CECHY PRODUKCJI ROLNICZEJ:

1. Produkcja odbywa się na żywych organizmach

2. Dokładne przewidzenie wyników jest niemożliwe

3. Uzależnione od czynników przyrodniczo- klimatycznych

4. Przestrzenny charakter produkcji

5. Długi cykl produkcji

6. Charakter cykliczny prac (sezonowość)

7. Istnieje produkcja główna i uboczna (ziarno- słoma)

8. Rolnictwo jest także producentem surowców dla własnej produkcji

9. Występuje produkcja pierwotna (roślinna) i wtórna (zwierzęca)

10. Różnorodność prac

11. Może być w cyklu zamkniętym

CZYNNIKI PRODUKCJI W ROLNICTWIE:

technologia produkcji- uświadomiony sposób spracowany i stosowany zbiór metod przetwarzania przedmiotów pracy w produkty finalne o właściwościach zmienionych w stosunku do surowców wyjściowych

proces technologiczny- składa się z kilku operacji technologicznych wykonywanych w określonych przez warunki przyrodnicze i właściwości biologiczne rośliny uprawianej czasie

postęp technologiczny- zmiany w technologii produkcji, które powinny powodować usprawnienie warunków i metod pozyskiwania produktów a w konsekwencji zwiększenie efektywności gosp.

Reżym technologiczny- jest to spełnienie wszystkich warunków (ilościowych i jakościowych) wymagań technologicznych

Produkcja rolnicza- zaspokaja podstawowe potrzeby biologiczne człowieka poprzez dostarczenie mu produktów żywnościowych do bezpośredniego spożycia oraz produktów do dalszego przetworzenia na bardziej szlachetne artykuły żywnościowe.

Dział- oznacza ogół gałęzi i działalności, w których są wykorzystywane podobne metody i środki produkcji

Gałęzie- grupy roślin lub działalności w podobnej technologii produkcji oraz grupy zwierząt tego samego gatunku

Działalność- obejmuje pozyskiwanie jednolitego produktu z zastosowaniem tej samej technologii produkcji

POWIĄZANIA POMIĘDZY DZIAŁAMI:

1. przez maksymalne wykorzystanie surowców i produktów ubocznych:

• obornik

• pasze

• produkcja roślinna i zwierzęca dostarczają surowców dla przemysłu rolnego

• odpady z produkcji (przemysłu rolnego) są dobrymi paszami dla zwierząt

2. wykorzystanie racjonalne pracy i środków produkcji

• odpowiedni dobór roślin (o różnych terminach siewu i zbioru)

• dział pr. zwierzęcej daje stałe zatrudnienie w ciągu roku

3. przez najbardziej produkcyjne wykorzystanie użytków rolnych (UR)

• dużo TUZ to dużo paszy zielonej i zwiększenie produkcji zwierzęcej

• gleby dobre - 6 dobre to uprawa buraków, lucerny i produkcji bydła

• gleby słabe- ziemniaki; produkcja trzody chlewnej

• właściwe wykorzystanie stanowiska w zmianowaniu

przez właściwe wykorzystanie środków finansowych w produkcji

• wpływ gotówki z jednego działu na wydatki w drugim dziale

• przyczepy i ciągniki wykorzystane w produkcji roślinnej i zwierzęcej

CZYNNIKI PRODUKCJI W ROLNICTWIE:

1. ziemia

2. praca

3. kapitał

4. zarządzanie i organizacje

CECHY ZIEMI:

• nieruchomość

• niepowiększalność związana z ograniczonymi zasobami ziemi jako środka produkcji niezbędnego do prowadzenia produkcji rolniczej

• niezniszczalność- ziemia właściwie wykorzystana nie zużywa się

• przestrzenność- która wiąże się z ograniczeniem produkcji na znacznych obszarach i przystosowaniem maszyn do ruchomego procesu pracy

DLA ROLNIKA WAŻNA JEST:

