2013-02-20

1

II semestr

czyli elementy metodologii badań

psychologicznych

Zagadnienia w II semestrze

1. Schemat poznania naukowego a przebieg procesu badawczego w

psychologii

Brzeziński J. (2004) Metodologia badań psychologicznych. Warszawa: PWN, str. 29-124

2/3. Problem badawczy i hipoteza badawcza

Brzeziński J. (2004) Metodologia badań psychologicznych. Warszawa: PWN, str. 216-228
Francuz P., Mackiewicz R. (2005) Liczby nie wiedzą skąd pochodzą. Przewodnik po

metodologii i statystyce nie tylko dla psychologów. Lublin: Wydawnictwo KUL, str. 9-25

4. Zmienna - definicje i rodzaje

Brzeziński J. (2004) Metodologia badań psychologicznych. Warszawa: PWN, str. 183-192
Francuz P., Mackiewicz R. (2005) Liczby nie wiedzą skąd pochodzą. Przewodnik po

metodologii i statystyce nie tylko dla psychologów. Lublin: Wydawnictwo KUL, str. 26-
53

Nowak, S.(2007) Metodologia badań społecznych. Warszawa: PWN, str. 152-158

Zagadnienia w II semestrze

5. Problematyka pomiaru

Aranowska E. (1996) Metodologiczne problemy zastosowań modeli statystycznych w

psychologii. Teoria i praktyka. Warszawa: Studio 1, str. 12-39

Choynowski M. (1971) Pomiar w psychologii w: J. Kozielecki (red.) Problemy psychologii

matematycznej. Warszawa: PWN, str. 15-42

6/7. Operacjonalizacja

Brzeziński J. (2004) Metodologia badań psychologicznych. Warszawa: PWN, str. 206-215

Hornowska (2000) Operacjonalizacja terminów teoretycznych: czynnik, wielkość, zmienna

w: J. Strelau (red.), Psychologia. Podręcznik akademicki, tom I, Gdańsk: GWP, str. 389–
400

8. Wskaźniki

Brzeziński J. (2004) Metodologia badań psychologicznych. Warszawa: PWN, str. 192-205
Mokrzycki E. (2007) Do nauki przychodzi się nie tylko z pytaniami. Warszawa: Wydawnictwo

IFiS PAN, str. 225-251

2013-02-20

2

Zagadnienia w II semestrze

9. Metody badawcze w psychologii

Brzeziński J. (2000) Badania eksperymentalne w psychologii i pedagogice. Warszawa:

Wydawnictwo Naukowe Scholar, str. 13-55

Hornowska E., Kowalik S., Matczak A., Nowak A., Paluchowski W. J., Stasiakiewicz M.,

Zawadzki B. (2000) Podstawowe metody badawcze w: Jan Strelau (red.), Psychologia.
Podręcznik akademicki, tom I. Gdańsk: GWP, str. 437–522

10. Schematy doboru próby

Brzeziński J. (2004) Metodologia badań psychologicznych. Warszawa: PWN, str. 231-248

11/12. Plany eksperymentalne

Brzeziński J. (2004) Metodologia badań psychologicznych. Warszawa: PWN, str. 323-337
Brzeziński J. (2000) Badania eksperymentalne w psychologii i pedagogice. Warszawa:

Wydawnictwo Naukowe Scholar, str. 56-84

Sułek A. (1979) Eksperyment w badaniach społecznych. Warszawa: PWN, str. 61-161

Zagadnienia w II semestrze

13. Problematyka trafności w badaniach psychologicznych

Brzeziński J. (2004) Metodologia badań psychologicznych. Warszawa: PWN, str. 313-323
Brzeziński J. (2000) Badania eksperymentalne w psychologii i pedagogice. Warszawa:

Wydawnictwo Naukowe Scholar, str. 218-229

Standardy dla testów stosowanych w psychologii i pedagogice (2007). Gdańsk: GWP, str.

31-55

14. Etyka w badaniach psychologicznych

Brzeziński, J. (2004). Metodologia badań psychologicznych. Warszawa: PWN, str. 125-179

Proces badawczy

w psychologii

Etapy badania naukowego

2013-02-20

3

Badanie psychologiczne to całość,

podzielona na etapy

Początek

• dokonanie przeglądu faktów (zebranie ich,

wstępna selekcja i ocena)

• rozpoznanie problemu (luk, niekonsekwencji,

nieadekwatności, niejasności)

1. Sformułowanie problemu

badawczego i hipotez badawczych

• próba sformułowania nowych zależności

i praw, które lepiej opisują rzeczywistość

2013-02-20

4

2. Określenie obrazu zmiennych

niezależnych istotnych dla zmiennej

zależnej

• co powoduje, że ktoś ma taki a nie inny

charakter pisma?

– płeć?
– narodowość?
– zdrowie?
– kolejność urodzenia się w rodzinie?
– osobowość?
– asertywność?
– alkohol lub inne używki?

3. Operacjonalizacja zmiennej

• czyli nadanie zmiennym określonego sensu

empirycznego

• inaczej: przekład z języka teoretycznego na

język obserwacyjny

4. Wybór modelu badawczego/

schematu badawczego

• eksperymentalny – weryfikowana jest

zależności przyczynowej/ zakłada manipulację
zmiennymi niezależnymi

• korelacyjny – weryfikowane jest

współwystępowanie zmiennych

2013-02-20

5

5. Dobór próby z populacji

• czyli dotarcie do osób badanych

6. Wybór modelu statystycznego

• wcześniej należy uporządkować dane
• jest bezpośrednio związany z wyborem

modelu badawczego

7. Akceptacja lub odrzucenie hipotez

• czyli stwierdzenie czy hipoteza znalazła swoje

potwierdzenie w badaniach czy nie

2013-02-20

6

8. Ocena, interpretacja i generalizacja

wyników

• ocena jakości metodologicznej

przeprowadzonych badań

• interpretacja znaczenia

psychologicznego uzyskanego rezultatu

• generalizacja – jak bardzo uogólniane mogą

być wnioski z zakończonych badań

Etapy badania naukowego – wersja

skrócona

• sformułowanie problemu
• postawienie hipotez
• operacjonalizacja zmiennych

z hipotez

• weryfikacja hipotez
• interpretacja i generalizacja wyników

Check List (wg Townsenda)