Wykład 1 Pojęcie propedeutyki rolnictwa, funkcji rolnictwa, działów, gałęzi i działalności

Propedeutyka - nauka wstępna, poznawanie podstaw wiedzy z jakiejś dziedziny; przedmiot nauczania wprowadzający w
podstawowe zagadnienia danej nauki.
Propedeutyka rolnictwa - przedmiot nauczania wprowadzający w podstawowe zagadnienia rolnictwa i przygotowujący do
szcegółowego poznawania rolnictwa.
Rolnictwo - gałąź produkcji, ma na celu dostarczenie żywności oraz surowców dla przemysłu a wykorzystuje do tego siły
przyrody.
Rolnictwo jako nauka - powiązany ze sobą zespół dziedzin i dyscyplin naukowych opierających się o podstawowe nauki
przyrodnicze i techniczne, a także społeczne.
Rolnictwo - profesja, zawód a jednocześnie sposób i styl życia człowieka.
Agronomia - nauka o produkcji roślinnej wraz ze specjalnościami z nią związanymi takimi jak chemia rolna, gleboznawstwo,
botanika rolnicza.
Agrotechnika - całokształt decyzji, czynności i zabiegów technicznych w produkcji roślinnej prowadzonej na gruntach ornych
i trwałych użytkach zielonych.
Produkcja rolnicza - zaspokaja podstawowe potrzeby biologiczne człowieka poprzez dostarczenie mu produktów
żywnościowych do bezpośredniego spożycia lub dalszego przetwarzania.
Gospodarstwo rolne - jednostka uzytkujaca ziemię i wytwarzająca artykuły żywnościowe lub surowcowe pochodzenia
rolniczego dla przemysłu. Są to zarówno małe gospodarstwa jak i wielkie.
Przedsiębiorstwo rolne - to gospodarstwo samodzielne finansowo, wytwarzające produkty na sprzedaż, posiadające
osobowośc prawna np. Państwowe gospodarstwa rolne i spółdzielnie produkcyjne wpisane do rejestru przedsiębiorstw oraz
duże gospodarstwa indywidualne produkujące na sprzedaż.
Formy własności gospodarstw
1. Prywatne
a) rodzinne
b) duże gospodarstwa prywatne (sezonowy najm pracowników)
c) duże gospodarstwa farmerskie (w całości oparte na pracy najemnej)

2. Państwowe (Własność Skarbu Państwa) pracownicy najemni są zatrudniani w oparciu o umowę o pracę

3. Spółdzielcze (własność prywatna, dobrowolne zrzeszenie się rolników będących członkami spółdzielni, wyjątkowo
zatrudniające pracowników najemnych)

4. Gospodarstwa dzierżawione z zasobów Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa (ziemia i trwałe środki produkcji są
nadal własnością Skarbu Państwa, a dzierżawca płaci za możliwość korzystania z nich)

Funkcje gospodarstwa rolnego
Wytwarzanie produktów rolnych obejmujących:
- produkcję roślinna zwaną produkcją pierwotna, która wytwarza gotowe artykuły spozywcze, surowce pochodzenia roślinnego
i pasze
- produkcję zwierzęcą zwaną produkcja wtórną, która przetwarza pasze na produkty spozywcze i surowce pochodzenia
zwierzęcego

Wytworzone w gospodarstwie produkty rolne mogą być:
- zużyte we własnym gospodarstwie
- przetworzone lub uszlachetnione w gospodarstwie (np. pasze na mleko, mięso i wełnę, mięso i mleko na przetwory we
własnych mleczarniach lub masarniach)
- sprzedane w postaci pierwotnej lub po przetworzeniu
Dział - ogół gałęzi i działalności w których są wykorzystywane podobne metody i środki produkcji (produkcja roślinna,
zwierzęca, przetwórstwo, usługi)
Gałęzie - to grupy roślin lub działalności o podobnej technologii produkcji oraz grupy zwierząt tego samego gatunku (1.zboża,
roś. okopowe, pastewne, przemysłowe 2.bydło, trzoda chlewna, owce, drób)
Działalność - obejmuje pozyskiwanie jednolitego produktu z zastosowaniem tej samej technologii produkcji (1.żyto, owies,
pszenica, 2.krowy, jałówki, cielęta, opasy)

POWIĄZANIA MIĘDZY DZIAŁAMI:
1. Przez maksymalne wykorzystanie surowców i produktów ubocznych
- obornik
- pasze
- produkcja roślinna i zwierzęca dostarczają surowce dla przemysłu rolnego
- odpady z przemysłu rolnego są często dobrymi paszami dla zwierząt (np. serwatka)
2. Przez racjonalne wykorzystanie pracy i środków produkcji
- odpowiedni dobór roślin (o róznych terminach siewu i zbioru)

- dział produkcji zwierzęcej daje stałe zatrudnienie w ciągu roku
3. Przez najbardziej produkcyjne wykorzystanie użytków rolnych
- dużo TUZ to dużo paszy zielonej do produkcji zwierzęcej
- gleby dobre i bardzo dobre to uprawa buraków, lucerny i produkcja bydła, gleby słabe to uprawa ziemniaków i trzody
chlewnej
- właściwe wykorzystanie stanowiska w zmianowaniu
4. Przez właściwe wykorzystanie środków finansowych i środków produkcji
- wpływ gotówki z 1 działu na wydatki w drugim dziale
- przyczepy i ciagniki wykorzystane w produkcji roślinnej i zwierzęcej

Profil gospodarstwa zależy od proporcji pomiędzy działami i gałęziami produkcji

Profil określa się poprzez:
1 System gospodarczy - na podstawie procentowego udziału poszczególnych działów w ogólnej produkcji gospodarstwa
2 System produkcji roślinnej - charakteryzuje dział produkcji roślinnej i mówi o udziale poszczególnych gałęzi
a) kierunek zbożowy (>60% zbóż w powierzchni zasiewów)
b) kierunek okopowy (>25% okopowych w powierzchni zasiewów)
c) kierunek pastewny (>35% roslin pastewnych w strukturze Użytków Rolnych)
3 System produkcji zwierzęcej - charakteryzuje dział produkcji zwierzęcej i mowi o udziale w nim poszczególnych gałęzi
a) kierunek nastawiony na hodowlę bydła (>66,6% Sztuk Dużych w gospodarstwie)
b) kierunek nastawiony na hodowlę trzody chlewnej (>20% Sztuk Dużych trzody chlewnej)
c) kierunek nastawiony na hodowlę owiec (>10% Sztuk Dużych owiec w gospodarstwie)

Kierunek produkcji - określa gałęzie wiodące w całym gospodarstwie na podstawie struktury produkcji końcowej

GOSPODARSTWO MOŻE BYĆ:
- jednokierunkowe (wartość produkcji jednej gałęzi przekracza 50% ogólnej wartości produkcji)
- dwukierunkowe (dwie gałęzie dają łącznie co najmniej 60% produkcji)
- wielostronne (w innym wypadku)

INTENSYWNOŚĆ GOSPODARSTWA - określa ilość i wielkość nakładów pracy i środków produkcji ponoszonych na
produkcję

Wyróżnia się
1. Intensywność organizacji gospodarstwa (udział intensywnych gałęzi produkcji w strukturze produkcji)
2. Intensywność gospodarowania (wysokość nakładów pracy i środków produkcji na 1ha lub 1 sztukę inwentarza)

Zasada racjonalnego gospodarowania
1. minimalizacja kosztów - jak najmniejszy nakład pracy i środków produkcji
2. maksymalizacja produkcji - przy dostepnych środkach produkcji i sile ludzkiej jak najwięcej wyprodukować

Wykład 2 Cechy i specyfika produkcji rolniczej. Czynniki i środki produkcji w rolnictwie.

Cechy charakterystyczne produkcji rolniczej:
- odbywa się na żywych organizmach
- uzależniona jest od warunków przyrodniczo-klimatycznych
- ma charakter cykliczny (sezonowośc pracy)
- jest wielostronna (różnorodnośc roślin)
- ma charakter przestronny (duży obszar produkcji)
- niemożliwe jest przewidzenie wyników produkcji
- ma długi cykl produkcji
- obrót wewnętrzny (odnawianie się materiałów do dalszej produkcji)
- pierwotna produkcja (roślinna) i wtórna (zwierzęca)
- produkcja podstawowa i uboczna (np. mleko to produkcja podstawowa, a obornik i żywiec wołowy to uboczna)

Produkcja - wytwarzanie dóbr materialnych i usług zdolnych do zaspokajania ludzkich potrzeb
Do jej realizacji niezbędne są:
1. Praca (celowa i świadoma działalność człowieka przekształcająca dobra przyrody w celu zaspokajania ludzkich potrzeb)
- do jej realizacji potrzebna jest siła robocza, czyli zespół ludzi z odpowiednimi kwalifikacjami
Praca może miec charakter:
- produkcyjny (wytwarzanie dóbr materialnych)
- nieprodukcyjny (wytwarzanie usług np.praca lekarza, nauczyciela)
2. Środki produkcji materialna, rzeczowa strona produkcji; posługuje się nimi człowiek w procesie produkcji
Środki produkcji dziela się na;
Przedmioty pracy
- przedmioty pracy (dobra ulegają przetworzeniu w procesie pracy)
- dobra przyrody (ziemia, bogactwa naturalne np. węgiel)
- surowce (drewno, złom, buraki)
- półfabrykaty (deski)
- zwierzęta produkcyjne
Środki pracy urządzenia do przetwarzania przedmiotów pracy
- budynki i budowle
- narzędzia, maszyny, siła pociągowa
- zwierzęta hodowlane, robocze

ŚRODKI PRODUKCJI+LUDZIE=SIŁY WYTWÓRCZE SPOŁECZEŃSTWA

Siły wytwórcze w procesie produkcji działają w określonych warunkach gospodarowania określonych przez przyrodę (warunki
przyrodnicze) oraz przez elementy ekonomii (warunki ekonomiczne)

SIŁY WYTWÓRCZE SPOŁECZEŃSTWA+WARUNKI GOSPODAROWANIA (przyrodnicze i ekonomiczne)=CZYNNIKI
PRODUKCJI

Przyrodnicze warunki produkcji rolniczej:
a) warunki klimatyczne
- naświetlenie
- temperatura
- opady
- wiatry
- mikroklimat
b) ukształtowanie terenu
- tereny równinne, płaskie oraz pofałdowane
- erozja wodna
c) gleby i ich jakośc
- żyznośc i urodzajnośc
- klasy bonitacyjne
- kompleksy przydatności rolniczej

EKONOMICZNE WARUNKI PRODUKCJI ROLNICZEJ
1. WARUNKI ZEWNĘTRZNE
a) stałe
- odległośc od miast i ośrodków przemysłowych
- stan i siec dróg
- odległośc od stacji kolejowej i zakładów przemysłu rolnego (np. mleczarnie)

- odległośc od punktu skupu i zaopatrzenia w artykuły do produkcji rolnej
- zasoby siły roboczej w rejonie
b) zmienne
- poziom cen na produkty rolne i artykuły do produkcji rolnej
- możliwości kredytowe, polityka podatkowa i celna państwa
- poziom i organizacja usług dla rolnictwa
- możliwośc zbytu produktów rolnych
- zaopatrzenie w artykuly do produkcji rolnej

Wewnętrzne warunki ekonomiczne:
- ilośc i jakośc sił roboczej w gospodarstwie
- ilośc i jakośc środków produkcji w gospodarstwie
- zasoby finansowe gospodarstwa
- poziom kierowania gospodarstwem (przygotowanie zawodowe i umiejętności organizacyjne rolnika)
- wielkośc gospodarstwa
- wewnętrzne warunki komunikacyjne (stan, siec dróg wewnętrznych,rozłóg czyli rozmieszczenie poszczególnych pól, ich
wielkośc i kształt)

Czynniki produkcji w rolnictwie:
1.ziemia
2.praca
3.kapitał
4.organizacja i zarządzanie

1 ZIEMIA
Cechy ziemi:
- nieruchomośc
- niepomnażalnośc (niepowiększalnośc) związana z ograniczeniami zasobami ziemi jako środek produkcji niezbędnego do
prowadzenia produkcji rolniczej
- niezniszczalnośc oznacza, że ziemia właściwie wykorzystywana nie zużywa się, nie oznacza to jednak, że ziemi nie można
zniszczyc
- przestrzennośc która wiąże się z organizowaniem produkcji na znacznych obszarach i przystosowaniem maszyn do
ruchomego procesu pracy
2 PRACA I SIŁA ROBOCZA
PRACA jest to świadoma i celowa działalnośc człowieka, polegająca na przekształcaniu dóbr przyrody i przystosowanie ich do
zaspokajania potrzeb ludzkich
SIŁA ROBOCZA jest to suma umiejętności jakimi człowiek rozporządza w pracy