* ilość ziemi

• powierzchnia ogólna gospodarstwa

• powierzchnia użytków rolnych

• powierzchnia gruntów ornych

• TUZ

* jakość ziemi

• klasy bonitacyjne ziemi

• kompleksy przydatności rolniczej

OGÓLNA POWIERZCHNIA GOSPODARSTWA:

• grunty orne (GO)

• łąki- TUZ

• pastwiska- TUZ

• sady i ogrody

• plantacje wieloletnie

• lasy i parki

• stawy

• grunty pod zabudowaniami i drogami

• nieużytki

UŻYTKI ROLNE:

• grunty orne

• TUZ

• Sady i ogrody

• Plantacje wieloletnie

Struktura użytków rolnych - procentowy udział poszczególnych rodzajów użytków w całej powierzchni użytków rolnych

Grunty orne- oznaczają powierzchnię uprawianą z okresowym przemieszczaniem gleby. Grunty orne są poddawane systematycznej uprawie za pomocą podstawowych narzędzi rolniczych

Struktura zasiewów- określa procentowy udział poszczególnych roślin w ogólnej powierzchni gruntów rolnych czyli zasiewów

STRUKTURA UŻYTKOWANIA GRUNTÓW W POLSCE

Powierzchnia rolna- 31,3 mln ha - 100%

• użytki rolne - 54%

- grunty orne - 48,1%

• sady - 0,8%

• TUZ - 11,4%

• lasy - 29,1%

• pozostałe - 16,9%

STRUKTURA ZASIEWÓW

• powierzchnia zasiewów - ok.11 mln ha

• zboża - 77% struktury zasiewów

• rośliny okopowe - 10,8%

• rośliny przemysłowe - ok.4%

• strączkowe - ok.1%

• motylkowe, drobnonasienne - 0,7%

• trawy - 1%

• ogrodnicze - ok.3%

ugór- pole jest nieobsiane przez cały rok ale jest uprawiane w celu poprawienia jakości gleby (odchwaszczanie itp.)

odłóg - ziemia bez uprawy, lub zapuszczony użytek zielony

Odłogowanie- pozostawiona bez uprawy ziemia na okres dłuższy niż 1 rok

BONITACJA GLEB W POLSCE- polega na ocenie jakości gleb i podziale ich na klasy bonitacyjne (wprowadzone w 1954 roku)

• bonitacja gruntów ornych 9 klas bonitacyjnych- I, II, III a, III b, IV a, IV b, V, VI, VI RZ (pod zalesienie)

• bonitacje użytków zielonych 6 klas- I, II, III, IV, V, VI

WSKAŹNIK BONITACJI GLEB - wskaźnik dobroci gleb rolniczych obliczony przez podzielenie pow. przeliczeniowej przez faktyczną powierzchnię użytków w gospodarstwie

POWIERZCHNIA PRZELICZENIOWA- potencjał glebowy gospodarstwa w przeliczeniu na gleby klasy IV; obliczana jest jako suma iloczynów powierzchni GO i TUZ w poszczególnych klasach przez właściwe współczynniki bonitacyjne

WSK. BONITAC. = ha przeliczeniowe/ ha fizyczne

OKRĘGI PODATKOWE

1. strefa wielkomiejska

2. strefa miejska

3. strefa wiejska

4. strefa wiejska oddalona

10 ha fizycznych :

II klasy - 2 ha x 1,75= 3,5

III a klasy - 4 ha x 1,6= 6,4

V klasy - 4 ha x 0,5= 2,0

3,5 + 6,4 + 2,0= 11,9

wsk. bonit.= 11,9/ 10= 1,19= 1,2 w przybliżeniu

KOMPLEKSY PRZYDATNOŚCI ROLNICZEJ:

1. pszenny - bardzo dobry

2. pszenny - dobry

3. pszenny - wadliwy

4. żytni bardzo dobry

5. żytni dobry

6. żytni słaby

7. żytni bardzo słaby

8. zbożowo- pastewny ważny

9. zbożowo- pastewny słaby

10. pszenny górski

11. zbożowy górski

12. owsiano- ziemniaczany górski

13. owsiano- pastewny górski

14. grunty orne przydatne pod użytki zielone

CZYNNIKI PRODUKCJI

cd. produkcja roślinna

• z ziemią, jakością gleb łączy się wiele innych cech związanych z warunkami klimatycznymi

ważne są:

• temperatury i okres wegetacji

• światło

• stosunki wilgotnościowe

II PRACA I SIŁA ROBOCZA

Praca- działalność człowieka polegająca na przekształcaniu dóbr przyrody i przystosowaniu ich do zaspokajania potrzeb ludzi

Siła robocza- jest to suma umiejętności jakimi człowiek rozporządza w pracy. Praca jest więc formą wykorzystania siły roboczej

GRUPY OSÓB ZATRUDNIONE W ROLNICTWIE:

• właściciele i użytkownicy gospodarstw rolnych (pracują na własny rachunek)

• członkowie spółdzielni produkcyjnych

• członkowie rodzin wymienionych grup

• robotnicy najemni (stali, sezonowi, dochądzący)

III KAPITAŁ:

Ogół dóbr materialnych i zasobów finansowych wykorzystywanych do dalszego pomnażania

Podstawowe składniki kapitału:

Środki trwałe- które są wielokrotnie używane w procesach produkcyjnych i stopniowo się zużywają- długotrwałe

Środki obrotowe- zużywają się całkowicie w jednym cyklu produkcyjnym (krótszym niż 1 rok) i bezpośrednio wchodzą w produkt finalny

ŚRODKI TRWAŁE W ROLNICTWIE:

• budynki i budowle

• maszyny, urządzenia techniczne i narzędzia

• środki transportowe

• melioracje

• zasadzenia wieloletnie

• żywy inwentarz (stado podstawowe)

Dzielimy je na:

• produkcyjne- biorą udział w procesach produkcji, np. ciągniki, maszyny, melioracje, budynki, żywy inwentarz

• nieprodukcyjne- służą zaspokajaniu potrzeb ludności np. budynki mieszkalne

ŚRODKI OBROTOWE:

• młode zwierzęta

• nawozy mineralne

• środki ochrony roślin

• materiał siewny

• pasze

• paliwa i smary

• zapasy i środki pieniężne

Siła pociągowa- suma energii zdolnej do pokonania oporów związanych z przemieszczaniem narzędzi, maszyn lub środków transportowych, zawarta w organizmach żywych oraz silnikach mechanicznych; żywa siła pociągowa to np. konie; mechaniczna siła pociągowa to np. ciągniki

ZASOBY:

• ludzkie:

• ludzie + ich doświadczenia oraz umiejętności

• naturalne:

• dobra dane przez naturę, nie wytworzone przez człowieka (odnawialne i nieodnawialne)

• kapitałowe:

• kapitał rzeczowy i finansowy

PRODUKCJA ROŚLINNA: jest podstawowym surowcowym działem produkcji rolniczej w gospodarstwie

Jej specyficznymi czynnikami są ziemia i organizmy roślinne zdolne do fotosyntezy, czyli przetwarzania zw. nieorganicznych w organicznie przy udziale światła słonecznego

ROŚLINY (nakłady i nadwyżki) dzielimy na:

Intensywne- duże nakłady środków produkcji i robocizny na 1 ha; np. okopowe, chmiel, tytoń, warzywa

Ekstensywne- niskie nakłady na 1 ha; np. rośliny zbożowe, rzepak

Z punktu organizacji i ekonomiki gospod. produkcja roślinna charakteryzuje się następującymi cechami:

• istnieje zróżnicowanie roślin pod względem wymagań glebowych, klimatycznych i nakładów

• sezonowość zapotrzebowania na pracę

• nie może być prowadzona w monokulturze; musi być zmianowanie roślin

• wrażliwość na transport

• łatwiejsza mechanizacja prac w produkcji roślinnej niż zwierzęcej

• nieregularność dopływu gotówki

celem produkcji roślinnej jest uzyskanie wysokich i dobrej jakości plonów przy ekonomicznie uzasadnionych nakładach i ochronie środowiska naturalnego

Zadaniem produkcji roślinnej jest podstawa produkcji w typowym gospodarstwie roślinnym. Prowadzona jest na GO i na TUZ

Jej skala i rozmiary jako jedynej produkcji o charakterze pierwotnym surowcowym w wyraźny sposób decydują o rozmiarach i poziomie produkcji zwierzęcej oraz w działalności przetwórczej.

