IUrupy

IPod,mupy

Sl'mbole Zawartosc frakcj i w procentach

gral1UlOlnetryczne

granlliometrl'czne

piaskll oel 2,0

pl'lll oel 0,05 do ihl ponizej

nun do 0,05 nun

0,002 nun

0,002 nun

sreelllicy(

0)

sreelnic',7'{ol)

srednicv (i)

Piaski

Piasek

p

> 85

1)

2:(%pl+3 x %i)< IS

Piasek

80-95

2:(%pl+3x %i»

IS i 2:(% pi + 2

slabogliniastv

ps

x % i) < 20

Piasek gliniasty

pg

70-90

~So/lo~)-<x3~)

1)

>~v

1 2.(

I~

pi

Glinl'

Glina piaszczl'sla

gp

>47

0-55

0-7

Glina lekka

al

55-65

i5-37

8-20

CHina

a

30-55

25-45

8-25

Glina srec1nia

gS

40-80

0-25

20-35

Glina ciezka

gc

20-50

25-45

25-35

GEna pylasta

gpl

5-40

45-60

15-35

Pl'ly

Pyl piaszczystv

pIp

25-55

45-75

0-15

Pyl

pi

0-25

>60

0-15

Pvl ilastv

pli

0-25

60-85

15-35

Ill'

n

lJiaszczystv

ip

45-65

0-20

35-55

II pl'lasty'

ipl

0-25

40-65

35-60

II

i

0-45

0-40

35-60

II ci~zki

ic

0-40

0-40

>60

1)

l: ,_

oznacza sum~ ti'akcji

WG BN-78/9180-11

awartosc

frakeji

[%]

Grupy - podgrupy

granulometryezne

iasek

Pyl

CZfsci Howe

(symbol)

1- 0,1 mm

0,1-

0,02 mm

0,02 mm

Piaski

-piasek

luiny (pi)

-5

piasek luiny pylasty (pip)

-5

piasek slabo gliniasty

(ps)

6-10

piasek slabo gliniasty

pylasty

6-10

(psp)

11-15

piasek gliniasty

lekki (pgl)

11-15

-piasek gliniasty

lekki pylasty

(pglp)

16-20

piasek gliniasty

moeny (pgm)

16-20

-piasek

gliniasty

moeny

pyla sty

(

m

Gliny

glina piaszezysta

(gp)

50-79

1-25

glina piaszezysta

pylasta

(gpp)

5-53

1-25

-glina lekka (gl)

40-74

6-35

-glina lekka pylasta (glp)

5-48

6-35

-glina srednia

(gs)

5-64

6-50

glina srednia

pylasta

(gsp)

10-38

6-50

glina cifzka

(ge)

10-49

1-75

-glina cifika

pylasta (gep)

10-24

51-65

- Iina bardzo ci ika

be

10-24

76-90

0-9

51-75

0-9

67-100

5-59

41-75

-20

-24

56-100

0-20

-38

41-79

1-35

0-23

41-64

6-50

Odezvn

pHKCI

uHHzO

SHnie kwasnv

4,5>

5,0 >

Kwasnv

4,6-5,5

5,1-6,0

Lekko kwasnv

5,6-6,5

6,1-6,7

Oboietnv

6,6-7,2

6,8- 7,4

zasadowv

>7,2

>7,4

Gleby:

bardzo

lekkie -

zawieraji! do 10% czysci splawianych

lekkie -

zawieraji! do 11-20% czysci splawianych

srednie

-

zawieraji! do 21-35% czysci splawianych

cifikie

-

zawieraji! powyzej 36% czysci splawianych

WYTYCZNE lUNG

do oceny stopnia zanieczyszczenia gleb metalami

ci~i:kimi

Grupa

Proeentowa

zawartosc

(e) frakejl

granulo-

Podgrupa

Symbol

pia sku

pylu

Hu

metryezna

granulometryezna

2,0 - 0,05 mm

0,05 - 0,002 mm

ponlzej 0,002 mm

sredniey

sredniey

sredniey

Piaskr

prasek luzny

pi

e290

(%py + 2 x %1) ~10

piasek

(%py + 2 x %1) >10

siaboglinlasty

ps

85~ e <95

I

(%py + 1,5 x %1) ~15

(%py +1,5

x %i) >15

piasek gliniasty

pg

70~ e <90

i

(%py + 2 x %1) ~30

Gliny

glina piaszezysta

gp

(%py + 2 x %1) >30

65~ e <85

I

e ~35

l

e ~20

_ ...

_------------------

---------_

..

_---_

.•

_----

----------------------

lub

-----------------.--.-

--------_.---.-----.--

--.-------------------

43~ e <65

28~ e ~50

e ~7

glina lekka

gl

52~ e <65

15< e ,;41

7< e ~20

glina piaszezysto-

gpi

45~ e <80

e ~28

20< e ~35

ilasta

glina zwykla

gz

23~ e <52

28< e ,;50

7< e ~27

glina ilasta

gi

20~ e <45

15< e <53

27< e ~40

glina pylasto-Ilasta

gpyi

e <20

40< e ,;73

27< e ~40

Pyly

pyl glinlasty

pyg

8~ e <50

50< e ~80

e ~12

pyl zwykly

pyz

e<20

e >80

e ~12

pyl ilasty

pyl

e <38

50< e <88

12< e~27

Ily

II piaszezysty

ip

45,; e <65

e ,;20

35< e ~55

H pylasty

ipy

e <20

40< e <60

40< e <60

H zwykly

iz

e <45

e ~40

40< e ~60

il el'i!zki

ie

e <40

e <40

e >60

Zr6dia

informaeji:

1.

