale-

nie, iż zainteresowane – w ramach umowy cywilnoprawnej

z wnioskodawczynią – wykonywały pracę na rzecz podmiotu,

z którym wiązał je stosunek pracy. Tym samym wskazywany

w skardze kasacyjnej zarzut naruszenia art. 8 ust. 2a usta-

wy systemowej nie znajduje uzasadnienia, gdy dodatkowo

uwzględni się wyrok SN z 6 lutego 2014 r., sygn. akt II UK

279/13, (niepublikowany).

W uzasadnieniu tego wyroku powołano się na dotych-

czasowe orzecznictwo SN, według którego w świetle art. 8

ust. 2a ustawy systemowej pracodawca, którego pracownik

wykonuje na jego rzecz pracę w ramach umowy o dzieło

zawartej z osobą trzecią, jest płatnikiem składek na ubez-

pieczenie emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe

z tytułu tej umowy (uchwała z 2 września 2009 r., sygn. akt

II UZP 6/09, oraz wyrok z 11 maja 2012 r., sygn. akt I UK 5/12,

OSNP 2013/9-10/117). Teza ta jest aktualna także w stosun-

ku do pracowników wykonujących taką pracę na podstawie

umowy-zlecenia (wyrok z 14 stycznia 2010 r., sygn. akt I UK

252/09, niepublikowany). W orzeczeniach tych SN wyjaśnił,

co trafnie wziął pod uwagę sąd apelacyjny, że art. 8 ust. 2a

ustawy systemowej rozszerza pojęcie pracownika dla celów

ubezpieczeń społecznych poza sferę stosunku pracy.

W orzecznictwie SN w tej kwestii, zwraca się uwagę również,

że na tle art. 8 ust. 2a ustawy systemowej pojęcie pracownika

w zakresie ubezpieczenia społecznego nie pokrywa się ściśle

z takim pojęciem, jakim posługuje się prawo pracy, a odczyty-

wanie tego przepisu w związku z art. 6 ust. 1 pkt 1 oraz art. 6

ust. 1 pkt 4 ustawy systemowej prowadzi do wniosku, że rze-

czywisty stosunek prawny regulowany wymienionymi w nim

umowami cywilnymi, który istnieje na gruncie prawa cywilne-

go, nie wywołuje skutków w zakresie prawa ubezpieczeń spo-

łecznych. Uwzględniając powyższą wykładnię, pogląd skarżącej,

jakoby z art. 9 ust. 1 i 2 ustawy systemowej miało wynikać, że

przepisy te odnoszą się do każdego przypadku zawarcia przez

pracownika umowy cywilnoprawnej z osobą trzecią, jest błęd-

ny. SN przyjmuje (szeroko w tym zakresie w powołanych wyżej

wyrokach z 18 października 2011 r., sygn. akt III UK 22/11, oraz

z 11 maja 2012 r., sygn. akt I UK 5/12), że umowy cywilnoprawne

wymienione w art. 8 ust. 2a ustawy systemowej (także w jej art. 9

ust. 1) nie stanowią samodzielnych tytułów obowiązkowego

podlegania ubezpieczeniom społecznym pracownika. W takiej

sytuacji nie dochodzi również do zbiegu tytułów ubezpieczenia

społecznego w rozumieniu art. 9 tej ustawy.

Oprac. Katarzyna Ukos

o umowach cywilnych jako tytułach ubezpieczeń

Sygn. akt II UK 447/13

WYROK

SĄDU NAJWYŻSZEGO

z 4 czerwca 2014 r.

TEZA:

Umowy cywilnoprawne wymienione w art. 8

ust. 2a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych
nie stanowią samodzielnych tytułów obowiązkowego
podlegania ubezpieczeniom społecznym pracownika.
W takiej sytuacji nie dochodzi również do zbiegu
tytułów ubezpieczenia społecznego w rozu-
mieniu art. 9 tej ustawy.

Sprawa C-318/13

WYROK

TRYBUNAŁU

SPRAWIEDLIWOŚCI

UNII EUROPEJSKIEJ

z 3 września 2014 r.

TEZA:

Przepisy prawa Unii dotyczące równego trakto-

wania kobiet i mężczyzn, w szczególności art. 4 ust. 1
dyrektywy 79/7, stoją na przeszkodzie przepisowi
krajowemu, na podstawie którego ustawowe świad-
czenie społeczne należne w następstwie wypadku
przy pracy ma różną wysokość dla kobiet
i mężczyzn.