Rośliny to:

• podstawa pożywienia

• pasza

• surowiec dla dalszego przemysłu

Produkt końcowy- PLON- stanowią określone organy rośliny wytworzone w wyniku jej wzrostu i rozwoju

Jednostki plonu:

1 tona= 1000kg; 1 kwintal (q)= 100 kg

plon zboża- 3-9 t/ha

plon bulw- 20=80 t/ha

plon zielonej masy- 20-80 t/ha

plon siana- 4-10 t/ha

1 hektar (ha)= 10 000 m2

1 ar (a)= 100 m2

1 morga= 0,559 ha= 0,6 ha

Plon:

• główny- podstawowy, np. ziarno, bulwy, nasiona

• uboczny- np. słoma, plewy, liście

Podział plonów ze względu na czas pozostawienia na polu:

• główny- zasiewy pozostają przez większą część okresu wegetacyjnego, dostarczają plon główny;

• międzyplon- ściernisko, wsiewka poplonowa, uprawa dodatkowa

• włodny- zasiewy uprawiane pomiędzy plonami

plenność- zdolność roślin do wytwarzana określonego plonu czyli użytecznych części przeznaczonych na cele spożywcze, pasze. Wyrażana w jednostkach masy w ciągu roku z jednostki powierzchni w formie plonu głównego lub międzyplonu

płodność- zdolność roślin do wytwarzania organów rozrodczych stanowiących materiał siewny lub zasadzeniowy. Płodność wyraża współczynnik produkcji czyli liczba ww. organów uzyskanych z jednej rośliny

produktywność- zdolność roślin do wytworzenia w ciągu sezonu wegetacyjnego biomasy w formie plonu podstawowego, ubocznego nie.................. jaki......................

Wyrażona w jednostkach masy pozyskanej z jednostki powierzchni

wykres

REJONIZACJA PRODUKCJI ROLNICZEJ

Klimatem nazywamy charakterystyczny dla danego obszaru wieloletni przebieg pogody. Jest określany na podstawie:

• temperatury

• wilgotności powietrza

• zachmurzenia, nasłonecznienia

• opadów

• kierunków i prędkości wiatru

topoklimat- jest to klimat stosunkowo małego obszaru wyróżniającego się w krajobrazie, np. miasta, polany w puszczy, kompleksu leśnego

mikroklimat- klimat małego obszaru i odnosi się w zasadzie do przygruntowej warstwy powietrza o wysokości do 1,5 m, np. pagórka, zboczy, kotliny górskiej, siedlisk rolniczych (pól) zwany fitoplanktonem

fitoklimat- zmienia się stale pod wpływem wzrostu i rozwoju roślin oraz stosowanych zabiegów melioracyjnych, a nawet pielęgnacyjnych

Zróżnicowanie mikroklimatyczne najszybciej zaznacza się w dni bezchmurne przy słabym wietrze

CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA KLIMAT:

1. szerokość geograficzna- ze względu na różny kąt padania promieni słonecznych zmienia się natężenie dopływu energii słonecznej, im dalej od równika tym są niższe temperatury gleby, powietrza. Szerokość geograficzna wpływa też na długość dnia i nocy w różnych porach roku. W zależności od szerokości geograficznej wyróżniamy klimaty: równikowy, zwrotnikowy, umiarkowany i podbiegunowy