Kabata-Pendias

A.

i In.:

Oeena

slopnia

zanieczyszezenla

gleb

i roslin

metalami

ci'i'zklmi

i siarkq.

Ramowe

wytyezne

dla rolnictwa_

lUNG,

Pu!awy,

1993.

2.

Kabata-Pendias

A., Piotrowska

M.: Podstawy

oceny

ehemieznego

zanieczyszczenia

gleb. Metale ei'i'zkle,

siarka i WWA.

Biblioteka

Monitoringu

Srodowiska,

PIOS,

lUNG,

Warszawa,

1995, 28

Graniezne zawartosei

metali s/adowyeh

(mg/kg)

w powierzehniowej

warstwie gleb (0-20 em),

odpowiadaj'lee

r6inym

stopniom jej zanieezyszezenia

(wartosei zweryfikowane)

1/ -

zanieczyszczenie,

111-srednie zanieczyszczenie,

IV - silne zanieczyszczenie,

V - bardzo silne zanieczyszczenie.

Przy zallczenlu

gleby do odpowledniego

stopnia zanieczyszczenia

uwzgl~dnia

si~:

- odczyn (pH w 1 n

Kef),

- sklad granulometryczny

(% frakcji

<

0,02 mm), oraz

- zawartosc

sUbstancjl

organicznej.

Wlasciwosci te decydujq

0

dost~pnosci dla roslin i zawartosci metali ci~zkich w

glebach.

Uwzgl~dlliajq.c wymienione

cechy wydzielollo

w obr~bie kazdego stopllia

zanieczyszczenia

trzy grupy gleb:

~

--"','---

--_._-'"-','-

a

- gleby bardzo lekkie

0

malej zawartosci frakcji splawialnej

«

10 %) ..

niezaleznie

od pH;

- gleby lekkie (10-20 % frakcji splawialnej),

bardzo kwasne (pH < 4,5);

kwaslle (pH 4,5-5,5) i slabo kwasne (pH 5,6-6,5).

b

- gleby lekkie (10-20 % frakcji splawialnej)

odczyn oboj~tny (pH> 6,5);

- gleby srednie (20-35 % frakcji splawialnej)

i gleby ci~zkie (> 35 %

frakcji splawialnej)

bardzo kwasne (pH < 4,5) i kwasne (pH 4,5-5,5);

- gleby mineralno-organiczne

(substancje organiczne 6-10 %) bez

wzgl~du na pH.

c

- gleby srednio ci~zkie (20-35 % frakcji splawialnej)

i ci~zkie (> 35 %

frakcji splawialnej)

slabo kwasne (pH 5.5-6,5) lub oboj~tne (pH> 6,5);

- gleby organiczno-mineralne

i organiczne (substancji organicznych

>

10 %) bez wzgl~du na odczvn pH .

.IUNG zaleca rolnicze uzytkowanie

gleb propollujqC szesciostopniow'l.

klasyfikacj~

w zaleznosci od stopnia zanieczyszczenia

metalami ci~zkimi;

Stopien 0 - gleby nie zanieczyszczone

0

naturalnych zawartosciach

metali

sladowych. Gleby te mogq bye przeznaczone

pod wszystkie uprawy ogrodnicze

i

rolnicze, zgodnie z zasadami racjonalnego

wykorzystania

rolniczej przestrzeni

produkcyjnej.
Stopien I - obejmuje gleby

0

podwyzszonej

zawartosci

metali. Gleby te mogq bye

przeznaczone

pod wszystkie uprawy polowe, z ograniczeniem

warzyw

przeznaczonych

dla dzieci.

Stopien II - gleby slabo zanieczyszczone.

Na glebach takich zachodzi juz obawa

chemicznego

zanieczyszczenia

roslin. Wykluczye wi~c nalezy przede wszystkim

niektore uprawy ogrodnicze,

jak np. salata, szpinak, kalafior. Dozwolona jest uprawa

roslin zbozowych, okopowych

i pastewnych.

Stopien HI - gleby srednio zanieczyszczone.

Wszystkie uprawy na takich glebach

narazone Sq na skazenie. Dopuszczalna

jest uprawa roslin zbozowych, okopowych

i

pastewnych

pod warunkiem

okresowej kontroli poziomu metali w konsumpcyjnych

cz~sciach roslin. Zalecane Sq uprawy roslin przemyslowych

i traw nasiennych.

StopienlV

- gleby silnie zanieczyszczone.

Gleby takie (szczegolnie gleby lekkie)

powinny bye wylqczone z produkcji rolniczej oraz zadarnione lub zadrzewione.

Na

glebach lepszych mozna uprawiae rosliny przemyslowe

(len, konopie, wiklina).

Dopuszcza si~ produkcj~ materialu siewnego zboz i traw, a takze ziemniak6w dla

przemyslu spirytusowego

(na spirytus jako dodatek do paliwa) i rzepaku na olej

techniczny. Zaleca si~ zabiegi rekultywacyjne,

a glownie wapnowanie

i

wprowadzanie

substancji organicznej.

Stopien V - gleby bardzo silnie zanieczyszczone.

Gleby

0

takim stopniu

zanieczyszczenia

nalezy wylqczyt

z produkcji rolniczej i poddat zabiegom

rekultywacyjnym.

Mozna uprawiat

(na glebach przydatnych)

len, konopie oraz

rzepak (na olej techniczny),

a w dolinach rzek - wiklin~.