PRZYKŁAD

prenumerata

UBEZPIECZENIA

i ŚWIADCZENIA

gazetaprawna.pl

może płacić składki od wynagrodzenia minimalnego?

[przykład]

Podstawa prawna

Przychód podatkowy jest pod-

stawą składek ZUS zleceniobiorców, jeżeli

w umowie określono odpłatność za jej wy-

konywanie kwotowo, w kwotowej stawce

godzinowej lub akordowej albo prowizyjnie

Podstawa prawna

PRZYKŁAD

Od zadeklarowanej sumy

Strony postanowiły, że zleceniobiorca świadczy
swoje usługi w dni robocze, za wynagrodze-
niem ustalonym w kwotowej stawce dziennej
wynoszącej 1000 zł, co oznacza, że jego wyna-
grodzenie miesięczne wynosi średnio 21 000 zł.
Nie jest to wynagrodzenie kwotowe, w kwoto-
wej stawce godzinowej lub akordowej albo
prowizyjnie. Konsekwencją przyjęcia takiego
poglądu jest uznanie, że podstawa wymiaru
składek liczona jest od zadeklarowanej kwoty,
nie niższej jednak od 1680 zł.

Stawka dzienna metodą na ZUS

prenumerata

gazetaprawna.pl

Czwartek

31 lipca 2014

nr 147 (3788)

Czy zleceniobiorca zarabiający nawet 20 tys. miesięcznie

może płacić składki od wynagrodzenia minimalnego?

Choć wydaje się to nieprawdopodobne, to jest taka możliwość. Wystarczy, że będzie wynagradzany dniówką

Paweł Ziółkowski
specjalista w zakresie podatków
i prawa pracy

Zleceniobiorcy mają najbardziej skomplikowa-

ną regulację w zakresie składek ZUS. Możliwość

wystąpienia zbiegów tytułów ubezpieczenio-

wych powoduje, że podlegają oni obowiązkom

ubezpieczeniowym na kilka różnych sposobów,

a nawet mogą być całkowicie zwolnieni z tego

obowiązku (co dotyczy uczniów i studentów

do lat 26). Kiedy już ustalimy, jakim składkom

będzie podlegał zleceniobiorca, należy jeszcze

ustalić podstawę ich wymiaru, z czym, jak się

okazuje, może być pewien problem.

Przychód podatkowy jako podstawa

U pracowników sytuacja jest dość prosta, pod-

stawę wymiaru składek stanowi przychód w ro-

zumieniu podatkowym. Składki oblicza się za-

tem od sumy:

1) otrzymanych lub postawionych do dyspo-

zycji podatnika w roku kalendarzowym:

a) pieniędzy,

b) wartości pieniężnych,

2) otrzymanych (w tym przypadku posta-

wienie do dyspozycji jest niewystarczające):

a) świadczeń w naturze,

b) innych nieodpłatnych świadczeń.

Istotne jest przy tym, że przychodem są tak-

że świadczenia wolne od podatku, wobec czego

składki są należne także od świadczeń wolnych

od podatku, chyba że przepisy ubezpieczenio-

we wyłączałyby takie świadczenie z podstawy

wymiaru składek.

W przypadku pracowników zasada powyż-

sza jest bezwzględnie obowiązująca – przy-

chód jest ich podstawą wymiaru składek bez

konieczności spełniania jakichkolwiek dodat-

kowych warunków. Wystarczy więc, że mamy

do czynienia z przychodem i stwierdzimy brak

wyłączenia z tej podstawy. Przychód jest tak-

że podstawą wymiaru składek w przypadku

zleceniobiorców. Ustawodawca wprowadził

jednak w tym wypadku dodatkowy warunek,

który powoduje bardzo ciekawe konsekwencje.

Przychód podatkowy stanowi podstawę

wymiaru składek ZUS zleceniobiorców, jeżeli

w umowie agencyjnej lub umowie-zleceniu

albo w innej umowie o świadczenie usług, do

której zgodnie z kodeksem cywilnym stosuje

się przepisy dotyczące zlecenia, określono od-

płatność za jej wykonywanie kwotowo, w kwo-

towej stawce godzinowej lub akordowej albo

prowizyjnie.

Innymi słowy, ustawodawca wprowadził

zasadę, że aby zleceniobiorcy mieli ustalaną

podstawę wymiaru składek, tak jak pracow-

nicy (czyli podstawą tą był przychód podatko-

wy), odpłatność za wykonanie umowy musi

być określona we właściwy sposób, przy czym

katalog możliwości w tym zakresie jest za-

mknięty i ściśle określony przez ustawodawcę.

Jeżeli warunek ten nie będzie spełniony, pod-

stawę wymiaru składek ZUS zleceniobiorców

stanowi zadeklarowana kwota, nie niższa jed-

nak niż kwota minimalnego wynagrodzenia,

czyli w 2014 roku minimalna podstawa wy-

miaru składek wynosi 1680 zł.

Określanie zapłaty dla zleceniobiorców

Obowiązująca w Polsce swoboda umów powo-

duje, że wynagrodzenie zleceniobiorcy może

być ustalone w sposób dowolny, a użyty przez

ustawodawcę katalog wynagrodzeń nie wy-

czerpuje wszystkich możliwości. Zdefi niujmy

więc rodzaje wynagrodzeń wymienione przez

ustawodawcę:

1) wynagrodzenie kwotowe – mamy z nim

do czynienia, jeżeli wynagrodzenie za wykona-

nie umowy określone zostało poprzez podanie

danej kwoty – np. za wykonanie umowy zle-

ceniobiorca otrzyma wynagrodzenie w kwo-

cie 2000 zł,

2) kwotowa stawka godzinowa – stosowa-

na jest wtedy, gdy zleceniobiorca jest wyna-

gradzany za liczbę godzin poświęconych na

świadczenie swoich usług – np. strony usta-

lają, iż wynagrodzenie zleceniobiorcy będzie

stanowiło iloczyn godzin pracy i stawki 50 zł

za godzinę,

3) kwotowa stawka akordowa – akord to

system wynagradzania, w którym płaca zale-

ży od ilości wykonanej produkcji lub stopnia

wykonania normy pracy i ustalonej stawki

za jego jednostkę – np. wynagrodzenie zle-

ceniobiorcy stanowić będzie iloczyn wytwo-

rzonych produktów i stawki za produkt w wy-

sokości 200 zł,

4) wynagrodzenie prowizyjne – ustalane

jest zazwyczaj jako procent od wielkości sprze-

daży, przez co wykorzystywane jest głównie

w handlu – np. strony postanawiają, że wy-

nagrodzenie zleceniobiorcy wynosić będzie

2 proc. wartości sprzedaży dokonanej przez

zleceniobiorcę.

Tu kończy się katalog ustawowy, ale nie

kończą się możliwości. Wynagrodzenie może

być bowiem ustalone np. w kwotowej stawce

dziennej.

Kwotowa stawka dzienna

Z oczywistych względów kwotowa stawka

dzienna nie będzie wynagrodzeniem akordo-

wym i prowizyjnym. Stawka dzienna nie jest

też stawką godzinową.

Zastanówmy się zatem, czy można uznać, że

jest to stawka kwotowa. Mimo że budzi to wąt-

pliwości, uznać należy, że nie. Ustawodawca

wymienił bowiem stawki kwotowe obok kwo-

towych stawek godzinowych. Przy uwzględnie-

niu, że stawki kwotowe obejmują także kwo-

towo-czasowe (kwotowe stawki za jednostkę

czasu), przepis ustawy byłby pozbawiony ra-

cjonalności, gdyż kwotowe stawki godzinowe

zawierałyby się w stawkach kwotowych. Tym-

czasem nie można opierać wykładni przepisu

na stwierdzeniu, że jakaś część przepisu jest

zbędna. Skoro więc racjonalny ustawodawca

rozróżnił te dwa rodzaje stawek, to znaczy,

że nie są one tożsame. Innymi słowy, należy

przyjąć, że ze stawek kwotowych ustawodawca

wyodrębnił stawki kwotowo-czasowe.

Różnica między stawką godzinową a dzien-

ną to tylko rząd wielkości jednostki czasu.

W obu przypadkach mamy bowiem do czy-

nienia ze stawką kwotowo-czasową, a zmienia

się okres, za który stawka jest naliczana. Tym

samym należałoby uznać, że stawka dzienna

nie jest stawką kwotową. Rodzi to ciekawe

skutki.

[przykład]

Stawka dzienna to niejedyna możliwość

w tym zakresie. Podobne skutki wywołuje staw-

ka tygodniowa lub bardzo popularna przy umo-

wach-zleceniach stawka miesięczna.

Przyjęcie, że kwotowe stawki czasowe, inne

niż godzinowe, nie są brane pod uwagę przy

ustalaniu podstawy wymiaru składek ZUS,

może się okazać korzystne lub niekorzystne

– wszystko zależy od wysokości wynagrodze-

nia. W przypadku małych kwot oznaczałoby

to rażący wzrost składek – wartość składek

mogłaby być nawet większa niż kwota wy-

nagrodzenia. Opłacalność zaczyna się, gdy

wynagrodzenie byłoby wyższe od kwoty wy-

nagrodzenia minimalnego.

Większość zleceniodawców nie dostrzega

powyższego problemu, a ci, którzy go poznali,

wolą płacić składki od kwoty przychodu, na-

wet jeśli z ekonomicznego punktu widzenia

byłoby to niekorzystne. Ryzyko podważenia

płacenia składek od minimalnej pensji jest

bowiem dosyć duże, jeżeli kwoty do wypłaty

byłyby wyższe.

Konsekwencje błędu w praktyce

Można się oczywiście bronić, bo naliczanie

składek od kwoty minimalnego wynagrodze-

nia wynika z literalnego brzmienia przepisów,

ale jest niemal pewne, że ZUS będzie dowo-

dził błędności takiej wykładni i domagał się

składek od kwoty przychodu. Najbardziej kon-

trowersyjna jest przy tym stawka miesięcz-

na – minimalne wynagrodzenie miesięczne

również jest kwotą miesięczną, miesięcznie

rozlicza się też składki ubezpieczeniowe, więc

ZUS zapewne wykazywałby, że wynagrodzenie

miesięczne to wynagrodzenie kwotowe. Za-

pewne podniesiony byłby także zarzut obejścia

prawa (takiego ukształtowania wynagrodze-

nia, żeby nie płacić składek ZUS).

Wszystko sprowadza się w gruncie rzeczy do

błędu ustawodawcy polegającego na tym, że

obok stawek kwotowych wymienił kwotowe

stawki godzinowe. Gdyby ustawodawca poprze-

stał na stawkach kwotowych, obejmowałyby one

także stawki kwotowo-czasowe. Wyróżnienie

stawek godzinowych spowodowało w gruncie

rzeczy niepotrzebne zamieszanie.

Podstawa prawna

Art. 11 ust. 1 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym

od osób fi zycznych (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 361 ze zm.).

Art. 4 pkt 9, art. 18 ust. 1, 3 i 7 ustawy z 13 października 1998 r.

o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2013 r.

poz. 1442 ze zm.).

Par. 2 rozporządzenia ministra pracy i polityki socjalnej

z 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustala-

nia podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne

i rentowe (Dz.U. nr 161, poz. 1106 ze zm.).

WAŻNE

Przychód podatkowy jest pod-

stawą składek ZUS zleceniobiorców, jeżeli

w umowie określono odpłatność za jej wy-

konywanie kwotowo, w kwotowej stawce

godzinowej lub akordowej albo prowizyjnie

Pracodawca też skontroluje sposób korzystania ze zwolnienia

Otrzymałem zwolnienie lekarskie od 1 lipca do
4 sierpnia. Za ten okres przysługuje mi zasiłek
chorobowy, który wypłaca pracodawca, ponie-
waż zatrudnia powyżej 20 osób. Przeprowadził
on ostatnio kontrolę wykorzystywania mojego
zwolnienia i stwierdził, że 25 lipca, tj. w czasie
zwolnienia, wykonywałem pracę zarobkową
u innego płatnika, u którego jestem równo-
cześnie zatrudniony na podstawie umowy-zle-
cenia. Wiem, że ZUS ma prawo kontrolować
zwolnienie, ale czy takie prawo ma także pra-
codawca?

Katarzyna Ukos
ekspert od ubezpieczeń społecznych

Tak. Takie prawo daje pracodawcy ustawa

o świadczeniach pieniężnych z ubezpie-

czenia społecznego w razie choroby i ma-

cierzyństwa, a konkretnie jej art. 68 ust. 1

pkt 1. Zgodnie z tym przepisem zarówno

ZUS, jak i płatnik składek (który zgłasza

do ubezpieczenia chorobowego powyżej 20

ubezpieczonych) są uprawnieni do kontro-

lowania ubezpieczonych co do prawidło-

wości wykorzystywania zwolnień od pracy.

Szczegółowy tryb i zasady przeprowa-

dzania kontroli wykorzystywania zwol-

nień lekarskich od pracy określają przepi-

sy rozporządzenia ministra pracy i polityki

społecznej w sprawie szczegółowych zasad

i trybu kontroli prawidłowości wykorzysty-

wania zwolnień lekarskich od pracy oraz

formalnej kontroli zaświadczeń lekarskich.

Kontrolę taką przeprowadza się w:

a) miejscu pracy lub w miejscu prowa-

dzenia działalności pozarolniczej (w przy-

padku pracownika, który pracuje również

u innego pracodawcy albo prowadzi dzia-

łalność gospodarczą),

b) miejscu zamieszkania,

c) miejscu czasowego pobytu,

d) innym miejscu, jeżeli z posiadanych

informacji wynika, że jest to celowe.