Dziennik Gazeta Prawna, 25 września 2014 nr 186 (3827)

gazetaprawna.pl

ORZECZNICTWO

STAN FAKTYCZNY

Pracownik został ranny w wypadku przy pracy. Sąd do spraw

ubezpieczeń społecznych w państwie członkowskim stwierdził,

że na podstawie ustawy o ubezpieczeniu z tytułu wypadków

pracownikowi przysługuje prawo do jednorazowego odszkodo-

wania z tytułu stałego uszczerbku na zdrowiu. W następstwie

tego orzeczenia właściwy zakład ubezpieczeń ustalił wysokość

jednorazowego odszkodowania przysługującego pracownikowi

na kwotę 4197,98 euro, co uwzględniało wszelkie podwyżki.

Pracownik odwołał się od tej decyzji, podnosząc, że wypła-

cane jedynie jednorazowo odszkodowanie z tytułu stałego

uszczerbku na zdrowiu powinno zostać obliczone według

tych samych kryteriów, co przewidziane dla kobiet. Komisja

odwoławcza ds. wypadków przy pracy oddaliła to odwołanie,

a sąd utrzymał tę decyzję w mocy.

Pracownik wszczął postępowanie przed sądem administra-

cyjnym, wnosząc o zasądzenie od państwa fi ńskiego wypła-

ty omawianej kwoty na jego rzecz. Sąd odrzucił skargę jako

niedopuszczalną, gdyż nie uznał się za właściwy w sprawie.

Pracownik odwołał się od tego orzeczenia do naczelnego sądu

administracyjnego, który uchylił orzeczenie. Naczelny sąd

administracyjny postanowił zawiesić postępowanie i przed-

łożyć Trybunałowi Sprawiedliwości Unii Europejskiej pytania

prejudycjalne.

W odniesieniu do istoty sprawy naczelny sąd administra-

cyjny postawił pytanie, czy przepisy prawa UE, dotyczące

równego traktowania kobiet i mężczyzn, w szczególności

art. 4 ust. 1 dyrektywy 79/7 z 19 grudnia 1978 r. (Dz.Urz. UE L 6

z 1979 r., s. 24) stoją na przeszkodzie przepisowi krajowemu,

na podstawie którego ustawowe świadczenie społeczne na-

leżne w następstwie wypadku przy pracy ma różną wysokość

dla kobiet i mężczyzn z powodu zastosowania czynników

aktuarialnych związanych z płcią.

UZASADNIENIE

Należy przypomnieć, że art. 4 ust. 1 dyrektywy 79/7 zakazuje

między innymi jakiejkolwiek bezpośredniej lub pośredniej

dyskryminacji ze względu na płeć w odniesieniu do obliczania

wysokości wskazanych w nim świadczeń. Sprawa w postępo-

waniu przed naczelnym sądem administracyjnym dotyczy

sposobów obliczania wysokości świadczenia należnego z ty-

tułu powstałego wskutek wypadku przy pracy uszczerbku na

zdrowiu, które to świadczenie wypłacane jest jednokrotnie

w postaci jednorazowego odszkodowania. Wspomnianego

obliczenia należy dokonać z uwzględnieniem między inny-

mi wieku pracownika, jak również jego średniej oczekiwanej

długości życia. W celu ustalenia tego ostatniego czynnika

brana jest pod uwagę płeć pracownika.

Bezsporne jest, że na podstawie sposobów obliczania

rozpatrywanego w postępowaniu głównym jednorazowe-

go odszkodowania kobieta będąca w tym samym wieku co

pracownik, która tego samego dnia co on miała identyczny

wypadek powodujący taki sam uszczerbek na zdrowiu, ma

prawo do wyższego jednorazowego odszkodowania niż to,

które przysługiwało pracownikowi.

Trybunał Sprawiedliwości UE stwierdził, że rozpatrywane

w postępowaniu głównym przepisy systemu ubezpieczeń w ra-

zie wypadków powodują nierówne traktowanie, które może

stanowić dyskryminację sprzeczną z art. 4 ust. 1 dyrektywy 79/7.

W tych okolicznościach należy ustalić, czy to nierówne

traktowanie może zostać uzasadnione. Co się tyczy wymie-

nionych w art. 4 ust. 1 dyrektywy 79/7 ewentualnych powodów

odstępstwa od zasady równego traktowania, należy stwier-

dzić, że uwzględnienie czynnika opartego na oczekiwanej

dalszej długości trwania życia nie zostało przewidziane ani

w art. 4 ust. 2 tej dyrektywy, regulującym kwestię ochrony

kobiety w związku z macierzyństwem, ani w art. 7 ust. 1 oma-

wianej dyrektywy, który zezwala państwom członkowskim

na wyłączenie z jej zakresu stosowania określonej liczby za-

sad, przywilejów i świadczeń z zabezpieczenia społecznego.