Praca jest więc formą wykorzystywania siły roboczej

GRUPY OSÓB ZATRUDNIANYCH W ROLNICTWIE
- właściciele i użytkownicy gospodarstw rolnych (pracują na własny rachunek)
- członkowie spółdzielni produkcyjnych
- członkowie rodzin wymienionych grup
- robotnicy najemni (stali, sezonowi)

3 KAPITAŁ ogół dóbr materialnych i zasobów finansowych do dalszego pomnażania
Podstawowe składniki kapitału
ŚRODKI TRWAŁE - które są wieloletnio używane w procesach produkcyjnych i stoniowo się zużywają
Środki trwałe
1. Budynki i budowle
2. Maszyny, urządzenia techniczne i narzędzia
3. Środki transportowe
4. Melioracje
5. Zasadzenia wieloletnie
6. Inwentarz żywy (stada podstawowe)
Środki trwałe dzielą się na:
- produkcyjne (biorą udział w procesach produkcyjnych np. ciągniki, maszyny)
- nieprodukcyjne (służą do zaspokajania potrzeb ludności np. budynki mieszkalne)
ŚRODKI OBROTOWE - zużywają się całkowicie w 1 cyklu produkcyjnym (mniej niż 1 rok) i bezpośrednio wchodzą w
produkt finalny
Środki obrotowe
- młode zwierzęta

- nawozy mineralne
- środki ochrony roślin
- materiał siewny
- pasze
- paliwa i smary
- zapasy i środki pieniężne

Siła pociągowa to suma energii zdolnej do pokonywania oporów związanych z przemieszczaniem narzędzi, maszyn lub
środków transportowych, zawarte w organizmach żywych oraz silnikach mechanicznych

Ze względu na charakter źródła energii wyróżnia się:
- żywą siłę pociągową (konie robocze, muły, osły, woły, psy)
- mechaniczna siła pociągowa (ciągniki, samochody, maszyny samobieżne, silniki spalinowe)

Wykład 3 Charakterystyka rolniczej przestrzeni produkcyjnej obszarów wiejskich. Polskie rolnictwo na tle innych obszarów
Unii Europejskiej.

UŻYTKI ROLNE (UR) – obejmują :
- grunty orne (GO) pod zasiewami i nie obsiane
- trwałe użytki zielone (TUZ) – łąki i pastwiska
- plantacje wieloletnie (w tym sady)
- inne (np. ogródki przydomowe, grunty pod stawami rybnymi i zbiornikami wodnymi służącymi dla potrzeb rolnictwa)
STRUKTURA UŻYTKÓW ROLNYCH - to procentowy udział poszczególnych rodzajów użytków w stosunku do ogólnej
ich powierzchni.
Ogólna powierzchnia kraju 100%

1) UR 51,7% (GO+sady+TUZ)

GO 38,7%
Sady 1,1%
TUZ 10,1%
Inne 1,8%

2) LASY 29,6%
3) Pozostałe 18,7% (tereny zabudowane)

GRUNTY ORNE – to część użytków rolnych wykorzystywana do uprawy roślin polowych, warzyw, ziół, na których
przeprowadza się zabiegi agrotechniczne. GO mogą by czasowo wyłączone z użytkowania (ugory i odłogi)
Powierzchnia zasiewów= GO-ugory i odłogi

Do sadów zalicza się: grunty o powierzchni nie mniejszej niż 10 arów zasadzone drzewami i krzewami owocowymi

1ar=100m2

1ha=10 000m2
Do ugorów zalicza się: powierzchnię gruntów ornych które w danym roku były przejściowo nie obsiane ale pielegnowane
(nieużytkowane rolniczo)
Do odłogów zalicza się: powierzchnię gruntów ornych nie dające plonów, które przez 2 lub więcej lat nie były uprawiane.

TRWAŁE UŻYTKI ZIELONE – ziemie (tereny) rolnicze, które w wyniku naturalnych bądź sztucznych procesów uległy
zadarnieniu najczęściej porastające wieloletnimi trawami oraz roślinami motylkowatymi z domieszką ziół i chwastów
Użytki zielone dostarczają wartościowej paszy w postaci:
-zielonki
- siana
-kiszonki
- suszu
- sianokiszonki
Niezbędnej w żywieniu zwierząt gospodarskich

NIEUŻYTKI – teren nie przydatny do wykorzystania gospodarczego w tym rolniczego bez poddania specjalistycznym zabiegu
rekultywacyjnym (bagna, torfowiska, tereny przemysłowe, wydmy, pustynie)

Świat

Europa

UE

Polska

1)Użytki rolne w
tym:

37

30

43,7

51,7

GO

10,5

12,8

23,3

38,7

TUZ

25,5

16,5

17

10,1

Sady

1

0,7

3,4

1,1

Inne

1,8

2)Lasy

30

32,5

35

29,6

3)Pozostałe

33

37,5

21,3

18,7

Gospodarstwa o powierzchni powyżej 1 ha UR

Ogółem w tys. ha Gospodarstwa o powierzchni UR w %

1-4, 99

5-14,99

15-49,99

Pow. 50

1804

57,4

31,4

10

1,2

Przeciętna powierzchnia ogólna gospodarstwa prawie 9ha w tym GO prawie 8ha
Ogólna powierzchnia gospodarstwa obejmuje:
-UR (GO, TUZ, sady i ogrody, plantacje wieloletnie)

-lasy i parki
-grunty pod zabudowaniem i drogami
-nieużytki

STRUKTURA TOWAROWA W PRODUKCJI ROLNICZEJ:
Produkcja zwierzęca 55% w tym:
-Żywiec rzeźny 33%
-Mleko 20%
Produkcja roślinna 45% w tym:
-Zboża 15%

STRUKTURA ZASIEWÓW – określa procentowy udział poszczególnych grup roślin uprawnych w ogólnej powierzchni
gruntów ornych lub zasiewów
STRUKTURA ZASIEWÓW W POLSCE:
Zboża ogółem: 73%
Zboża podstawowe: 70%
Ziemniaki 5%
Rzepak 7%
Pastewne 7,6%
ŚREDNIE PLONY W POLSCE 1HA W DT\HA:
ROŚLINY 2008

Zboża

32,2

-pszenica

40,7

-żyto

24,7

-jęczmień

30,0

Ziemniaki

191

Buraki

465

Rzepak

27,3

Zużycie nawozów mineralnych lub chemicznym oraz wapniowych
NPK-> 133kg\ha
CA-> 39kg\ha
Zużycie środków chemicznych (pestycydów) na 1ha gruntów ornych i sadów wynosi 1,25 kg substancji aktywnej (s.a.)

Ilośc zwierząt w Polsce:
5,5 mln sztuk bydła
16 mln sztuk trzody chlewnej

Wydajnośc mleczna od 1 krowy to 4300 litrów na rok.

WALORYZACJA ROLNICZEJ PRZESTRZENI PRODUKCYJNEJ:
Charakteryzuje naturalne uwarunkowania przyrodnicze rolnictwa, ocena przeprowadzona jest za pomocą metody
kompleksowej waloryzacji rolniczej przestrzeni produkcyjnej .

W ocenie uwzględnia się czynniki przyrodnicze:
-glebę wg klas bonitacyjnych
-agroklimat
-warunki wodne
-rzeźbę terenu

Suma punktów za jakośc poszczególnych czynników (100) stanowi syntetyczny wskaźnik waloryzacji rolniczej przestrzeni
produkcyjnej (W JRP)
Wiecej niż 70 najkorzystniejsze
Mniej niż 40 niekorzystne

Długośc sezonu
wegetacyjnego(dni)

Średnia roczna temp.
Powietrza (C)

Roczna suma opadów
(mm)

Polska

195-223

6,2-8,7

450-700

UE

Polska

Klimat

100%

75-80%

Gleba

100%

57-80%

Syntetyczny wskaźnik (W JRP) 100%

57-64%

Wykład 4 Uwarunkowania klimatyczne polowej produkcji roślinnej (okres wegetacyjny, rozkład opadów, uwarunkowania
termiczne)
SIEDLISKO ROŚLIN – jest to zespół czynników naturalnych (przyrodniczych) i sztucznych czyli wynikających z
działalności człowieka, czynników zewnętrznych działających bezpośrednio i pośrednio na rośliny w czasie ich wzrostu i
rozwoju.
Wyróżnia się siedliska ciepłe i chłodne, suche i wilgotne, nasłonecznione i zacienione.

Czynniki siedliska

Naturalne

sztuczne

Czynniki naturalne:

 Klimatyczne (promieniowanie słoneczne, temperatura, wilgotność i opady, wiatry, ciśnienie)
 Glebowe (rodzaje gleb oraz ich właściwości fizyczne, chemiczne i biologiczne)
 Geologiczne (rodzaj skał)
 Topograficzne (ukształtowanie terenu)
 Wodne (rzeki, jeziora, stawy itp.)

Czynniki sztuczne:

 Agrotechniczne (uprawa roli, nawożenie, zmianowanie)
 Prototechniczne (zabiegi na TUZ)
 Techniczne (związane z przebudową sieci komunikacyjnej)
 Melioracyjne (nawadnianie, odwadnianie)

Klimatyczne

Edaficzne

Biotyczne

Światło

Gleba

Rośliny

Ciepło

i jej właściwości

Zwierzęta

Woda

Człowiek- czynnik

Powietrze

antropogeniczny

SIEDLISKO

ROŚLINA

Kompleksowość czynników środowiska
1 Światło naturalnym źródłem światła jest promieniowanie słoneczne.
Ilość tego promieniowania docierającego do powierzchni ziemi zależy głównie od szerokości geograficznej. Decyduje ona
także o długości dnia.

 Stanowi źródło energii dla procesów fotosyntezy (ma bezpośredni wpływ na tworzeniu przez rośliny substancji

organicznej

 Konieczna jest do syntezy chlorofilu

BILANS ENERGII ŚWIETLNEJ PADAJĄCEJ NA LIŚĆ
ENERGIA ŚWIETLNA 100%

Energia pochłonięta

energia odbita 10%

przez liść 80%

5% proces fotosyntezy

75% inne procesy

10% energii przepuszczona przez liść

Fotoperiodyzm (długość dnia)-cykliczny bodziec świetlny wyrażający się odpowiednim stosunkiem dnia do nocy
pozwalającym na przejście rośliny z rozwoju wegetatywnego w generatywny



Długość dnia wyznaczone wschodem i zachodem słońca wynosi w Polsce

3 dekada I – 9h
2 dekada III – 12h
3 dekada IV – 14h
3 dekada VI – 17h
3 dekada VIII – 12h
X – 9h
XII – 7h 45’
Na podstawie reakcji rośliny na fotoperiod (długość oświecania w ciągu doby) wyróżnia się:
1.Rośliny dnia krótkiego (RDK) zakwitają jeśli fotoperiod jest krótszy niż 12 h (kukurydza, soje, tytoń, słonecznik)
2.Rośliny dnia długiego (RDD) zakwitają jeśli fotoperiod jest dłuższy niż 14 h (zboża, ziemniaki, burak cukrowy,
koniczyna, rzepak)

3.Rośliny obojętne na długość dnia zakwitają niezależnie od długości dnia (fasola, gryka, ogórek)

Regulowanie warunków świetlnych:



Czynne - jest możliwe tylko w szklarniach i inspektach



Na polu możliwe jest bierne regulowanie warunków świetlnych, które polegają na:

-uprawie odmian o odpowiednim typie asymilacji, ustawieniu liści i ich rozmieszczeniu
-zastosowaniu odpowiedniej obsady roślin na powierzchni
-stosowanie południkowego kierunku
-usuwanie chwastów
-dostosowanie terminu siewu i zbioru do określonych temperatur (zgodnie z fotoperiodyzmem)

USŁONECZNIENIE czas trwania bezpośredniego promieniowania słonecznego docierającego do powierzchni ziemi w
określonym miejscu. Podawane w godzinach bez uwzględnienia natężenia promieniowania słonecznego
2 Temperatura

 Promieniowanie słoneczne jest także zasadniczym źródłem ciepła
 Główną przyczyną ogrzewania się lub oziębiania powietrza jest temp powierzchni Ziemi
 Dla uzyskania wysokiego plonu jest niezbędne aby gleby oraz powietrze posiadały dostateczną ilość ciepła i

odpowiednia temperaturę

 Od przebiegu temperatur zależy długość dnia wegetacyjnego

Okres wegetacji jest to ilość dni ze średnią dobową temp powietrza nie mniejszą niż +5C
Od długości okresu wegetacji zależy liczby gatunków, które można uprawiać w danym rejonie. W Polsce długość okresu
wegetacji niektórych roślin ograniczają przymrozki.