Co więcej, takie same zasady obowiązują

w przypadku wynagrodzenia z tytułu nie-

zdolności do pracy z powodu choroby wypła-

canego na podstawie kodeksu pracy za okres

33 dni, a w przypadku pracowników, którzy

ukończyli 50. rok życia – za okres 14 dni

niezdolności do pracy w roku kalendarzo-

wym. Pracodawca może więc przeprowadzić

kontrolę prawidłowości wykorzystywania

zwolnienia lekarskiego od pracy także za

okres, za który pracownikowi przysługuje

wynagrodzenie za czas choroby wypłacane

ze środków pracodawcy.

Jeżeli w wyniku kontroli zostanie ustalo-

ne, że pracownik w czasie niezdolności do

pracy wykonuje pracę zarobkową lub wy-

korzystuje zwolnienie lekarskie od pracy

niezgodnie z jego celem, traci prawo do wy-

nagrodzenia za czas choroby, podobnie jak

w przypadku zasiłku chorobowego, za cały

okres niezdolności do pracy objęty danym

zwolnieniem lekarskim.

Podstawa prawna

Art. 68 ust. 1 pkt 1 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świad-

czeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie

choroby i macierzyństwa (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 159).

Rozporządzenie ministra pracy i polityki społecznej

z 27 lipca 1999 r. w sprawie szczegółowych zasad i trybu

kontroli prawidłowości wykorzystywania zwolnień lekar-

skich od pracy oraz formalnej kontroli zaświadczeń

lekarskich (Dz.U. nr 65, poz. 743).

Art. 92 par. 3 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy

(t.j. Dz.U. z 1998 r. nr 21, poz. 94 ze zm.).

Wygenerowano dnia 2015-02-20 dla loginu: [e-mail]

1 / 4

ŚWIADCZENIA

Dziennik Gazeta Prawna, 31 lipca 2014 nr 147 (3788)

gazetaprawna.pl

II

Chory pracownik nie zawsze z zasiłkiem

Zasiłek chorobowy przysługuje ubezpieczonemu, jeśli przedłoży on pracodawcy zaświadczenie o czasowej niezdolności do pracy. Sprawa jednak się komplikuje, gdy zachodzą oko-

liczności, które mają wpływ na pozbawienie pracownika rekompensaty za nieobecność spowodowaną chorobą. W tabeli przedstawiono zdarzenia, które wyłączają prawo do zasił-

ku chorobowego, wyjątki od tych zdarzeń, niezbędną dokumentację oraz podstawę prawną. Warto pamiętać, że jeśli płatnik zgłasza do ubezpieczenia chorobowego co najmniej

20 osób, staje się tym samym płatnikiem zasiłków i jest odpowiedzialny za ich prawidłowe obliczenie i wypłacenie.

Oprac. Marta Nowakowicz-Jankowiak, ekspert ds. wynagrodzeń

Powód

Opis

Wyjątki

Dokumenty

Podstawa prawna

Brak
ubezpieczenia

Zasiłek chorobowy przysługuje wyłącznie osobom podle-
gającym obowiązkowo lub dobrowolnie ubezpieczeniu
chorobowemu.

Jeśli niezdolność do pracy trwa co najmniej
30 dni po ustaniu tytułu ubezpieczenia
i powstała:
1) w trakcie trwania ubezpieczenia,
2) nie później niż 14 dni po jego zakończeniu,
3) nie później niż w ciągu 3 miesięcy – jeśli
jest spowodowana chorobą zakaźną lub inną
chorobą o okresie wylęgania dłuższym niż 14 dni.

Zgłoszenie do ubezpiecze-
nia – ZUS ZUA; po ustaniu
ubezpieczenia – świadectwo
pracy lub inny dokument
potwierdzający ubezpiecze-
nie.

Art. 1 ust. 1 ustawy o świadczeniach
pieniężnych w razie choroby i macie-
rzyństwa (dalej: ustawa zasiłkowa).

Okres
wyczekiwania

Okres 30 dni od rozpoczęcia ubezpieczenia obowiązkowego
lub 90 dni w przypadku ubezpieczenia dobrowolnego.

Bez okresu wyczekiwania prawo do zasiłku
mają: osoby legitymujące się co najmniej
10-letnim okresem obowiązkowego ubezpie-
czenia chorobowego; absolwenci szkół,
jeśli przystąpili do ubezpieczenia w ciągu
90 dni od ukończenia szkoły.

Świadectwa pracy
z poprzednich miejsc pracy;
świadectwo szkolne lub
dokument potwierdzający
złożenie egzaminu dyplomo-
wego.

Art. 4 ust. 1 ustawy zasiłkowej.

Brak
dokumentu

Jeśli pracownik nie dostarczy dokumentu zwolnienia lekar-
skiego, to nie wolno mu wypłacić zasiłku chorobowego.
Nawet wówczas gdy pracodawca ma informację, że np.
pracownik przebywa w szpitalu, ale nie dostarczył druku ZUS
ZLA, to nie ma podstaw do wypłaty zasiłku chorobowego.
Zakłady opieki zdrowotnej w przypadku dłuższego pobytu
mają obowiązek wystawiać zwolnienie co 14 dni w celu
umożliwienia wypłaty zasiłku chorobowego.

Brak.

Brak.

Art. 53 ust. 1 ustawy zasiłkowej.
Par. 4 rozporządzenia ministra pracy
i polityki socjalnej z 27 lipca 1999 r.
w sprawie szczegółowych zasad i trybu
wystawiania zaświadczeń lekarskich,
wzoru zaświadczenia lekarskiego i za-
świadczenia lekarskiego wydanego
w wyniku kontroli lekarza orzecznika ZUS.

Błędy
w zaświadczeniu

Zaświadczenie lekarskie zawierające błędy nie może być
podstawą do wypłaty zasiłku chorobowego. Pracodawca ma
obowiązek dokonać kontroli formalnej otrzymanego druku.
W przypadku stwierdzenia błędu należy zaświadczenie zwrócić
pracownikowi, aby ten udał się do lekarza prowadzącego w celu
wprowadzenia poprawek.
Niedopuszczalne jest poprawianie czy uzupełnianie zaświad-
czeń lekarskich ZUS ZLA przez samych ubezpieczonych lub
płatników składek.

Brak.

Poprawiony dokument ZUS
ZLA. Poprawki dokonuje
lekarz, który zwolnienie
wystawił, a w razie jego
nieobecności – kierownik
właściwego ZOZ. Każda
poprawka musi być opatrzo-
na pieczęcią i podpisem
lekarza lub kierownika ZOZ.

Par. 1 pkt 2 rozporządzenia ministra
pracy i polityki socjalnej z 27 lipca
1999 r. w sprawie szczegółowych
zasad i trybu kontroli prawidłowości
wykorzystywania zwolnień lekar-
skich od pracy oraz formalnej kontroli
zaświadczeń lekarskich (Dz.U. nr 65,
poz. 743 ze zm.).

Sfałszowane
zaświadczenie

W przypadku gdy pracodawca ma podejrzenie, że zaświadcze-
nie lekarskie zostało sfałszowane, to ma prawo wystąpić do
lekarza leczącego lub do ZUS o wyjaśnienie sprawy. Za sfałszo-
wanie uznaje się podrobienie zaświadczenia, przerobienie lub
wypełnienie niezgodnie z wolą lekarza. Do fałszerstwa docho-
dzi również wówczas, gdy poprawek błędów na zaświadczeniu
dokona osoba nieuprawniona. Nie ma przy tym znaczenia, kto
sfałszował zwolnienie – zasiłek pobrany na podstawie sfałszo-
wanego zaświadczenia jest nienależny i musi zostać zwrócony
przez ubezpieczonego.

Brak.

Informacja od lekarza leczą-
cego lub z ZUS.

Art. 17 ust. 2 ustawy zasiłkowej.
Par. 3 i 4 rozporządzenia ministra pracy
i polityki socjalnej z 27 lipca 1999 r.
w sprawie szczegółowych zasad i trybu
kontroli prawidłowości wykorzysty-
wania zwolnień lekarskich od pracy
oraz formalnej kontroli zaświadczeń
lekarskich.

Praca
w czasie
niezdolności

Jeśli ubezpieczony wykonuje w okresie orzeczonej niezdol-
ności do pracy pracę zarobkową lub wykorzystuje zwolnienie
od pracy w sposób niezgodny z celem zwolnienia, to za cały
okres tego zwolnienia zasiłek chorobowy nie przysługuje.

Brak.

Decyzja ZUS lub protokół
kontroli przeprowadzonej
przez pracodawcę, w którym
wykazano, że pracownik
wykonuje pracę zarobkową
lub wykorzystuje zwolnienie
niezgodnie z jego celem.

Art. 17 ust.1 ustawy zasiłkowej.
Par. 5 i par. 10 rozporządzenia ministra
pracy i polityki socjalnej z 27 lipca
1999 r. w sprawie szczegółowych zasad
i trybu kontroli prawidłowości wyko-
rzystywania zwolnień lekarskich od
pracy oraz formalnej kontroli zaświad-
czeń lekarskich.

Zachowanie
prawa do
wynagrodzenia

Zasiłek chorobowy nie przysługuje za okresy niezdolności
do pracy, w których ubezpieczony na podstawie przepisów
o wynagradzaniu zachowuje prawo do wynagrodzenia.

Brak.

Przepisy o wynagrodzeniu.

Art. 12 ust. 1 ustawy zasiłkowej.

Urlop
bezpłatny

Zasiłek chorobowy nie przysługuje w trakcie trwania urlopu
bezpłatnego.

Jeśli zwolnienie lekarskie wychodzi poza
okres udzielonego urlopu bezpłatnego, to
zasiłek chorobowy przysługuje od pierwsze-
go dnia po zakończeniu tego urlopu.

Pisemny wniosek pracownika
o udzielenie urlopu bezpłat-
nego na podstawie art. 174
kodeksu pracy.

Art. 12 ust. 2 pkt 1 ustawy zasiłkowej.

Urlop
wychowawczy

Zasiłek chorobowy nie przysługuje w trakcie trwania urlopu
wychowawczego.

Jeśli zwolnienie lekarskie wychodzi poza
okres udzielonego urlopu wychowawczego,
to zasiłek chorobowy przysługuje od pierw-
szego dnia po zakończeniu tego urlopu.

Pisemny wniosek pracownika
o udzielenie urlopu wycho-
wawczego na podstawie
art. 186 kodeksu pracy.

Art. 12 ust. 2 pkt 2 ustawy zasiłkowej.

Zasiłek
macierzyński

Zasiłek chorobowy nie przysługuje w trakcie pobierania
zasiłku macierzyńskiego, dotyczy to urlopu macierzyńskiego,
dodatkowego urlopu macierzyńskiego, urlopu na warunkach
urlopu macierzyńskiego oraz urlopu rodzicielskiego.

Jeśli zwolnienie lekarskie wychodzi poza
okres udzielonego urlopu macierzyńskie-
go, dodatkowego urlopu macierzyńskiego,
urlopu na warunkach urlopu macierzyńskie-
go oraz urlopu rodzicielskiego, to zasiłek
chorobowy przysługuje od pierwszego dnia
po zakończeniu tego urlopu.

Akt urodzenia dziecka,
pisemny wniosek pracownika
o udzielenie dodatkowego
urlopu macierzyńskiego,
urlopu na warunkach urlopu
macierzyńskiego oraz urlopu
rodzicielskiego.

Na podstawie art. 6 ust. 1 ustawy zasił-
kowej, ponieważ zasiłek macierzyński
nie stanowi podstawy do ubezpieczenia
chorobowego. Zatem nie ma podstaw
do wypłaty zasiłku chorobowego.

Aresztowa-
nie lub kara
pozbawienia
wolności

Zasiłek nie przysługuje za okres niezdolności przypadający
w czasie tymczasowego aresztowania lub odbywania kary
pozbawienia wolności.

Z wyjątkiem przypadków, w których prawo do
zasiłku wynika z ubezpieczenia chorobowego
osób wykonujących odpłatnie pracę na podsta-
wie skierowania w czasie odbywania kary
pozbawienia wolności lub aresztowania.

Postanowienie o tymcza-
sowym aresztowaniu,
prawomocne orzeczenie
sądu.

Art. 12 ust. 1 pkt 3 ustawy zasiłkowej.

Umyślne prze-
stępstwo lub
wykroczenie

Za cały okres niezdolności do pracy, jeżeli niezdolność ta
spowodowana została w wyniku umyślnego przestępstwa
lub wykroczenia popełnionego przez tego ubezpieczonego.

Brak.

Prawomocne orzeczenie
sądu.

Art. 15 ust. 1 ustawy zasiłkowej.

Nadużycie
alkoholu

Za 5 pierwszych dni takiej niezdolności do pracy.

Brak.

Kod C na zaświadcze-
niu lekarskim o czasowej
niezdolności do pracy

Art. 16 ustawy zasiłkowej.

Odsunięcie
od pracy
z powodu
choroby
zakaźnej

Zasiłek chorobowy nie przysługuje ubezpieczonemu będą-
cemu pracownikiem, odsuniętemu od pracy z powodu
podejrzenia o nosicielstwo zarazków choroby zakaźnej, jeżeli
nie podjął proponowanej mu przez pracodawcę innej pracy
niezabronionej takim osobom, odpowiadającej jego kwalifika-
cjom zawodowym lub którą może wykonywać po uprzednim
przeszkoleniu.