2. odległość od mórz i oceanów- woda latem i w dzień ogrzewa się wolniej niż lądy, a zimą wolniej się ochładza. Powoduje to mniejszą zmienność temperatur dobowych i rocznych. Klimaty morskie są zawsze bardziej łagodne, umiarkowane od ostrych klimatów kontynentalnych

3. wzniesienie nad poziom morza- wraz ze wzrostem wysokości maleje ciśnienie, temperatura powietrza, a wzrastają opady, poprawia się przejrzystość powietrza i zwiększa się natężenie promieniowania słonecznego; duże masywy górskie wytwarzają specyficzne klimaty morskie- surowe chłodne zimy i lata

4. rodzaje podłoża- podłożem wyróżniającym klimat jest- woda, śnieg, lód, skała, piasek; wyróżnia się klimaty morskie, polarne, górskie, pustynne

5. charakter szaty roślinnej- szata roślinna może tworzyć specyficzne rejony klimatyczne ze względu na różnice pochłaniania promieniowania słonecznego

WARUNKI KLIMATYCZNE POLSKI:

• są bardzo zróżnicowane- jest to spowodowane położeniem naszego kraju pomiędzy Europą Zachodnią z klimatem wyraźnie oceanicznym a rozległymi obszarami Ukrainy, Rosji o klimacie zdecydowanie kontynentalnym. Polska leży w umiarkowanych szerokościach geograficznych . takie położenie powoduje że Polska ma klimat umiarkowany o charakterze przejściowym między klimatem morskim a kontynentalnym

Gdy przeważa napływ powietrza morskiego z zachodu, wówczas w Polsce występuje łagodniejsza zima lub chłodniejsze i wilgotniejsze lato.

Gdy napływa powietrze kontynentalne ze wschodu to mamy mroźną zimę lub upalne i suche lato.

GŁÓWNE CECHY MORSKOŚCI KLIMATU:

• opóźnianie pór roku

• kwiecień chłodniejszy od października

GŁÓWNE CECHY KONTYNENTALIZMU:

• silna przewaga sumy opadów półrocza letniego nad sumą opadów półrocza zimowego

OKRES WEGETACYJNY: ilość dni ze średnią dobową temperatur powietrza nie mniejszą niż +5 stopni

185- 225 dni- długość okresu wegetacyjnego

Kraj	Dł. sezonu wegetacyjnego (dni)	Średnia roczna temperatura (st. C)	Roczna suma opadów (mm)
Austria	220-250	8,5	700
Belgia	280	7,7	900
Dania	219	7,5	650
Francja	250-265	9,5- 11,5	700
Niemcy	215-265	7,5- 10,0	750
Polska	185-223	6,2- 8,7	450-700

Okres wegetacyjny
	Początek	Koniec	Liczba dni
Warszawa	4.IV	1.XI	211
Wrocław	29.III	8.XI	224
Tarnów	30.III	9.XI	224
Birningham	2.III	10.XII	283

JAKOŚĆ ROLNICZEJ PRZESTRZENI PRODUKCYJNEJ:

	UE (Belgia, Holandia, Francja, Niemcy)	Polska
Klimat	100p	75- 80
Gleba	100p	57- 80
Syntetyczny wskaźnik jakości rolniczej przestrzeni produkcyjnej	100p	57- 64

REJONIZACJA KLIMATYCZNA:

Próba wyodrębnienia na terenie których obszarów różniących się między sobą warunkami klimatycznymi:

• ilością opadów

• średnią dobową temp. powietrza

• oświetleniem

• dł. okresu wegetacji

REGIONY (OKRĘGI) KLIMATYCZNE WG ROMERA:

1. bałtycki

2. pojezierzy

3. wielkich dolin

4. wyżyn środkowych

5. nizin podgórskich

6. podgórski

7. górski

1. okręg bałtycki- obejmuje Pomorze Zachodnie i wybrzeże Bałtyku; łagodne zimy i chłodne lata. Roczna suma opadów wynosi około 600 mm