1) temperatura optymalna – to taka, przy której procesy wzrostu i rozwoju przebiegają najlepiej i najszybciej
2) temperatura maksymalna – to taka, przy której roślina jeszcze żyje ale wstrzymuje swój rozwój, jeżeli trwa to długo to

roślina zamiera

3) temperatura minimalna – to taka poniżej której rośliny są w stanie anabiozy tj. życia utajonego a dalsze obniżanie tej

temp. zwłaszcza poniżej 0

o

C wywołuje różne reakcje (niektóre rośliny obumierają)

USZKODZENIA TERMICZNE WIOSNĄ I JESIENIĄ
-wiosna i jesień
Przymrozki – krótkotrwałe obniżki temp <O

O

C w czasie wegetacji:

Majowe: jasne zwarzone liście
Wrześniowe: brunatniejące, zasychające liście
Przymrozki średnia dobowa temperatura powietrza jest wyższa niż OC ale minimalna poniżej zera
USZKODZENIA TERMICZNE ROŚLIN



wymarzanie - b. niskie temp brak okrywy śnieżnej (uszkodzone węzły krzewienia, rośliny jasnozielone)



wyprzenie – wczesna, gruba okrywa śnieżna (rośliny brunatnieją pokrywają się grzybami)



wysmalanie – sucha, wietrzna zima (odsłonięte węzły krzewienia i szyjki korzeniowe)



wymakanie – topniejący śnieg, brak odpływu wód (gnijące rośliny pod taflą wody lub lodu)



wysadzanie – zmienna temperatura zamarzanie i rozmarzanie gleby (niszczeni korzeni roślin)

REGULOWANIE WARUNKÓW TERMICZYCH

CZYNNE

BIERNE

Czynne:
- zwiększenie ilości substancji organicznej, zwiększenie aktywności mikrobiologicznej
- intensyfikacja egzotermicznych procesów w glebie
- odprowadzanie nadmiaru wody (melioracje)
- zabiegi uprawowe zmniejszające straty ciepła zmiana barwy gleby (zmniejszenie odbitego promieniowania)
- zmniejszenie zacienienia gleby (niszczenie chwastów)
- osłony leśne i zadrzewienia śródpolne
Bierne:
- dobór gatunków i odmian do określonych warunków klimatycznych
- dostosowanie terminu siewu i zbioru do występujących temperatur
3 Woda
1 Głównym źródłem wody dla rośliny są opady atmosferyczne
Zarówno niedobór opadów jak nadmiar wody jest szkodliwy
Dlatego ważna jest nie tylko ilość opadów ale także ich rozkład.
Zapotrzebowanie na wodę określa WSPÓŁCZYNNIK TRANSPIRACJI ROSLIN (jest on miarą efektywności wykorzystania
wody) który wyraża ilość wody zużytej na wyprodukowanie jednostki suchej masy rośliny:
Zależy on od:
- gatunku roślin
- wilgotności powietrza
- wiatrów
- nawożenia
- fazy rozwojowej rośliny
Zużycie na 1kg od 200 do 500 kg wody

Bilans wodny

Straty

Przychody

Przychody:
- opady atmosferyczne
- podsiąk kapilarny (kiedy wody gruntowne płytko zalegają)
- woda z kondensacji pary wodnej
-sztuczne nawadnianie
Straty:
- transpiracja roślin
- ewaporacja- parowanie wody z powierzchni gleby
- przesiąkanie boczne i grawitacyjne
- spływy powierzchniowe ze stoków w rejonach podgórskich i górskich
4 Powietrze i jego ruchy
Czyste powietrze atmosferyczne jest niezbędne dla wzrostu roślin N 78%, O

2

21%, CO

2

0,03%, inne 0,97% (Ar,H,NH

3

, He, Cl,

CH

4

)

Tlen- niezbędny do oddychania
C0

2

bierze udział w procesie fotosyntezy

N wykorzystywany jest przez rośliny za pośrednictwem bakterii pobierających N z powietrza
Wpływ na ruchów powietrza ma wiatr
-wzmaga transpirację roślin (powoduje więdnięcie)
-działa wysuszająco
-w połączeniu z opadami powoduje wyleganie zbóż
-umożliwia zapylanie roślin wiatropylne lub rozprzestrzenianie nasion
-powodować może erozję gleby (wietrznej)
KLIMATEM nazywamy charakterystyczny dla danego obszaru wieloletni stan pogody
Jest określany na podstawie m.in.: temperatury, wilgotności powietrza, zachmurzenia, nasłonecznienia, opadów, kierunku i
prędkości wiatrów

Cechy

Polska poł-zach

Polska pół-wsch

Średnia roczna temp powietrza

8C

6C

Średnia temp stycznia

-1C

-5C

Średnia temp w lipcu

19C

17C

Średnia roczna amplituda temp powietrza 17C

25C

Długość zalegania pokrywy śnieżnej

40 dni

100 dni

Długość okresu wegetacji

220 dni

180 dni

Przebieg pogody wpływa na:
- wzrost rozwój i planowanie pogody
- rozwój i rozmnażanie się oraz rozmieszczenie szkodników, patogenów i chwastów
- termin rozpoczęcia i zakończenia prac polowych
- zastosowanie ciężkich maszyn
- skuteczne działanie agrochemikaliów tj. nawozów i środków ochrony roślin

W5 Uwarunkowania glebowe w produkcji roślinnej
Gleba- nazywamy wierzchnią warstwę skorupy ziemskiej zmienioną pod wpływem czynników glebotwórczych. Gleba w
odróżnieniu od skały z której się tworzy ma zdolność zatrzymywania wody opadowej zawiera składniki pokarmowe w formie
dostępnej dla roślin a dzięki nagromadzonej próchnicy jest źródłem N - niezbędnego do życia wszystkich organizmów.
Gleba jest ośrodkiem porowatym składającym się z fazy stałej, ciekłej i gazowej. Części stałe gleby (organiczne i
nieorganiczne)-faza stała. Między cząsteczkami fazy stałej znajdują się pory (porowatość ogólna) które mogą być wypełnione
wodą lub powietrzem w zależności od ich wielkości.
Najkorzystniejsza gleba:
faza stała Ok 50% (45-55)
powietrze (makropory)
woda (mikropory)
woda lub powietrze (mezopory) w zależności od opadów
Części fazy stałej w zależności od wielkości dzielimy na (skład granulometryczny)
a) części szkieletów o średnicy większej od 1mm (kamienie i żwir)
b) części ziemiste o średnicy mniejszej lub równej 1mm
do których zaliczamy:
-piasek o średnicy (0,1-1mm)
-pył (0,1-0,02mm)
-części spławialne mniejsze od 0,02mm (iły)
KATEGORIE AGRONOMICZNE GLEB
Kategoria gleby

Grupa granulometryczna

%frakcji 0,02mm

%użytków rolnych

bardzo lekkie

piasek: luźny, luźny pylasty

0-10

30

słabo gliniasty i pylasty

lekkie

piasek: gliniasty lekki,

11-20

32

pylasty mocny i pylasty

pył piaszczysty

średnie

glina lekka i pylasta

21-35

17

oraz pył gliniasty

ciężkie

glina: średnia i pylasta

>35

7

ciężka i pylasta

pył ilasty, ił pylasty

Procesem glebotwórczym nazywamy przemiany, w wyniku których ze skały tworzy się gleba o ściśle określonej budowie oraz
cechach fizycznych, chemicznych i biologicznych. procesem glebotwórczym jest: -wietrzenie skał, - gromadzenie próchnicy
ABY ZE SKAŁY MACIERZYSTEJ MOGŁA POWSTAC GLEBA, SKAŁA MUSI ULEC:
1 ROZBROBNIENIU (wietrzenie fizyczne)
rozdrobniona masa skalna następnie podlega:
2 PRZEMIANOM CHEMICZNYM
a następnie rozpoczynają w niej bytowanie
3 ORGANIZMY ŻYWE (wietrzenie biologiczne)
Profil glebowy jest to pionowy przekrój gleby, przez warstwę gleby o miąższości (czyli głębokości) do 150 cm, ukazujący jej
budowę z poziomami zróżnicowania (poziomy genetyczne)
W wyniku procesów fizycznych, chemicznych i biologicznych profil glebowy różnicuje się pod wpływem cech zewnętrznych i
innych na tzw. poziomy genetyczne (glebowe)
Poziom genetyczny - to równoległa do powierzchni część (ziemi) gleby zmieniona w procesie glebowym, która charakteryzuje
się jednorodnymi właściwościami fizycznymi i chemicznymi
ROLA- warstwa orna lub próchniczna na gruntach ornych, która podlega działaniu maszyn i narzędzi uprawowych i ma
miąższość w glebach polskich od 15 do 35 cm.
Próchnica-jest specyficzną substancją organiczną. Występuje w wierzchniej warstwie gleby. Miąższość warstwy próchnicznej
gleb krajowych waha się w szerokich granicach, ale najczęściej wynosi 20-35cm. Również zawartość %próchnicy jest
zróżnicowana i wynosi od 1,0-3,5%
Gleby próchniczne charakteryzują się dobrymi właściwościami fizycznymi, chemicznymi i biologicznymi. Próchnica jest
głównym źródłem azotu dla roślin.
ŹRÓDŁA SUBSTANCJI ORGANICZNEJ:
- obumarłe części roślinne (opadłe liście, korzenie roślin)
- nawozy organiczne (obornik, kompost, nawozy zielone)
- obumarłe ciała makro, mezo, i mikrofauny
Substancja organiczna ulega ciągłym przemianom

Związki organiczne MINERALIZACJA: proste związki mineralne +CO
Tlenowe butwienie: H20, CO2 i inne
Beztlenowe gnicie:CH4,H2S i inne

HUMIFIKACJA= przemiany związków organicznych (drobnoustroje, makro i mezofauna)
ZWIĄZKI PRÓCHNICZNE: bituminy, huminy, ulminy, kwasy huminowe, fulwokwasy
ZNACZENIE PRÓCHNICY:
-magazyn azotu
-wpływa korzystnie na tworzenie struktury gruzełkowatej
-poprawia stosunki wodno-powietrzne gleby
-wpływa na stosunki cieplne
-jest źródłem składników pokarmowych i związków biologicznie czynnych dla rośliny
-zwiększa aktywność biologiczną gleby
-zapobiega nagłym zmianom odczynu gleby i skutkom jednostronnego nawożenia mineralnego
-powoduje szybszy rozkład środków ochrony roślin
-decyduje o żyzności i urodzajności gleby
Podział gleb w oparciu o kwasowość:
odczyn

pH

kwaśne

<6,5

-bardzo kwaśne

<4,5

-kwaśne

4,6-5,5

-lekko kwaśne

5,6-6,5

obojętne

6,6-7,2

zasadowe

<7,2

Kwasowość gleb wpływa na:
-przyswajalność składników pokarmowych
-wzrost rozwój i plonowość roślin
-procesy glebotwórcze

RODZAJE WODY W GLEBIE

1. Woda niedostępna dla roślin
a) higroskopowa
b) błonkowata
c) woda kapilarna znajdująca się w mikroporach mniejszych od 0,2 mikrometra i związana z siłami większymi niż 15000 hPa
2. Woda dostępna dla roślin
a) woda kapilarna związana w porach większych od 0,2 mikrometra związana z siłami mniejszymi niż 15000 hPa
b) woda grawitacyjna szybko i wolno przesiąkająca, krótko dostępna dla roślin

Żyzność gleby - zdolność gleby do zaspokajania potrzeb roślin na składniki pokarmowe wodę powietrze i ciepło.
Urodzajność - zdolność gleby do wydawania określonego plonu roślin, zależna od żyzności, pogody, samej rośliny i
działalności człowieka.
OKRĘGI PODATKOWE:
I strefa wielkomiejska
II strefa miejska
III, IV strefa wiejska

Wykład 6 (16.11.2010)
Temat: Cele i zadania oraz specyfika produkcji roślinnej.