Brak.

Decyzja wydana przez
właściwy organ albo upraw-
niony podmiot na podstawie
przepisów o chorobach
zakaźnych i zakażeniach
z powodu podejrzenia
o nosicielstwo zarazków.

Art. 14 ustawy zasiłkowej.

Przekroczenie
okresu
zasiłkowego

Zasiłek przysługuje przez 182 dni lub 270 dni, jeśli choroba
jest spowodowana gruźlicą lub występuje w trakcie ciąży.

Okres zasiłkowy ustala się dla każdej
choroby osobno. Wystąpienie nowego
zachorowania powoduje powstanie nowego
okresu zasiłkowego.

Kod A na zwolnieniu. Doku-
mentacja medyczna jako
podstawa dla decyzji ZUS, od
kiedy liczyć okres zasiłkowy.

Art. 8 ustawy zasiłkowej.

ŚWIADCZENIA

Dziennik Gazeta Prawna, 31 lipca 2014 nr 147 (3788)

gazetaprawna.pl

II

Chory pracownik nie zawsze z zasiłkiem

Zasiłek chorobowy przysługuje ubezpieczonemu, jeśli przedłoży on pracodawcy zaświadczenie o czasowej niezdolności do pracy. Sprawa jednak się komplikuje, gdy zachodzą oko-

liczności, które mają wpływ na pozbawienie pracownika rekompensaty za nieobecność spowodowaną chorobą. W tabeli przedstawiono zdarzenia, które wyłączają prawo do zasił-

ku chorobowego, wyjątki od tych zdarzeń, niezbędną dokumentację oraz podstawę prawną. Warto pamiętać, że jeśli płatnik zgłasza do ubezpieczenia chorobowego co najmniej

20 osób, staje się tym samym płatnikiem zasiłków i jest odpowiedzialny za ich prawidłowe obliczenie i wypłacenie.

Oprac. Marta Nowakowicz-Jankowiak, ekspert ds. wynagrodzeń

Powód

Opis

Wyjątki

Dokumenty

Podstawa prawna

Brak
ubezpieczenia

Zasiłek chorobowy przysługuje wyłącznie osobom podle-
gającym obowiązkowo lub dobrowolnie ubezpieczeniu
chorobowemu.

Jeśli niezdolność do pracy trwa co najmniej
30 dni po ustaniu tytułu ubezpieczenia
i powstała:
1) w trakcie trwania ubezpieczenia,
2) nie później niż 14 dni po jego zakończeniu,
3) nie później niż w ciągu 3 miesięcy – jeśli
jest spowodowana chorobą zakaźną lub inną
chorobą o okresie wylęgania dłuższym niż 14 dni.

Zgłoszenie do ubezpiecze-
nia – ZUS ZUA; po ustaniu
ubezpieczenia – świadectwo
pracy lub inny dokument
potwierdzający ubezpiecze-
nie.

Art. 1 ust. 1 ustawy o świadczeniach
pieniężnych w razie choroby i macie-
rzyństwa (dalej: ustawa zasiłkowa).

Okres
wyczekiwania

Okres 30 dni od rozpoczęcia ubezpieczenia obowiązkowego
lub 90 dni w przypadku ubezpieczenia dobrowolnego.

Bez okresu wyczekiwania prawo do zasiłku
mają: osoby legitymujące się co najmniej
10-letnim okresem obowiązkowego ubezpie-
czenia chorobowego; absolwenci szkół,
jeśli przystąpili do ubezpieczenia w ciągu
90 dni od ukończenia szkoły.

Świadectwa pracy
z poprzednich miejsc pracy;
świadectwo szkolne lub
dokument potwierdzający
złożenie egzaminu dyplomo-
wego.

Art. 4 ust. 1 ustawy zasiłkowej.

Brak
dokumentu

Jeśli pracownik nie dostarczy dokumentu zwolnienia lekar-
skiego, to nie wolno mu wypłacić zasiłku chorobowego.
Nawet wówczas gdy pracodawca ma informację, że np.
pracownik przebywa w szpitalu, ale nie dostarczył druku ZUS
ZLA, to nie ma podstaw do wypłaty zasiłku chorobowego.
Zakłady opieki zdrowotnej w przypadku dłuższego pobytu
mają obowiązek wystawiać zwolnienie co 14 dni w celu
umożliwienia wypłaty zasiłku chorobowego.

Brak.

Brak.

Art. 53 ust. 1 ustawy zasiłkowej.
Par. 4 rozporządzenia ministra pracy
i polityki socjalnej z 27 lipca 1999 r.
w sprawie szczegółowych zasad i trybu
wystawiania zaświadczeń lekarskich,
wzoru zaświadczenia lekarskiego i za-
świadczenia lekarskiego wydanego
w wyniku kontroli lekarza orzecznika ZUS.

Błędy
w zaświadczeniu

Zaświadczenie lekarskie zawierające błędy nie może być
podstawą do wypłaty zasiłku chorobowego. Pracodawca ma
obowiązek dokonać kontroli formalnej otrzymanego druku.
W przypadku stwierdzenia błędu należy zaświadczenie zwrócić
pracownikowi, aby ten udał się do lekarza prowadzącego w celu
wprowadzenia poprawek.
Niedopuszczalne jest poprawianie czy uzupełnianie zaświad-
czeń lekarskich ZUS ZLA przez samych ubezpieczonych lub
płatników składek.

Brak.

Poprawiony dokument ZUS
ZLA. Poprawki dokonuje
lekarz, który zwolnienie
wystawił, a w razie jego
nieobecności – kierownik
właściwego ZOZ. Każda
poprawka musi być opatrzo-
na pieczęcią i podpisem
lekarza lub kierownika ZOZ.

Par. 1 pkt 2 rozporządzenia ministra
pracy i polityki socjalnej z 27 lipca
1999 r. w sprawie szczegółowych
zasad i trybu kontroli prawidłowości
wykorzystywania zwolnień lekar-
skich od pracy oraz formalnej kontroli
zaświadczeń lekarskich (Dz.U. nr 65,
poz. 743 ze zm.).

Sfałszowane
zaświadczenie

W przypadku gdy pracodawca ma podejrzenie, że zaświadcze-
nie lekarskie zostało sfałszowane, to ma prawo wystąpić do
lekarza leczącego lub do ZUS o wyjaśnienie sprawy. Za sfałszo-
wanie uznaje się podrobienie zaświadczenia, przerobienie lub
wypełnienie niezgodnie z wolą lekarza. Do fałszerstwa docho-
dzi również wówczas, gdy poprawek błędów na zaświadczeniu
dokona osoba nieuprawniona. Nie ma przy tym znaczenia, kto
sfałszował zwolnienie – zasiłek pobrany na podstawie sfałszo-
wanego zaświadczenia jest nienależny i musi zostać zwrócony
przez ubezpieczonego.

Brak.

Informacja od lekarza leczą-
cego lub z ZUS.

Art. 17 ust. 2 ustawy zasiłkowej.
Par. 3 i 4 rozporządzenia ministra pracy
i polityki socjalnej z 27 lipca 1999 r.
w sprawie szczegółowych zasad i trybu
kontroli prawidłowości wykorzysty-
wania zwolnień lekarskich od pracy
oraz formalnej kontroli zaświadczeń
lekarskich.

Praca
w czasie
niezdolności

Jeśli ubezpieczony wykonuje w okresie orzeczonej niezdol-
ności do pracy pracę zarobkową lub wykorzystuje zwolnienie
od pracy w sposób niezgodny z celem zwolnienia, to za cały
okres tego zwolnienia zasiłek chorobowy nie przysługuje.

Brak.

Decyzja ZUS lub protokół
kontroli przeprowadzonej
przez pracodawcę, w którym
wykazano, że pracownik
wykonuje pracę zarobkową
lub wykorzystuje zwolnienie
niezgodnie z jego celem.

Art. 17 ust.1 ustawy zasiłkowej.
Par. 5 i par. 10 rozporządzenia ministra
pracy i polityki socjalnej z 27 lipca
1999 r. w sprawie szczegółowych zasad
i trybu kontroli prawidłowości wyko-
rzystywania zwolnień lekarskich od
pracy oraz formalnej kontroli zaświad-
czeń lekarskich.

Zachowanie
prawa do
wynagrodzenia

Zasiłek chorobowy nie przysługuje za okresy niezdolności
do pracy, w których ubezpieczony na podstawie przepisów
o wynagradzaniu zachowuje prawo do wynagrodzenia.

Brak.

Przepisy o wynagrodzeniu.

Art. 12 ust. 1 ustawy zasiłkowej.

Urlop
bezpłatny

Zasiłek chorobowy nie przysługuje w trakcie trwania urlopu
bezpłatnego.

Jeśli zwolnienie lekarskie wychodzi poza
okres udzielonego urlopu bezpłatnego, to
zasiłek chorobowy przysługuje od pierwsze-
go dnia po zakończeniu tego urlopu.

Pisemny wniosek pracownika
o udzielenie urlopu bezpłat-
nego na podstawie art. 174
kodeksu pracy.

Art. 12 ust. 2 pkt 1 ustawy zasiłkowej.

Urlop
wychowawczy

Zasiłek chorobowy nie przysługuje w trakcie trwania urlopu
wychowawczego.

Jeśli zwolnienie lekarskie wychodzi poza
okres udzielonego urlopu wychowawczego,
to zasiłek chorobowy przysługuje od pierw-
szego dnia po zakończeniu tego urlopu.

Pisemny wniosek pracownika
o udzielenie urlopu wycho-
wawczego na podstawie
art. 186 kodeksu pracy.

Art. 12 ust. 2 pkt 2 ustawy zasiłkowej.

Zasiłek
macierzyński

Zasiłek chorobowy nie przysługuje w trakcie pobierania
zasiłku macierzyńskiego, dotyczy to urlopu macierzyńskiego,
dodatkowego urlopu macierzyńskiego, urlopu na warunkach
urlopu macierzyńskiego oraz urlopu rodzicielskiego.

Jeśli zwolnienie lekarskie wychodzi poza
okres udzielonego urlopu macierzyńskie-
go, dodatkowego urlopu macierzyńskiego,
urlopu na warunkach urlopu macierzyńskie-
go oraz urlopu rodzicielskiego, to zasiłek
chorobowy przysługuje od pierwszego dnia
po zakończeniu tego urlopu.

Akt urodzenia dziecka,
pisemny wniosek pracownika
o udzielenie dodatkowego
urlopu macierzyńskiego,
urlopu na warunkach urlopu
macierzyńskiego oraz urlopu
rodzicielskiego.

Na podstawie art. 6 ust. 1 ustawy zasił-
kowej, ponieważ zasiłek macierzyński
nie stanowi podstawy do ubezpieczenia
chorobowego. Zatem nie ma podstaw
do wypłaty zasiłku chorobowego.

Aresztowa-
nie lub kara
pozbawienia
wolności

Zasiłek nie przysługuje za okres niezdolności przypadający
w czasie tymczasowego aresztowania lub odbywania kary
pozbawienia wolności.

Z wyjątkiem przypadków, w których prawo do
zasiłku wynika z ubezpieczenia chorobowego
osób wykonujących odpłatnie pracę na podsta-
wie skierowania w czasie odbywania kary
pozbawienia wolności lub aresztowania.

Postanowienie o tymcza-
sowym aresztowaniu,
prawomocne orzeczenie
sądu.

Art. 12 ust. 1 pkt 3 ustawy zasiłkowej.

Umyślne prze-
stępstwo lub
wykroczenie

Za cały okres niezdolności do pracy, jeżeli niezdolność ta
spowodowana została w wyniku umyślnego przestępstwa
lub wykroczenia popełnionego przez tego ubezpieczonego.

Brak.

Prawomocne orzeczenie
sądu.

Art. 15 ust. 1 ustawy zasiłkowej.

Nadużycie
alkoholu

Za 5 pierwszych dni takiej niezdolności do pracy.

Brak.

Kod C na zaświadcze-
niu lekarskim o czasowej
niezdolności do pracy

Art. 16 ustawy zasiłkowej.

Odsunięcie
od pracy
z powodu
choroby
zakaźnej

Zasiłek chorobowy nie przysługuje ubezpieczonemu będą-
cemu pracownikiem, odsuniętemu od pracy z powodu
podejrzenia o nosicielstwo zarazków choroby zakaźnej, jeżeli
nie podjął proponowanej mu przez pracodawcę innej pracy
niezabronionej takim osobom, odpowiadającej jego kwalifika-
cjom zawodowym lub którą może wykonywać po uprzednim
przeszkoleniu.

Brak.

Decyzja wydana przez
właściwy organ albo upraw-
niony podmiot na podstawie
przepisów o chorobach
zakaźnych i zakażeniach
z powodu podejrzenia
o nosicielstwo zarazków.

Art. 14 ustawy zasiłkowej.

Przekroczenie
okresu
zasiłkowego

Zasiłek przysługuje przez 182 dni lub 270 dni, jeśli choroba
jest spowodowana gruźlicą lub występuje w trakcie ciąży.

Okres zasiłkowy ustala się dla każdej
choroby osobno. Wystąpienie nowego
zachorowania powoduje powstanie nowego
okresu zasiłkowego.

Kod A na zwolnieniu. Doku-
mentacja medyczna jako
podstawa dla decyzji ZUS, od
kiedy liczyć okres zasiłkowy.

Art. 8 ustawy zasiłkowej.