Ponadto z brzmienia art. 7 ust. 1 dyrektywy 79/7 nie wy-

nika, że wskazane w nim powody odstępstwa nie mają wy-

czerpującego charakteru i że państwa członkowskie mogą

tworzyć inne powody odstępstwa od zasady równego trak-

towania. Okoliczność, że uwzględnienie takiego czynnika

nie zostało wyraźnie zakazane przez przepisy tej dyrektywy,

nie może być interpretowana jako zezwolenie ustawodawcy

krajowemu na ustanowienie tego czynnika jako elementu

obliczenia wysokości takiego świadczenia jak świadczenie

rozpatrywane w postępowaniu głównym.

W tym względzie należy zauważyć, że bez względu na

okoliczność, iż rozpatrywane w postępowaniu głównym

jednorazowe odszkodowanie zostało przewidziane w syste-

mie, który określa również świadczenia za szkodę z uwagi

na wypadek przy pracy wypłacane podczas dalszej długości

trwania życia osoby, która uległa wypadkowi, obliczenie

tego świadczenia nie może być dokonywane na podstawie

uogólnienia dotyczącego średniej oczekiwanej długości

życia mężczyzn i kobiet.

Takie bowiem uogólnienie może prowadzić do dyskrymina-

cyjnego traktowania ubezpieczonych płci męskiej w stosunku

do ubezpieczonych płci żeńskiej. Ponadto przy uwzględnia-

niu ogólnych danych statystycznych według płci brak jest

pewności, że ubezpieczony zawsze miałby dłuższą oczeki-

waną długość życia od ubezpieczonego w tym samym wieku

znajdującego się w porównywalnej sytuacji.

Oprac. Mariusz Mosiołek

ETS

o równości kobiet i mężczyzn w zabezpieczeniu społecznym

STAN FAKTYCZNY

Sąd apelacyjny wyrokiem z 27 czerwca 2012 r. oddalił apelację

wnioskodawczyni A.R. od wyroku sądu okręgowego z 25 stycz-

nia 2012 r. Sprawa toczyła się przy udziale zainteresowanych

– Wojewódzkiego Szpitala Zespolonego w E., B.K., M.P. i R.T.

Decyzjami z 8 czerwca 2011 r. oraz z 9 czerwca 2011 r. ZUS

stwierdził, że podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie

zdrowotne zainteresowanych z tytułu wykonywania umów-

-zleceń na rzecz płatnika składek (wnioskodawczyni) we

wskazanych w decyzjach okresach wynosi 0,00 zł.

Wnioskodawczyni prowadziła działalność gospodarczą w za-

kresie świadczenia usług lekarskich i pielęgniarskich, w ra-

mach której zawarła z wojewódzkim szpitalem zespolonym

umowy o udzielenie zamówienia na świadczenia zdrowotne.

W celu realizacji podpisanej ze szpitalem umowy wniosko-

dawczyni zawarła z zainteresowanymi umowy-zlecenia i zgło-

siła ich do ubezpieczenia zdrowotnego z tego tytułu. W okresie

obowiązywania umowy-zlecenia zainteresowani pozostawali

w stosunku pracy z wojewódzkim szpitalem zespolonym i wy-

konywali te same czynności, które wykonywali w ramach sto-

sunku pracy. W trakcie wykonywania umów-zleceń zaintere-

sowane miały dostęp do środków i pomieszczeń znajdujących

się na terenie szpitala, a ich prace nadzorował lekarz dyżurny.

Sąd okręgowy uznał, że art. 8 ust. 2a ustawy z 13 paździer-

nika 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U.

z 2013 r. poz. 1442 ze zm.; dalej: ustawa systemowa) rozszerza

pojęcie pracownika dla celów ubezpieczenia społecznego poza

sferę stosunku pracy. Zainteresowane, wykonując pracę w ra-

mach zawartej z wnioskodawczynią umowy-zlecenia, w isto-

cie świadczyły usługi medyczne na rzecz swojego pracodawcy,

tj. wojewódzkiego szpitala zespolonego, na oddziałach, które

jednocześnie były miejscem ich pracy w ramach łączącego je

ze szpitalem stosunku pracy. Były one zatem pracownikami

w rozumieniu art. 8 ust. 2a ustawy systemowej.

Sąd apelacyjny oddalił apelację wnioskodawczyni od wyro-

ku sądu okręgowego, podzielając stanowisko sądu pierwszej

instancji. Podstawę prawną decyzji organu rentowego sta-

nowił art. 8 ust. 2a ustawy systemowej. Sąd drugiej instancji

zważył, że stosownie do art. 4 pkt 2 lit. a ustawy systemowej

płatnikiem składek na ubezpieczenie społeczne pracowników

jest pracodawca, a dla zleceniobiorców/osób świadczących

usługi – zleceniodawca.