PRODUKCJA ROŚLINNA jest podstawowym surowcowym działem produkcji rolniczej w gospodarstwie. Jej specyficznymi
czynnikami wytwórczymi są ziemia i organizmy roślinne zdolne do fotosyntezy czyli przetwarzania związków
nieorganicznych w organiczne przy udziale światła słonecznego.
CELEM PRODUKCJI ROŚLINNEJ jest uzyskanie wysokich i dobrej jakości plonów przy ekonomicznie uzasadnionych
nakładach i ochronie naturalnego środowiska przyrodniczego. Rośliny są:



Podstawa naszego pożywienia



Paszą dla zwierząt



Surowcem dla wielu gałęzi przemysłu

ZADANIEM PRODUKCJI ROŚLINNEJ jest jak najlepsze przetwarzanie składników mineralnych i energii słonecznej za
pomocą aparatu asymilacyjnego w materię roślinną
PRODUKCJA ROŚLINNA OBEJMUJE:



Polową produkcję na użytkach ornych



Produkcję pasz na użytkach zielonych



Produkcję ogrodniczą (sadownictwo, warzywnictwo, rośliny ozdobne, lecznicze, specjalne)



Produkcję roślin w naturalnych lub sztucznych zbiornikach wody



Produkcję leśną (grunty nie przydatne dla rolnictwa)

Rośliny uprawne należą do okrytonasiennych (okrytozalążkowe), które dzielą się na dwie klasy (wykazujące różnice w
budowie morfologicznej i anatomicznej):



Dwuliścienne – zarodki maja 2 liście nasiona ich są z reguły bezbielmowe, korzeń główny jest silnie rozwinięty, łodygi
ich mają zdolność przerostu wtórnego (motylkowate, astrowate, kapustne – groch, ziemniaki, buraki, rzepak)



Jednoliścienne – zarodki mają jeden liścień nasiona są z reguły bielmowe, z reguły nie mają korzenia głównego (są
tylko korzenie przybyszowe) a łodygi ich nie mają przerostu wtórnego (trawy)

Na podstawie budowy i trwałości pędu oraz cyklu rozwojowego rośliny dzielimy na:



drzewiaste np. krzewy i drzewa, które nie mają łodygi zdrewniałe pokryte korkiem, przystosowane do przetrwania

okresu spoczynku zimowego



zielne wytwarzają pędy zielone o łodygach niezdrewniałych pokrytych skórką, zaliczamy do nich:

1. Jednoroczne – przechodzą pełny cykl rozwojowy w ciągu jednego sezonu wegetacyjnego, a następnie obumierają:

mogą być ozime oraz jare (zboża, ziemniaki)[monokarpiczne]-raz kwitnie raz obumiera

2. Dwuletnie – cykl rozwojowy trwa dwa lata w I roku rośliny te wytwarzają liście i organy spichrzowe, a w II

roku wytwarzają pędy kwiatowe i nasiona a potem obumierają np. buraki marchew, [monokarpiczne]

3. Wieloletnie (byliny) – kwitną i owocują wielokrotnie i z reguły rozmnażają się generatywnie i wegetatywnie (trawy,

lucerna, chmiel) [polikarpiczna]

Rozmnażanie



Generatywne – polega na wytworzeniu komórek rozrodczych, a następnie zarodka i nasiona



Wegetatywne – polega na tworzeniu całego organizmu z części rośliny macierzystej z takich organów wegetatywnych

jak: pędy nadziemne i podziemne, korzenie, kłącza, rozłogi

PODZIAŁ PLONÓW ZE WZGLĘDU NA CZAS POZOSTAWANIA NA POLU (OKRES WEGETACJI):



główny- zasiewy pozostające które przez większą część roku wegetacyjnego dostarczają plon podstawowy i uboczny



międzyplon (poplon) – ścierniskowy, ozimy, wsiewka poplonowa- uprawa dodatkowa na zieloną masę rośliny trzeciej
w ciągu dwu lat- między dwoma plonami głównymi lub głównym i wtórym



wtóry- zasiewy uprawiane po międzyplonie ozimym- drugi zbiór w danym roku kalendarzowym;

PODZIAŁ PLONÓW ZE WZGLĘDU NA WARTOŚĆ UŻYTECZNĄ PLONU:



podstawowy- biomasa wytwarzana przez rośliny w okresie wegetacji, będąca głównym celem uprawy, użyteczna dla

człowieka, zgromadzona w nadziemnych lub podziemnych częściach roślin (np. ziarno, nasiona, korzenie)- największy
przychód gospodarstwa



uboczny- masa organiczna pochodząca z części roślin które nie stanowią głównego celu uprawy (np. słoma, plewy,

liście, łodygi, odpady przemysłu rolno-spożywczego)

PLON PODSTAWOWY DAJE NAJWYŻSZY PRZYCHÓD GOSPODARSTWA

JEDNOSTKI:
1ha=10 000 m

2

1a=100m

2

1morga (nowopolska) = 0,559ha
PLON= miara wydajności roślin uprawnych, czyli ilość użytecznej masy roślinnej (ziarna, słomy, korzeni, bulw, nasion itp.)
uzyskiwanej z jednostki powierzchni (najczęściej z 1ha czyli 10000m

2

). Plon podajemy w tonach (1t=1000kg) czasem

dopuszczalna jest decytona (1dt=100kg)
JEDNOSTKI PLONU (produktywność, produkcyjność) roślin rolniczych:



1 tona (t) 1000kg



1 decytona (dt) 100kg

Plon w dt / ha : 10 = plon w t/ha

POJĘCIA ZWIĄZANE Z PRODUKCJĄ ROŚLINNA:
PŁODNOŚC zdolność roślin do wytworzenia z organów rozrodczych (generatywnych lub wegetatywnych) stanowiących
materiał siewny lub sadzeniowy.
PRODUKCYJNOŚĆ ROŚLIN – ilość wytworzonej biomasy, niezależnie od jej przydatności użytkowej
PRODUKTYWNOŚĆ ROŚLIN zdolność roślin do wytworzenia w ciągu sezonu wegetacyjnego biomasy w formie plonu
podstawowego, ubocznego oraz części nie wynoszonych z pola (tzw. resztki pozbiorowe). Podobnie jak plenność wyraża się w
jednostce masy pozyskiwanej z jednostki powierzchni
PLENNOŚĆ- zdolność roślin do wytwarzania określonego plonu, czyli użytecznych części przeznaczonych na cele spożywcze,
paszowe, przemysłowe lub nawozowe.
PRODUKT KOŃCOWY (plon) stanowią określone organy rośliny wytworzone w wyniku jej wzrostu i rozwoju. Wielkość
plonu zależy od:



Genotypu rośliny



Warunków glebowo – klimatycznych



Poziomu agrotechniki i umiejętności zawodowe rolnika

PRODUKCJA ROŚLINNA CHARAKTERYZUJE SIE:

1. Istnieje zróżnicowanie roślinne pod względem wymagań glebowych, klimatycznych i nakładów
2. sezonowość i zapotrzebowanie na pracę
3. nie może być prowadzona w monokulturze; musi być zmianowanie roślin
4. wrażliwość na transport
5. łatwiejsza mechanizacja prac w produkcji roślinnej niż w zwierzęcej
6. nieregularność dopływu gotówki.
7. długi cykl rozwojowy
8. odbywa się na dużych obszarach

Rośliny uprawne:
- zbożowe
- okopowe
- przemysłowe
- paszowe
a) motylkowe

- strączkowe

- drobnonasienne (pastewne)

b) niemotylkowe
- zielarskie
- warzywa
Na polach uprawnych obok roślin pożądanych wyżej wymienionych mogą występować chwasty – gatunki niepożądane, dzikie,
które łatwo przystosowują się do warunków glebowo – klimatycznych i mogą na polu utrzymywać się obok roślin uprawnych

W7 Rośliny użytków rolnych pożądane i niepożądane oraz ich znaczenie gospodarcze.
Rośliny uprawne należą do okrytonasiennych (okrytozalążkowych), które dzielą się na 2 klasy:
Dwuliścienne – zarodki maja 2 liście nasiona ich są z reguły bezbielmowe, korzeń główny jest silnie rozwinięty, łodygi ich
mają zdolność przerostu wtórnego (motylkowate, astrowate)
Jednoliścienne – zarodki mają jeden liścień nasiona są z reguły bielmowe, z reguły nie mają korzenia głównego (są tylko
korzenie przybyszowe) a łodygi ich nie mają przerostu wtórnego (trawy)
Rośliny pożądane – są to rośliny celowo wysiane bądź wysadzone przez rolnika dające plon podstawowy i uboczny i będące
przedmiotem uprawy na danym polu (rośliny zbożowe, okopowe, przemysłowe, motylkowe, warzywa, zioła)
Rośliny niepożądane – to takie, które nie zostały celowo wysiane rosną na polu obok roślin pożądanych i nie są przedmiotem
uprawy na tym polu (chwasty)
Na podstawie budowy i trwałości pędu oraz cyklu rozwojowego rośliny dzielimy na:
- drzewiaste np. krzewy i drzewa, które mają łodygi zdrewniałe pokryte korkiem, przystosowane do przetrwania okresu
spoczynku zimowego
- zielone wytwarzają pędy zielone o łodygach niezdrewniałych pokrytych skórką, zaliczmy do nich:

1. Jednoroczne – przechodzą pełny cykl rozwojowy w ciągu jednego sezonu wegetacyjnego, a następnie obumierają:

mogą być ozime oraz jare (zboża, ziemniaki)[monokarpiczne]-raz kwitnie raz obumiera

o Ozime rośliny jednoroczne, które wysiewamy późnym latem lub jesienią następnie przechodzą okres jaryzacji a

w następnym roku wydają nasiona lub inny plon podstawowy

o Jare rośliny jednoroczne, które wysiewamy wiosną i w tym samym roku późnym latem lub jesienią dają plon

podstawowy

2. Dwuletnie – cykl rozwojowy trwa dwa lata w I roku rośliny te wytwarzają liście i organy spichrzowe, a w II roku

wytwarzają pędy kwiatowe i nasiona a potem obumierają np. buraki marchew, [monokarpiczne]

3. Wieloletnie (byliny) – kwitną i owocują wielokrotnie i z reguły rozmnażają się generatywnie i wegetatywnie (trawy,

lucerna, chmiel) [polikarpiczna]

Rozmnażanie

 Generatywne – kiedy nasiona lub owoce są materiałem siewnym generatywnym
 Wegetatywne – polega na tworzeniu całego organizmu z części rośliny macierzystej z takich organów wegetatywnych

jak: pędy nadziemne i podziemne, korzenie, kłącza, rozłogi.

Rośliny uprawne:
- zbożowe
- okopowe
- przemysłowe
- pastewne
a) motylkowe

- strączkowe

- drobnonasienne (pastewne)

b) niemotylkowe

- zielarskie
- warzywa

ROŚLINY ZBOŻOWE

JARE OZIME JARE I OZIME
Owies żyto pszenica
Kukurydza pszenżyto
Proso jęczmień
Gryka
KLASA JENDOLIŚCIENNE pszenica, żyto, pszenżyto, jęczmień, owies, kukurydza, proso
KLASA DWULIŚCIENNA gryka
Zboża uprawia się na:
- ziarno (słoma i plewy) w plonie głównym, ziarno – źródło węglowodanów 60-70%
- na zielonkę w plonie głównym lub w poplonach: na zielonkę uprawia się często kukurydzę, żyto lub owies, z zielonek
sporządza się kiszonkę bądź skarmia się je bezpośrednio
Użytkowanie zbóż

 Ziarno na konsumpcję, czyli spożycie, zboża chlebowe to pszenica i żyto, mąka pszenna do produkcji makaronów i

ciast

o W przemyśle browarniczym i gorzelniczym (jęczmień browarny i żyto)
o Jako paszę do sporządzania mieszanek treściwych
o Jako materiał siewny (reprodukcja)
o Biopaliwa (kukurydza, żyto)

SŁOMA I PLEWY:
-pasza objętościowa w żywieniu zwierząt (najlepsza jest słoma owsiana i jęczmienna)

- ściółka lub materiał izolacyjny do okrywania kopców i okręcanie drzewek
- uzupełnienie substancji organicznej w glebie, czyli przyoranie
WYMAGANIA GLEBOWE
Wysokie – (kompleks pszenny bdb i db i żytni bdb) pszenica ozima i jar, jęczmień jary, kukurydza na nasiona
Średnie – (kompleks i żytni bdb i db, zbożowo-pastewny słaby) jęczmień ozimy, pszenżyto jare i ozime, owies
Niskie – (kompleks żytni db i słaby) gryka, proso, żyto
ROŚLINY OKOPOWE
- użytkuje się u nich cześć podziemną (bulwy lub korzenie)
- zawierają dużo węglowodanów, a mało białka i włókna
- wymagają intensywnej uprawy roli i pielęgnacji międzyrzędowej
- uprawiane są z reguły na oborniku
- uprawiane są w szerokich rzędach
Należą do dwuliściennych

 Bulwiaste (1 roczne) – ziemniak
 Korzeniowe (2 letnie)

o Pastewne

 Burak pastewny
 Marchew
 Brukiew
 Rzepa ścierniskowa

o Przemysłowe

 Burak cukrowy
 Cykoria

Wymagania glebowe:
Wysokie – burak cukrowy
Średnie – burak pastewny, Ziemniak, cykoria, marchew pastewna czerwona
Niskie – brukiew, rzepa, marchew pastewna biała i żółta
ZIEMNIAK (jary, jednoroczny) kierunki użytkowania:
- konsumpcyjne ( na bezpośrednie spożycie lub produkty uszlachetnione)
- pastewne dla bydła lub trzody chlewnej
- przemysłowe surowiec do wyrobu alkoholu i krochmalu
- nasienne jako sadzeniaki
ODMIANY ZIEMNIAKÓW:

 Jadalne

o Bardzo wczesne (zbiór po 60-80 dniach od sadzenia)
o Wczesne (po 100 dniach)
o Średnio wczesne (po 120 dniach)
o Średnio późne (120-140 dniach)
o Późne (po 160 dniach)