Wygenerowano dnia 2015-02-20 dla loginu: [e-mail]

2 / 4

Dziennik Gazeta Prawna, 31 lipca 2014 nr 147 (3788)

gazetaprawna.pl

SKŁADKI, ŚWIADCZENIA

III

Kiedy były rolnik może uzyskać

zasiłek macierzyński

z ZUS

Jakie przywileje składkowe mają

osoby niepełnosprawne prowadzące pozarolniczą działalność

W jakiej sytuacji

nie trzeba odprowadzać składek

od świadczeń otrzymanych od pracodawcy

Czy jest szansa na

wyrównanie zawieszonej emerytury

bez wyroku sądu

PORADNIA UBEZPIECZENIOWA

Jestem żoną rolnika i korzystam z ubez-

pieczenia w KRUS. W związku z tym, że

planuję ciążę, chciałabym uzyskać zasiłek

macierzyński z ZUS przez czas korzystania

z urlopów macierzyńskich i rodzicielskich.

Czy będzie to możliwe, jeśli podejmę pracę?

Magdalena Januszewska
radca prawny

Tak. Przepisy dotyczące ubezpieczenia rol-

nika i świadczeń przysługujących rolnikowi

stosuje się także do małżonka rolnika, chy-

ba że małżonek ten nie pracuje w gospodar-

stwie rolnika ani w gospodarstwie domowym

bezpośrednio związanym z tym gospodar-

stwem rolnym (art. 5 ustawy o ubezpiecze-

niu społecznym rolników). Skoro dana osoba

jest ubezpieczona w KRUS, oznacza to, że

pracuje w gospodarstwie rolnika albo w ich

gospodarstwie domowym.

Ubezpieczenie rolnicze również daje moż-

liwość korzystania z zasiłku macierzyńskiego,

z tym, że zasady jego przyznawania są inne niż

w przypadku zasiłku z ZUS. Zgodnie z art. 15

ust. 1 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rol-

ników zasiłek macierzyński przysługuje ubez-

pieczonemu z tytułu:

1) urodzenia dziecka;

2) przyjęcia dziecka w wieku do 7. roku ży-

cia na wychowanie, a w przypadku dziecka,

wobec którego podjęto decyzję o odrocze-

niu obowiązku szkolnego – do 10. roku życia,

jeżeli w tym czasie został złożony wniosek

o przysposobienie;

3) przyjęcia dziecka w wieku do 7. roku życia

na wychowanie w ramach rodziny zastępczej,

z wyjątkiem rodziny zastępczej zawodowej, a w

przypadku dziecka, wobec którego podjęto de-

cyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego – do

10. roku życia.

Świadczenie to przysługuje w wysokości

czterokrotnej emerytury podstawowej. Eme-

rytura ta (od czerwca 2014 r.) wynosi 844,45 zł,

więc aktualna wysokość jednorazowego za-

siłku macierzyńskiego to 3377,80 zł.

Z kolei zasiłek macierzyński wypłacany

przez ZUS jest miesięczny i obliczany w sto-

sunku do podstawy wymiaru, od której były

odprowadzane składki ubezpieczeniowe.

Przysługuje ubezpieczonej, która w okresie

ubezpieczenia chorobowego albo w okresie

urlopu wychowawczego:

1) urodziła dziecko;

2) przyjęła na wychowanie dziecko w wie-

ku do 7. roku życia, a w przypadku dziecka,

wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu

obowiązku szkolnego – do 10. roku życia, i wy-

stąpiła do sądu opiekuńczego w sprawie jego

przysposobienia;

3) przyjęła na wychowanie w ramach rodzi-

ny zastępczej, z wyjątkiem rodziny zastępczej

zawodowej, dziecko w wieku do 7. roku życia,

a w przypadku dziecka, wobec którego podjęto

decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego

– do 10. roku życia (art. 29 ustawy o świad-

czeniach pieniężnych z ubezpieczenia spo-

łecznego w razie choroby i macierzyństwa).

Okoliczności, z którymi wiąże się prawo

do zasiłku macierzyńskiego, są więc w obu

wypadkach takie same. Z tym, że do nabycia

zasiłku macierzyńskiego z ZUS konieczne jest

pozostawanie w ubezpieczeniu chorobowym.

Najprostsze rozwiązanie to zawarcie umo-

wy o pracę, która jest obowiązkowym tytułem

do ubezpieczeń społecznych i zdrowotnego.

Zgodnie z art. 11 ust. 1 w zw. z art. 6 ust. 1 pkt 1

ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych

pracownicy obowiązkowo podlegają ubezpie-

czeniu chorobowemu. Zasiłek macierzyński

przysługiwałby więc z ZUS z tytułu tej umowy.

Gdyby kobieta chciała zatrudnić się na umo-

wę cywilnoprawną, to ubezpieczenia społecz-

ne (emerytalne, rentowe i wypadkowe) są obo-

wiązkowe w przypadku umowy agencyjnej lub

umowy-zlecenia albo innej umowy o świad-

czenie usług, do której zgodnie z kodeksem

cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zle-

cenia (nie dotyczy to uczniów i studentów

do 26. roku życia). Przy czym w wypadku za-

trudnionych na podstawie tych umów ubez-

pieczenie chorobowe jest dobrowolne – ten,

kto chce mu podlegać, musi zgłosić taką chęć

zatrudniającemu, który powinien go wów-

czas zgłosić do ubezpieczenia chorobowego

w ZUS. Tylko wtedy ubezpieczony otrzyma

zasiłek macierzyński. W interesie zaintere-

sowanej jest więc sprawdzić, czy zatrudnia-

jący ją podmiot dokonał takiego zgłoszenia

(a potem odprowadzał składkę chorobową).

Nie rodzi zaś skutków ubezpieczeniowych

umowa o dzieło. Jej zawarcie nie da więc za-

siłku macierzyńskiego z ZUS.

Zauważmy, że zgodnie z art. 7 ust. 1 usta-

wy o ubezpieczeniu społecznym rolników

ubezpieczeniu wypadkowemu, chorobowemu

i macierzyńskiemu podlega z mocy ustawy:

1) rolnik, którego gospodarstwo obejmuje

obszar użytków rolnych powyżej 1 ha prze-

liczeniowego lub dział specjalny,

2) domownik rolnika, o którym mowa

w pkt 1,

– jeżeli ten rolnik lub domownik nie pod-

lega innemu ubezpieczeniu społecznemu

lub nie ma ustalonego prawa do emerytury

lub renty albo nie ma ustalonego prawa do

świadczeń z ubezpieczeń społecznych.

Jeśli więc kobieta zatrudniłaby się i tym

samym miała inny tytuł do ubezpieczeń

społecznych (w ZUS), to nie podlegałaby ma-

cierzyńskiemu ubezpieczeniu rolniczemu.

W konsekwencji nie będzie mieć też prawa

do zasiłku macierzyńskiego z KRUS.

Podstawa prawna

Art. 5 ustawy z 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu

społecznym rolników (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 1403 ze zm.).

Art. 29 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach

pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby

i macierzyństwa (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 159 ze zm.).

Art. 11 ust. 1, art. 6 ust. 1 pkt 1 ustawy z 13 październi-

ka 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U.

z 2013 r. poz. 1442 ze zm.).

Mam orzeczenie o umiarkowanym stopniu

niepełnosprawności i prowadzę pozarolni-

czą działalność gospodarczą. Jest to jedyne

moje źródło utrzymania. Czy to prawda,

że osoby niepełnosprawne mogą korzystać

z pewnych przywilejów w zakresie opłaca-

nia składek na ubezpieczenie zdrowotne?

Adam Jagiełło
ekspert od ubezpieczeń społecznych i zdrowotnego

Tak. Osoba zaliczona do umiarkowanego

stopnia niepełnosprawności jest zwolniona

z obowiązku opłacania składek na ubezpie-

czenie zdrowotne z tytułu pozarolniczej dzia-

łalności, jeżeli jej przychody z tego tytułu nie

przekraczają miesięcznie 50 proc. najniższej

emerytury bądź opłaca ona podatek docho-

dowy w formie karty podatkowej. Jeżeli zaś

nie spełnia tych warunków, ale pozarolnicza

działalność jest jedynym jej źródłem przycho-

dów, opłacana przez nią składka zdrowotna

nie może przekraczać zaliczki podatkowej.

Osoba niepełnosprawna prowadząca po-

zarolniczą działalność (np. pozarolniczą

działalność gospodarczą), podobnie jak oso-

by pełnosprawne, podlega z tego tytułu obo-

wiązkowemu ubezpieczeniu zdrowotnemu.

W przypadku osób niepełnosprawnych, które

mają aktualne orzeczenie o umiarkowanym

lub znacznym stopniu niepełnosprawności,

zostały jednak przewidziane pewne preferencje

w zakresie opłacania składek na ubezpieczenie

zdrowotne. Osoba zaliczona do umiarkowane-

go lub znacznego stopnia niepełnosprawności

jest zwolniona z obowiązku opłacania składek

na ubezpieczenie zdrowotne z tytułu wykony-

wanej pozarolniczej działalności, jeżeli spełnia

jeden z poniższych warunków:

– jej przychody z tytułu pozarolniczej dzia-

łalności nie przekraczają miesięczne 50 proc.

najniższej emerytury,

– opłaca podatek dochodowy w formie kar-

ty podatkowej.

Jeżeli niepełnosprawny przedsiębiorca

nie spełnia żadnego z ww. warunków, ale

ma aktualne orzeczenie o umiarkowanym

lub znacznym stopniu niepełnosprawności

i pozarolnicza działalność jest jego jedynym

źródłem przychodów, opłacana przez niego

składka na ubezpieczenie zdrowotne nie po-

winna przekraczać zaliczki na podatek do-

chodowy od osób fizycznych. Takie rozwią-

zanie również stawia niepełnosprawnych

przedsiębiorców w uprzywilejowanej sytu-

acji w stosunku do innych ubezpieczonych.

Podstawa prawna

Art. 5 pkt 21, art. 66 ust. 1 pkt 1 lit. c i art. 82 ust. 9

i 10 ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki

zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych

(t.j. Dz.U. z 2008 r. nr 164, poz. 1027 ze zm.).

W celu optymalizacji kosztów działal-

ności nasza firma ogranicza zatrudnie-

nie. Program zwolnień grupowych, który

został uzgodniony ze związkami zawodo-

wymi, zakłada m.in. wypłatę pracowni-

kom w związku z rozwiązaniem stosunku

pracy pieniężnych świadczeń osłonowych,

których wysokość uzależniona jest od za-

kładowego stażu pracy. Czy tego rodzaju

świadczenia osłonowe należy uwzględnić

w podstawie wymiaru składek na ubezpie-

czenia społeczne i zdrowotne?

Adam Jagiełło
ekspert od ubezpieczeń społecznych i zdrowotnego

Nie. Osłonowe świadczenia pieniężne wy-

płacone pracownikowi przez pracodawcę

w związku z rozwiązaniem stosunku pracy

są wolne od składek na ubezpieczenia spo-

łeczne i zdrowotne.

Podstawę wymiaru składek na ubez-

pieczenia społeczne pracownika stanowi

przychód ze stosunku pracy w rozumieniu

przepisów o podatku dochodowym od osób

fizycznych, za wyjątkiem: wynagrodzenia

za czas niezdolności do pracy wskutek cho-

roby lub odosobnienia w związku z choro-

bą zakaźną, zasiłków i świadczenia reha-

bilitacyjnego z ubezpieczeń chorobowego

i wypadkowego oraz przychodów ze sto-

sunku pracy wymienionych w par. 2 ust. 1

rozporządzenia w sprawie szczegółowych za-

sad ustalania podstawy wymiaru składek na

ubezpieczenia emerytalne i rentowe.

Nie ulega wątpliwości, że świadczenia pie-

niężne, które pracodawca wypłaca pracow-

nikowi w związku z rozwiązaniem jego sto-

sunku pracy, są przychodami ze stosunku

pracy w rozumieniu przepisów o podatku

dochodowym od osób fizycznych. Nie jest to

jednak równoznaczne z tym, że tego rodza-

ju świadczenia powinny być uwzględnione

w podstawie wymiaru składek na ubezpie-

czenia społeczne pracownika.

W tym zakresie należy bowiem mieć na

uwadze, że na mocy wcześniej przywołanego

rozporządzenia z podstawy wymiaru składek

na ubezpieczenia społeczne są wyłączone od-

prawy, odszkodowania i rekompensaty wy-

płacane pracownikom z tytułu wygaśnięcia

lub rozwiązania stosunku pracy, w tym z ty-

tułu rozwiązania stosunku pracy z przyczyn

leżących po stronie pracodawcy, nieuzasad-

nionego lub niezgodnego z prawem wypo-

wiedzenia umowy o pracę lub rozwiązania

jej bez wypowiedzenia, skrócenia okresu jej

wypowiedzenia, niewydania w terminie lub

wydania niewłaściwego świadectwa pracy.

Katalog świadczeń pieniężnych objętych tym

zwolnieniem nie jest zamknięty i nie ogra-

nicza się wyłącznie do odpraw, odszkodo-

wań i rekompensat, do których pracownik

ma prawo na mocy przepisów powszechnie

obowiązujących. Objęte są nim również te

świadczenia pieniężne, które przysługują na

przykład na mocy porozumienia pracodaw-

cy ze związkiem zawodowym czy też pra-

cownikiem. Istotne jest przy tym, aby wy-

płata świadczenia pieniężnego pozostawała

w bezpośrednim i nierozerwalnym związku

z wygaśnięciem lub rozwiązaniem stosunku

pracy. Na koniec wypada dodać, że powyższe

dotyczy również podstawy wymiaru składek

na ubezpieczenie zdrowotne, gdyż przycho-

dy wymienione w par. 2 ust. 1 rozporządze-

nia w sprawie szczegółowych zasad ustalania

podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia

emerytalne i rentowe są także wolne od skła-

dek na to ubezpieczenie.