2. okręg pojezierzy- obejmuje pojezierze Mazurskie i tereny do niego przyległe; ostre mroźne zimy i gorące lata. Roczna suma opadów wynosi 550- 650 mm. Wiosną długo występują przymrozki. Okres wegetacyjny jest krótki

3. okręg wielkich nizin- obejmuje cały środkowy pas kraju, wiosna dość wczesna, zimy niezbyt chłodne, lata dość ciepłe. Niska ilość opadów (450- 500mm)

4. o. Wyżyn Środkowych- obejmuje tereny Wyż. Lubelskiej, Krakowskiej i Świętokrzyskiej. Rejon dość ciepły, lata i zimy łagodne. Roczna suma opadów- 550- 700 mm

5. o. Nizin Podgórskich- obejmuje tereny nizin położone wzdłuż Sudetów, Karpat, Bieszczad. Dość ciepły i wilgotny, o długim okresie wegetacyjnym. Roczna suma opadów to 550-700 mm

6. o. Podgórski- podgórze Sudetów, Karpat. Długie i śnieżne zimy, wysoka suma opadów 700- 800 mm

7. o. Górski- wysoko położone tereny Sudetów i Karpat. Bardzo duża ilość opadów, do 1200 mm, bardzo krótki okres wegetacyjny

REJONIZACJA AGROKUMATYCZNA

• wynika ze stopnia przydatności klimatu dla potrzeb produkcji roślinnej

• rejonizacja ogólna- uwzględnia potrzeby klimatyczne wszystkich podstawowych roślin uprawianych w Polsce

• rejonizacja szczegółowa- określa potrzeby klimatyczne jednego gatunku lub grupy roślin uprawnych

Dla praktyki rolniczej jest ustalona rejonizacja agroklimatyczna, w której stopień przydatności klimatu został określony wielkością klimatycznego wskaźnika plonu.

Klimatyczny wskaźnik plonu- określa tą część plonu, która powstała wyłącznie pod wpływem czynnika klimatycznego

Zaproponowana bonitacja agroklimatu Polski przez prof. Górskiego jest 10 stopniową skalą. W tej skali wartość „0” odpowiada klimatycznemu wskaźnikowi plonu równemu 1t/ ha, a wartość „10”- 3,5 t/ ha. Jeden stopień ma więc wartość 0,25 t/ ha plonu przeliczeniowego

REGIONALIZACJA- zróżnicowane warunki przyrodnicze, ekonomiczne w różnych częściach Polski powodują, że produkcja rolnicza ma charakter wyraźnie regionalny. Aby dobrze wykorzystać rolniczą przestrzeń produkcyjną, ocenia się warunki określonych obszarów i wydziela jednostki regionalne w oparciu o specyfikę agroekologiczną- proces ten nazywa się regionalizacją

Po wyodrębnieniu jednostek regionalnych należy określić wpływ warunków przyrodniczo- rolniczych w nich występujących na kierunek i poziom produkcji gatunków roślin lub ich grup, a także na wielkość obsady zwierząt, typu i rasy zwierząt. Ten etap prac nazywa się rejonizacja produkcji.

KORZYŚCI Z REGIONIZACJI I REJONIZACJI:

• powoduje intensyfikację produkcji rolnej

• poprawia wykorzystanie UR

• powoduje uproszczenie struktury zasiewów i specjalizację gospodarstw

• powoduje racjonalną dystrybucję środków produkcji

• poprawia wykorzystanie pasz w produkcji zwierzęcej

• powoduje oszczędności transportu

REJONIZACJA WAŻNIEJSZYCH GRUP ROŚLIN W POLSCE:

Rejonizacja zbóż:

• pszenica ozima: w rejonach o najlepszych glebach: Śląsk, płd.- wsch. Polski, Żuławy Wiślane; mady wiślane

• pszenica jara: Śląsk, płn.- wsch. i północna Polska

• jęczmień ozimy: zachodnia i południowo- zachodnia Polska

• jęczmień jary: cała Polska, gleby dobre, najczęściej w Polsce środkowej i południowo- wschodniej