 Skrobiowe

o Średnio wczesne
o Średnio późne
o Późne

ROŚLINY PRZEMYSŁOWEN(dwuliścienne, 1 roczne z wyjątkiem chmielu)
Ze względu na sposób użytkowania dzielimy je na rośliny

 Oleiste: rzepak jary i ozimy, rzepik jary i ozimy, lnianka, gorczyca biała, rzodkiew oleista, słonecznik oleisty, len

oleisty, zawierają dużo tłuszczu w nasionach (28-50%)

 Włókniste: len, konopie, zawierają w łodygach znaczne ilości włókna len-20%, konopie 24%
 Specjalne: tytoń, chmiel

ROŚLINY MOTYLKOWATE GRUBONASIENNE (strączkowe)

Jednoroczne

Jare

ozime

Bobik, łubiny, groch, wyka jara,

wyka ozima

Soja, fasola
Rośliny te mogą być uprawiane na nasiona lub zielonkę, ich udział w strukturę zasiewów maleje (chociaż mają duże znaczenie

przyrodnicze) gdyż niewiernie plonują i są nieopłacalne.
ROŚLINY MOTYLKOWATE DROBNONASIENNE (dwuliścienne)
Do roślin tych należą:
- jednoroczne (seradela, koniczyna perska)
- dwuletnie (koniczyna czerwona)
- wieloletnie (lucerna mieszańcowa, koniczyna biała)
Są uprawiane głównie na zielonkę, paszę, sianokiszonkę, siano, susz, kiszonkę, nasiona w celach reprodukcyjnych.
ROŚLINY ZIELARSKIE I SPECJALNE
To np. mięta pieprzowa, kminek, rumianek pospolity, mak lekarski, lubczyk lekarski, pokrzywa, mniszek lekarski,
Są wykorzystywane w lecznictwie do produkcji leków i herbatek ziołowych w gospodarstwie domowym jako przyprawy,
składnik smakowy wielu produktów spożywczych, wykorzystywane w przemyśle spożywczym do barwienia, aromatyzowania,
są dodatkami smakowymi i konserwującymi ułatwiającymi trawienie, dodatek do pasz,
GRUPY UŻYTKOWE WARZYW
-kapustne: kapusta głowiasta biała i czerwona, włoska, brukselka, kalafior
-korzeniowe: marchew, pietruszka, seler
-cebulowe: cebula, por, czosnek
-liściowe: sałata, szpinak, burak liściowy
-psiankowe: pomidor, papryka
-dyniowate: ogórek, dynia
-rzepowate: rzodkiewka, rzodkiew, rzepa
-strączkowe: fasola, groch, bób
Wieloletnie: szparag, rabarbar,
ZNACZENIE WARZYW:

1. Dostarczają składników regulujących procesy życiowe głównie witaminy
2. Dostarczają białka, węglowodanów, kwasów organicznych
3. Zawierają składniki mineralne: potas, wapń, sód, magnez, fosfor i substancje bakteriobójcze (fitoncydy)
4. Charakteryzują się niska wartością energetyczną
5. Wspomagają trawieni innych potraw

ROŚLINY NIEPOŻĄDANE:
Chwasty:

 Właściwe – rośliny dzikie przystosowane do zmiennych warunków uprawy, mogące samodzielnie utrzymywać się obok

roślin uprawnych

 O znaczeniu rolniczym – to każda obca roślina w łanie, która nie została celowo wysiana i nie jest przedmiotem uprawy

na danym polu

SZKODLIWOŚC CHWASTÓW:

1. Zużywają składniki pokarmowe i wodne
2. Zacieniają rośliny uprawne
3. Obniżają wysokość i jakość plonu
4. Wzrost kosztów produkcji
5. Właściwe toksycznie dla ludzi i zwierząt
6. Współudział w rozprzestrzenianiu chorób i szkodników

W 8 23.11 Cele i zadania oraz specyfika produkcji zwierzęcej. Podstawowe pojęcia związane z produkcją zwierzęcą.
Produkcja zwierzęca w rolnictwie jest wtórna do produkcji roślinnej
Jej zadaniem jest przetwarzanie produktów pochodzenia roślinnego na bardziej cenne artykuły pochodzenia zwierzęcego.
Celem produkcji: jest wytwarzanie produktów zwierzęcych
Produkcja zwierzęca rozumiana rzeczowo to wielkość uzyskanej produkcji:
- żywca rzeźnego
- przyrost stada
- produkcja: mleka, jaj, wełny, ryb i innych produktów zwierzęcych
Różnice między produkcja zwierzęcą a roślinna:
- produkcja zwierzęca jest zgrupowana w budynkach i ośrodku gospodarczym
- zajmuje niedużą powierzchnię
- nie jest uzależniona od pór roku i pogody
- wymaga stosunkowo dużo nakładów prac, w tym siły ludzkiej dość równomiernie rozłożonej w ciągu całego roku
- cykl produkcyjny wielu zwierząt jest często krótszy niż produkcji roślinnej
- przy krótkich cyklach produkcji następuje szybki obrót środków pieniężnych
Znaczenie produkcji zwierzęcej:

1. Uszlachetnienie produktów roślinnych (przetwarzanie ich w droższe, bardziej skoncentrowane produkty zwierzęce)
2. Utrzymywanie zwierząt poprawia wykorzystanie posiadanych zasobów siły roboczej, ziemi i środków trwałych
3. Podnoszenie i utrzymywanie żyzności gleby przez produkcję nawozów organicznych
4. Ograniczanie ryzyka produkcji
5. Bardziej równomierny dopływ gotówki niż w produkcji roślinnej
6. Podniesienie wydajności pracy
7. Dostarczanie artykułów dla własnego gospodarstwa domowego np. mleko, jaja itd.
8. Wrażliwość na transport (chłodziarki do mleka itp.)

Do prowadzenia produkcji zwierzęcej niezbędne są odpowiednie warunki:
- zapewnienie zaplecza paszowego w ciągu całego roku
- posiadanie odpowiednich pomieszczeń dla zwierząt, magazynów paszowych, silosów do zakiszania roślin, budynków dla
personelu itp.
- zapewnienie dobrej wody do picia oraz wody do procesów technologicznych
- posiadanie siły roboczej i opieki weterynaryjnej do obsługi zwierząt
Produkcja zwierzęca w Polsce oparta jest na takich zwierząt jak: bydło, trzoda chlewna, owce, konie, różne gatunki drobiu,
zwierzęta futerkowe, ryby, pszczoły
SZTUKA FIZYCZNA - to każda sztuka inwentarza, niezależnie od gatunku, wieku i wagi (takie ujęcie niewiele jednak daje,
gdyż uniemożliwia sumowanie wagi zwierząt i ich porównanie)
Wprowadzono więc pojęcie
SZTUKA PRZELICZENIOWA – (odpowiednik 1 krowy) to tzw. SZTUKA DUŻA (SD) o wadze 500 kg, ale przebywająca w
gospodarstwie cały rok.
SZTUKA OBORNIKOWA – (SO) to taka, która produkuje 10t przefermentowanego obornika lub 20t gnojowicy rocznie
(podstawą jest krowa mleczna)
SZTUKA ŻYWIENIOWA – (SZ) to taka, na której wyżywienie zużywa się rocznie 3500 jednostek owsianych (podstawa –
krowa o masie 500kg i wydajności 3000l mleka rocznie)
Jednostka owsiana – przeliczeniowa jednostka stosowana w przygotowaniu dawek żywieniowych dla zwierząt 1kg owsa.
INWENTARZ ŻYWY – wszystkie żywe zwierzęta w gospodarstwie
OBSADA INWENTARZA ŻYWEGO – procentowy udział różnych gatunków zwierząt w ogólnej liczbie zwierząt w
gospodarstwie (zawsze w SO). Struktura ta wyznacza tzw. Kierunek produkcji zwierzęcej
STADO ZWIERZĄT – to wszystkie zwierzęta jednego gatunku utrzymywane w gospodarstwie.
STADO PODSTAWOWE – (reprodukcyjne) czyli zwierzęta do rozmnażania (krowy, jałówki cielne, knury, lochy itp.)
STADO PRODUKCYJNE – zwierzęta towarowe (tuczniki, bukaty, opasy)
STRUKTURA STADA – procentowy udział poszczególnych grup zwierząt w ogólnej liczbie zwierząt w danym stadzie (w
sztukach fizycznych, ale może w SD). Struktura określa tzw. Kierunek chowu.

Stado dzieli się na grupy (klasy) wiekowe. Obejmują one zwierzęta jednego gatunku w jednym wieku.
Grupy wiekowe są ustalone dla każdego stada
Bydło: cielęta do 14 dni, cielęta do 0,5 roku, jałówki od 0,5 do 1,5 r, jałówki cielne, krowy
Trzoda chlewna: prosięta do 4 lub 8 tygodnia, warchlaki 2-4 miesiące, tuczniki, lochy itp.
RASA – oznacza grupę zwierząt tego samego gatunku odznaczającą się tymi samymi cechami, uznanymi za charakterystyczne

dla niej i wiernie przekazywane potomstwu: budowa, masa ciała, wzrost, umaszczenie, wydajność itp.
TYP UŻYTKOWY – określa kierunek użytkowania danego gatunku czy rasy zwierząt określany zespołem cech
morfologicznych (budowa) i fizjologicznych (typ przemiany materii)
Typy użytkowe:
Bydła: mleczny, mięsny, ogólnoużytkowy mleczno – mięsny
Trzoda chlewna: słoninowy, mięsno – słoninowy, mięsny, bekonowy
Owce: wełnisty, mięsny, kożuchowy, smużkowy, futerkowy, mleczny
Konie: wyróżnia się u koni 2 typy różniące się znacznie od siebie zarówno budową jak i temperamentem
-konie lekkie gorącokrwiste
-konie ciężkie i pogrubione zimnokrwiste użytkowane jako powolne lub pospieszno robocze
Podstawowe wskaźniki wydajności w produkcji zwierzęcej:

 % wskaźnik wycieleń (krowy mleczne)liczba żywych urodzeń w stosunku do stada krów
 Wskaźnik odchowu - % stosunek liczby zwierząt odchowanych do określonego wieku w stosunku do liczby sztuk stada

podstawowego (krów, loch, owiec, klaczy)

 Wydajność mleczna (mleczność) krów – roczna produkcja mleka (l lub kg)od 1 krowy (podobnie dla kóz i owiec

mlecznych)

PRZELOTOWOŚC – to określenie liczby zwierząt przechodzących w ciągu roku przez daną grupę (klasę)
ŚREDNI STAN ROCZNY – obliczona na podstawie przelotowość średnia liczba zwierząt przebywająca w danej grupie w
ciągu roku.

ZNACZENIE CHOWU BYDŁA

Produkty główne: mleko, mięso
Produkty uboczne: skóra, krew, kości, rogi, racice, łój, żołądki, gruczoły dokrewne itp.(wykorzystywane w przemyśle
paszowym i farmaceutycznym), nawóz organiczny

W 01.12.09 Gałęzie produkcji zwierzęcej oraz użytkowanie podstawowych grup zwierząt.
Działalności gałęzi bydło:
Cielęta – młode bydło po urodzeniu do 14 tygodnia lub 0,5 roku.
Jałówka – młoda sztuka bydła płci żeńskiej od 14 tygodnia do 0,5 roku do pierwszego ocielenie, najpóźniej do 3,5 roku
Bukaty – młode bydło rzeźne do 18 miesięcy przeznaczone na opas:



wolce – kastrowane buhajki pow. 200 kg opasane na rzeź



jałowice – jałówki niezacielone lub te które nie donosiły płodu o masie 380-480kg przeznaczone do uboju

Krowa – jałówka po pierwszym wycieleniu zdolna do rozpłodu a później przeznaczona na opas
Buhaj – dorosły osobnik męski bydła przeznaczony do rozpłodu a później na opas.
UŻYTKOWOŚC MLECZNA BYDŁA (mleczność) – ilość i jakość mleka wyprodukowanego od krowy w czasie laktacji (305
dni)
Określa się

 wydajność mleka – liczbę kg mleka
 wydajność tłuszczu – liczbę kg tłuszczu
 wydajność białka – liczbę kg białka