Podstawa prawna

Art. 4 pkt 9, art. 18 ust. 1 i 2, art. 20 ust. 1 ustawy

z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecz-

nych (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 1442 ze zm.).

Art. 81 ust. 1 ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach

opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych

(t.j. Dz.U. z 2008 r. nr 164, poz. 1027 ze zm.).

Par. 2 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia ministra pracy i polity-

ki socjalnej z 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych

zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpiecze-

nia emerytalne i rentowe (Dz.U. nr 161, poz. 1106 ze zm.).

Pracownica zatrudniona w naszej firmie

nieprzerwanie od 1998 roku uzyskała

w 2008 roku prawo do wcześniejszej eme-

rytury (w grudniu 2008 r. ukończyła 55 lat

i przepracowała łącznie ponad 35 lat).

ZUS przyznał emeryturę, ale nie podjął jej

wypłaty z uwagi na to, że nie został rozwią-

zany stosunek pracy. Po zniesieniu wymogu

rozwiązania stosunku pracy ZUS wypła-

cał emeryturę, a następnie od 1 październi-

ka 2011 r. ponownie wstrzymał tę wypłatę.

Wypłata została ostatecznie podjęta od

22 listopada 2012 r., po wyroku Trybuna-

łu Konstytucyjnego. ZUS nie wypłacił wy-

równania; odmowę potwierdził także sąd

okręgowy – sąd pracy i ubezpieczeń spo-

łecznych. Pracownica złożyła odwołanie

do sądu apelacyjnego, ale na dzień dzisiej-

szy nie został jeszcze nawet wyznaczony

termin rozprawy. Czy istnieje możliwość

uzyskania wyrównania z ZUS bez oczeki-

wania na wyrok sądu apelacyjnego?

Katarzyna Tomczyk
ekspert od emerytur i rent

Tak. Pracownica powinna złożyć w oddziale

ZUS wniosek o wypłatę zawieszonej emery-

tury. Powinna także w sądzie złożyć wniosek

o wycofanie odwołania. Zgodnie z art. 9 usta-

wy o ustaleniu i wypłacie emerytur, do któ-

rych prawo uległo zawieszeniu w okresie od

1 października 2011 r. do 21 listopada 2012 r.,

ZUS zawiesza postępowanie w przypadku,

gdy emeryt przed dniem wejścia w życie

ustawy złożył odwołanie do sądu od decyzji

tego organu w sprawie wypłaty wyrównania.

Po złożeniu wniosku o cofnięcie odwołania

i zakończeniu postępowania przed sądem (wy-

danie prawomocnego postanowienia o umo-

rzeniu postępowania) ZUS podejmie zawieszo-

ne postępowanie, ale na wniosek emerytki.

Cofnięcie odwołania jest konieczne w przy-

padkach, w których wskutek odwołania wnie-

sionego przez emeryta od decyzji organu

rentowego toczy się postępowanie sądowe,

ZUS nie ma bowiem możliwości załatwienia

wniosku o wypłatę zawieszonej emerytury

na podstawie przepisów omawianej ustawy

aż do czasu, gdy postępowanie to zostanie

zakończone prawomocnym orzeczeniem.

Ustawa ta określa zasady ustalania i wypła-

ty emerytur zawieszonych od 1 października

2011 r. do 21 listopada 2012 r. w związku z kon-

tynuowaniem zatrudnienia podjętego przed

przejściem na emeryturę. Przy czym dotyczy

wszystkich emerytów, którzy przeszli na eme-

ryturę przed 1 stycznia 2011 r. Po zgłoszeniu

wniosku wyrównanie emerytury otrzymają

zarówno te osoby, które wcześniej dostały de-

cyzję odmowną z ZUS, jak i takie, które prze-

grały sprawy w sądzie.

Z uwagi na to, że w okresie, za który przysłu-

guje wypłata zawieszonej emerytury, pracow-

nica nie ukończyła 60 lat, wraz z wnioskiem

o wypłatę wyrównania powinna przedłożyć

zaświadczenie o wysokości przychodu osiągnię-

tego w latach 2011 i 2012 (najlepiej z uwzględ-

nieniem zarobków uzyskanych w kolejnych

miesiącach). We wniosku trzeba także wskazać,

że wnosimy o wypłatę zawieszonej emerytury

wraz z odsetkami.

Podstawa prawna

Art. 9 ustawy z 13 grudnia 2013 r. o ustaleniu i wypłacie

emerytur, do których prawo uległo zawieszeniu w okresie

od dnia 1 października 2011 r. do dnia 21 listopada 2012 r.

(Dz.U. z 2014 r. poz. 169).

Dziennik Gazeta Prawna, 31 lipca 2014 nr 147 (3788)

gazetaprawna.pl

SKŁADKI, ŚWIADCZENIA

III

Kiedy były rolnik może uzyskać

zasiłek macierzyński

z ZUS

Jakie przywileje składkowe mają

osoby niepełnosprawne prowadzące pozarolniczą działalność

W jakiej sytuacji

nie trzeba odprowadzać składek

od świadczeń otrzymanych od pracodawcy

Czy jest szansa na

wyrównanie zawieszonej emerytury

bez wyroku sądu

PORADNIA UBEZPIECZENIOWA

Jestem żoną rolnika i korzystam z ubez-

pieczenia w KRUS. W związku z tym, że

planuję ciążę, chciałabym uzyskać zasiłek

macierzyński z ZUS przez czas korzystania

z urlopów macierzyńskich i rodzicielskich.

Czy będzie to możliwe, jeśli podejmę pracę?

Magdalena Januszewska
radca prawny

Tak. Przepisy dotyczące ubezpieczenia rol-

nika i świadczeń przysługujących rolnikowi

stosuje się także do małżonka rolnika, chy-

ba że małżonek ten nie pracuje w gospodar-

stwie rolnika ani w gospodarstwie domowym

bezpośrednio związanym z tym gospodar-

stwem rolnym (art. 5 ustawy o ubezpiecze-

niu społecznym rolników). Skoro dana osoba

jest ubezpieczona w KRUS, oznacza to, że

pracuje w gospodarstwie rolnika albo w ich

gospodarstwie domowym.

Ubezpieczenie rolnicze również daje moż-

liwość korzystania z zasiłku macierzyńskiego,

z tym, że zasady jego przyznawania są inne niż

w przypadku zasiłku z ZUS. Zgodnie z art. 15

ust. 1 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rol-

ników zasiłek macierzyński przysługuje ubez-

pieczonemu z tytułu:

1) urodzenia dziecka;

2) przyjęcia dziecka w wieku do 7. roku ży-

cia na wychowanie, a w przypadku dziecka,

wobec którego podjęto decyzję o odrocze-

niu obowiązku szkolnego – do 10. roku życia,

jeżeli w tym czasie został złożony wniosek

o przysposobienie;

3) przyjęcia dziecka w wieku do 7. roku życia

na wychowanie w ramach rodziny zastępczej,

z wyjątkiem rodziny zastępczej zawodowej, a w

przypadku dziecka, wobec którego podjęto de-

cyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego – do

10. roku życia.

Świadczenie to przysługuje w wysokości

czterokrotnej emerytury podstawowej. Eme-

rytura ta (od czerwca 2014 r.) wynosi 844,45 zł,

więc aktualna wysokość jednorazowego za-

siłku macierzyńskiego to 3377,80 zł.

Z kolei zasiłek macierzyński wypłacany

przez ZUS jest miesięczny i obliczany w sto-

sunku do podstawy wymiaru, od której były

odprowadzane składki ubezpieczeniowe.

Przysługuje ubezpieczonej, która w okresie

ubezpieczenia chorobowego albo w okresie

urlopu wychowawczego:

1) urodziła dziecko;

2) przyjęła na wychowanie dziecko w wie-

ku do 7. roku życia, a w przypadku dziecka,

wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu

obowiązku szkolnego – do 10. roku życia, i wy-

stąpiła do sądu opiekuńczego w sprawie jego

przysposobienia;

3) przyjęła na wychowanie w ramach rodzi-

ny zastępczej, z wyjątkiem rodziny zastępczej

zawodowej, dziecko w wieku do 7. roku życia,

a w przypadku dziecka, wobec którego podjęto

decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego

– do 10. roku życia (art. 29 ustawy o świad-

czeniach pieniężnych z ubezpieczenia spo-

łecznego w razie choroby i macierzyństwa).

Okoliczności, z którymi wiąże się prawo

do zasiłku macierzyńskiego, są więc w obu

wypadkach takie same. Z tym, że do nabycia

zasiłku macierzyńskiego z ZUS konieczne jest

pozostawanie w ubezpieczeniu chorobowym.

Najprostsze rozwiązanie to zawarcie umo-

wy o pracę, która jest obowiązkowym tytułem

do ubezpieczeń społecznych i zdrowotnego.

Zgodnie z art. 11 ust. 1 w zw. z art. 6 ust. 1 pkt 1

ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych

pracownicy obowiązkowo podlegają ubezpie-

czeniu chorobowemu. Zasiłek macierzyński

przysługiwałby więc z ZUS z tytułu tej umowy.

Gdyby kobieta chciała zatrudnić się na umo-

wę cywilnoprawną, to ubezpieczenia społecz-

ne (emerytalne, rentowe i wypadkowe) są obo-

wiązkowe w przypadku umowy agencyjnej lub

umowy-zlecenia albo innej umowy o świad-

czenie usług, do której zgodnie z kodeksem

cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zle-

cenia (nie dotyczy to uczniów i studentów

do 26. roku życia). Przy czym w wypadku za-

trudnionych na podstawie tych umów ubez-

pieczenie chorobowe jest dobrowolne – ten,

kto chce mu podlegać, musi zgłosić taką chęć

zatrudniającemu, który powinien go wów-

czas zgłosić do ubezpieczenia chorobowego

w ZUS. Tylko wtedy ubezpieczony otrzyma

zasiłek macierzyński. W interesie zaintere-

sowanej jest więc sprawdzić, czy zatrudnia-

jący ją podmiot dokonał takiego zgłoszenia

(a potem odprowadzał składkę chorobową).

Nie rodzi zaś skutków ubezpieczeniowych

umowa o dzieło. Jej zawarcie nie da więc za-

siłku macierzyńskiego z ZUS.

Zauważmy, że zgodnie z art. 7 ust. 1 usta-

wy o ubezpieczeniu społecznym rolników

ubezpieczeniu wypadkowemu, chorobowemu

i macierzyńskiemu podlega z mocy ustawy:

1) rolnik, którego gospodarstwo obejmuje

obszar użytków rolnych powyżej 1 ha prze-

liczeniowego lub dział specjalny,

2) domownik rolnika, o którym mowa

w pkt 1,

– jeżeli ten rolnik lub domownik nie pod-

lega innemu ubezpieczeniu społecznemu

lub nie ma ustalonego prawa do emerytury

lub renty albo nie ma ustalonego prawa do

świadczeń z ubezpieczeń społecznych.

Jeśli więc kobieta zatrudniłaby się i tym

samym miała inny tytuł do ubezpieczeń

społecznych (w ZUS), to nie podlegałaby ma-

cierzyńskiemu ubezpieczeniu rolniczemu.

W konsekwencji nie będzie mieć też prawa

do zasiłku macierzyńskiego z KRUS.

Podstawa prawna

Art. 5 ustawy z 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu

społecznym rolników (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 1403 ze zm.).

Art. 29 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach

pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby

i macierzyństwa (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 159 ze zm.).

Art. 11 ust. 1, art. 6 ust. 1 pkt 1 ustawy z 13 październi-

ka 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U.

z 2013 r. poz. 1442 ze zm.).

Mam orzeczenie o umiarkowanym stopniu

niepełnosprawności i prowadzę pozarolni-

czą działalność gospodarczą. Jest to jedyne

moje źródło utrzymania. Czy to prawda,

że osoby niepełnosprawne mogą korzystać

z pewnych przywilejów w zakresie opłaca-

nia składek na ubezpieczenie zdrowotne?

Adam Jagiełło
ekspert od ubezpieczeń społecznych i zdrowotnego

Tak. Osoba zaliczona do umiarkowanego

stopnia niepełnosprawności jest zwolniona

z obowiązku opłacania składek na ubezpie-

czenie zdrowotne z tytułu pozarolniczej dzia-

łalności, jeżeli jej przychody z tego tytułu nie

przekraczają miesięcznie 50 proc. najniższej

emerytury bądź opłaca ona podatek docho-

dowy w formie karty podatkowej. Jeżeli zaś

nie spełnia tych warunków, ale pozarolnicza

działalność jest jedynym jej źródłem przycho-

dów, opłacana przez nią składka zdrowotna

nie może przekraczać zaliczki podatkowej.

Osoba niepełnosprawna prowadząca po-

zarolniczą działalność (np. pozarolniczą

działalność gospodarczą), podobnie jak oso-

by pełnosprawne, podlega z tego tytułu obo-

wiązkowemu ubezpieczeniu zdrowotnemu.