• żyto: gleby słabsze, cała Polska, środkowa i północna oraz wschodnia część kraju

• owies: rejony podgórskie i nadmorskie, województwa środkowo- południowe

• kukurydza: rejon południowo- wschodni i południowo zachodni, decyduje głównie klimat

Rejonizacja ziemniaków:

1. rejon północno- zachodni- dobre warunki glebowe i klimatyczne dla plantacji nasiennych

2. rejon północno- wschodni- podobne warunki jak w rejonie 1, ale krótszy okres wegetacji, najlepiej odmiany średnio- wczesne i średnio- późne

3. rejon środkowo- zachodni- produkcja ziemniaków powinna zaspokoić potrzeby przemysłu ; zwiększyć uprawy ziemniaków wczesnych (?)

PRODUKCJA ZWIERZĘCA, CELE, ZADANIA I PODSTAWOWE POJĘCIA:

Produkcja zwierzęca w rolnictwie jest produkcją wtórną do produkcji roślinnej. Jej zadaniem jest przetwarzanie produktów pochodzenia roślinnego na bardziej cenne artykuły pochodzenia zwierzęcego.

Celem produkcji zwierzęcej jest wytwarzanie produktów zwierzęcych

Produkcja zwierzęca rozumiana rzeczowo to wielkość uzyskanej produkcji żywca rzeźnego, przyrost stada, produkcji mleka, jaj, wełny, ryb i innych produktów zwierzęcych

ORGANIZACYJNE I EKONOMICZNE ZNACZENIE PROD. ZWIERZĘCEJ:

Uszlachetnienie produkcji roślinnych (przetworzenie ich w droższe bardziej skoncentrowane produkty zwierzęce).

Utrzymywanie zwierząt poprawia wykorzystanie posiadanych zasobów siły roboczej, ziemi i środków trwałych.

Podnoszenie i utrzymywanie żyzności gleby przez produkcję nawozów organicznych.

Ograniczenie ryzyka produkcji.

Bardziej równomierny dopływ gotówki niż w produkcji roślinnej.

Podniesienie wydajności pracy.

Dostarczenie artykułów dla własnego gospodarstwa domowego (np. mleka, jaj itp.)

RÓŻNICE MIĘDZY PRODUKCJĄ ROŚLINNĄ A ZWIERZĘCĄ:

Produkcja zwierzęca:

• zgrupowana w budynkach i ośrodku gospodarczym

• zajmuje niedużą powierzchnię

• nie jest uzależniona od pór roku i pogody

• wymaga stosunkowo dużych nakładów pracy, w tym siły ludzkiej dość równomiernie rozłożonej w ciągu roku

• cykl produkcji wielu zwierząt jest często krótszy niż produkcji roślinnej

• przy krótkich cyklach produkcji następuje szybki obieg środków pieniężnych (to zapewnia płynność finansową)

DO PROWADZENIA PROD. ZWIERZ. NIEZBEDNE SĄ WARUNKI:

• zapewnienie zaplecza paszowego w ciągu całego roku

• posiadanie odpowiednich pomieszczeń dla zwierząt, magazynów paszowych, silosów do zakiszania roślin, budynków dla personelu itd.

• Zapewnienie dobrej wody do picia oraz wody do procesów technologicznych (higiena)

• Posiadanie siły roboczej i opieki weterynaryjnej do obsługi zwierząt

W POLSCE PRODUKCJA ZWIERZĘCA:

• bydło

• trzoda chlewna

• owce

• konie

• różne gatunki drobiu

• zwierzęta futerkowe

• ryby

• pszczoły

sztuka fizyczna- to każda sztuka inwentarza, niezależnie od gatunku, wieku, wagi. Takie ujęcie niewiele jednak daje, gdyż uniemożliwia sumowanie wagi zwierząt i ich porównywanie

Wprowadzano więc pojęcie sztuki przeliczeniowe:

Sztuki przeliczeniowe- (odpowiednik 1 krowy) to:

Sztuka duża (SD)- o wadze 500 kg, ale przebywająca w gospodarstwie cały rok

Sztuka obornikowa (SO)- czyli taka która produkuje rocznie 10 ton obornika (przefermentowanego)

Sztuka żywieniowa (SZ)- na której wyżywienie zużywa się rocznie 3500 jednostek owsianych (jednostka owsiana- przeliczeniowa jednostka stosowana w przygotowywaniu dawek żywieniowych dla zwierząt, której podstawą jest wartość pokarmowa 1 kg owsa)

Obsada inwentarza żywego- to liczba zwierząt przypadająca na 100 ha użytków rolnych (najczęściej w SD, ale można ją też określać w sztukach fizycznych)

Struktura inwentarza żywego- to procentowy udział różnych gatunków zwierząt w ogólnej liczbie zwierząt w gospodarstwie (zawsze w SD). Struktura ta wyznacza tzw. kierunek produkcji zwierzęcej

STADO ZWIERZĄT:

Wszystkie zwierzęta jednego gatunku utrzymywane w gospodarstwie

Wyróżniamy:

• stado podstawowe- (reprodukcyjne) czyli zwierzęta które służą do rozmnażania (krowy, jałówki, cielne, knury, lochy, itp.)

• stado produkcyjne- czyli zwierzęta towarowe (tuczniki, bukaty, opasy itp.)

Struktura stada- procentowy udział poszczególnych grup zwierząt w ogólnej liczbie zwierząt w danym stadzie (określa się w sztukach fizycznych, ale można też w SD). Struktura ta określa tzw. kierunek chowu

Stado dzielimy na grupy (klasy) wiekowe. Obejmują one zwierzęta jednego gatunku w jednym wieku. Grupy wiekowe są ustalone dla każdego stada np. bydło: cielęta do 14 dni, cielęta do 0,5 roku, jałówki od 0,5 do 1,5 roku, jałówki cielne, krowy. Dla trzody chlewnej: prosięta do 4 lub 8 tyg., warchlaki 2-4 miesiące, tuczniki, lochy itp.

RASA- oznacza grupę(populację) zwierząt tego samego gatunku odznaczających się jednakowymi cechami uznanymi za charakterystyczne dla niej, np.: budowa, masa ciała, wzrost, umaszczenie, wydajność, itp. i wiernie przekazywane potomstwu

TYP UŻYTKOWY- określa się kierunek użytkowania danego gatunku albo rasy zwierząt określany zespołem cech morfologicznych (budowy zew.)i fizjologicznych ( typ. przemiany materii)

TYPY UŻYTKOWE:

W zależności od gatunku:

• bydło- mleczny, mięsny i ogólnoużytkowy, mleczno- mięsny

• trzoda chlewna- słoninowy, mięsno- słoninowy, mięsny, bekonowy

• owce- wełnisty, mięsny, kożuchowy, smużkowy, futerkowy, mleczny

• konie- wyróżnia się 2 zasadnicze typy różniące się znacznie od siebie budową jak i temperamentem

Podstawowe wskaźniki wydajności w produkcji zwierzęcej to:

• wskaźnik wycieleń (krowy mleczne)- liczba żywych urodzeń w stosunku do stada krów- w %

• wskaźnik odchowu- procentowy stosunek liczby zwierz. odchodowanych do określonego wieku do liczby sztuk stada podstawowego (krów, loch, owiec, matek, klaczy)

• wydajność mleczna (mleczność) krów- to roczna produkcja mleka (w l lub kg) od 1 krowy (podobnie może być przy kozach i owcach mlecznych)

• przyrosty dzienne zwierząt młodych i rzeźnych (w g lub kg)

• wydajność wełny- od 1 owcy w ciągu roku (kg/owce)

• liczba miotów od jednej maciory rocznie (szt.)

• liczba jagniąt uzyskanych przeciętnie od 100 owiec matek w ciągu roku (szt.)

---