Laktacja – okres wydzielania mleka przez gruczoł mlekowy (305 dni). Rozpoczyna się po porodzie (przez pierwsze 6 dni jest to
siara z przeciwciałami), a kończy zasuszeniem (zaprzestaniem dojenia krowy – 2 miesiące przed porodem)
TYP MLECZNY
- budowa lekka i kształt ciała zbliżony do trójkąta
- szyja wąska i długa
- klatka piersiowa płytka i wąska
- brzuch pojemny, tułów długi i szeroko zakończony
- wymię dobrze rozwinięte
- tylne nogi szeroko rozstawione
- żywy temperament
Wydajność mleczna 5-7 tysięcy kilogramów mleka rocznie
Rasy: holsztyńsko – fryzyjska (Hf), mieszaniec F1 (cbxhf), jersey, ayrshire, angler
TYP MIĘSNY
- bardzo ciężka budowa ciała i gruba skóra
- szybki wzrost i wczesne dojrzewanie
- mocno umięśnione partie zadu i przodu tułowia
- kształt tułowia zbliżony do prostokąta
- małe głowy, krótkie nogi i szyje
- łagodny charakter i temperament
Masa ciała 450-1800 kg, wydajność rzeźna 60-70% (stosunek tuszy do masy ciała przed ubojem) Rasy: Aberdeen angus,
hereford, blond d’Aquitaine, charolaise, Limousin, piemontese,
TYP DWUKIERUNKOWY
- ma część cech wspólnych bydła mlecznego, część mięsnego, z tym, że charakteryzuje się mniejsza wydajnością mleczna niż
typ mleczny, mniejszą wydajnością rzeźną niż typ mięsny, wydajność rzeźna 50-60%, wydajność mleczna3,5-5 tys. kg mleka.
Rasy: czarno-biała (cb)90% łącznie z (cb+Hf), czerwono-biała (czb)6%, polska czerwona (PC) 2%, simentalska 1,5%

PODZIAŁ KONI wg pochodzenia

Szlachetne (gorącokrwiste) -
energicznie, szybko się poruszają, -konie
sportowe i do rekreacji, -długie
kończyny i tułów, delikatna szyja i
głowa, -nogi, tułów opisany na
kwadracie,

Zimnokrwiste i pogrubione –
pociągowe, powolne, -krótsze
kończyny, -chodzi stępa, -masywne
(ciężkie konie zaprzęgowe)
Prymitywne –delikatna budowa, -

odporny na zimno, -wytrzymałe, -blisko
spokrewnione z dzikimi przodkami

Działalności koni:
Źrebię – młode koni od urodzenia do ukończenia 1 roku
Klacz – osobnik żeński koni przeznaczony do rozpłodu
Ogier – osobnik męski koni przeznaczony do rozpłodu
Wałach – kastrowany samiec koni

ZNACZENIE CHOWY TRZODY CHLEWNEJ

Produkty główne to mięso, -wysoka wartość
odżywcza, -wysokie walory smakowe i
kruchość, -przerób na wędliny i konserwy,
Produkty uboczne –skóra(przemysł

skórzany), -krew i narządy wewnętrzne (przem. spożywczy), -gruczoły
dokrewne (przem. farmaceutyczny), -kości (do produkcji żelatyny i
mączki kostnej), -nawóz organiczny

Działalności trzody chlewnej:
Prosięta – młode trzody chlewnej od urodzenia do 2 miesięcy i masy ciała 16kg,
Warchlaki – od 2-4 miesięcy (20-30kg)
Tuczniki – trzoda chlewna 4-8 miesięcy przeznaczona do tuczu (85-100kg)
Locha (maciora) – osobnik żeński trzody chlewnej wykorzystywany rozpłodowo, a potem na opas
Knur – osobnik męski trzody chlewnej wykorzystywany rozpłodowo, a potem na opas
Wieprzki – kastrowane samce trzody chlewnej
Typy użytkowe:
1 mięsny
- szybki wzrost i późne dojrzewanie
- duża masa ciała 200-350kg
- bardzo długi tułów
- szynka głęboka dobrze wypełniona
- nogi średniej długości, cienkie ale mocne
- duża płodność i plenność (10-12 prosiąt w miocie)
- mięsność 48-65%
Rasy: wielka biała polska (wbp)35%, polska biała zwisłoucha (pbz)53%, złotnicka biała (złb)0,35%, duroc 2,7%, hampshire
1,4%, pietrain 3%
2 tłuszczowo-mięsny
- szybki wzrost i wczesne dojrzewanie
- masa ciała 150-200kg
- tułów krótki i szeroki
- szeroka szynka
- krótkie kończyny
- średnia plenność (8-10 prosiąt)
Rasy: puławska (puł)0,7%
3 mięsno-słoninowy
- powolny wzrost i małe przyrosty
- duże otłuszczenie
- duża masa ciała (300-400kg)
- krótkie grube kończyny
Rasy: złotnicka pstra (złp)0,32%
OWCE
Jagnięta – młode owiec od urodzenia do około 3 miesięcy
Maciorka – samica owiec służąca do rozpłodu a potem na opas
Tryk – samiec owiec służący do rozpłodu a potem na opas
Skopy – kastrowane samce przeznaczone na rzeź

W10 Środki obrotowe produkcji roślinnej
Materiał siewny stanowią wszystkie organy służące do rozmnażania. Dzielimy go na wegetatywny i generatywny.
Generatywny – nasiona roślin przemysłowych, strączkowych
Wegetatywny – bulwy ziemniaków, cebule i inne fragmenty roślin służące do rozmnażania wegetatywnego.
Aby rośliny wydały odpowiedni plon (wysoki, dobrej jakości) należy wysiewać materiał o odpowiedniej zdolności kiełkowania,
czystości i wilgotności. Dlatego też najlepiej do siewu stosować materiał siewny kwalifikowany lub handlowy
Kwalifikowany – to materiał o odpowiedniej jakości pochodzący z plantacji nasiennych o znanej odmianie i stopniu
kwalifikacji
Handlowy – to materiał spełniający określone normy jakościowe ale pochodzący z pól produkcyjnych często o nieznanej
odmianie i stopniu kwalifikacji.
NAWOZY I NAWOŻENIE
Do wydawania określonego plonu roślina musi pobierac odpowiednia ilość składników pokarmowych.
Składniki pokarmowe:
- makroelementy (pobierane w dużych ilościach)
C,H,O z powietrza i wody
N,B,K,Ca,Mg,S z gleby
- mikroelementy (pobierane w małych ilościach)
Fe, Mn,B,Zn,Cn,Mo z gleby
Organogeny – to składniki które budują łańcuchy lub pierścienie związków organicznych i występują w największych ilościach
u roślin C,H,O u zwierząt C,H,O,N
GŁOWNE ŹRÓDŁA SKŁADNIKÓW POKARMOWYCH W GLEBIE:
- rozkład materii organicznej
- biologiczne wiązanie N2 przez bakterie symbiotyczne i wolnożyjące
- wietrzenie skał i minerałów
- opady atmosferyczne
- nawozy
Nawozy to produkty przeznaczone do dostarczania roślinom składników pokarmowych lub zwiększania żyzności gleb w tym
do odkwaszania gleb.
Podział nawozów: mineralne, naturalne, organiczne, organiczno-mineralne.
Nawozy mineralne sztuczne: nawozy nieorganiczne produkowane w drodze przemian chemicznych lub przerobu surowców
mineralnych.
Cechy nawozów mineralnych:
- produkowane są w drodze przemian chemicznych lub przerobu surowców mineralnych
- są nawozami szybko działającymi ale krótko
- posiadają składnik pokarmowy w dużej koncentracji
- są nawozami niepełnymi dwu lub kilku składnikowymi
- niektóre łatwo ulegają wymywaniu z gleby
Jednoskładnikowe: azotowe, fosforowe, potasowe, magnezowe
Wieloskładnikowe: Np.NK.PK.NPK
Mikronawozy: (zawierają mikroelementy) stosowane w przypadku niedoborów
Do odkwaszania gleb: wapniowe, wapniowo-magnezowe
Nawozy mineralne można stosowac przedsiewnie i po wschodach roślin uprawnych
NAWOZY NATURALNE: odchody zwierząt:
- obornik (ściółka+kał+mocz) w oborach ściółkowych, głównie nawóz naturalny
- gnojówka (przefermentowany mocz zwierząt)
- gnojowica (przefermentowany kał+mocz+woda używana do spłukiwania) w oborach bezściółkowych
NAWOZY ORGANICZNE
Substancje organiczne i ich mieszaniny:
- kompost,
- wermikompost powstający przy udziale dżdżownic
- słoma
- nawozy zielone
NAWOZY ORGANICZNO MINERALNE:
Mieszaniny nawozów mineralnych i organicznych
Nawozy azotowe przykłady(%zużycie w Polsce) %azotu
Grupa
azotowe: siarczan amonu (12%)20%
saletrzano-amonowe: saletra amonowa (50%) 34%
amidowe: mocznik (20%)46%
płynne: roztwór saletrzano-mocznikowy (RSM)28-32%
Nawozy azotowe stosujemy przedsiewnie i pogłównie i najczęściej w dawkach dzielonych
Nawozy fosforowe przykłady:
Powstają z: fosforyty i apatyty

-superfosfat pojedynczy pylisty lub granulowany
-superfosfat potrójny granulowany
Stosowane przedsiewnie (przykryte glebą)
Nawozy potasowe
Powstają z: złoża soli potasowych
Nawozy

%K2O

Sole potasowe chlorkowane
KCl nisko, średnio i wysokoprocentowe <42

Do >54

Siarczan potasowy

59-62

Stosowane przedsiewnie (przykryte glebą)
Nawozy do odkwaszania gleb
Rocznie z 1 ha gleb ubywa (wynoszenie z plonem, wymywanie) ponad 50% gleb w Polsce to gleby kwaśne i b.kwaśne
Nawozy te dzielimy na:
-tlenkowe

-na gleby ciężkie i średnie

-węglanowe

-można stosować na wszystkie gleby

Dawki wapnia zależą od odczyny oraz kategorii agronomicznej gleby. Wapno stosujemy co 4 lata po żniwach jesienią
wymieszać z glebą
CECHY NAWOZÓW NATURALNYCH I ORGANICZNYCH:
- wytwarzane w gospodarstwie
- zwiększają zawartość glebowej materii organicznej w tym próchnicy
- korzystnie wpływają na właściwości fizyczne, chemiczne i biologiczne gleby
- są nawozami działającymi wolno i długo
- zawierają wszystkie makro i mikro elementy
- składniki pokarmowe zawierają w małej koncentracji
W oborniku przeciętnie 25% suchej masy a zawartość w świeżej masie wynosi 0,5% azotu, 0,25% fosforu, 0,6% potasu.
Stosuje się późną jesienią lub wiosną co 3-4-5 lat i szybko przykryć orką.
ŚRODKI OCHRONY ROŚLIN
Ochrona roślin- zapobieganie i zwalczanie agrofagów w sposób bezpieczny dla człowieka i środowiska, mające na celu
ograniczenie strat w produkcji roślinnej
Agrofagi – organizmy szkodliwe w produkcji roślinnej (i leśnej)
Należą:
-patogeny roślin (grzyby, bakterie, wirusy)
-szkodniki
-chwasty
Szkodliwość agrofagów: mniejsze plony, gorsza jakość, średnie starty w plonach w Polsce 15-20%, na świecie ok. 40%
-Patogeny wywołują choroby infekcyjne. Objawy to: nekroza, zgnilizny, przebarwienia
-Czynniki nieorganiczne (susza, niedobór azotu lub wody) wywołują choroby fizjologiczne roślin
Szkodniki- zwierzęta roślinożerne ze względu na typ aparatu gębowego i uszkodzenia:
-gryzący np. dziurawienie liści
-kłująco-ssący np. wysysanie soków, przebarwienia zniekształcenia
Chwast – to każda niepożądana roślina w łanie, rośliny dzikie lub rośliny uprawne, samosiewy zbóż w rzepaku

Metody ochrony roślin:

Pośrednie (profilaktyczne)
-kwarantanna
-hodowlana
-agrotechniczna

Bezpośrednie (interwencyjne)
-mechaniczna
-fizyczna
-biologiczna
-chemiczna

Obowiązują: integrowane

Kwarantanna: system organizacyjno-kontrolny chroniący terytorium kraju przed przywleczeniem z zagranicy nowych
agrofagów (kw.zewn) oraz ewentualnym rozniesieniu ich po terenie kraju (kw.wewn)
Agrotechniczne: zabiegi agrotechniczne stwarzające optymalne warunki wzrostu roślinom uprawnym, a ograniczające rozwój
agrofagów np. zdrowy materiał siewny, nawożenie, zmianowanie
Hodowlana- wprowadzenie do praktyki rolniczej odmian odpornych czy mniej wrażliwych na poszczególne choroby i
szkodniki, w tym odmiany transgeniczne
Fizyczne- wykorzystywanie różnych form energii: promieniowanie, termiczne odkażanie gleby w szklarniach (parowanie)
wypalanie chwastów
Mechaniczne- zbieranie i niszczenie szkodników, przynęty i pułapki na szkodniki
Biologiczna – polega na wykorzystaniu organizmów żywych:
-ochrona pożytecznych organizmów
-hodowla wrogów naturalnych i wprowadzenie ich na dany teren (szklarnie, sady)
-stosowanie biopreparatów zawierających wirusy, bakterie i grzyby