W przypadku osób niepełnosprawnych, które

mają aktualne orzeczenie o umiarkowanym

lub znacznym stopniu niepełnosprawności,

zostały jednak przewidziane pewne preferencje

w zakresie opłacania składek na ubezpieczenie

zdrowotne. Osoba zaliczona do umiarkowane-

go lub znacznego stopnia niepełnosprawności

jest zwolniona z obowiązku opłacania składek

na ubezpieczenie zdrowotne z tytułu wykony-

wanej pozarolniczej działalności, jeżeli spełnia

jeden z poniższych warunków:

– jej przychody z tytułu pozarolniczej dzia-

łalności nie przekraczają miesięczne 50 proc.

najniższej emerytury,

– opłaca podatek dochodowy w formie kar-

ty podatkowej.

Jeżeli niepełnosprawny przedsiębiorca

nie spełnia żadnego z ww. warunków, ale

ma aktualne orzeczenie o umiarkowanym

lub znacznym stopniu niepełnosprawności

i pozarolnicza działalność jest jego jedynym

źródłem przychodów, opłacana przez niego

składka na ubezpieczenie zdrowotne nie po-

winna przekraczać zaliczki na podatek do-

chodowy od osób fizycznych. Takie rozwią-

zanie również stawia niepełnosprawnych

przedsiębiorców w uprzywilejowanej sytu-

acji w stosunku do innych ubezpieczonych.

Podstawa prawna

Art. 5 pkt 21, art. 66 ust. 1 pkt 1 lit. c i art. 82 ust. 9

i 10 ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki

zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych

(t.j. Dz.U. z 2008 r. nr 164, poz. 1027 ze zm.).

W celu optymalizacji kosztów działal-

ności nasza firma ogranicza zatrudnie-

nie. Program zwolnień grupowych, który

został uzgodniony ze związkami zawodo-

wymi, zakłada m.in. wypłatę pracowni-

kom w związku z rozwiązaniem stosunku

pracy pieniężnych świadczeń osłonowych,

których wysokość uzależniona jest od za-

kładowego stażu pracy. Czy tego rodzaju

świadczenia osłonowe należy uwzględnić

w podstawie wymiaru składek na ubezpie-

czenia społeczne i zdrowotne?

Adam Jagiełło
ekspert od ubezpieczeń społecznych i zdrowotnego

Nie. Osłonowe świadczenia pieniężne wy-

płacone pracownikowi przez pracodawcę

w związku z rozwiązaniem stosunku pracy

są wolne od składek na ubezpieczenia spo-

łeczne i zdrowotne.

Podstawę wymiaru składek na ubez-

pieczenia społeczne pracownika stanowi

przychód ze stosunku pracy w rozumieniu

przepisów o podatku dochodowym od osób

fizycznych, za wyjątkiem: wynagrodzenia

za czas niezdolności do pracy wskutek cho-

roby lub odosobnienia w związku z choro-

bą zakaźną, zasiłków i świadczenia reha-

bilitacyjnego z ubezpieczeń chorobowego

i wypadkowego oraz przychodów ze sto-

sunku pracy wymienionych w par. 2 ust. 1

rozporządzenia w sprawie szczegółowych za-

sad ustalania podstawy wymiaru składek na

ubezpieczenia emerytalne i rentowe.

Nie ulega wątpliwości, że świadczenia pie-

niężne, które pracodawca wypłaca pracow-

nikowi w związku z rozwiązaniem jego sto-

sunku pracy, są przychodami ze stosunku

pracy w rozumieniu przepisów o podatku

dochodowym od osób fizycznych. Nie jest to

jednak równoznaczne z tym, że tego rodza-

ju świadczenia powinny być uwzględnione

w podstawie wymiaru składek na ubezpie-

czenia społeczne pracownika.

W tym zakresie należy bowiem mieć na

uwadze, że na mocy wcześniej przywołanego

rozporządzenia z podstawy wymiaru składek

na ubezpieczenia społeczne są wyłączone od-

prawy, odszkodowania i rekompensaty wy-

płacane pracownikom z tytułu wygaśnięcia

lub rozwiązania stosunku pracy, w tym z ty-

tułu rozwiązania stosunku pracy z przyczyn

leżących po stronie pracodawcy, nieuzasad-

nionego lub niezgodnego z prawem wypo-

wiedzenia umowy o pracę lub rozwiązania

jej bez wypowiedzenia, skrócenia okresu jej

wypowiedzenia, niewydania w terminie lub

wydania niewłaściwego świadectwa pracy.

Katalog świadczeń pieniężnych objętych tym

zwolnieniem nie jest zamknięty i nie ogra-

nicza się wyłącznie do odpraw, odszkodo-

wań i rekompensat, do których pracownik

ma prawo na mocy przepisów powszechnie

obowiązujących. Objęte są nim również te

świadczenia pieniężne, które przysługują na

przykład na mocy porozumienia pracodaw-

cy ze związkiem zawodowym czy też pra-

cownikiem. Istotne jest przy tym, aby wy-

płata świadczenia pieniężnego pozostawała

w bezpośrednim i nierozerwalnym związku

z wygaśnięciem lub rozwiązaniem stosunku

pracy. Na koniec wypada dodać, że powyższe

dotyczy również podstawy wymiaru składek

na ubezpieczenie zdrowotne, gdyż przycho-

dy wymienione w par. 2 ust. 1 rozporządze-

nia w sprawie szczegółowych zasad ustalania

podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia

emerytalne i rentowe są także wolne od skła-

dek na to ubezpieczenie.

Podstawa prawna

Art. 4 pkt 9, art. 18 ust. 1 i 2, art. 20 ust. 1 ustawy

z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecz-

nych (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 1442 ze zm.).

Art. 81 ust. 1 ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach

opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych

(t.j. Dz.U. z 2008 r. nr 164, poz. 1027 ze zm.).

Par. 2 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia ministra pracy i polity-

ki socjalnej z 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych

zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpiecze-

nia emerytalne i rentowe (Dz.U. nr 161, poz. 1106 ze zm.).

Pracownica zatrudniona w naszej firmie

nieprzerwanie od 1998 roku uzyskała

w 2008 roku prawo do wcześniejszej eme-

rytury (w grudniu 2008 r. ukończyła 55 lat

i przepracowała łącznie ponad 35 lat).

ZUS przyznał emeryturę, ale nie podjął jej

wypłaty z uwagi na to, że nie został rozwią-

zany stosunek pracy. Po zniesieniu wymogu

rozwiązania stosunku pracy ZUS wypła-

cał emeryturę, a następnie od 1 październi-

ka 2011 r. ponownie wstrzymał tę wypłatę.

Wypłata została ostatecznie podjęta od

22 listopada 2012 r., po wyroku Trybuna-

łu Konstytucyjnego. ZUS nie wypłacił wy-

równania; odmowę potwierdził także sąd

okręgowy – sąd pracy i ubezpieczeń spo-

łecznych. Pracownica złożyła odwołanie

do sądu apelacyjnego, ale na dzień dzisiej-

szy nie został jeszcze nawet wyznaczony

termin rozprawy. Czy istnieje możliwość

uzyskania wyrównania z ZUS bez oczeki-

wania na wyrok sądu apelacyjnego?

Katarzyna Tomczyk
ekspert od emerytur i rent

Tak. Pracownica powinna złożyć w oddziale

ZUS wniosek o wypłatę zawieszonej emery-

tury. Powinna także w sądzie złożyć wniosek

o wycofanie odwołania. Zgodnie z art. 9 usta-

wy o ustaleniu i wypłacie emerytur, do któ-

rych prawo uległo zawieszeniu w okresie od

1 października 2011 r. do 21 listopada 2012 r.,

ZUS zawiesza postępowanie w przypadku,

gdy emeryt przed dniem wejścia w życie

ustawy złożył odwołanie do sądu od decyzji

tego organu w sprawie wypłaty wyrównania.

Po złożeniu wniosku o cofnięcie odwołania

i zakończeniu postępowania przed sądem (wy-

danie prawomocnego postanowienia o umo-

rzeniu postępowania) ZUS podejmie zawieszo-

ne postępowanie, ale na wniosek emerytki.

Cofnięcie odwołania jest konieczne w przy-

padkach, w których wskutek odwołania wnie-

sionego przez emeryta od decyzji organu

rentowego toczy się postępowanie sądowe,

ZUS nie ma bowiem możliwości załatwienia

wniosku o wypłatę zawieszonej emerytury

na podstawie przepisów omawianej ustawy

aż do czasu, gdy postępowanie to zostanie

zakończone prawomocnym orzeczeniem.

Ustawa ta określa zasady ustalania i wypła-

ty emerytur zawieszonych od 1 października

2011 r. do 21 listopada 2012 r. w związku z kon-

tynuowaniem zatrudnienia podjętego przed

przejściem na emeryturę. Przy czym dotyczy

wszystkich emerytów, którzy przeszli na eme-

ryturę przed 1 stycznia 2011 r. Po zgłoszeniu

wniosku wyrównanie emerytury otrzymają

zarówno te osoby, które wcześniej dostały de-

cyzję odmowną z ZUS, jak i takie, które prze-

grały sprawy w sądzie.

Z uwagi na to, że w okresie, za który przysłu-

guje wypłata zawieszonej emerytury, pracow-

nica nie ukończyła 60 lat, wraz z wnioskiem

o wypłatę wyrównania powinna przedłożyć

zaświadczenie o wysokości przychodu osiągnię-

tego w latach 2011 i 2012 (najlepiej z uwzględ-

nieniem zarobków uzyskanych w kolejnych

miesiącach). We wniosku trzeba także wskazać,

że wnosimy o wypłatę zawieszonej emerytury

wraz z odsetkami.

Podstawa prawna

Art. 9 ustawy z 13 grudnia 2013 r. o ustaleniu i wypłacie

emerytur, do których prawo uległo zawieszeniu w okresie

od dnia 1 października 2011 r. do dnia 21 listopada 2012 r.

(Dz.U. z 2014 r. poz. 169).

Wygenerowano dnia 2015-02-20 dla loginu: [e-mail]

3 / 4

Dziennik Gazeta Prawna, 31 lipca 2014 nr 147 (3788)

gazetaprawna.pl

IV

ORZECZNICTWO

STAN FAKTYCZNY

Wyrokiem sądu okręgowego z 12 czerwca 2012 r. oddalono

odwołania szpitala specjalistycznego (dalej: płatnik) i leka-

rza (dalej: ubezpieczony) od decyzji ZUS z 1 września 2011 r.

Organ rentowy stwierdził, że płatnik powinien wliczyć do

podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne

i zdrowotne ubezpieczonego kwoty przychodu uzyskane

przez niego w okresie od sierpnia 2009 r. do grudnia 2010 r.

z realizacji umowy-zlecenia zawartej z fi rmą medyczną

– spółką z o.o. (dalej: podwykonawca).

Płatnik 31 stycznia 2007 r. zawarł z NFZ umowę o udzie-

lanie świadczeń opieki zdrowotnej – leczenie szpitalne.

Jednocześnie korzystał z usług podwykonawcy, z którym

zawarł umowy. Na ich mocy płatnik zlecił podwykonaw-

cy obowiązek udzielania świadczeń zdrowotnych w zakre-

sie określonym w umowach. Udzielaniem tych świadczeń

miał się zajmować zespół lekarzy, których skład i kwa-

lifi kacje określał załącznik do umowy. Ubezpieczony od

10 lutego 2009 r. zatrudniony jest u płatnika na podstawie

umowy o pracę na stanowisku lekarza rezydenta. Zawarł on

1 lipca 2009 r. z podwykonawcą umowę-zlecenie, na podstawie

której przyjął obowiązek udzielania na rzecz zleceniodawcy

świadczeń opieki zdrowotnej polegających na pełnieniu dy-

żurów medycznych w zakładach opieki zdrowotnej, z którymi

zleceniodawca zawarł w tym zakresie odpowiednie umowy.

Na podstawie tej umowy w okresie objętym zaskarżoną

decyzją ubezpieczony pełnił dyżury lekarskie na oddziałach

chorób wewnętrznych, reumatologii i oddziale rehabilitacji

u płatnika. W ramach pełnionych dyżurów była udzielana

pomoc wyłącznie pacjentom szpitala.

Sąd pierwszej instancji uznał, że przedmiotem oceny

w sprawie jest umowa zawarta przez ubezpieczonego z pod-

wykonawcą, a nie umowa zawarta pomiędzy płatnikiem

a podwykonawcą. Wskazując na treść art. 8 ust. 1 i 2a ustawy

o systemie ubezpieczeń społecznych (dalej: u.s.u.s.) i uchwałę

SN z 2 września 2009 r., sygn. akt II UZP 6/09, OSNP 2010/3-

4/46, sąd stanął na stanowisku, że skoro ubezpieczony na

podstawie umowy zawartej z podwykonawcą wykonywał

usługi medyczne u swojego pracodawcy, to ten pracodaw-

ca, a nie zleceniodawca (podwykonawca), był odbiorcą tych

usług. Tym samym ustalając podstawę wymiaru składek

na ubezpieczenia społeczne z tytułu stosunku pracy, powi-

nien zsumować wynagrodzenie z umowy cywilnoprawnej

z wynagrodzeniem ze stosunku pracy. Ubezpieczony był

bowiem pracownikiem w rozumieniu art. 8 ust. 2a u.s.u.s.

