1

I ZWIĄZKI WYZNANIOWE A PAOSTWO

Związek wyznaniowy – wspólnota powołana dla celów kultu religijnego, propagowania i nauczania określonej

tradycji religijnej.

JAK KSZTATŁOWAŁ SIĘ DUALIZM

Europejskie monarchie chrześcijaoskie realizowały ideę sojuszu tronu i ołtarza.

Europejskie republiki(XVIII – XX w.) – wiązały się z gwałtownym zaostrzeniem stosunków między paostwem a

kościołem. Republiki miały wyraźne zabarwienie antyklerykalne, a niekiedy i antyreligijne.

Oparcie stosunków między paostwem a Kościołem na zasadach wzajemnego poszanowania, autonomii było

rezultatem długiego procesu, który nie wszędzie jeszcze dobiegł kooca. Wielką rolę odegrały pontyfikaty

takich papieży jak Leon XIII, Pius XI czy Jan Paweł II oraz dokonania Soboru Watykaoskiego II, na którym

Kościół uznał, iż jego misja nie jest związana z jakimś szczególnym ustrojem paostwowym i społecznym.

TYPY REALCJI PAOSTWO-KOŚCIÓŁ

Wyróżniamy dwa klasyczne modele ustrojowe stosunków wyznaniowych w paostwie, wyróżniające dwa typy

paostw.

- paostwo wyznaniowe (konfesyjne) – ideowe i strukturalne powiązanie religii i kościoła z paostwem

polegające na uznaniu jednej spośród religii jako oficjalnej oraz wyrażające się w ustroju zagwarantowaniu

jednemu z kościołów pozycji uprzywilejowanej w paostwie. Zapis musi byd zawarty w konstytucji. Wpływ

dominującej religii na decyzje paostwowe np.: aborcja, homoseksualizm. Irak, Iran, Watykan

- Paostwa świeckie ( laickie) – charakteryzujące się nieuznawaniem jakiejkolwiek religii jako religii oficjalnej

paostwa, neutralnością paostwa w sprawach przekonao religijnych, światopoglądowych i filozoficznych.

Francja

Paostwo neutralne światopoglądowo – separacja kościoła od paostwa. Wolnośd sumienia, religii i wyznania.

Paostwo nie ingeruje w to.

Separacja:

 Kościół nie ingeruje w sprawy polityczne

 Paostwo nie finansuje kościoła

 Nieobowiązkowe nauczanie religii w szkołach

System separacji pierwszy raz został udokumentowany w Konstytucji USA (poprawka 1 i 14 do konstytucji)

W Europie – Francja XVIII w.

2

ZWYCZAJE W INNYCH RELIGIACH NIŻ KATOLICKA

Fakt, iż w paostwie panuje reżim autorytarny, nie wywołuje jednoznacznych skutków. Wiele znaczy od tego

jakie jest ideowe podłoże tego reżimu. Kościoły i związki potrafiły się zaadaptowad do warunków stwarzanych

przez reżimy o ile te nie miały wyraźnego nastawienia antyreligijnego.

Jednak istniały też reżimy autorytarne, w których Kościoły i związki wyznaniowe doświadczały srogich

prześladowao. Misja religijna Kościołów nie godziła sie w szczególności z warunkami, które stwarzały reżimy

totalitarne. Te bowiem narzucały obywatelom jeden obowiązujący światopogląd i wymagały od nich

bezwzględnego posłuszeostwa jednemu tylko przywódcy np. ZSRR, Chiny Ludowe.

PODSTAWY FUNKCJONOWANIA ZWIĄZKÓW WYZNANIOWYCH W PAOSTWIE (AKTY PRAWNE JE

REGULUJĄCE; JAK ZAKŁADA SIĘ ZWIĄZKI WYZNANIOWE, KTO ODPOWIADA ZA ICH REJESTRACJĘ)

Wolnośd wyznania gwarantuje Konstytucja (art. 25 i 53) oraz ustawa o gwarancjach wolności sumienia i

wyznania z 17 maja 1989 r.

Prawną rejestracją organizacji wyznaniowych na terenie RP zajmuje się ministerstwo właściwe do spraw

wyznao religijnych (obecnie Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji), prowadzące rejestr Kościołów i innych

związków wyznaniowych

oraz wykaz Kościołów i związków wyznaniowych działających na podstawie

odrębnych ustaw. Wspomniana rejestracja nie jest jednak konieczna, jeśli chodzi o swobodę odbywania

praktyk religijnych. Z chwilą wpisu do rejestru kościół lub inny związek wyznaniowy uzyskuje jednak, jako

całośd, osobowośd prawną oraz korzysta ze wszystkich uprawnieo i podlega obowiązkom określonym w

ustawach.

Prawo do złożenia wniosku o wpis do rejestru przysługuje 100 obywatelom RP posiadającym pełną zdolnośd

do czynności prawnych, którzy składają listę zawierającą ich notarialnie poświadczone podpisy. Wniosek

powinien zawierad m.in. statut związku wyznaniowego

PRZYKŁADY PAOSTW KONFESYJNYCH

Katolickie - Maltę, Monako, Liechtenstein, Watykan

Islam – Iran, Pakistan, Arabia Saudyjska, Zjednoczone Emiraty Arabskie

Protestantyzm – Kraje Skandynawskie, Dania, Wielka Brytania

Prawosławie - Rosja, Białoruś, Grecja, Cypr

ISLAM I SZARIAT

3

Islam - religia monoteistyczna, druga na świecie pod względem liczby wyznawców po chrześcijaostwie Świętą

księgą islamu jest Koran, a zawarte w nim objawienie ma stanowid ostateczne i niezmienne przesłanie Boga do

ludzi.

Oprócz tego, ze Islam jest religią, jest też prawem (systemem prawnym).

Szariat – surowe prawo islamskie – Ramadan (post), Modlitwa 5x dziennie, pozycja kobiet

UMOWY ZE STOLICĄ APOSTOLSKĄ

Umowa międzynarodowa ze Stolicą Apostolską podpisana przez Polskę 28 lipca 1993 r. (KONKORDAT)

 wskazuje pozycję kościoła w paostwie

 uznanie za Głowę kościoła Papieża

 uznanie wszelkich świąt

 warunki do zawarcia małżeostwa

Paostwo i kościół są niezależne i autonomiczne, w każdej dziedzinie, współpraca dla dobra wspólnego.

POZYCJA KOŚCIOŁA KATOLICKIEGO W POLSCE

Stosunki między paostwem a kościołem i innymi związkami wyznaniowymi są kształtowane na zasadach

poszanowania ich autonomii oraz wzajemnej niezależności każdego w swoim zakresie, jak również działanie

dla dobra człowieka i dobra wspólnego.

Pozostałe zasady:

- równouprawnienia kościołów i związków wyznaniowych

- bezstronnośd władz publicznych RP w sprawach przekonao religijnych, światopoglądowych i filozoficznych

- kształtowanie stosunków między paostwem a kościołem katolickim na podstawie umowy międzynarodowej

(konkordatu) i ustawy, a między paostwem i innymi kościołami (zw. wyznaniowymi) w drodze ustawy

uchwalonej na podstawie umów zawartych pomiędzy Radą Ministrów i ich całościowymi przedstawicielami