Metody biotechniczne – wykorzystanie substancji pochodzenia roślinnego i chemicznego informatorów owadów
-atraktanty – subst wabiące zwierzęta
-antyfielanty i repelenty – sus które hamują żerowanie albo składanie jaj
-feromony (płciowe) wabią osobniki płci przeciwnej
Chemiczna- najskuteczniejsza szeroko stosowana. Środki ochrony roślin (pestycydów) w Polsce 1,34 kg\ha substancji aktywnej
w UE 2,3 kg\ha
Integrowana – harmonijne i łączne wykorzystanie w zwalczaniu agrofagów wszystkich dostępnych metod, w celu skutecznego,
bezpiecznego dla środowiska i opłacalnego ograniczenia ich liczebności do poziomu poniżej ekonomicznej szkodliwości.
Użycie chemicznych ś.o.r. powinno być ograniczone do niezbędnego minimum
GRUPY CHEMICZNYCH Ś.O.R
Zoocydy – to śr. Chem. Ochrony roślin stosowane przeciwko szkodnikom
-Insektycydy – to przeciw owadom
Fungicydy – to śr. Ochrony roślin grzybobójcze
Herbicydy – to śr. ochrony roślin zwalczające chwasty
REGULATORY WZROSTU I ROZWOJU ROŚLIN to śr. Chem. Ochrony roślin przeciwdziałające wyleganiu regulujące
ukorzenianie i kwitnienie itp.
ŚRODEK OCHRONY ROŚŁIN – to preparat
-substancja aktywna (e) nośnik+substancja
-substancja aktywna inaczej substancja biologicznie czynna, niszczy agrofaga
Toksyczność ostra- zdolność substancji do wywołania efektu toksycznego po jego podaniu do organizmu w dawce
jednorazowej lub jednorazowym narażeniu
Klasy toksyczności:
Klasy I-IV gdzie IV oznacz największą toksyczność
Klasa

LD50(mg\kg masy ciała)

b.toksyczne

T+

<25

toksyczne T

25-200

szkodliwe Xn

200-2000

mało szkodliwe

>2000

LD50 – ilość substancji chem, która powoduje śmierć 50%organizmów badanych po jej podaniu w określony sposób
Okres karencji – czas, który musi upłynąć od dnia zastosowania ś.o.r. do dnia zbioru roślin lub produktów roślinnych
przeznaczonych do spożycia.
Okres prewencji – czas po zastosowaniu ś.o.r. w którym człowiek i zwierzęta (pszczoły) nie powinny stykać się ani przebywać
w otoczeniu miejsc także w obiektach w których zastosowano ś.o.r.
Próg ekonomicznej szkodliwości – taka ilość chwastów lub szkodnika lub nasilenia choroby gdzie starty w plonie są niższe
koszt zastosowanego ś.o.r.

W11 środki do produkcji zwierzęcej (pasze dla zwierząt)
Główną część substancji organicznej organizmów zwierzęcych stanowią 4 pierwiastki chemiczne. Węgiel, tlen, wodór, azot.
Występują one w formie złożonych związków chemicznych i stanowią 90-95% suchej masy. Zarówno w organizmie roślinnym
jak i zwierzęcym znajduje się ponad 50% wody, a reszta to sucha masa. Ciało zwierzęce składa się z: białka, wody, tłuszczu,
węglowodanów, związków mineralnych. Rośliny, które stanowią podstawę pokarmu dla zwierząt zawierają te same grupy zw.
Chem. Różnice występują w ich procentowej zawartości (dot. Węgli, których w roślinach jest najwięcej).
Zapotrzebowanie pokarmowe i produkcyjne wyrażone ilością białka, energii, suchej masy, włókna surowego, skł mineralnych,
aminokwasów egzogennych i witamin określa się terminem normy żywieniowej.
Dawka pokarmowa – (potrzeby bytowe i produkcyjne) zestaw pasz, które zawartością składników pokarmowych odpowiadają
normie żywieniowej. Potrzeby pokarmowe to: potrzeby bytowe to taka ilość skł pokarmowych którą zwierze zużywa na
utrzymywanie swego organizmu przy użyciu i w odpowiedniej kondycji fizycznej.
Potrzeby produkcyjne to ilość składników pokarmowych potrzebnych do wytwarzania produktu (jaj, mleko, mięsa, wełny)
WODA
-decyduje o procesach biologicznych
-warunkuje całą przemianę materii
-jest nośnikiem substancji odżywczych
-jest składnikiem wszystkich płynów ustrojowych
-reguluje ciepłotę organizmów
Zapotrzebowanie od 20 litrów u świń i koni do 80-100 litrów u krów dziennie.
BIAŁKO OGÓLNE jest podstawowym składnikiem budulcowym organizmu zwierzęcego
Dzieli się na:
1 białko właściwe (zbudowane z aminokwasów)
2 związki azotowe niebiałkowe to proste związki zawierające azot rozpuszczalne w wodzie
AMINOKWASY z których zbudowane są białka mogą być:
-endogenne które zwierze samo może syntetyzować
-egzogenne które są niezbędne ale organizm nie potrafi ich syntetyzować i muszą być dostarczane w paszy
WĘGLOWODANY
-stanowią podstawowy składnik organiczny pasz pochodzenia roślinnego
-są to związki zawierające C H O
-są głównym źródłem energii dla zwierząt
I Węglowodany bezazotowe wyciągowe łatwostrawna np. skrobia w nasionach zbóż i strączkowych bulwach ziemniaka,
korzeniach okopowych
-cukry proste (fruktoza, glukoza) w owocach i młodych pędach roślinnych
-dwucukry (sacharoza i laktoza)
II włókno surowe podstawy składnik błonnik jest łatwo trawiony przez przeżuwaczy (bydło) słabo przez konie i inne
-wpływa korzystnie na wydzielanie soków trawiennych
-wywołuje poczucie sytości
TŁUSZCZE
-składnik pokarmowy o najwyższej wart. energetycznej
-są składnikami wszystkich komórek organizmu zwierzęcego
-stanowią substancję rezerwową jako tłuszcze zapasowe
-stanowią izolację cieplną organizmu
-wpływają korzystnie na wchłanianie witamin rozpuszczalnych w tłuszczach
POPIÓŁ SUROWY = SKŁADNIKI MINERALNE są one dla organizmu:
-składnikiem budulcowym tkanek (kostnych i miękkich)
-wchodzą w skład różnych związków organicznych
-utrzymują odpowiedni poziom jonów wodorowych w płynach ustrojowych od których zależy stałe pH we krwi
-wchodzą w skład enzymów lub są ich aktywatorami
-regulują ciśnienie osmotyczne płynów ustrojowych
-utrzymują równowagę kwasowo-zasadowo organizmu
-decydują o stanie koloidów ciała zwierząt
WITAMINY zw organiczne, których organizm sam nie produkuje, ale są mu potrzebne do normalnego wzrostu i rozwoju
Dzielą się na 2 grupy:
-rozpuszczalne w tłuszczach
-rozpuszczalne w wodzie
Całkowity brak witamin wywołuję awitaminozę, częściowy hipowitaminozę a nadmiar hiperwitaminozę.
Pasz – to produkty pochodzenia roślinnego i zwierzęcego, mineralnego i syntetycznego stosowane w żywieniu zwierząt
Pasze pochodzenia roślinnego naturalne
-zielonki z upraw polowych
-zielonki z TUZ
-kiszonki, sianokiszonki
-okopowe
-siano

-słoma
-plewy i strączyny
-susz z zielonek
-ziarno zbóż i jego przetwory
-nasiona roślin strączkowych
-śruty zbożowe i z nasion strączkowych
-susz ziemniaczany i buraczany
-płatki ziemniaczane

zielonki - rośliny zielone zawierające 10-30% suchej masy
kiszonki - kiszenie jest 1 z metod konserwowania pasz objętościowych soczystych, polegająca na zakwaszeniu materiału
zakiszonego kwasem mlekowym wytwarzanym w wyniku bakteryjnej fermentacji cukru
w celu ułatwienia zakiszenia surowca stosuje się następujące dodatki:
-bogate w cukry proste – melasa, susz buraczany
-bogate w skrobię – ziemniaki
-preparaty mikrobiologiczne (szczepy bakterii kwasu mlekowego)
Kiszonki świeże zawierają do 29% suchej masy, sianokiszonki przywiędnięte, podsuszone 40-60%
Pasze pochodzenia roślinnego – przemysłowe :produkty uboczne przemysłu
-młynarskiego – otręby, maki, pastewne
-olejarskiego – śruty poekstrakcyjne, makuchy i ekspeltery
-skrobiowego – pulpa ziemniaczana, gluten
-fermentacyjnego – wywar ziemniaczany i zbożowy
-browarniczego – kiełki suszone, słodziny, drożdże
-cukrowniczego – wysłodki buraczane i melasa
Pasze pochodzenia zwierzęcego naturalne:
Mleko, mięso, ryby, krew
Pasze pochodzenia zwierzęcego przemysłowe
-mleczarskiego – maślanka, serwatka
-mięsnego – mączki z krwi, mięsa, kostne
-rybnego – mączki rybne
Pasze mineralne i syntetyczne:
-dodatki mineralne i witaminowe
-związki wapniowe – kreda pastewna
-związki wapniowo-magnezowe
-sól pastewna
-mikroelementy
-wieloskładnikowe mieszanki zw mineralnych
-witaminy syntetyczne aminokwasy, stymulatory wzrostu, dodatki mineralne



W12 Gospodarowanie na terenach użytków zielonych
Użytki zielone – to łąki i pastwiska
Dzielą się one na:
Użytki przemienne – (tzw. krótkotrwałe) do których zalicza się te na terenach gruntów ornych, które znajdują się w
płodozmianach polowych
Użytkuje się je kośnie lub pastwiskowo w ciągu kilku lat, a następnie są one zaorywane i na ich miejsce wysiewa się rośliny
upraw polowych.
Trwałe użytki zielone – są porośnięte wieloletnią roślinnością zielona z przewagą lub z dużym udziałem traw, są w ciągu wielu
lat

W Polsce wydziela się 4 strefy rozmieszczenia TUZ:
- strefa północna obejmująca rejon nadmorski oraz Pojezierze Mazurskie i Pomorskie
- strefa środkowa nizinna (Pas Wielkich Dolin)
- południowa wyżyna wraz z pogórzem
- strefa górska pow. 500 m.n.p.m.
TUZ występują w dolinach rzek, obniżeniach śródpolnych, śródleśnych na torfowiskach niskich i na terenach górskich i
podgórskich
Podział TUZ

4) Ze względu na usytuowanie w terenie
5) Niżowe do 300 m.n.p.m.
6) Podgórskie 300-500 m.n.p.m.
7) Górskie 500-1000 m.n.p.m.

Objętościowe suche

treściwe

Objętościowe soczyste

8) Wysokogórskie pow. 1000 m.n.p.m.
9) Ze względu na typ gleby
10) Łąki położone na glebach organicznych
11) Łąki położone na glebach mineralnych
12) Ze względu na sposób użytkowania
13) Użytki kośne (łąki kośne)
14) Użytki spasane (pastwiska)
15) Użytkowanie zmienne (kośno-pastwiskowe)

Wyróżnia się wśród łąk:

 łąki niżowe
 łęgi (łąki zalewane) położone w dolinach rzecznych, okresowo zalewane
 grądy (łąki grądowe) na glebach mineralnych o małej zawartości próchnicy
 łąki bagienne (bielawy) i pobagienne (murszowe) mokre lub bardzo mokre na glebach organicznych
 łąki górskie i pastwiska
 hale wysokogórskie 1400-2100 m.n.p.m.
 hale śródleśne 1000-1400 m.n.p.m.
 łąki górskie 500-1000 m.n.p.m.