Wyrokiem z 5 marca 2013 r. sąd apelacyjny oddalił apela-

cję płatnika od powyższego wyroku, podzielając ustalenia

i ocenę prawną sądu pierwszej instancji. Sąd podkreślił, że

ubezpieczony w ramach umowy-zlecenia z podwykonawcą

wykonywał usługi medyczne pokrywające się z charakte-

rem pracy świadczonej z tytułu zatrudnienia na podstawie

umowy o pracę łączącej go z płatnikiem. Z tą tylko różni-

cą, iż umowa cywilnoprawna obejmowała pracę w trakcie

dyżurów popołudniowych, nocnych i świątecznych na od-

dziale, gdzie był zatrudniony w ramach umowy o pracę,

i na innych oddziałach tego samego szpitala.

Wszystkie podejmowane przez ubezpieczonego czynno-

ści były wykonywane w siedzibie pracodawcy, na rzecz jego

pacjentów, a wynagrodzenie za usługi medyczne pochodziło

ze środków publicznych przekazywanych przez NFZ płat-

nikowi, a następnie – za jego pośrednictwem – podwyko-

nawcy. Świadczone przez ubezpieczonego w ramach umowy

cywilnoprawnej usługi medyczne odpowiadają zatem pra-

cy wykonywanej przez niego na podstawie stosunku pracy

i w istocie były świadczone na rzecz faktycznego pracodawcy.

UZASADNIENIE

SN oddalił skargę kasacyjną wniesioną przez szpital, wskazu-

jąc na prezentowany w orzecznictwie SN pogląd, że w świetle

art. 8 ust. 2a u.s.u.s. pracodawca, którego pracownik wyko-

nuje na jego rzecz pracę w ramach umowy o dzieło zawartej

z osobą trzecią, jest płatnikiem składek na ubezpieczenie

emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe z tytułu tej

umowy (uchwała z 2 września 2009 r., sygn. akt II UZP 6/09,

OSNP 2010/3-4/46, oraz wyrok z 11 maja 2012 r., sygn. akt

I UK 5/12, OSNP 2013/9-10/117). Teza ta jest aktualna także

w stosunku do pracowników wykonujących taką pracę na

podstawie umowy-zlecenia (np. wyroki z 14 stycznia 2010 r.,

sygn. akt I UK 252/09, LEX nr 577824; z 2 lutego 2010 r., sygn. akt

I UK 259/09, LEX nr 585727 oraz z 18 października 2011 r.,

sygn. akt III UK 22/11, OSNP 2012/21-22/266).

W orzeczeniach tych SN wyjaśnił, że art. 8 ust. 2a u.s.u.s.

rozszerza pojęcie pracownika dla celów ubezpieczeń społecz-

nych poza sferę stosunku pracy. Dotyczy to dwóch sytuacji.

Pierwszą jest wykonywanie pracy na podstawie jednej z wy-

mienionych w nim umów prawa cywilnego przez osobę, która

umowę taką zawarła z pracodawcą, z którym pozostaje w sto-

sunku pracy. Drugą jest wykonywanie pracy na podstawie

jednej z tych umów przez osobę, która wymienioną umowę

zawarła z osobą trzecią, jednakże w jej ramach wykonuje pracę

na rzecz pracodawcy, z którym pozostaje w stosunku pracy.

Przesłanką decydującą o uznaniu takiej osoby za pracow-

nika w rozumieniu u.s.u.s. jest to, że będąc pracownikiem

związanym stosunkiem pracy z danym pracodawcą, jedno-

cześnie świadczy na jego rzecz pracę w ramach umowy cy-

wilnoprawnej zawartej z inną osobą. Celem takiej regulacji

było, po pierwsze, ograniczenie korzystania przez praco-

dawców z umów cywilnoprawnych celem zatrudnienia wła-

snych pracowników dla realizacji tych samych zadań, które

wykonują oni w ramach łączącego je stosunku pracy, oraz

– po drugie – ochrona pracowników przed skutkami fl uktuacji

podmiotowej po stronie zatrudniających w trakcie procesu

świadczenia pracy, polegającej na przekazywaniu pracow-

ników przez macierzystego pracodawcę innym podmiotom

(podwykonawcom), którzy zatrudniają tych pracowników

w ramach umów cywilnoprawnych w ogóle nieobjętych obo-

wiązkiem ubezpieczeń społecznych (umowa o dzieło) lub

zwolnionych z tego obowiązku w zbiegu ze stosunkiem pracy

(umowa agencyjna, zlecenia lub inna umowa o świadczenie

usług, do której stosuje się przepisy o zleceniu).

Podkreśla się, że na tle art. 8 ust. 2a u.s.u.s. pojęcie pra-

cownika w zakresie ubezpieczenia społecznego nie pokrywa

się ściśle z takim, jakim posługuje się prawo pracy. Odczy-

tywanie zaś tego przepisu w związku z art. 6 ust. 1 pkt 1

oraz pkt 4 u.s.u.s. prowadzi do wniosku, że rzeczywisty

stosunek prawny regulowany wymienionymi w nim umo-

wami cywilnymi, który niepodważalnie istnieje na gruncie

prawa cywilnego, nie wywołuje skutków w zakresie prawa

ubezpieczeń społecznych.

SN

o zawieraniu umów-zleceń w szpitalach

STAN FAKTYCZNY

Wyrokiem z 18 października 2012 r. sąd apelacyjny uwzględnił

apelację ubezpieczonego i stwierdził, że nie jest on zobowią-

zany do zapłaty zaległych składek na Fundusz Ubezpieczeń

Społecznych, należnych od spółki z o.o. za okres od grudnia

2000 r. do maja 2001 r. W tym okresie pełnił on funkcję preze-

sa zarządu. Sąd, uzupełniając postępowanie dowodowe, ustalił,

że 18 kwietnia 2001 r. ubezpieczony złożył rezygnację z funk-

cji prezesa zarządu, a jego stosunek pracy uległ rozwiązaniu

31 maja 2001 r. Nadzwyczajne walne zgromadzenie odbyło się

24 maja 2001 r. i podjęło uchwały o zmianie umowy spółki oraz

w przedmiocie zmian w składzie zarządu.

Sąd przyjął, że wystąpienie przez ubezpieczonego do wspól-

nika o podjęcie decyzji w sprawie zwołania nadzwyczajnego

zgromadzenia wspólników w celu powzięcia uchwały doty-

czącej dalszego istnienia spółki (art. 233 ustawy z 15 września

2000 r. – Kodeks spółek handlowych, t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 1030

ze zm., dalej: k.s.h.) było równoznaczne z działaniami zmie-

rzającymi do ogłoszenia upadłości. W ocenie sądu bez uchwa-

ły tego organu, zobowiązującej zarząd do złożenia wniosku

o ogłoszeniu upadłości, wniosek taki nie mógł być zgłoszony.

Zatem jego niezgłoszenie w okresie pierwszych czterech mie-

sięcy 2001 roku nastąpiło bez winy skarżącego.

UZASADNIENIE

SN uchylił wyrok sądu apelacyjnego, uznając, że zwoła-

nie przez zarząd zgromadzenia wspólników i uzyskanie

decyzji właścicieli co do losu spółki nie jest przewidziane

w art. 116 par. 1 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatko-

wa (t.j. Dz.U. z 2012 r., poz. 749 ze zm.) jako działanie odwracające

przeniesienie na członka zarządu zobowiązań spółki. Należy

uwzględnić, że przepis ten ma charakter podwójnie wyjątko-

wy. Zastępuje on zasadę regulowania własnych długów przez

samą spółkę, stanowiąc wyjątek w postaci odpowiedzialności

subsydiarnej członków zarządu. Następnie przewiduje wypadki

uwolnienia się przez członków zarządu od tej odpowiedzialno-

ści jako wyjątek od wyjątku. Taki charakter stosowanego prze-

pisu pozwala wyłącznie na wykładnię ścisłą, nierozszerzającą

jego znaczenia w porównaniu z tekstem, i przyjęcie, że skoro

zwołanie zgromadzenia wspólników nie jest przewidziane

jako działanie uwalniające członka zarządu od wypełnienia

zobowiązań spółki, to czynności podejmowane przez zarząd

na podstawie art. 233 par. 1 k.s.h. nie są przesłanką uwalniają-

cą jego członków od zastępczej odpowiedzialności za zaległo-

ści składkowe zarządzanej osoby prawnej (wyrok Naczelnego

Sądu Administracyjnego z 23 marca 2006 r., sygn. akt II FSK

479/05, ONSAiWSA 2006/6/175). Czynności te ze względu na

obowiązujący w sprawie stan prawny sprzed 1 października

2003 r. powinny polegać na zgłoszeniu we właściwym czasie

wniosku o ogłoszenie upadłości lub wszczęciu postępowania

zapobiegającego upadłości. W stanie fi nansowym spółki, gdy

wielkość straty zagraża bytowi spółki, zarząd jest obowiązany

niezwłocznie zwołać zgromadzenie wspólników w celu powzię-

cia uchwały dotyczącej dalszego istnienia spółki. Obowiązek

zwołania zgromadzenia wspólników przewidziany w art. 233

k.s.h. nie wyłącza ani nie zastępuje ciążącego na zarządcach

obowiązku zgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości i nie

ogranicza zarządu w jego prawie reprezentacji spółki w za-

kresie zgłoszenia takiego wniosku.

Oprac. M. Wilczyński, asystent sędziego w Izbie Pracy,

Ubezpieczeń i Spraw Publicznych Sądu Najwyższego

SN

o odpowiedzialności za nieopłacone przez spółkę składki

Sygn. akt II UK 196/13

WYROK

SĄDU NAJWYŻSZEGO

z 19 grudnia 2013 r.

TEZA:

Zwołanie zgromadzenia wspólników w celu

powzięcia uchwały dotyczącej dalszego istnienia spółki
(art. 233 par. 1 k.s.h.) nie jest wymienione w art. 116
par. 1 pkt 1 i 2 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja
podatkowa jako czynność uwalniająca członka
zarządu od zastępczej odpowiedzialności
za zaległości składkowe zarządzanej spółki z o.o.

Sygn. akt I UK 323/13

WYROK

SĄDU NAJWYŻSZEGO

13 lutego 2014 r.

TEZY:

1. Umowa, na podstawie której lekarz wykonuje

swój zawód polegający na udzielaniu świadczeń zdrowot-
nych (art. 2 ust. 1 ustawy z 5 grudnia 1996 r. o zawodzie
lekarza i lekarza dentysty; t.j. Dz.U. z 2011 r. nr 277,
poz. 1634 ze zm.), nie może być utożsamiana z umową
o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej finansowanych
ze środków publicznych przez Narodowy Fundusz Zdrowia
(art. 132 ust. 1 ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadcze-
niach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków pu-
blicznych; t.j. Dz.U. z 2008 r. nr 164, poz. 1027 ze zm.) ani
z zawieraną w jej ramach umową o zamówienie na świad-
czenia zdrowotne (art. 133 tej ustawy w związku z art.
35 ust. 1 ustawy z 30 sierpnia 1991 r. o zakładach opieki
zdrowotnej; t.j. Dz.U. z 2007 r. nr 14, poz. 89 ze zm.).
2. Przepis art. 8 ust. 2a ustawy z 13 października
1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych
(t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 1442 ze zm.) nie narusza
art. 51 ust. 1 i art. 84 Konstytucji
Rzeczypospolitej Polskiej.

Podsumowanie



Pracodawca jest płatnikiem składek dla wszystkich

pracowników w rozumieniu ustawy o systemie ubez-

pieczeń społecznych (art. 4 pkt 2 lit. a u.s.u.s.).



Dotyczy to także tych osób, o których mówi art. 8

ust. 2a tej ustawy, m.in. pracowników pozostających

z nim w stosunku pracy i jednocześnie wykonujących

na jego rzecz pracę w ramach umów cywilnopraw-

nych zawartych z osobą trzecią

Dziennik Gazeta Prawna, 31 lipca 2014 nr 147 (3788)

gazetaprawna.pl

IV

ORZECZNICTWO

STAN FAKTYCZNY

Wyrokiem sądu okręgowego z 12 czerwca 2012 r. oddalono

odwołania szpitala specjalistycznego (dalej: płatnik) i leka-

rza (dalej: ubezpieczony) od decyzji ZUS z 1 września 2011 r.

Organ rentowy stwierdził, że płatnik powinien wliczyć do

podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne

i zdrowotne ubezpieczonego kwoty przychodu uzyskane

przez niego w okresie od sierpnia 2009 r. do grudnia 2010 r.

z realizacji umowy-zlecenia zawartej z fi rmą medyczną

– spółką z o.o. (dalej: podwykonawca).

Płatnik 31 stycznia 2007 r. zawarł z NFZ umowę o udzie-

lanie świadczeń opieki zdrowotnej – leczenie szpitalne.

Jednocześnie korzystał z usług podwykonawcy, z którym

zawarł umowy. Na ich mocy płatnik zlecił podwykonaw-

cy obowiązek udzielania świadczeń zdrowotnych w zakre-

sie określonym w umowach. Udzielaniem tych świadczeń

miał się zajmować zespół lekarzy, których skład i kwa-

lifi kacje określał załącznik do umowy. Ubezpieczony od

10 lutego 2009 r. zatrudniony jest u płatnika na podstawie

umowy o pracę na stanowisku lekarza rezydenta. Zawarł on

1 lipca 2009 r. z podwykonawcą umowę-zlecenie, na podstawie

której przyjął obowiązek udzielania na rzecz zleceniodawcy

świadczeń opieki zdrowotnej polegających na pełnieniu dy-

żurów medycznych w zakładach opieki zdrowotnej, z którymi

zleceniodawca zawarł w tym zakresie odpowiednie umowy.