Skoro zainteresowane w wymienionych wyżej okresach

w ramach umowy o pracę zawartej ze szpitalem pracowa-

ły jako pielęgniarki (M.P. i R.T.) oraz na izbie przyjęć (B.K.)

i równolegle – w ramach umowy-zlecenia z wnioskodaw-

czynią – świadczyły w tym samym szpitalu tożsame usługi

pielęgniarskie na oddziałach, na których wykonywały za-

trudnienie w ramach stosunku pracy, a pracodawcę zainte-

resowanych w tym samym okresie łączyła ze zleceniodawcą

umowa o udzielanie świadczeń zdrowotnych, to sytuacja

ta wyczerpuje dyspozycję art. 8 ust. 2a ustawy systemowej.

UZASADNIENIE

Ustalenia faktyczne stanowiące podstawę zaskarżonego wyro-

ku nie zostały przez skarżącą zakwestionowane. SN jest więc

nimi związany z mocy art. 398

par. 2 ustawy z 17 listopada

1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (t.j. Dz.U. z 2014 r.

poz. 101 ze zm.; dalej: k.p.c.). Oznacza to, że wiąże go ustale-

nie, iż zainteresowane – w ramach umowy cywilnoprawnej

z wnioskodawczynią – wykonywały pracę na rzecz podmiotu,

z którym wiązał je stosunek pracy. Tym samym wskazywany

w skardze kasacyjnej zarzut naruszenia art. 8 ust. 2a usta-

wy systemowej nie znajduje uzasadnienia, gdy dodatkowo

uwzględni się wyrok SN z 6 lutego 2014 r., sygn. akt II UK

279/13, (niepublikowany).

W uzasadnieniu tego wyroku powołano się na dotych-

czasowe orzecznictwo SN, według którego w świetle art. 8

ust. 2a ustawy systemowej pracodawca, którego pracownik

wykonuje na jego rzecz pracę w ramach umowy o dzieło

zawartej z osobą trzecią, jest płatnikiem składek na ubez-

pieczenie emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe

z tytułu tej umowy (uchwała z 2 września 2009 r., sygn. akt

II UZP 6/09, oraz wyrok z 11 maja 2012 r., sygn. akt I UK 5/12,

OSNP 2013/9-10/117). Teza ta jest aktualna także w stosun-

ku do pracowników wykonujących taką pracę na podstawie

umowy-zlecenia (wyrok z 14 stycznia 2010 r., sygn. akt I UK

252/09, niepublikowany). W orzeczeniach tych SN wyjaśnił,

co trafnie wziął pod uwagę sąd apelacyjny, że art. 8 ust. 2a

ustawy systemowej rozszerza pojęcie pracownika dla celów

ubezpieczeń społecznych poza sferę stosunku pracy.

W orzecznictwie SN w tej kwestii, zwraca się uwagę również,

że na tle art. 8 ust. 2a ustawy systemowej pojęcie pracownika

w zakresie ubezpieczenia społecznego nie pokrywa się ściśle

z takim pojęciem, jakim posługuje się prawo pracy, a odczyty-

wanie tego przepisu w związku z art. 6 ust. 1 pkt 1 oraz art. 6

ust. 1 pkt 4 ustawy systemowej prowadzi do wniosku, że rze-

czywisty stosunek prawny regulowany wymienionymi w nim

umowami cywilnymi, który istnieje na gruncie prawa cywilne-

go, nie wywołuje skutków w zakresie prawa ubezpieczeń spo-

łecznych. Uwzględniając powyższą wykładnię, pogląd skarżącej,

jakoby z art. 9 ust. 1 i 2 ustawy systemowej miało wynikać, że

przepisy te odnoszą się do każdego przypadku zawarcia przez

pracownika umowy cywilnoprawnej z osobą trzecią, jest błęd-

ny. SN przyjmuje (szeroko w tym zakresie w powołanych wyżej

wyrokach z 18 października 2011 r., sygn. akt III UK 22/11, oraz

z 11 maja 2012 r., sygn. akt I UK 5/12), że umowy cywilnoprawne

wymienione w art. 8 ust. 2a ustawy systemowej (także w jej art. 9

ust. 1) nie stanowią samodzielnych tytułów obowiązkowego

podlegania ubezpieczeniom społecznym pracownika. W takiej

sytuacji nie dochodzi również do zbiegu tytułów ubezpieczenia

społecznego w rozumieniu art. 9 tej ustawy.

Oprac. Katarzyna Ukos

o umowach cywilnych jako tytułach ubezpieczeń

Sygn. akt II UK 447/13

WYROK

SĄDU NAJWYŻSZEGO

z 4 czerwca 2014 r.

TEZA:

Umowy cywilnoprawne wymienione w art. 8

Sprawa C-318/13

WYROK

TRYBUNAŁU

SPRAWIEDLIWOŚCI

UNII EUROPEJSKIEJ

z 3 września 2014 r.

TEZA:

Przepisy prawa Unii dotyczące równego trakto-

Wygenerowano dnia 2015-02-20 dla loginu: johnprctorbob@gmail.com

4 / 4