Użytkowanie łąk i pastwisk
1. Kośne
- Intensywne, gdy zbiera się 3-4 pokosy na siano, kiszonkę lub sianokiszonkę lub 3 pokosy na siano a 1 przeznaczony na wypas
- umiarkowanie intensywne – 3 pokosy na siano lub sianokiszonkę lub 2 na siano, a 1 na wypas
- ekstensywne – 2 pokosy na siano, sianokiszonkę lub kiszonkę lub 1 na siano i 1 na wypas
2. Pastwiskowe
- wypas na uwięzi (palikowy)
- wypas kwaterowy
- wypas kwaterowy dawkowany
- wypas wolny
3. Kośno-pastwiskowe
- okresowy wypas obiektów łąkowych
- okresowe kośne użytkowanie pastwisk
- zmienne kośne i pastwiskowe użytkowanie TUZ w ciągu całego okresu wegetacyjnego
Roślinność łąk i pastwisk
W praktyce łąkarskiej rośliny występujące na TUZ dzielą się na:
-trawy
-rośliny motylkowate
-rośliny turzycowate
-sitowate
-skrzypy
-zioła
-chwasty
Trawy pastewne i rośliny motylkowate są najbardziej pożądanymi składnikami runi wraz z niewielkim dodatkiem ziół.
Podział traw:



Ze względu na sposób wyrastania pędów



Luźnokępkowe



Zbitokępkowe (pędy wyrastają w dużym skupieniu)



Rozłogowe (wytwarzają pędy podziemne tzw. rozłogi, z których wyrastają pędy nadziemne i korzenie)



Ze względu na wysokość



Trawy wysokie tworzące ruń koszoną łąk



Trawy niskie (podszywkowe) przeważające w runi pastwiska



Ze względy na wartość pokarmową



Trawy o wysokiej, dobrej wartości (pastewne) wydają wysoki plon, mają duże wymagania wodne, dobrze rosną na
glebach żyznych: kostrzewa łąkowa, wyczyniec łąkowy, tymotka łąkowa kupkówka, rajgras wyniosły, wiechlina
łąkowa, życica trwała, kostrzewa czerwona



Trawy małowartościowe: tamka wonna, stokłosa miękka, owsica omszona, kostrzewa owcza

ROŚLINY MOTYLKOWATE
-zawierają duże ilości wartościowego białka, składników mineralnych i witamin
-wpływają korzystnie na glebę gdyż zwiększają w niej zawartość azotu
-występują głównie na pastwiskach w mniejszych ilościach w runi łąk
Na TUZ występują:
Koniczyna łąkowa, koniczyna biała i białoróżowa, komonica zwyczajna i lucerna nerkowata oraz wyka ptasia i groszek żółty.
Roślinami niepożądanymi na TUZ są trawy małowartościowe turzycowate, sitowate, skrzypy i chwasty oraz nadmiar ziół.
Wszystkie rośliny poza ziołami są niepożądane gdyż mają niską wartość pokarmową, obniżają plon i jego jakość a niektóre są
trujące dla zwierząt.

Zioła – to rośliny posiadające wysoką wartość pokarmową, zawierające witaminy, sole mineralne oraz garbniki polepszające
właściwości smakowe i dietetyczne paszy. Do najczęściej występujących ziół zaliczamy: mniszek pospolity, brodawnik
jesienny, krwawnik pospolity, babka lancetowata, kminek zwyczajny. Duży udział ziół w runi jest niepożądany gdyż prowadzi
do obniżenia plonu.
Chwastami w łąkarstwie określa się te rośliny, które są bezpośrednio szkodliwe (trujące, dla zwierząt lub też pośrednio
wpływają na obniżenie jakości paszy i zbieranych plonów)
Chwasty trujące: szalej jadowity, jaskier jadowity i ostry
Chwasty obniżające plon: barszcz zwyczajny, ostrożeń błotny i warzywny oraz kanianka i szelężnik większy
Aby na TUZ utrzymać jak największą ilość roślin pożądanych i nie dopuszczać do nadmiernego rozwoju należy:
-usuwać chwasty ręcznie bądź zwalczać je opryskami i usuwać krzaki
-intensywne użytkowanie czyli częste koszenie
-nawożenie mineralne i organiczne
-nawadnianie (regulacja stosunków wilgotnościowych)
-utrzymanie urządzeń melioracyjnych w sprawności
-utrzymanie równej powierzchni pastwisk i łąk
Funkcje TUZ

 produkcyjna – czyli dostarczenie paszy dla zwierząt, może to być: zielonka, kiszonki, sianokiszonki, siano –

wysuszona zielonka poniżej 18% wody, susze – poniżej 13% wody

 hydrologiczna – związana z zatrzymywaniem wody czyli retencjonowaniem oraz przechwytywaniem fali

powodziowej

 klimatyczna – polegająca na zwiększeniu wilgotności powietrza i łagodzeniu wahań temperatury
 ochronna – ochrona gleb przed erozja, ochrona próchnicy glebowej i stref przybrzeżnych rzek i jezior
 filtracyjna i fitosanitarna – polega na zapobieganiu eutrofizacji wód i oczyszczaniu ścieków przemysłowych i

komunalnych, powietrze jest oczyszczone z pyłów i zanieczyszczeń oraz użytki te odgrywają rolę w rekultywacji
terenów zniszczonych przez przemysł

 zdrowotna i lecznicza: korzystny wpływ na zdrowie i kondycję zwierząt

 właściwości bakteriobójcze roślin
 nasycenie parą wodną atmosfery
 korzystna jonizacja powietrza
 obecność olejków eterycznych, substancji zapachowych
 przeciwdziałanie niektórym chorobom układu oddechowego
 krajobrazowa i estetyczna

 psychosocjologiczna – kolor zielony uspokaja, odpoczywa wzrok
 rekreacyjno – turystyczna
 tereny zielone w miastach - spełniają wszystkie funkcje poza 1!

W 05.01.2010
System rolnictwa to sposób gospodarowania i prowadzenia gospodarstwa rolniczego.
Preferowane cele rolnictwa (w Europie Zachodniej)
Początek XX w.
Zwiększenie produkcji żywności (niska produktywność = niedobór żywności)
Wzrost podaży żywności
efekty wzrost kosztów produkcji
obniżenie dochodów
Koncentracja, specjalizacja w rolnictwie. Połowa XX w.
Mechanizacja produkcji roślinnej i zwierzęcej (zwiększenie skali produkcji, zmniejszenie zatrudnienia)
Migracja ludności do miast
Zwiększenie produkcji
efekty specjalizacja produkcji
zwiększenie pow. gospodarstw
poprawa (chwilowa) efektu finansowego
Koniec XX w.
Konkurencja między gospodarkami a producentami , intensyfikacja: genetyka, chemia
Dla gospodarstw
efekty subsydia

wyłączanie gruntów rolnych z produkcji

Nadprodukcja, limity (ograniczenia produkcji)
Zagrożenia:
Społeczne (zmniejszenie zatrudnienia)
Środowiskowe
Ekonomiczne
Postęp w rolnictwie został osiągnięty przez:
-przemysł środków produkcji (nawozy mineralne, pestycydy, maszyny itp.)
-postęp w hodowli nowych odmian roślin i ras zwierząt
-nowoczesną organizacje rolnictwa i rozwój jego infrastruktury
Skutki dla rolnictwa:
-koncentracja ziemi, zwiększenie pow. gospodarstw
-chemizacja i technizacja procesów produkcji rolniczej
NEGATYWNE NASTĘPSTWA
W sferze ekonomicznej:
-nadmiernym wzrostem kosztów produkcji rolniczej i koniecznością jej subsydiowania
-nadprodukcja żywności i wynikającymi stąd kosztami jej zagospodarowania
-spadkiem cen żywności i obniżeniu opłacalności produkcji rolniczej
W sferze ekologicznej:
-wzrost skażenia środowiska jako efekt masowego stosowania chemicznych środków ochrony i nawozów mineralnych
sztucznych
-ubożenie gatunkowe przyrody i zmniejszenie zróżnicowania ekosystemów
-wzrost zagrożenia ze strony agrofagów jako efekt uodporniania się na chemiczne środki ochrony
W sferze społecznej były powodem:
-zmian w postawach konsumentów wobec rolnictwa, przejawiających się wzrostem wymagań w zakresie ochrony środowiska
przyrodniczego i jakości wytwarzanej żywności
-zmian społecznych w środowiskach wiejskich polegających na drastycznym zmniejszaniu się zatrudnienia bezpośrednio w
rolnictwie, przejmowanie miejskiego stylu życia i zanikaniu tradycyjnej kultury wiejskiej
Od 1980 zaczęto wydzielać systemy rolnictwa. Wówczas inaczej zaczęto oceniać rozwój społ-gosp. Podkreśla się konieczność
rozwoju zrównoważonego – czyli zapewnienia warunków dla rozwoju naszego ale i następnych pokoleń.
Rozwój zrównoważony – to działalność gospodarcza, która musi być kojarzona ze środowiskiem aby nie naruszała jego
równowagi wewnętrznej i stwarzała możliwość trwania oraz samoodnawiania się poszczególnych ekosystemów.
Rolnictwo zrównoważone – zdolne do trwałej produkcji żywności i nie degradujące innych ekosystemów (woda, pow)
Opracowanie i wprowadzenie zasad zrównoważonego rozwoju dla rolnictwa oraz wyodrębnienie systemów rolnictwa nastąpiło
na skutek:



rosnącej troski o środowisko



problemów z nadmierną produkcja żywności



problemów związanych z jakością żywności



społecznego niepokoju powodowanego spadkiem miejsc pracy na wsi

CELE ROLNICTWA W POLSCE W XXI w
-produkcja taniej żywności
-produkcja dobrej żywności
-opłacalna produkcja
-produkcja bezpieczna ekologicznie –ochrona środowiska

-zapewnienie bezpieczeństwa żywnościowego kraju – produkcja odpowiedniej ilości żywności
Systemy rolnictwa obecnie wyróżnia się:

 rolnictwo ekstensywne konwencjonalne to rolnictwo niskonakładowe:
-nawożenie głównie organiczne bez nawozów mineralnych lub w ilościach minimalnych, stosowane w postaci popiołów,
odchodów ptasich (guano=k2co3) surowców naturalnych odkwaszających
-wyposażenie w sprzęt do uprawy roli i roślin
-słabo rozwinięta produkcja zwierzęca
-dobór gatunków roślin i zwierząt zależy od poziomu rozwoju społeczeństwa, warunków glebowo-klimatycznych a często
decyduje o tym rynek zbytu
Zarówno plony roślin jak i efekty produkcji zwierzęcej (mleczność krów, nośność drobiu, przyrostu) są stosunkowo niskie.
Również degradacji ulega gleba
 rolnictwo intensywne konwencjonalne – to system produkcji którego celem jest maksymalizacja plonów przy użyciu

wszelkich dostępnych metod i środków, głównie przemysłowych środków produkcji

Rolnictwo to można określić jako sposób gospodarowania ukierunkowany na max zysku osiągniętego dzięki dużej
wydajności roślin i zwierząt. Wydajność tę uzyskuje się w wyspecjalizowanych gospodarstwach stosujących technologie
produkcji oparte na dużym zużyciu przemysłowych środków produkcji i małych nakładach robocizny. W gospodarowaniu
decyduje cel ekonomiczny.
 rolnictwo integrowane polega na rozsądnym zwiększaniu poziomu nakładów aby uzyskać optymalne plony dobrej

jakości bez naruszania równowagi przyrodniczej środowiska

-zwane też zrównoważonym, zharmonizowanym czy integrowanym to system prowadzenia gosp rolniczego oparty o
zasadę zintegrowanej produkcji roślinnej i zwierzęcej, charakteryzujący się optymalizacją oraz równowagą nakładów i
efektów. Jest to system wykorzystujący w harmonijny sposób postęp techniczny i biologiczny w uprawie roślin i chowie
zwierząt. Gwarantuje on ochronę środowiska przed skażeniami i zanieczyszczeniami przez stosowane środki chemiczne
oraz odpady gospodarcze. Prowadzenie gospodarstwa w tym systemie wyklucza monokulturową uprawę roślin i
wielkostadny, intensywny chów zwierząt. Odmianą systemu integrowanego jest system zachowawczy ukierunkowany na
ochronę gleby przed degradacją i zachowanie naturalnego krajobrazu obszarów wiejskich. System integrowanej produkcji
rolniczej umożliwia realizowanie celów ekonomicznych i ekologicznych przez świadome wykorzystanie nowoczesnych
technik i środków tak jak w systemie intensywnym oraz wdrażanie różnych form postępu biologicznego systemu
ekologicznego w sposób sprzyjający realizacji celów danego systemu. Zgodnie z zasadami zrównoważonego rozwoju
system integrowany ma następujące cele:
a) ekonomiczne
-zdobycie konkurencyjnej przewagi na rynku produktów spożywczych
-osiąganie dochodów z gospodarstwa rolniczego na poziomie nie niższym niż w gospodarstwie z konwencjonalnymi
metodami produkcji
-efektywne stosowanie środków chemicznych w produkcji rolnej
-stabilne wyniki produkcyjne
-poprawa jakości produktów roślinnych i zwierzęcych
b) ekologiczne
-stosowanie technologii minimalizacji skażenia środowiska
-ochrona zdrowia i bezpieczeństwo produktów żywnościowych
-rozwój infrastruktury przyrodniczej
-kształtowanie i pielęgnowanie krajobrazu rolniczego
4) rolnictwo ekologiczne (organiczne) ma na celu przede wszystkim dbanie o stan środowiska jakość produktów. To system
oparty o gosp naturalną, wykorzystujący zdobycze wiedzy w zakresie uwarunkowań ekologicznych i biologicznych
produkcji rolniczej wykluczający stosowanie podstawowych i wymagających takich jak pestycydy oraz nawozy mineralne
w produkcji roślinnej jak również pasze przemysłowe, antybiotyki itp. W chowie i hodowli zwierząt. Gospodarstwa te są
zwykle wielokierunkowe , z chowem zwierząt uprawą roślin polowych i ogrodniczych. Oszczędna gospodarka
energetyczna i duża pracochłonność.