Na podstawie tej umowy w okresie objętym zaskarżoną

decyzją ubezpieczony pełnił dyżury lekarskie na oddziałach

chorób wewnętrznych, reumatologii i oddziale rehabilitacji

u płatnika. W ramach pełnionych dyżurów była udzielana

pomoc wyłącznie pacjentom szpitala.

Sąd pierwszej instancji uznał, że przedmiotem oceny

w sprawie jest umowa zawarta przez ubezpieczonego z pod-

wykonawcą, a nie umowa zawarta pomiędzy płatnikiem

a podwykonawcą. Wskazując na treść art. 8 ust. 1 i 2a ustawy

o systemie ubezpieczeń społecznych (dalej: u.s.u.s.) i uchwałę

SN z 2 września 2009 r., sygn. akt II UZP 6/09, OSNP 2010/3-

4/46, sąd stanął na stanowisku, że skoro ubezpieczony na

podstawie umowy zawartej z podwykonawcą wykonywał

usługi medyczne u swojego pracodawcy, to ten pracodaw-

ca, a nie zleceniodawca (podwykonawca), był odbiorcą tych

usług. Tym samym ustalając podstawę wymiaru składek

na ubezpieczenia społeczne z tytułu stosunku pracy, powi-

nien zsumować wynagrodzenie z umowy cywilnoprawnej

z wynagrodzeniem ze stosunku pracy. Ubezpieczony był

bowiem pracownikiem w rozumieniu art. 8 ust. 2a u.s.u.s.

Wyrokiem z 5 marca 2013 r. sąd apelacyjny oddalił apela-

cję płatnika od powyższego wyroku, podzielając ustalenia

i ocenę prawną sądu pierwszej instancji. Sąd podkreślił, że

ubezpieczony w ramach umowy-zlecenia z podwykonawcą

wykonywał usługi medyczne pokrywające się z charakte-

rem pracy świadczonej z tytułu zatrudnienia na podstawie

umowy o pracę łączącej go z płatnikiem. Z tą tylko różni-

cą, iż umowa cywilnoprawna obejmowała pracę w trakcie

dyżurów popołudniowych, nocnych i świątecznych na od-

dziale, gdzie był zatrudniony w ramach umowy o pracę,

i na innych oddziałach tego samego szpitala.

Wszystkie podejmowane przez ubezpieczonego czynno-

ści były wykonywane w siedzibie pracodawcy, na rzecz jego

pacjentów, a wynagrodzenie za usługi medyczne pochodziło

ze środków publicznych przekazywanych przez NFZ płat-

nikowi, a następnie – za jego pośrednictwem – podwyko-

nawcy. Świadczone przez ubezpieczonego w ramach umowy

cywilnoprawnej usługi medyczne odpowiadają zatem pra-

cy wykonywanej przez niego na podstawie stosunku pracy

i w istocie były świadczone na rzecz faktycznego pracodawcy.

UZASADNIENIE

SN oddalił skargę kasacyjną wniesioną przez szpital, wskazu-

jąc na prezentowany w orzecznictwie SN pogląd, że w świetle

art. 8 ust. 2a u.s.u.s. pracodawca, którego pracownik wyko-

nuje na jego rzecz pracę w ramach umowy o dzieło zawartej

z osobą trzecią, jest płatnikiem składek na ubezpieczenie

emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe z tytułu tej

umowy (uchwała z 2 września 2009 r., sygn. akt II UZP 6/09,

OSNP 2010/3-4/46, oraz wyrok z 11 maja 2012 r., sygn. akt

I UK 5/12, OSNP 2013/9-10/117). Teza ta jest aktualna także

w stosunku do pracowników wykonujących taką pracę na

podstawie umowy-zlecenia (np. wyroki z 14 stycznia 2010 r.,

sygn. akt I UK 252/09, LEX nr 577824; z 2 lutego 2010 r., sygn. akt

I UK 259/09, LEX nr 585727 oraz z 18 października 2011 r.,

sygn. akt III UK 22/11, OSNP 2012/21-22/266).

W orzeczeniach tych SN wyjaśnił, że art. 8 ust. 2a u.s.u.s.

rozszerza pojęcie pracownika dla celów ubezpieczeń społecz-

nych poza sferę stosunku pracy. Dotyczy to dwóch sytuacji.

Pierwszą jest wykonywanie pracy na podstawie jednej z wy-

mienionych w nim umów prawa cywilnego przez osobę, która

umowę taką zawarła z pracodawcą, z którym pozostaje w sto-

sunku pracy. Drugą jest wykonywanie pracy na podstawie

jednej z tych umów przez osobę, która wymienioną umowę

zawarła z osobą trzecią, jednakże w jej ramach wykonuje pracę

na rzecz pracodawcy, z którym pozostaje w stosunku pracy.

Przesłanką decydującą o uznaniu takiej osoby za pracow-

nika w rozumieniu u.s.u.s. jest to, że będąc pracownikiem

związanym stosunkiem pracy z danym pracodawcą, jedno-

cześnie świadczy na jego rzecz pracę w ramach umowy cy-

wilnoprawnej zawartej z inną osobą. Celem takiej regulacji

było, po pierwsze, ograniczenie korzystania przez praco-

dawców z umów cywilnoprawnych celem zatrudnienia wła-

snych pracowników dla realizacji tych samych zadań, które

wykonują oni w ramach łączącego je stosunku pracy, oraz

– po drugie – ochrona pracowników przed skutkami fl uktuacji

podmiotowej po stronie zatrudniających w trakcie procesu

świadczenia pracy, polegającej na przekazywaniu pracow-

ników przez macierzystego pracodawcę innym podmiotom

(podwykonawcom), którzy zatrudniają tych pracowników

w ramach umów cywilnoprawnych w ogóle nieobjętych obo-

wiązkiem ubezpieczeń społecznych (umowa o dzieło) lub

zwolnionych z tego obowiązku w zbiegu ze stosunkiem pracy

(umowa agencyjna, zlecenia lub inna umowa o świadczenie

usług, do której stosuje się przepisy o zleceniu).

Podkreśla się, że na tle art. 8 ust. 2a u.s.u.s. pojęcie pra-

cownika w zakresie ubezpieczenia społecznego nie pokrywa

się ściśle z takim, jakim posługuje się prawo pracy. Odczy-

tywanie zaś tego przepisu w związku z art. 6 ust. 1 pkt 1

oraz pkt 4 u.s.u.s. prowadzi do wniosku, że rzeczywisty

stosunek prawny regulowany wymienionymi w nim umo-

wami cywilnymi, który niepodważalnie istnieje na gruncie

prawa cywilnego, nie wywołuje skutków w zakresie prawa

ubezpieczeń społecznych.

SN

o zawieraniu umów-zleceń w szpitalach

STAN FAKTYCZNY

Wyrokiem z 18 października 2012 r. sąd apelacyjny uwzględnił

apelację ubezpieczonego i stwierdził, że nie jest on zobowią-

zany do zapłaty zaległych składek na Fundusz Ubezpieczeń

Społecznych, należnych od spółki z o.o. za okres od grudnia

2000 r. do maja 2001 r. W tym okresie pełnił on funkcję preze-

sa zarządu. Sąd, uzupełniając postępowanie dowodowe, ustalił,

że 18 kwietnia 2001 r. ubezpieczony złożył rezygnację z funk-

cji prezesa zarządu, a jego stosunek pracy uległ rozwiązaniu

31 maja 2001 r. Nadzwyczajne walne zgromadzenie odbyło się

24 maja 2001 r. i podjęło uchwały o zmianie umowy spółki oraz

w przedmiocie zmian w składzie zarządu.

Sąd przyjął, że wystąpienie przez ubezpieczonego do wspól-

nika o podjęcie decyzji w sprawie zwołania nadzwyczajnego

zgromadzenia wspólników w celu powzięcia uchwały doty-

czącej dalszego istnienia spółki (art. 233 ustawy z 15 września

2000 r. – Kodeks spółek handlowych, t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 1030

ze zm., dalej: k.s.h.) było równoznaczne z działaniami zmie-

rzającymi do ogłoszenia upadłości. W ocenie sądu bez uchwa-

ły tego organu, zobowiązującej zarząd do złożenia wniosku

o ogłoszeniu upadłości, wniosek taki nie mógł być zgłoszony.

Zatem jego niezgłoszenie w okresie pierwszych czterech mie-

sięcy 2001 roku nastąpiło bez winy skarżącego.

UZASADNIENIE

SN uchylił wyrok sądu apelacyjnego, uznając, że zwoła-

nie przez zarząd zgromadzenia wspólników i uzyskanie

decyzji właścicieli co do losu spółki nie jest przewidziane

w art. 116 par. 1 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatko-

wa (t.j. Dz.U. z 2012 r., poz. 749 ze zm.) jako działanie odwracające

przeniesienie na członka zarządu zobowiązań spółki. Należy

uwzględnić, że przepis ten ma charakter podwójnie wyjątko-

wy. Zastępuje on zasadę regulowania własnych długów przez

samą spółkę, stanowiąc wyjątek w postaci odpowiedzialności

subsydiarnej członków zarządu. Następnie przewiduje wypadki

uwolnienia się przez członków zarządu od tej odpowiedzialno-

ści jako wyjątek od wyjątku. Taki charakter stosowanego prze-

pisu pozwala wyłącznie na wykładnię ścisłą, nierozszerzającą

jego znaczenia w porównaniu z tekstem, i przyjęcie, że skoro

zwołanie zgromadzenia wspólników nie jest przewidziane

jako działanie uwalniające członka zarządu od wypełnienia

zobowiązań spółki, to czynności podejmowane przez zarząd

na podstawie art. 233 par. 1 k.s.h. nie są przesłanką uwalniają-

cą jego członków od zastępczej odpowiedzialności za zaległo-

ści składkowe zarządzanej osoby prawnej (wyrok Naczelnego

Sądu Administracyjnego z 23 marca 2006 r., sygn. akt II FSK

479/05, ONSAiWSA 2006/6/175). Czynności te ze względu na

obowiązujący w sprawie stan prawny sprzed 1 października

2003 r. powinny polegać na zgłoszeniu we właściwym czasie

wniosku o ogłoszenie upadłości lub wszczęciu postępowania

zapobiegającego upadłości. W stanie fi nansowym spółki, gdy

wielkość straty zagraża bytowi spółki, zarząd jest obowiązany

niezwłocznie zwołać zgromadzenie wspólników w celu powzię-

cia uchwały dotyczącej dalszego istnienia spółki. Obowiązek

zwołania zgromadzenia wspólników przewidziany w art. 233

k.s.h. nie wyłącza ani nie zastępuje ciążącego na zarządcach

obowiązku zgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości i nie

ogranicza zarządu w jego prawie reprezentacji spółki w za-

kresie zgłoszenia takiego wniosku.

Oprac. M. Wilczyński, asystent sędziego w Izbie Pracy,

Ubezpieczeń i Spraw Publicznych Sądu Najwyższego

SN

o odpowiedzialności za nieopłacone przez spółkę składki

Sygn. akt II UK 196/13

WYROK

SĄDU NAJWYŻSZEGO

z 19 grudnia 2013 r.

TEZA:

Zwołanie zgromadzenia wspólników w celu

powzięcia uchwały dotyczącej dalszego istnienia spółki
(art. 233 par. 1 k.s.h.) nie jest wymienione w art. 116
par. 1 pkt 1 i 2 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja
podatkowa jako czynność uwalniająca członka
zarządu od zastępczej odpowiedzialności
za zaległości składkowe zarządzanej spółki z o.o.

Sygn. akt I UK 323/13

WYROK

SĄDU NAJWYŻSZEGO

13 lutego 2014 r.

TEZY:

1. Umowa, na podstawie której lekarz wykonuje

swój zawód polegający na udzielaniu świadczeń zdrowot-
nych (art. 2 ust. 1 ustawy z 5 grudnia 1996 r. o zawodzie
lekarza i lekarza dentysty; t.j. Dz.U. z 2011 r. nr 277,
poz. 1634 ze zm.), nie może być utożsamiana z umową
o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej finansowanych
ze środków publicznych przez Narodowy Fundusz Zdrowia
(art. 132 ust. 1 ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadcze-
niach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków pu-
blicznych; t.j. Dz.U. z 2008 r. nr 164, poz. 1027 ze zm.) ani
z zawieraną w jej ramach umową o zamówienie na świad-
czenia zdrowotne (art. 133 tej ustawy w związku z art.
35 ust. 1 ustawy z 30 sierpnia 1991 r. o zakładach opieki
zdrowotnej; t.j. Dz.U. z 2007 r. nr 14, poz. 89 ze zm.).
2. Przepis art. 8 ust. 2a ustawy z 13 października
1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych
(t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 1442 ze zm.) nie narusza
art. 51 ust. 1 i art. 84 Konstytucji
Rzeczypospolitej Polskiej.

Podsumowanie



Pracodawca jest płatnikiem składek dla wszystkich

pracowników w rozumieniu ustawy o systemie ubez-

pieczeń społecznych (art. 4 pkt 2 lit. a u.s.u.s.).



Dotyczy to także tych osób, o których mówi art. 8

ust. 2a tej ustawy, m.in. pracowników pozostających

z nim w stosunku pracy i jednocześnie wykonujących

na jego rzecz pracę w ramach umów cywilnopraw-

nych zawartych z osobą trzecią

Wygenerowano dnia 2015-02-20 dla loginu: [e-mail]

4 / 4